استان بوشهر

صنایع دستی استان بوشهر

صنایع دستی استان بوشهر تا حدودی با صنایع دستی سایر استان ها یکسان است اما شرایط اقلیمی نیز باعث به وجود آمدن صنایعی شده که مختص این استان می باشد. از مهمترین صنایع دستی استان بوشهر می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• گبه بافی
• گلیم بافی
• جاجیم بافی
• حصیربافی
• سفالگری
• عبابافی
• سوزن دوزی
• لنج سازی
• توربافی

گبه بافی

گبه بافی یا خرسک بافی یکی از صنایع دستی استان بوشهر می باشد. گبه با استفاده از پشم گوسفند رنگ شده و موی بز بر روی دار بافته می شود. طرح ها و نقش های به کار رفته، اغلب ذهنی بوده و از گذشته به امروز منتقل شده است. گاهی یک طرح در سرتاسر گبه تکرار می شود، گاهی نیز از شکل های هندسی در بافت آن استفاده می شود. معمولا طول گبه ها ۲ متر و عرض آنها ۱ متر می باشد و بافت آن ها معمولا یک ماه طول می کشد. مرکز گبه بافی در این استان را می توان روستای شول شهرستان گناوه دانست. گبه های این روستا از چنان مرغوبیتی برخوردارند که به کشورهای حوزه خلیج فارس و حتی برخی کشورهای اروپایی صادر می شوند.

گلیم بافی

گلیم بافی، از صنایع مهم استان بوشهر است که در روستاهای سرمک، ممریز، طسوج، درویشی، حناشور، اژدرخواب، اسلام آباد، تشان، قلعه باغ، خیرک، تلخ آباد و … رواج بیشتری دارد. گلیم از ابریشم و یا پشم و موی حیوانات اهلی مانند گوسفند و بز بافته می شود. گلیم در گذشته به عنوان زیرانداز در خانه های روستایی و یا روانداز حیوانات استفاده می شده است. اما امروزه در خانه های شهری نیز از آن استفاده می شود. به دلیل نقش ها و طرح های متنوع و منحصر به فرد، گلیم استان بوشهر، از زیباترین گلیم های ایران است. معروف ترین نقش های این استان عبارتند از: دانه بیگی، آقاجاری، نقش حوض، آیینه گل، تهرانی، نقش خراسانی و چنگ.

جاجیم بافی

جاجیم بافی، در استان بوشهر از گذشته های دور رواج داشته است. دستگاهی که برای تولید جاجیم استفاده می شود معمولا دستگاه بافندگی چهارورودی نام دارد. اما ممکن است در نقاط مختلف، دستگاه های مختلفی به کار برده شود. مثلا در توابع شهرستان دشتستان، برای بافت جاجیم از همان دار قالی استفاده کرده ولی به آن چهار ورد اضافه می کنند. در منطقه ممریز از توابع شهرستان دشتی، دستگاهی که فقط مخصوص جاجیم بافی است، به کار برده می شود. در منطقه ای به نام عیسوند نیز جاجیم را به کمک دستگاهی شبیه به دستگاه عبابافی، تولید می کنند. در استان بوشهر، جاجیم را معمولا به صورت چهارخانه یا راه راه می بافند و روی آن را با نقش هایی به سلیقه خود تزیین می کنند.

حصیربافی

حصیربافی از قدیمی ترین صنایع دستی ایران است و در مناطقی که درخت نخل وجود داشته، بافته می شده است. معمولا حصیر از برگ درخت خرما و ساقه های گندم تولید می شود. استان بوشهر نیز به دلیل داشتن نخل های فراوان، در این صنعت پیشتاز بوده است. نوعی حصیر به نام فرش حصیری وجود دارد که مرغوبترین نوع آن محسوب می شود و بازار بهتری نیز دارد. طول این حصیر معمولاً ۳۰ سانتی متر و عرض آن ۱۰ سانتی متر می باشد. برای رنگ کردن حصیر از جوهری به نام بقم و زردچوبه استفاده می کنند. صنعت حصیر بافی در روستاهای گناوه، دشتی، دشتستان، کنگان و تنگستان رواج دارد و از محصولات آن می توان سبد، کلاه، زنبیل، جارو، زیرانداز و … نام برد. امروزه با تولیدات کارخانه ای حصیری، این صنعت رونق گذشته خود را نداشته و بیشتر برای مصارف محلی تولید می شود.

سفالگری

سفالگری، یکی دیگر از صنایع دستی استان بوشهر است که بیشتر در شهرهای کنگان و برازجان رواج دارد. محصولات عمده آن، کوزه آب، کشک ساب، کوزه قلیان و سر قلیان می باشد. یکی از خواص کوزه این بوده که آب و سایر مایعات درون آن خنک می مانده است. به همین دلیل از کوزه در قلیان نیز استفاده می شده است. رنگ های مورد استفاده در گذشته اغلب قهوه ای، حنایی و سبز بوده و با نقش هایی از گل و گیاه و یا لوزی، آن را تزیین می کردند.

عبابافی

عبابافی را می توان زیرمجموعه صنعت نساجی دانست. عبا در واقع پارچه نرم و بادوامی است که از پشم شتر بافته می شود. برای تولید عبا، ابتدا پشم شتر را تمیز کرده و آن را می ریسند و به نخ ظریفی تبدیل می کنند. سپس به کمک دستگاه مخصوصی از جنس چوب این نخ پشمی را می بافند. کار با این دستگاه ها کمی دشوار است و دست و پای بافنده همزمان به کار گرفته می شود. رنگ عبا نیز طبیعی بوده و بسته به پشم شتر، شامل رنگ های حنایی، قهوه ای، مشکی و یا سفید می شده است. عبای بوشهر از کیفیت بی نظیری برخوردار بوده و توسط مردان بافته می شود. این محصول به کشورهای عربی نیز صادر می شود. صنعت عبابافی در روستاهای زیارت، بنار آزادگان، بردخون، تنگ ارم، سعدآباد و … رواج دارد.

سوزن دوزی

سوزن دوزی از صنایع مهم استان بوشهر محسوب می شود که بیشتر در شهرستان کنگان رواج دارد. از این صنعت برای تزیین روپشتی، رویه کوسن، رومیزی، کیسه های مختلف، روقوری و … استفاده می شود. بهترین نوع پارچه برای سوزن دوزی، پارچه چلوار است که روی آن به کمک نخ های رنگی دمسه نقش های گوناگونی زده می شود. صنعت سوزن دوزی در استان بوشهر و در نزد زنان و دختران از محبوبیت زیادی برخوردار است.

لنج سازی

در استان های ساحلی مانند استان بوشهر لنج کاربرد زیادی در زندگی مردم دارد. از لنج برای دریانوردی و صید ماهی و میگو استفاده می شود. به همین دلیل صنعت لنج سازی در این استان رونق فراوانی دارد. در قدیم، لنج را با چوب های مرغوب و مقاوم در برابر رطوبت مانند چوب ساج می ساختند. اما در حال حاضر، فایبرگلاس جای آن را گرفته است. به کسانی که لنج می سازند «گلاف» و به ساخت لنج، « وشار» یا «اوشار» گفته می شود. مراکز مهم صنعت لنج سازی در استان بوشهر، شهرهای بوشهر، بندر ریگ، دیر، بندر گناوه و تنگستان می باشند. کسانی که به این صنعت علاقه دارند، می توانند از کارگاه های لنج سازی دیدن کنند.

توربافی

یکی دیگر از صنایع دستی استان بوشهر، توربافی است که اغلب توسط افراد بومی انجام می شود. از آنجا که تور یکی از ملزومات ماهیگیری بوده، صنعت توربافی همواره در این استان رونق داشته است. تورها در قدیم به کمک دست و در اندازه های مختلف بافته می شده اند. اما در حال حاضر، از ماشین های مخصوصی برای بافت آن ها استفاده می شود.