در دومین شماره بخش باغ گردي پايگاه اينترنتي ديلي تلگراف، باغ گلشن طبس در زمره باغ‌ هاي زيباي جهان قرار گرفت. باغ گلشن در منطقه اي واقع شده است که در ميان دو کوير نمک زار ايران یعنی دشت لوت و دشت کویر قرار دارد، اما کيفيت معجزه آساي آب اين منطقه، آبشارها و استخرهاي طبيعي زيبايي را تشکيل داده اند که با چمنزارهاي زيبا تزيين شده است. درختان میوه بسیاری در این بنای تاریخی هشت هکتاری، طبیعت بی نظیری آفریده است. در این باغ گونه های مختلف گیاهان سازگار با اقلیم های متفاوت آب و هوایی مانند درخت چنار که خاص مناطق سردسیر است در کنار خرما که فقط در مناطق گرمسیری رشد می کند، وجود دارد. طراحی این باغ بر اساس نمونه چهارباغ و برگرفته از آیات قرانی درباره بهشت که دو نهر در آن همدیگر را قطع می کنند صورت گرفته است. معمار اولیه باغ، طبیعت سبز آن را با توجه به نوع درختان به صورت شطرنجی طراحی و کشت کرده است. جهانگردانی چون سون هدین سوئدی و آندره گدار فرانسوی که از طبس دیدن کرده اند، باغ گلشن را توصیف و از درختان خرما و مرکبات، سایه خنک نخل ها، نغمه زیبای آب روان جوی ها، چمن های میان دو جوی، زمزمه باد در میان درختان و فواره های متعدد که آب را مانند تحفه ای به آسمان می فرستند بسیار تعریف کرده اند.

خانم گدار همسر آندره‌گدار معمار معروف فرانسوی، باغ گلشن را این چنین توصیف کرده است: «در این باغ حوضی بزرگ با فواره‌ های متعدد وجود دارد که آب یعنی این ماده با ارزش را مانند تحفه ای به آسمان می فرستد…» یک نکته منحصر به‌ فرد در باغ گلشن که تنها در تاج محل هند مانند آن تکرار شده، این است که باغ به صورت مربع است، یعنی طول و عرض باغ با هم برابرند و خیابان های موازی، طول و عرض این باغ را به هم متصل می کنند. باغ گلشن طبس در فصل بهار که یکی از جذابترین و دیدنی ترین جاذبه های شرق کشوربه شمار می رود.
باغ گلشن در انتهای شرقی خیابان گلشن طبس و بوسیله میرحسن خان، سومین حاکم طبس، از سلسله خوانینی که به وسیله نادرشاه افشار به حکومت طبس منصوب شدند، احداث گردید.
در وقفنامه ای که در سال ۱۲۱۸ هجری قمری تهیه شده است، میرحسن خان، این باغ و املاک زیادی را وقف اولاد و امور خیریه نموده است. میرزاخانلرخان اعتصام الملک که در تاریخ ۱۲۹۴ هجری قمری از طبس بازدید کرده موضوع ساختن باغ به وسیله میرحسن خان را ذکر نموده است. باغ گلشن، خیابان باغ گلشن، میدان مرکزی شهر تا دروازه دشتغران وقف بر خلایق است که رفت و امد کنند و هر ده سال یکبار باید وقف نامه امیرحسنخانی نوشته و با تایید علمای طبس برسد.
این باغ با عمارتی در دو طبقه و زیرزمین کوچک، در یک نخلستان (۲۰۰۰ نفر خرما) با ابعادی در حدود ۲۶۶ متر در ۲۶۰ متر بنا شده است.
باغ گلشن در منطقه ای واقع شده است که در میان دو کویر نمک زار ایران قرار دارد، اما کیفیت معجزه آسای آب این منطقه، آبشارها و استخرهای طبیعی زیبایی را تشکیل داده اند که مادر طبیعت آن ها را با چمنزارهای زیبا تزیین نموده است. احساس واحه گونه این منطقه با وجود درختان قدیمی نخل، انار و مرکبات به همراه رایحه گل های رز و ختمی تکمیل می‌ شود.

قسمت مورد توجه در این باغ، چشمه ها یا سطح پایین آن یعنی محلی است که ذخیره آب از ۳ فواره بیرون می جهد و به یک استخر نسبتا بزرگ می ریزد. آب از طریق چاه آرتزین تامین می شود و از این نظر در بین باغ های ایران یک روش و پدیده آبیاری به حساب می آید.
در اطراف استخر خیابان هایی تعبیه گردیده است ولی نکته مورد توجه طرز خیابان بندی نیست بلکه چیزی که جلب توجه می کند تضاد میان آب و سبزه است. در اطراف استخر، انبوهی از درختان سرو و بید و چند درخت نخل قرار گرفته است. آرایش قسمت پایین این درخت ها طوری است که شاخ و برگ آن ها را می زنند و در زیر آن ها برحسب فصول بوته های گل سرخ و گل اطلسی سفید پرورش می دهند.
باغ دارای طرحی است که به احتمال زیاد در یک نخلستان پیاده شده است زیرا درختان خرما در آن به صورت پراکنده وجود دارد و نظم قابل توجهی در آن ها مشاهده نمی شود.
این باغ دارای دو خیابان اصلی متقاطع بوده و در مرکز آن حوضی با و سه فواره قرار دارد که محوطه باغ را به چهار مربع بزرگ تقسیم می ‎کند که هر کدام از این مربع‎ ها با گذرگاه‎ های کوچکی به چهار کرت تقسیم شده، که در داخل آنها ۲۵۰۰ اصله مرکبات (درختان نارنج و …) و انار (۵۰۰ اصله) کاشته شده است. این باغ بر روی امتداد جریان آب چشمه‎ های سرد و گرم که به جانب طبس می ‎آید شکل گرفته، آب از انتهای مجموعه وارد باغ شده و پس از آبیاری کرتها و حرکت در جوی ها و فواره‎ ها از زیر هشتی ساختمان سردر می‎گذرد و به شهر می ‎رود. باغ گلشن طبس یکی از باغ های نادر ایرانی است که آب جاری دایمی در آن جریان دارد.
ساختمان سردر باغ گلشن از دیدگاه معماری، بنایی است نسبتا معمولی و این بنا یکی از بناهای مشخص شهر است. بنا دارای طبقه همکف و اول است و زیرزمین کوچکی نیز دارد. در طبقه اول ایوانی با ۲ ستون است که به طرف میدان باز می شود. ورودی باغ در زیر این ایوان و در محور بنا و باغ قرار دارد. در طبقه اول، تالار بزرگی وجود دارد که ۲ ایوانی که رو به میدان ورود و در محور باغ ساخته شده اند، به آن باز می شوند.

منظره باغ و منظره شهر از این ایوان ها بسیار دیدنی  زیباست. این عمارت ۲ طرفه که در سردر باغ قرار دارد، تنها ساختمان این باغ است. ساختمان سردر باغ گلشن در زلزله ویرانگر شهریور سال پنجاه و هفت طبس به کلی از بین رفت اما هم اکنون در همان محل، ساختمانی با همان طرح و نقشه بنا شده است.
این باغ زیبا در قسمت شرقی شهر واقع شده است. نهرین آب طبس از میان آن می گذرد و درختان سرو و نارنج و پلیکان های زیبایش دیدنی است. این باغ ارزش چند ساعت رانندگی در بیابان برای رسیدن به آن را دارد.

این اثر در تاریخ ۲۰ دی ۱۳۵۵ با شماره ثبت ۱۳۱۰ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

پلیکان های باغ گلشن طبس
در  دهه پنجاه خورشیدی دو پرنده مهاجر بر اثر گم کردن مسیر به طبس میرسند و در باغ گلشن سکنی می گزینند. این پلیکان ها مورد توجه مردم واقع میشوند  و حتی فیلمی از طبس  بر اساس آن ساخته میشود (پ مثل پلیکان). یکی از دو پرنده در زلزله شهریور ۱۳۵۷ طبس زیر آوار میمیرد . هم اکنون چند پلیکان به طبس آورده شده و در باغ گلشن آزادانه همراه با گردشگران میچرخند.

مرتبط:

طبس و باغ گلشن

کاروانسرایی با عمر ۲۰۰ سال در طبس

طبس؛ مقصد نخست گردشگران در خراسان‌جنوبی

در دامنه کوهی زیبا به نام جهان نما این روستای ییلاقی قرار دارد. این کوه ارتفاعی برابر با ۳۰۸۶ متر دارد. این روستا یکی از مناطق طبیعی حیات وحش ایران است که در حوالی شهر گرگان قرار گرفته است. این روستا ۸۵ کیلومتر از گرگان و ۶۰ کیلومتر از جنوب کردکوی فاصله دارد.

روستاي ييلاقي جهان‏ نما، که يکي از مناطق مهم حيات وحش طبيعي کشور مي‏باشد. براساس مصوبه شوراي عالي حفاظت محيط زيست در سال ۱۳۵۲، به عنوان منطقه حفاظت شده اعلام گرديد. آثار به جا مانده روستا، مانند گورستان قديمي کمرسرک، جلينگ بلينگ، امامزاده رضي و مرضيه و برج رادکان غربي از قدمت و تاريخ کهن اين منطقه حکايت دارد.

این روستا فصول معتدلی دارد به نحوی که تابستان ها هوایی معتدل و زمستان ها هوایی سرد در این منطقه حکم فرماست. در پاییز و زمستان روستای جهان نما خالی می شود چرا که دما کاهش یافته، برف میبارد. ارتفاعات، چشمه ها، رودخانه ها و جنگل ها از زیبایی های این منطقه در فصول مختلف هستند.

این منطقه به دلیل داشتن چشم‌اندازهای زیبا و مشرف به تمامی نقاط جلگه‌ای از جمله کردکوی، گرگان، خلیج گرگان، میانکاله، بندر ترکمن و سایر روستا ها، طبیعت زیبا، برخورداری از آب و هوای مناسب و نزدیکی به کردکوی با فراهم آوردن امکاناتی چند می تواند مکان مناسبی برای تاسیس امانات گردشگری باشد.

همان طور که اشاره شد این روستا درون منطقه حفاظت شده قرار دارد و همین باعث شده است تا در فصولی که هوای قابل تحملی در این روستا موجود باشد گردشگران به صورت فردی یا گروهی به کوهنوردی در این منطقه بپردازند. جنگل های پهن برگ و سوزنی برگ و جانوران وحشی و برج تاریخی رادکان از منابع اکوتوریستی استان گلستان است که در حدود این روستا می باشد.

همین امر می تواند این روستا را به قطب گردشگری استان تبدیل کند. جنگل جهان نما هم از دیگر جاذبه های گلستان می باشد. این منطقه حفاظت شده نامش را از روستا گرفته و مهم ترین بخش آن در کردکوی گلستان قرار دارد. ارتفاع این مناطق از ۶۰۰ متر شروع می شود و به ۳۰۰۰ متر نیز می رسد.

پوشش گیاهی منطقه
پوشش گیاهی متنوع به خاطر آب و هوای مناسب در این منطقه وجود دارد. درختان پهن برگ به همراه علفزار، بوته زار به همراه ارس و درختچه های پهن برگ از انواع پوشش گیاهی این منطقه هستند.
راش، ممرز، بلند مازو، آزاد، سرخدار، نمدار، ارس، زرشک، تمشک، گل گاو زبان، درمنه، مریم گلی، قاصدک و نسترن گونه های گیاهی ارزشمند این مناطق هستند.

وِیژگی جانوری منطقه
حیات وحش منطقه جهان نما به تبع تنوع زیستی ارزشمند منطقه قابل توجه بوده و مناطق مرتفع و کوهستان نظیر چلستان، شاه پسند، تلمبار، کل گله، پیرزن،  در کل از بهترین زیستگاه های حیات وحش به شمار می آید. خرس، مرال، شوکا، پلنگ، خوک وحشی، گرگ، گربه جنگلی، عقاب طلایی، کبک دری از جمله وحوش موجود در این منطقه می باشند.
وجود پرندگانی ویژه نیز بر اهمیت این منطقه افزوده است.

کوه ها و چشمه های منطقه
کوه های مهمی در این حوالی یافت می شود که دوكالی درغرب، شاه‌پسند، كالت و چلستان در مركز، زبله، تلمبار و لنده كوه در شرق بوده و دره‌ های مهم آن شامل مغزی در غرب، جلینك بلینگ در جنوب، سفید دره در مركز و تركت در شمال می باشد.
از این چشمه ها می توان به نخودچشمه، سرخ چشمه، پیرزن چشمه، شربت، تول بنه، سوته، مازوكش، والدیگاه، امام وردی، چهار سرا، چشمه های اطراف محلات جلینگ بلینگ، حاجی آباد، مراد چشمه، تاجین چشمه و چشمه آبگرم زیارت اشاره کرد. به تازگی آب چشمه های این منطقه کاهش یافته است. در این منطقه رودخانه ای در جریان است که چهارباغ نام دارد و هم چنین مسافرین زیادی در تابستان از آن بازدید می کنند.

اقتصاد و محصولات روستا
قسمت اندکي از اراضي روستا در فصل بهار و تابستان، کشت مي‏شود. عمده محصولات زراعي روستا شامل گندم، جو،سيب‏زميني و سبزيجات است. مراتع غني آن موجبات رونق دامداري روستا را فراهم آورده و انواع محصولات دامي مانند شير، پنير، کره، پشم و گوشت در اين روستا توليد و فرآوري مي‏شود.

فرهنگ و آداب و رسوم روستا
مردم روستاي جهان‏نما، همانند ساير ايرانيان در اعياد ديني قربان، غدير و فطر به جشن و سرور و در ايام محرم و وفات ائمه به عزاداري مي‏پردازند. همچنين در آستانه سال نو به پيشواز عيد نوروز مي‏روند و مراسم شيب يلدا، سيزده بدر و چهارشنبه سوري را برگزار مي‏کنند.
در جشن‏ها و مراسم عروسي روستا، انواع آوازهاي محلي کتولي با موسيقي محلي اجرا مي‏شود.
پوشاک غالب مردم روستاي جهان‏نما همانند ديگر نقاط روستايي استان گلستان است، ولي تعدادي از زنان روستا در مراسم و جشن‏ها از لباس محلي «گرگان قديمي و کتولي» استفاده مي‏کنند.
انواع غذاهاي گوشتي از قبيل کباب‏ها، خورشت‏ها و همچنين انواع آش‏ها، در روستا تهيه مي‏شود. استفاده از برنج در کنار ديگر غذاهاي اين روستا رايج است و انواع مواد لبني شير، ماست، پنير و کره نيز همراه غذاهاي محلي مصرف مي‏شود.

سایر جذابیتهای منطقه
اینجا یک جورهایی آخر دنیاست. اگر روزی دلتان خواست جایی بروید که از هر چه سر و صداست دور باشد و اصلا تلویزیون هم آنجا نباشد به دهکده زیبا و ییلاقی جهان نما بروید. دهکده ییلاقی جهان نما بسیار زیبا و بکر است و دور از هر گونه آثار تمدن مانند آب و برق و تلفن و غیره است.

سفر به جهان نما این حسن را دارد که می توانید یکی دو شب در خانه روستائیان محل اقامت کنید و سبک زندگی جالب آنها را از نزدیک ببینید. خانه هایی ویلایی که با خشت و گل پوشیده شده اند
و بوی چوب نمدار را به ریه های خشک و شهری شما می دمند!

در قسمت شمالی روستا پرتگاهی به ارتفاع ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ متر وجود دارد که اهالی روستا آن را چکل سر می نامند. به علت ارتفاع زیاد در برخی از فواصل سال این مکان ایستگاه پرواز پاراگلایدر ها به سمت کردکوی نیز میباشد.

جذابیت های این منطقه به همین جا ختم نمی شود! اگر اهل کوهنوردی باشید،  این روستا خوراکتان است! کوهستانی بودن جهان نما و قرار گرفتن كوه های دوكالی در غرب ، شاه‌پسند، كالت و چلستان در مركز، زبله، تلمبار و لنده كوه در شرق این منطقه، فرصت خوبی است تا با همسفرانتان پا به راه کوهستان های سرد و سبز این منطقه شوید. البته دره های این منطقه هم کم از کوه هایش ندارند و شما می توانید برای دره نوردی در مغزی، جلینك بلینگ، سفیددره و تركت اقدام کنید.

تابستان های روستای جهان نما به همان اندازه شلوغ و پر رونق است که زمستان هایش خالی از سکنه می شود!روستایی که با آب و هوای خنک و دلنشینی که دارد، لقب روستای ییلاقی گلستان را گرفته و درست به همین دلیل است که با سرمای استخوان سوز زمستانی اش، جمعیت را در فصل سرما از خود بیرون می راند.
مسیر دسترسی
اين روستا از طريق شهر گرگان و کردکوي قابل دسترسي است و جاده‏اي مناسب دارد.
برای رفتن به دهکده جهان نما از مسیر زیر می توانید بروید:
کردکوی به سمت پارک جنگلی کردکوی روستای درازنو و رادکان و دهکده ییلاقی جهان نما.
این جاده ۷۰ کیلومتر است که ۳۰ کیلومتر آن خاکی است و بهتر است با ماشین مخصوص بروید.
یک راه دیگر هم از دامغان دارد: دامغان- چشمه علی- دیباج– چمن ساور–.

مرتبط:

آبشار رنگو گرگان

آشنایی با جنگل النگدره | بهشت پاییزی گرگان

دیوار گرگان؛ دومین دیوار دفاعی جهان

وسعت قلعه بیرجند حدود ۳۰۰۰ متر مربع و ساخته دوره صفویه و هسته اولیه شهر بیرجند محسوب می‌شود. برخی نیز بنای این قلعه را به قبل از این دوره نسبت می‌دهند. این قلعه از خشت و گل ساخته شده و مردم دوره صفویه تا قاجاریه را از حمله مهاجمان بویژه ترکمن‌ها و ازبک‌ها در امان نگه می‌داشته است.
قلعه بیرجند در دوره قاجاریه به طور کامل بازسازی و مورد استفاده قرار گرفت. با توجه به شواهد موجود به وسیله نقب های زیرزمینی به نقاط مهم شهر مثل ارگ بهارستان، ارگ کلاه فرنگی و قنات قصبه مرتبط بوده است.
این قلعه دارای ۷ برج بوده که شش برج از آن باقی مانده است. مرمت این بنا در سال ۱۳۷۸ به وسیله شهرداری بیرجند شروع شد.

در روزگاران گذشته در بیرجند دو قلعه معتبر و چندین ارگ و ساختمان بزرگ وجود داشته که در آغاز سده چهاردهم خورشیدی آثاری از آن دو قلعه و نیز تعدادی ارگ و ساختمان بزرگ باقی است.
قلعه عظیم و قدیمی پایین شهر بیرجند یک قلعه کوهستانی از نوع نظامی می‌باشد. این قلعه نه جای سکونت بلکه مکانی برای انجام وظیفه نگهبانان بوده و ساکنان این قلعه نگهبانانی بودند که وظیفه آن ها رساندن اخبار، تأمین امنیت و حفاظت بود.
در این قلعه انبارهای آب و آذوقه پیوسته نگهداری می‌شد تا در مواقع حملات دشمن یا هجوم های سراسری، ساکنان شهر، تجار، پیشه وران، افراد مهم، فرماندهان با خانواده‌های خود و دارایی هایی منقول از طریق نقب‌هایی که تعبیه شده بود، به قلعه پناه برند.

این نقب‌ها از قلعه به خانه اشراف و افراد حکومتی، همچنین مرکز محلات (از جمله محله سرو) و مسیرهای متعددی همچون ارگ بهارستان، ارگ کلاه فرنگی را شامل می‌شد.
بنای قلعه را برج‌هایی دو طبقه در چهار طرف با حصار اصلی در میان گرفته بر فراز این برج‌ها که به شکل استوانه هستند.
روزنه‌هایی ایجاد شده که کاربرد آن دیدبانی برای دفاع از قلعه و ساکنان شهر می‌باشد و محل امنی برای تیراندازی و ضربه زدن به دشمن محسوب می‌شده، دیوار بنا با فرم آمده آن همچنین ضخامت آن امکان دیدبانی را بر فراز حصار به نگهبان بهتر می‌دهد.

این قلعه داراى دو در ورودى است که یکى از آنها در ضلع شمالى و دیگرى در ضلع غربى قرار دارد.

مرتبط:

بند دره _سدی تاریخی در دل بیرجند

آشنایی با بند امیرشاه بیرجند

باغ اکبریه _بهشتی که قجری‌ها در بیرجند برای خود ساختند