استان کهگیلویه و بویراحمد

تابلوی نقاشی ایران و تکه ای از بهشت توصیفاتی است که شاید بتواند اندکی در بیان زیبایی های این استان به ما کمک کند. استانی که در بهار آن شاهد مسحور کننده ترین گلها، نوای دلنشین چشمه سارها، تبلور رنگین کمان ها و بوی سرمست کننده چویل کوهی، بابونه و آویشن هستیم.

همزمان با هوای بهاری در مناطق گرمسیر می توان شاهد هوای زمستانی در مناطق سردسیر آن که در پشت کوه های دنا قرار دارند باشید. وجود‌‌‌‌ د‌‌‌‌و نوع آب و هوای سرد‌‌‌‌سیری و گرمسیری د‌‌‌‌ر کهگیلویه و بویراحمد‌‌‌‌ بر اعجاب انگیز بودن دیدنی های این استان افزوده است.

استان كهگیلويه و بويراحمد‌‌‌‌ که تکه ای نوین از پارس قدیم است، تاریخی به بلندای پیدایشی حتی قبل از اولین حکومتهای ماد و هخامنشیان دارد. این استان که به دیار آریوبرزن نیز معروف است در گذشته ای نه چندان دور قسمتی از فارس و از توابع کازرون به‌ شمار می‌رفته ‌است که خود شامل دو قسمت می‌شد:  قسمت شمال شرقی که آن را سردسیر و کوهستانی و پشت کوه می‌نامیدند و قسمت جنوبی و غربی که نره کوه و بهبهان نامیده می‌شد. پژوهشگران در تحقیقات اخیر خود بر این باور رسیده اند که مهد حکومت بزرگ هخامنشیان و محل تولد پادشاهان بزرگ آن در منطقه « انشان» بوده و هم ‌اکنون نیز آثاری در رابطه با صحت این موضوع کشف شده ‌است.

کهگیلویه و بویراحمد که در جنوب غربی ایران واقه شده، سرزمینی نسبتاً مرتفع و کوهستانی است که در امتداد رشته کوه های زاگرس ودنا می باشد. جمعیت مردمان این استان برابر با ۷۱۳٬۰۵۲ نفر بوده که ۵۰ درصد آن‌ ها در شهرستان بویراحمد حضور دارند و ۵۰ درصد دیگر ساکن روستاها هستند. همسایگان این دیار چهارفصل، اصفهان و فارس در شرق، بوشهر در جنوب، خوزستان در غرب و چهارمحال و بختیاری در شمال است.

مردمان بویر احمدی اصالتاً لرتبار هستند و غالباً به گویش‌ های جنوبی زبان لری صحبت می‌کنند اصلی‌ ترین مشخصه فرهنگی و اجتماعی منطقه، در گذشته ساختار اجتماعی عشایری بوده ‌است. برخورداری از غنی ترین نفت ایران و وسیع ترین جنگل های بلوط، کهگیلویه و بویراحمد را به استانی با ویژگی های منحصر به فرد تبدیل کرده است مراتع استان کهگیلویه و بویر احمد و چرام  دارای ۴۰۰ گونه داروی گیاهی می‌باشد..

شهر یاسوج

یاسوج یا یاسیج  به معنای محلی است که گل‌های یاس در آن به صورت فراوان می‌رویند. این شهر در شمال شرق استان کهگیلویه و بویراحمد و در ميان جنگل‌ های بلوط قرار گرفته است که دارای اقليم سردسير با جمعیت ۱۳۴٬۵۳۲ نفر است.

یاسوج تا سال ۱۳۴۹ از توابع شهرستان کازرون بوده و سپس جدا شد و به مدت ۶ سال به شهرستان بهبهان داده شد و سرانجام در سال ۱۳۵۵ و با جدا شدن استان از استان فارس، به مرکزیت استان کهگیلویه و بویراحمد تبدیل شد. در روستایی نزدیک یاسوج به اسم مختار،  نفت سبک و  گاز طبیعی فراونی کشف شده‌ است که این منطقه زیبایی گردشکری را داری پتانسیل بالای انرژی کرده است‌.

آب و هوای یاسوج  معتدل متمایل به سرد است و بارش برف و باران در این شهر زیاد می ‌باشد، به طوری که به علت بارش فراوان برف و باران و پوشیده شدن ارتفاعات از برف برای مدت مدیدی از سال، از منابع آب کافی برخوردار می‌باشد.. یاسوج ییلاق دولت بزرگ عیلام بوده و از دوران برنز محلی برای زیستن محسوب می‌شده است. تپه شهدا (۳ هزار سال پیش از میلاد)، محوطه باستانی گرد و گورستان پایه چول گواه همین موضوع است

قبل از به وجود آمدن یاسوج در حدود ۶ کیلومتری آن، یک شهر قدیمی به نام «تل خسرو» وجود داشت که زمانی خوانین بویراحمد علیا در آنجا نفوذ کرده بودند. در حالی‌که امروزه به غیر از تپه ‌های پراکنده و یک روستا، اثر دیگری از آن نیست. تل خسرو دارای قدمت بیش از دو هزار سال بوده است. شهر یاسوج سرشار از آبشارهای خروشان است که به همین خاطر در بین سایر شهرهای کشور، از شهرت و محبوبیت بسیاری برخوردار است.

شهرستان بهمئی
شهرستان دنا

شهرهای استان کهگیلویه و بویراحمد

از مهمترین شهرستان های استان کهگیلویه و بویراحمد می توان به:

  • شهرستان بهمئی (لیکک)
  • شهرستان دنا (سی سخت)
  • شهرستان کهگیلویه (دهدشت)
  • شهرستان گچساران (دوگنبدان)

اشاره کرد.

شهرستان بهمئی

شهرستان بهمئی در جنوب غربی استان کهگیلویه و بویر احمد و در همسایگی استان خوزستان واقع شده است . این شهرستان از  مشرق به بخش لنده ،  از شمال به باغملک،  از جنوب به بهبهان،  از  مغرب به رامهرمز و از طرف جنوب غربی به امیدیه و آقاجری می رسد . مرکز این شهرستان، شهر لیکک است که تنها نقطه شهری این شهرستان محسوب می‌شود. مردمان  بهمئی لر هستند و به زبان لری و گویش لری بهمئی صحبت می‌کنند. گویش لری بهمئی نزدیکترین گویش لری به فارسی قدیم است که در شاهنامه فردوسی مورد استفاده قرار گرفته ‌است. جمعیت این شهرستان در حدود ۴۸۲۰۰ نفر می باشد که جمعیت شهری در حدود ۱۸۵۰۴ نفر و جمعیت روستایی در حدود ۲۹۶۹۶ نفر می باشد . همچنین وجود معادن زیر زمینی و رو زمینی و چاههای نفت و زمینهای کشاورزی حاصلخیز موقعیت مناسبی را در این منطقه به وجود آورده است. وجود رودخانه ها و دریاچه زیبای برم الوان و همچنین آثارباستانی های شگفت انگیزی چون تنگه های باستانی سروک، تنگ کپ وتنگ  ماغر،  قلعه باستانی نادر و آثار روستای کارند جلوه ی ویژه ای به جاذبه های دیدنی این شهرستان داده است.

شهرستان دنا

رشته‌کوه دنا، بلندترین و بزرگ ‌ترین چین‌ خوردگی رشته‌ کوه بزرگ زاگرس محسوب می‌شود و دارای خط‌الرأسی به طول تقریبی ۹۰ کیلومتر است و بین سه استان کهگیلویه و بویراحمد، اصفهان و فارس واقع شده است. شهرستان دنا در شمال استان کهگیلویه و بویراحمد و از شمال به شهرستان سمیرم در استان اصفهان و شهرستان لردگان و از جنوب به شهرستان بویراحمد محدود می ‌باشد. مرکز این شهرستان شهر سی سخت است. مردم این منطقه از ایلات اصیل و ریشه دار لُر بویر احمدی هستند و به زبان لری صحبت می کنند. مهم‌ ترین آثار باستانی در این شهرستان شامل باقی‌ مانده تاریخی ویرانه ‌های شهر سی سخت (قبل از اسلام) ویرانه ‌های شهر دینار (ده نار) کوشک میمند (خرنده) و پل پاتاوه و قلعه کره می ‌باشد. همچنین برای معرفی جاذبه های طبیعی شهرستان دنا می توان به کوه گل و دریاچه ‌های واقع در آن منطقه، بن رود، دشتک، منطقه حفاظت شده دنا، چشمه میشی، غار دنا، غار کیخسرو اشاره کرد. از مهمترین روستاهای گردشگری این شهرستان، روستای کَریَک است که به روستای ماسوله ای نیز شهرت دارد.

شهرستان کهگیلویه

مرکز این شهرستان، شهر دهدشت است، وجه تسمیه نامگذاری این شهرستان ۳ روایت مختلف دارد:

  • درخت گیالک (زالزالک) در این نقاط بیشتر از سایر نقاط ایران می‌روید. پس از افزودن «یه» به انتهای گیالک، به مرور زمان به این نام موسوم شده ‌است.
  • کهگیلویه از سه کلمه «کوه»، «گیل» و «اویه» ترکیب یافته ‌است. از آن جا که کلمه «او» پسوند مالکیت است، بنابراین معنای این نام «منطقه کوهستانی گیل» است.
  • کهگیلویه به معنای کوه گیلویه ، گیلویه نام سردار نامی این منطقه بود گیلویه پسر مهرگان پسر روزبه… به خاطر دلاوری در راه سرزمینش و به افتخار او نام سرزمینش را کهگیلویه نامیدند البته کهگیلویه امروزی منطقه کوچکی از کهگیلویه بزرگست.

لباس های محلی مردم این منطقه بسیار زیباست و همچنین زبانشان نیز مانند بقیه مردمان استان لری است اما هر بخش آن گویشی متفاوت دارد.

شهرستان گچساران

شهرستان گچساران، به مرکزیت شهر دوگنبدان در جنوب غربی استان کهگیلویه و بویراحمد واقع شده است.در گذشته این شهر قسمتی از استان خوزستان بود. این شهرستان از شمال به شهرستان چرام از شمال غرب به شهرستان کهگیلویه از جنوب به شهرستان گناوه (استان بوشهر) از شرق و شمال شرقی به شهرستان ممسنی (استان فارس) و از غرب به شهرستان بهبهان (استان خوزستان) محدود می ‌باشد.

گچساران به دلیل داشتن منابع آبی فراوان، وجود سد کوثر در آن، همچنین دومین میدان نفتی ایران و میدان ‌های گازی متعدد به سرزمین آب و آتش معروف است. همچنین به علت اینکه مرتفع‌ ترین میدان نفتی ایران در آن واقع شده به بام نفت ایران نیز شناخته می‌شود به طوری که این واحد نفتی در زمان جنگ ایران و عراق آماج حملات هواپیماهای عراقی قرار گرفت، اما به دلیل قرارگیری در ارتفاعات بالا، هرگز آسیب جدی به آن وارد نشد. یکی دیگر از ویژگی های این شهر معروف بودن به یکی از شهرهای دانشگاهی کشور است و بیش از ۱۲٬۰۰۰ نفر در دانشگاه ‌های این شهرستان مشغول به تحصیل هستند. گچساران در منطقه گرمسیر قشلاقی واقع شده ‌است و دارای دو نوع آب و هوای معتدل و خشک در نیمه شرقی و گرمسیری خشک در نیمه غربی می‌باشد.

گچساران در ورزش به عنوان شهر هاکی ایران شناخته می ‌شود چرا که اولین بار این ورزش توسط کارکنان انگلیسی ساکن گچساران به ایران آورده و به شکل حرفه‌ای بازی شد ولی به طور کلی امروزه ورزش اول این شهرستان فوتبال و فوتسال است. به دلیل وجود نیروگاه های نفت و گاز فراون برای تسهیل در رفت و آمد کارکنان، فرودگاه نفت گچساران که اخیراً به نام سرلشکر خلبان شهید ابراهیم امید بخش تغییر نام داده ‌است دارای دو پرواز هفتگی در مسیرهای خارک-گچساران و بلعکس، و نیز تهران-گچساران و بلعکس می ‌باشد. این پروازها توسط شرکت هواپیمایی ماهان و نفت انجام می‌ شوند. این شهر دارای یک پایانه مسافربری بوده و فاقد خطوط ریلی می‌ باشد.

در گچساران محله ی جذابی به نام محله چینی‌ ها وجود دارد که به علت ساختار معماریش به این نام خوانده می‌ شود، در حال حاضر قلب تپنده شهر گچساران است. موقعیت مناسب مکانی، گسترش پاساژها و فروشگاه‌ های متعدد از عوامل استقبال مردم به این محله بوده ‌است.

دوگنبدان از جمله کاروانسراهایی بوده که در قدیم در مسیر راه شاهی قرار داشت که در قرون جدید به مرور و تا قبل از سال ۱۳۰۶ تقریباً خالی از سکنه شد ولی پس از آن با فعالیت ‌های شرکت نفت در منطقه این منطقه دوباره اهمیت یافت. دوگنبدان در جهانگشای نادری از تألیفات عصر افشاریه نیز یاد شده و ذکر کرده ‌است که بقایای یک کاروانسرای قدیمی که شاید از دوران صفویه و باراندازی جهت مسافران خلیج فارس وجود دارد.

رودخانه زهره مهم‌ ترین رود این شهرستان است که در جنوب شرقی دوگنبدان جاری است. در وجه تسمیه دوگنبدان آمده است که: در قسمت ‌های شرقی و غربی شهر آثار باقی‌ مانده از دو گنبد قدیمی وجود دارد. به علت وجود همین دو گنبد در این ناحیه نام دوگنبدان برای این شهر انتخاب گردیده ‌است. رودخانه زهره،رودخانه باشت، رودخانه خربل،رودخانه نازمکان و سد کوثر دیدنی ترین جاذبه های گچساران است.

غار شاه بهرام متعلق به دوره اشکانی، آرامگاه قلعه سه قلاتون ، قلعه دژسلیمان، پل ‌های باستانی خیرآباد، پل پرین یا بریم ، بقایای آتشکده دو گور و دو پا،  تپه تل دهو، گنبد لیشتر،  قلعه شامبراکان، کوشک گودنگون،  قلعه باباکلان،  آسیاب خربل شهر، برج انجیر سیاه، تاریخی ملگان در روستای تلخاب شیرین و گور دخمه خیرآباد از جمله اماکن تاریخی شهرستان گچساران می‌باشند.

آبشار یاسوج
شهرستان دنا

جاذبه های گردشگری استان کهگیلویه و بویراحمد

آبشار یاسوج، آبشار تنگ تامرادی، آبشار کمردوغ، دریاچه برم الوان، پیست اسکی یاسوج، تنگه ی گنجینه، تنگ مهریان، دریاچه کوه گل، چشمه میشی، منطقه حفاظت شده دنا، روستای لما، چشمه بلقیس چرام، نقوش برجسته تنگ سروک، گردنه شلال دان

آبشار یاسوج

یکی از زیباترین جاهای دیدنی یاسوج که می‌ توان گفت مهم‌ترین جاذبه ‌ی تفریحی آن است، آبشار یاسوج است. این آبشار که از آب چشمه ‌هایی که از دل کوه‌ های زاگرس جوشیده در دو کیلومتری شمال شهر یاسوج قرار دارد. ارتفاع این آبشار ده متر است. باغ ‌های میوه و آب‌ های روان رودها در مسیرهای مارپیچ، مراتع سرسبز و مملو از گل‌ های رنگارنگ از جلوه‌ های زیبای آبشار یاسوج است‌.

پارک آبشار یاسوج به‌دلیل پتانسیل طبیعی و گردشکری منطقه در راستای شرقی غربی درست شده است و درختان زیبایی نیز در مسیر رودخانه آبشار رشد کرده و همچنین حصار دیوار مانندی وجود دارد که دو رشته ‌کوه در پیرامون آن ایجاد شده است. منظره‌ های زیبایی با هدایت آب رودخانه به درون استخرها، حوضچه‌‌ ها، ایجاد آبریز‌ها و آبشارهای کوچک خلق شده است. به منظور راحتی بازدید کنندگان، اسکان و نشستن در این این پارک زیبا آلاچیق‌ هایی قرار داده شده است. در این محل درختان قد بلند وجود دارد و به‌ وسیله دو رشته‌کوه حصاربندی شده که از این نظر دارای آب و هوایی خنک و مطلوب در فصل تابستان است. برای وارد شدن به پارک برای کسانی که وسیله نقلیه دارند هزینه ای برای ورودیه گرفته می شود.

برای رسیدن به آبشار یاسوج از داخل تنگه ‌ای که مسیری حدود ۱۵۰ متر دارد، می‌ گذرید تا به این جاذبه تماشایی برسید. لوله ‌هایی ضخیم از جنس فلز در مسیر گذاشته شده است و به‌خاطر اینکه گردشگران پای خود را داخل آب سرد رودخانه نکنند، می‌توانند از روی آن لوله ‌ها رد شوند. که البته وجود این لوله ‌ها باعث کم کردن زیبایی تنگه شده است. به منظور تامین آب آشامیدنی یاسوج و آبیاری باغ‌ های این منطقه از آب آبشار یاسوج استفاده می‌شود. پله فلزی در کنار آبشار درست شده که به‌وسیله آن می ‌توان از آبشار بالا رفت.

از ابتدای نوروز تا اواخر مهر ماه فصل مناسبی جهت تفریح وپذیرایی گردشگران است. در طول مسیر تا پای آبشار تفرجگاهی شکیل، زیبا و هماهنگ با طبیعت منطقه، احداث شده و زیبایی ویژه‌ ای به این مکان از مهم‌ترین جاذبه ‌های گردشگری و طبیعی استان کهگیلویه و بویراحمد بخشیده است.

آبشار تنگ تامرادی

اگر اهل تاریخ باشید و در آن به جستجو بپردازید، احتمالا تا حدودی با جنگ سردار ایرانی، آریو برزن و اسکندر مقدونی و همچنین جنگ بزرگ تامرادی که بین نیروهای شاهنشاهی در زمان پهلوی اول و طوایف ایل بویراحمد به وقوع پیوست آشنایی دارید. جنگ آریوبرزن و همچنین جنگ تامرادی، به احتمال زیاد در مکانی مشهور به تنگه ‌ی تامرادی در زمان هخامنشیان رخ داده است. وجه تسمیه ی نام گذاری تنگ تامرادی مطابق با گفته هایی که در این مورد نیز وجود دارد، به این صورت بوده که به دلیل حضور یکی از طایفه های بزرگ ایل بویراحمد در این منطقه که نامش تامرادی بوده نیز این ناحیه به این نام تاکنون نامگذاری شده است.

طبیعت بسیار زیبا و آبشارهای باشکوه و پرعظمتی که در این منطقه وجود دارد باعث می شود گردشگران سختی راه را برای گذراندن اوقاتی خوش به جان بخرند. البته این تنگ در روستایی قرار دارد که تا چندی پیش دسترسی به آن بسیار سخت بود اما اخیرا با جاده سازی هایی که در این منطقه صورت گرفته است دسترسی به تنگ تامرادی کار ساده ای شده است.

دیدنی های آبشار تنگ تامرادی: دریاچه برم الوان، پیست اسکی یاسوج، تنگ گنجه ای، منطقه حفاظت شده دنا

۱- چشمه بلوط عسلی

در حوالی تنگ تامرادی قسمتی وجود دارد که می تواند به عنوان یکی از معروف ترین مناطق ییلاقی و تفرجگاهی در آن منطقه باشد. این محله در کنار چشمه ای به نام «بلوط عسلی» شکل گرفته است. این چشمه، حوضچه های طبیعی بسیاری را در دل خود دارد و گردشگران را به این منطقه می کشاند.

۲-جنگل بلوط و غارها

درختان بلوط زیادی در این منطقه به دلیل آب و هوای معتدل آن رشد کرده اند و این محدوده را به جنگلی دیدنی از بلوط های سرسبز نیز تبدیل کرده است.

همچنین غارهای هیجان انگیزی هم هستند که از میان آنها آب می گذرد و با وجود آن ها در هر لحظه قطره ی آبی از سقف ممکن است بر روی صورت شما بچکد.

۳- آبشارها و حوضچه ها

در تنگ تامرادی آبشارهایی وجود دارند که از مهمترین قسمت های این مجموعه ی تفریحی به شمار می روند. بلندترین آبشاری که در منطقه تنگ تامرادی وجود دارد نیز بیش از ۵۰ متر ارتفاع دارد و بقیه آبشارهای این منطقه که  ۴ عدد می شوند نیز با ارتفاع های ۸ الی ۱۰ متری در مرتبه های بعدی این مجموعه قرار دارند. در پای هر یک از این آبشارها حوضچه هایی نیز به چشم می خورند.

دسترسی به آبشار تنگ تامرادی: ابتدا به شهر یاسوج، مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد سفر کنید. از این شهر وارد جاده یاسوج – بابا میدان شوید و بعد از طی کردن مسیری حدود ۲۵ کیلومتر وارد جاده سپیدار شوید.تابلو سپیدار را می‌توانید در سمت راست جاده مشاهده کنید. از اینجا پس از پیمودن حدود ۱۰ کیلومتر در سمت چپ وارد جاده تنگ تامرادی شوید.

آبشار تنگ تامرادی
آبشار تنگ تامرادی
آبشار کمردوغ-کهگیلویه و بویر احمد

آبشار کمردوغ

آبشار کمردوغ در قلعه رئیسی مرکز بخش چاروسا از توابع شهرستان کهگیلویه در زمره زیبایی ‌های طبیعی استان کهگیلویه و بویراحمد به‌شمار می ‌رود اما برای گردشگران ناشناخته مانده ‌است. وجه تسمیه این آبشار، در زبان لری و به گویش بویر احمدی، واژه کمر به معنای دیوار سخت و صاف است؛  همچنین نزدیک بودن رنگ آبشار به رنگ سفید باعث نامگذاری آن به کمردوغ شده است.

این آبشار با چشم ‌اندازی زیبا یکی از نادرترین و زیباترین آبشار‌های استان کهگیلویه و بویراحمد است که در بالا و کنار این آبشار چشمه ‌های پرآب متعددی از دل کوه می‌ جوشد و زیبایی آن را دوچندان می‌ کند. هوای خنک و باطراوت سرسبزی و شادابی کوه ‌های بلند و دلنشین،  آبشار کمردوغ را به یک منطقه دیدنی و جذاب برای گردشگران تبدیل کرده است.

طبیعت بکر و زیبای این منطقه وجود آبشار‌ها و رودخانه ‌های فراوان با وجود دشت ‌ها و کوه ‌های سرشار از درختان و گل‌ های وحشی چشم هر رهگذر را به سوی این منطقه جذب می‌ کند. این آبشار که نزدیک به ۱۰۰ متر ارتفاع و بیش از ۶۰ متر عرض دارد. آبشار کمردوغ در تمام فصول سال دارای آب است و به آن لقب عروس آبشارهای ایران را داده ‌اند. در طول زمان بر صخره های تنگه پایین دست خود، حوضچه ها و قندیل های نمکی زیبایی به وجود آورده است.

دسترسی به آبشار کمردوغ: برای رفتن به چاروسا باید جاده ‌های پرپیچ و خم کوهستانی را ازمیان جنگل‌ های بلوط در شمال شهر دهدشت به طول ۷۰ کیلومتر طی کرد.

دریاچه برم الوان

دریاچه برم الوان در شهرستان بهمئی، در ۴۰ کیلومتری شهر لیکک، مرکز شهرستان بهمئی، دهستان سرآسیاب یوسفی و همچنین در ۸۰کیلومتری شمال غربی دهدشت مرکز شهرستان کهگیلویه و بویر احمد و در دامنه تپه ماهورهای گچی واقع شده است که که در فصل های زمستان و اوایل بهار پذیرای گردشگران است.

در داخل و پیرامون این تالاب گونه هایی از آبزیان و پرندگان آبی از جمله مرغ ماهی خوار، غاز و اردک زندگی می کنند. دریاچه الوان دارای پوشش گیاهی انواع پلانکتون های گیاهی، نی، گز، زالزالک، خارشتر، پسته وحشی، بادام کوهی، بلوط و سایر گونه های نادر گیاهی است. وجود درختچه ها و درختان طبیعی بر روی تپه های اطراف، آب و هوای مطبوع وچشم انداز بدیع این دریاچه زیبایی خاصی به این گردشگاه بخشیده است. وجود ماهی کپور نیز در این تالاب به وفور گزارش شده است. در پيرامون اين تالاب طبيعي زيبا چشمه هاي ديدني و دشتهايي مملو از گلهاي رنگارنگ منظره اي بديع پديد مي آورند كه ديدار آن را به خاطره اي فراموش ناشدني تبديل مي كند. برای خدمات رسانی و رفاه حال گردشگران با ساخت كمپینگ اقامتی برم الوان، امكانات رفاهی از جمله آلاچیق، سكوی نشیمن و سرویس بهداشتی فراهم شده است.

پیست اسکی یاسوج

یکی از پیست های استاندارد کشور در نزدیکی یاسوج مرکز استان کهکیلویه و بویر احمد واقع شده است. این پیست تها پیست اسکی فعال در نیمه جنوب کشور با ارتفاع ۲۸۵۰ متر از سطح دریا است. پیست اسکی یاسوج، که با نام‌های کاکان یا دنا نیز شناخته می‌شود، در دامنه‌ی رشته‌کوه زاگرس و شرق قله‌ی دنا در ارتفاع ۲۶۰۰ متری قرار دارد. پیست در ۱۸ کیلومتری شهر یاسوج، ۷ کیلومتری دهستان کاکان (روستای عباس علیخانی) و جنوب منطقه‌ی دیدنی و زیبای آب نهر واقع شده است.

این پیست حدود ۶۰۰ متر طول مفید دارد و  از مزایای آن نزدیکی به شهرهای مرکزی و جنوبی است، به همین جهت در تعطیلات فصل های برفی، عده ی زیادی از  فارس، اصفهان و خوزستان برای اسکی و تیوپ بازی به این منطقه سفر می کنند. امکاناتی مثل تله اسکی بشقابی، پیست کوب، خوابگاه و رستوران در این پیست موجود است، همینطور مربیان با تجربه محلی در طول فصل به آموزش اسکی می پردازند. کاکان معمولا از اوایل زمستان تا اوایل بهار، برف دارد.

اگر از جمله مسافرانی هستید که در سفر غذا برای تان خیلی مهم است، حتما باید هنگام رفتن به پیست کاکان مجهز به انواع و اقسام کنسروها و غذاهای آماده باشید، چون در این پیست خبری از رستوران های متعدد و غذاخوری هایی که در شمشک و دیزین می بینید نیست.

دسترسی به پیست اسکی یاسوج: اگر از نیمه‌ی شمالی کشور می‌خواهید به پیست بروید باید خود را به اراک برسانید سپس خرم‌آباد، پلدختر، اندیمشک، دزفول، شوشتر، مسجدسلیمان و ایذه را رد کنید تا خود را در مسیر یاسوج ببینید. اگر هم از اصفهان و اطراف آن به یاسوج می‌روید بایدبه سمت شیراز حرکت کرده و از آنجا به سمت یاسوج  بروید. پیست به راحتی قابل دستیابی است و در جاده‌ی اصلی یاسوج-اقلید قرار دارد. اگر از شهر شیراز می خواهید به پیست اسکی کاکان بروید باید به شهر سپیدان رفته و از آنجا جاده قدیم یاسوج را انتخاب کنید تا پس از عبور از روستاهای کمهر و کاکان به پیست اسکی کاکان برسید. این پیست در سمت چپ شما قرار دارد.

blank

تنگ گنجه ای

تنگه گنجه ای در یاسوج، یکی از جاذبه های طبیعی چهار فصلی است که در نزدیکی یاسوج قرار گرفته و چشم انداز طبیعی بی نظیر و جذابی را در تمامی فصول برای گردشگران فراهم می آورد. منطقه گردشگری تنگ گنجه‌ای در ۱۳ کیلومتری شهر یاسوج و در روستای گنجه‌ای در مسیر جاده یاسوج به سی‌سخت با چشمه‌هایی جوشان در دره‌ای با درختان چنار بسیار مرتفع و پوشش جنگلی درخت بلوط قرار گرفته است.

این روستا درمنطقه سرد سیری کهگیلویه و بویر احمد قرار گرفته و هوای معتدل متمایل به سرد دارد. در این ناحیه میزان بارش برف و باران زیاد است و به علت بارش باران و برف فراوان و پوشیده شدن ارتفاعات از برف برای مدت مدیدی از سال، از منابع آب کافی برخوردار است. اصلی ترین منبع آب روستای گنجه رودخانه سه ریز است که از کوه دنا سرچشمه می گیرد و خود یکی از جاذبه های طبیعی این روستا محسوب می شود و در تمام فصول سال دارای آب است.

پوشش گیاهی این گردشگاه از درختان تنومند و سربه فلک کشیده تشکیل شده که سایه‌ بان چشمه‌ های خنک هستند و مورد استفاده گردشگران قرار می‌گیرند. درختان بلوط، بنه و زالزالک از درختان زیبای این منطقه هستند که به شکوه طبیعت آن افزوده ‌اند. قدم زدن در میان انبوه درختان سر به فلک کشیده، پوشش گیاهی دیدنی و چشم نواز، شرشر صدای رودخانه و هوای لطیف و خنک آن این منطقه را به جاذبه ی آرامشی تبدیل کرده است. درختانی که در این منطقه وجود دارد نیز عبارت از درختان بلوط، بنه و زالزالک که باعث شکومندی طبیعت این منطقه شده اند.

وجود امکانات بهداشتی و تفریحی و آب لوله‌کشی در این تنگ باعث شده تا مسافران بی‌شماری در فصل ‌تابستان به دور از هیاهوهای شهر به تفریح در آن بپردازند. بخش خصوصی در حال احداث یک تالار مجهز به سوئیت برای گردشگران منطقه است. در این منطقه هلال احمر به عنوان یک اردوگاه برای امداد‌گران و عموم مردم مورد استفاده است. این منطقه به لحاظ موقعیت نیز به دلیل قرار گرفتن در مسیر یاسوج – سی‌سخت، یکی از مسیرهای پرتردد این استان محسوب می ‌شود. بنابراین به راحتی می‌توانید از این منطقه دیدن کرده و از زیبایی طبیعت آن بهره‌مند شوید.

بهترین زمان سفر به تنگه گنجه را  فصل  بهار و تابستان است اما برای کسانی که دوستدار فصل پاییز هستند منطقه تنگ گنجه ای در این فصل نیز به بهشتی دیدنی تبدیل می شود. حتی برای کسانی که از سرما هراسی ندارند زمستان تنگ گنجه ‌ای هم باورکردنی نیست و در یک روز برفی آن، می‌توان رقصیدن دانه‌ های برف بر روی شاخه ‌های بی ‌برگ درختان را به نظاره نشست.

دسترسی به تنگ گنجه ای : به منظور دسترسی به تنگ گنجه ای در یاسوج با توجه به قرارگیری آن در نزدیکی شهر یاسوج باید از جاده آسفالته یاسوج – سی سخت بروید.

تنگ مهریان-کهگیلویه و بویر احمد

تنگ مهریان

در ۵ کیلومتری شهر یاسوج و ۲ کیلومتری روستای مهریان، از محل تلاقی دو رود آب‌نهر و مهریان که از کوه‌‌ های بالادست سرچشمه می‌گیرند، تنگه زیبا و خوش ‌آب ‌و هوای مهریان پدیدار شده‎ است که سه عنصر کوه، دشت رودخانه را یکجا شامل می ‌شود. ارتفاع متوسط آن از سطح دریا ۱۸۵۰ متر می باشد و از لحاظ طبیعی نیز میان رودخانه مهریان در شرق و کوه های دنا که در شمال آن قرار دارد محصور شده است.

آب زلال و شفاف رودخانه مهریان که بخشی از آن از چشمه ‌های تنگ معروف به کبوتری است پس از طی مسیر به رودخانه بشار یاسوج و رودخانه کارون در استان خوزستان می‌ ریزد. فاصله تا مرکز استان پنج کیلومتر است.

در این منطقه  چند مزرعه‌ پرورش ماهی وجود دارد که نقش پر رنگی در افزایش جذابیت منطقه ایفا می‌کند. تنوع درختانی از قبیل سپیدار، چنار، بلوط، افرا، کاج، انگور وحشی و بنه در تنگ مهریان  باعث سرسبزی و طراوت بیشتر این منطقه شده است که البته این درختان تو در تو درکنار هم قرارگرفته ‌اند، آب ناشی از ذوب شدن برف که در منطقه کاکان می‌گذرد، مسیری متمایز از رود مهریان را در پی گرفته است. در این مکان رودی با کش و قوس و پیچیدگی خاص با رنگ آمیخته به سبز و فیروزه ‌ای، در دره‌ ای نه چندان عمیق انگاری فرش سبز مواجی را به نمایش گذاشته ‌است.

در دو طرف جاده ی منتهی به مهریان خانه هاى قدیمی و کاه گلى، باغ های متنوع و نا محدود، بوته زارهاى خیار دیده می شود. در تمامی طول مسیر بوى سیب، پونه و برنج سبز  به مشام می رسد. قهوه خانه هاى ایجاد شده و چادرهاى رنگارنگ در بین راه مسیر رسیدن را دلنشین تر می کند.

ننگ مهریان جاذبه ‌ای زیبا در یاسوج، که در فصل بهار و تابستان  گردشگران زیادی را به سوی خود جذب می کند البته تنگه مهریان در زمستان هم محل رفت و آمد علاقه مندان به اسکی است. این تنگه در این فصل همچنین شاهد تشکیل یخی بزرگ بر روی صخره ‌ای مقابل بارگاه امامزاده حسن است که این توده یخ روز شصتم زمستان شکسته شده و روز هفتادم (حدود دهم اسفندماه) با صدایی که کیلومترها شنیده می‌شود، از صخره فروریخته و مژده بهار می ‌دهد.

کوه ‌نوردی، سنگ ‌نوردی و آب ‌بازی از پرطرف ‌دار‌ترین تفریحاتی ‌اند که در این تنگه زیبا مورد استقبال مسافران و گردشگران قرار می‌ گیرند. صخره ‌های بزرگ و ستبر که در اطراف این ناحیه قرار دارند، توجه سنگ‌نوردان استان و کشور را جلب کرده‌ اند.

از امکانات این تنگه می‌توان به پارکینگ عمومی، سرویس بهداشتی، فروشگاه ‌ها و کافه‌رستوران ‌ها اشاره کرد. از مهم‌ ترین نکاتی که باید به آن توجه کرد، این است که اگر قصد اقامت کنار تنگه را دارید، حتما وسایل گرمایشی و پتو به ‌تعداد کافی به ‌همراه داشته باشید! در این تنگه حتی در گرم ‌ترین ساعات روز و فصل تابستان، بدنتان احساس خنکی دارد. پس برای اقامت در شب حتما به این نکته دقت کنید.

مسیر دسترسی: برای رفتن به این تنگه دو راه وجود دارد: در مسیر اول، با گذر از شهر یاسوج و نرسیده به روستای مهریان، مسیر رودخانه مهریان را دنبال کنید و به این تنگه زیبا می‌رسید. در مسیر دوم از جاده قدیم شیراز-یاسوج و ازسمت شیراز حرکت کنید. با حدود ۳ ساعت رانندگی به مقصد می ‌رسید.

دریاچه کوه گل

کوه گل در استان کهگیلویه و بویراحمد در ۸ کیلومتری شمال شرق  شهر زیبای سی سخت و ۳۲ کیلومتری شهر یاسوج قرار دارد و بخشی از طبیعت کوهستانی دنا محسوب می شود. دریاچه کوه گل مساحتی برابر نیم هکتار و عمقی ۱۵ متری دارد.

دریاچه ی کوه گل که نگین منطقه ی کوه گل است در ارتفاعات دامنه ی نزدیک به قله کوه گل دنا و در «دهانه انبری» گردنه مشهور «بیژن» به جلوه گری ادامه می دهد. دشت لاله های واژگون، آبشار تنگه نمک، چشمه سردو، منطقه ی حفاظت شده ی دنا و دریاچه ی کوه گل مجموعه ی بسیار زیبایی را در این منطقه ایجاد کرده اند.

در فصول مختلف سال ریواس، جاشیر، پونه کوهی، نعناع کوهی، قارچ کوهی این دامنه‌ها را در بر گرفته؛  تصویر گل ها و سر سبزی کوه ها نیز در آب می افتد و جلوه ی خاصی را ایجاد می کند. تجمع پرندگان مهاجری همچون مرغابی و اردک کله سبز، لک لک، حواصیل، درنا، خروس کولی و چنگر ، همراه با پرندگان بومی در کنار دریاچه منظره ای را پدید می آورد که چشم از دیدنش سیر نمی شود. البته اگر هم به کوه نوردی علاقه داشته باشید می توانید علاوه از لذت بردن از طبیعت کمی مهارت کوهنوردی تان را هم در این منطقه امتحان کنید. به دلیل استقبال گردشگران از این منطقه در سال های اخیر کار سکو سازی، زیرساخته ها و مراکز بهداشتی توسط سازمان میراث فرهنگی صورت گرفته است .

چهار فصل طبیعت زیبای خداوند دیدنی است . اما در بهار و تابستان کوه گل را فراموش نکنید . آب و هوای مطبوع و دامنه های پرگل در این منطقه انتظار شما را می کشند.  ماه اردیبهشت اوج زیبایی کوه گل را با آن لاله های واژگونش به تصویر می کشد .

از ابتدای محل پارکینگ تا دریاچه حدود پنجاه دقیقه کوه‌پیمایی لازم است.  مسیر پاکوب و مشخص است و البته اگر زمان‌ بازدید   اخر هفته باشد مسیر پر تردد است. در طول مسیر افراد محلی غالبا در حال چیدن گل ‌ها و علف ‌های معطر و پر خاصیت هستند. خستگی کوه ‌پیمایی ۵۰ دقیقه ‌ای با رسیدن به دریاچه و دیدن مناظر زیبای کوه‌ های دنا از تن به در می‌شود. ورودی این منطقه به ازای هر ماشین ۷۰۰۰تومان است .

راه دسترسی: برای رسیدن به دریاچه ی کوه گل، راه شهر سی سخت در استان کهکیلویه و بویراحمد را در پیش بگیرید . ۸ کیلومتر آن طرف تر از سی سخت به منطقه ی کوه گل می رسید . حالا وقت آن است که پیاده روی را شروع کنید یک مسیر پیاده روی زیبا و بسیار هموار پیش روی شماست  . به دلیل اینکه دریاچه در میان کوه ها قرار گرفته تا ۵۰ متری دریاچه هم اثری از ان نمی بینید پس نگران نباشید و به راهتان ادامه دهید . پس از حدود ۴۵ دقیقه به دریاچه می رسید.

دریاچه کوه گل
دریاچه کوه گل-کهگیلویه و بویر احمد
چشمه میشی
آرامگاه عطار نیشابوری

چشمه میشی

در چند کیلومتری شهرستان سی سخت در استان کهگیلویه و بویر احمد منطقه ای زیبا به نام چشمه میشی قرار دارد. چشمه میشی چشمه زلال و پر آبی است که از بالای مکان چشمه تا به پایین مسیر زیبا و سرازیری را رقم میزند. در مرز غربی منطقه حفاظت شده دنا واقع شده است و از ارتفاعات دنای سربلند سرچشمه می‌گیرد و یکی از پرآب ‌ترین و خنک ‌ترین چشمه ‌های زاگرس بوده که آن را چشمه “بشو” نیز می ‌نامند، سردی آب این چشمه به حدی است که تا فاصله ۸۰۰ متری از محل جوشش نمی‌ توان دست را در آن نگه داشت.

در کتاب های تاریخی هم که جستجو کنید می بینید که منطقه دنا را با نام همین چشمه می شناختند. چشمه میشی یا بشو البته با افسانه های کهن از سلسله کیانیان و دوره کیخسرو شاه نام آورش گره خورده است. آن گاه که شاه کیخسرو به دستور اهورامزدا در همین مکان می بایست غسل می گرفت و تاج شاهی را به جانشین خود لهراسب می داد و همان شد که چشمه “بشو” نام گرفت. این چشمه علاوه بر تأمین آب شرب شهر سی سخت تأمین کننده آب کشاورزی باغات سیب و انگور و گردوی سی سخت و روستاهای پایین دست است. آب زلال و گوارای آن خستگی هر رهگذری را از تن خارج می‌کند.

چشمه میشی در فصول مناسب سال پذیرای خیل عظیمی از دوستداران طبیعت و گردشگرانی است که از سراسر کشور به این منطقه سفر می ‌کنند. چشمه ميشی چشمه اي هميشگي و از مهم ترين چشمه هاي منطقه سي سخت به شمار مي رود كه در امتداد دره اي طولاني با شيب نسبتاً تند روان است و جويبار پرآب و سپيد رنگ آن همچون رشته هاي مرواريد زينت بخش دره اي است كه آب چشمه را به زمين هاي كشاورزي پايين دست آن مي رساند.

چشمه در دره ای جاری است که اگر کمی چشم بچرخانید و آن سوی دره را نگاه کنید، صخره های سنگی و بلند و زیبای آن وسوسه تان می کند که از آنها بالا بروید. این صخره ها که در زمستان پوشیده از برف هستند، در تابستان فرصت خوبی برای صخره نوردی به شما می دهند.  البته این چشمه امکانات اقامتی و زیر ساخت گردشگری ندارد. بعد از بازدید از آن دو حدود دو کیلومتری اش منطقه کوه گل قرار دارد که جای مناسبتری برای گذران یک وعده ناهار و استراحت در طبیعت زیبای این استان خواهد بود.

منطقه حفاظت شده دنا

منطقه حفاظت شده دنا، دهمین ذخیره ‌گاه بیوسفری ایران، حیات را به دنانشینان ارزانی می ‌دارد.‌ دنا و کهگیلویه و بویراحمد کوهستانی ترین منطقه ایران است که حدود سه‌ چهارم آن را کوه‌ ها و ناهمواری ‌ها فرا گرفته است. منطقه حفاظت شده دنا یکی از غنی‌ ترین مناطق زیستی از لحاظ تنوع گیاهی و جانوری در ایران و دنیاست که در سال‌۲۰۱۰ از سوی سازمان یونسکو به عنوان دهمین ذخیره‌ گاه بیوسفری ایران و پانصد و پنجاهمین ذخیره‌ گاه دنیا به ثبت رسید.‌

منطقه حفاظت شده دنا منطقه ای کاملا کوهستانی است که در آن می توانید اختلافی حدود ۳۰۰۰ متر را تجربه کنید. این کوه دارای قله هایی بلند، دیواره هایی عظیم و دره هایی عمیق است. شرق دنا را گردنه تاریخی بیژن و شمال و غرب و جنوب آن را رودخانه های مابر و بشار دربرگرفته اند که محل تلاقی این دو رودخانه با یکدیگر را منطقه جنگلی با زیبایی خیره کننده تشکیل داده است. منطقه حفاظت شده دنا گونه های بسیار غنی گیاهی و جانوری و همچنین گیاهان دارویی و خوراکی را در بر گرفته است. لاله بیشه زار از نمونه لاله های دناست که فقط می توانید آن را در این منطقه بیابید. برای کسانی که از دیدن پرواز پرندگان لذت می برند، دیدن از این منطقه حفاظت شده ارزش خاصی دارد. هما، پرنده بسیار زیبا و شکیل که با پرواز آرام و باشکوه خود سال هاست انسان ها را مجذوب خود نموده است به این منطقه تعلق دارد. این منطقه از نظر تفریح و ورزش کوهستانی نیز قابل توجه می باشد.

سایت گوزن زرد ایرانی با ۱۷ راس گوزن هم در این منطقه قرار دارد. همچنین وجود رشته کوه دنا با ارتفاع چهارهزار و ۴۴۸ متر و ۴۴ قله‌ با ارتفاع بالای چهارهزار متر نیز سی سخت را به شهر کوهنوردان و صخره نوردان بدل کرده به طوریکه در طول سال هزاران کوهنورد ایرانی و خارجی به دنا صعود می کنند.

شکار و صید بی‌رویه، افزایش جمعیت جنگل‌نشین و حاشیه ‌نشین منطقه، احداث جاده‌ های متعدد و خطوط انتقال گاز از داخل جنگل، تغییر کاربری اراضی جنگلی و مرتعی به زراعی و شهری و روستایی، قطع بی‌رویه درختان برای مصارف سوختی، چرای دام و برداشت بیش از حد گیاهان دارویی و خوراکی، آفات و بیماری ‌های گیاهی، تخلیه فاضلاب به داخل رودخانه ‌ها، استفاده بیش از حد از سموم ارگانوکلره و فلزات سنگین در مزارع از مهم‌ترین تهدیدات تنوع زیستی منطقه حفاظت شده و ذخیره‌ گاه زیست‌کره دنا محسوب می ‌شود.

اما قدر دنا، این کوه پر صلابت و استوار و خاک پرگوهر که گذشتگان آن را مظهر پاکی و روشنایی و جاودانگی پاک سرشتان می ‌دانستند، با این طبیعت بکر و این سفره پربرکت که برای مردمان جنوب پهن کرده، هنوز آن طور که شایسته است دانسته نشده و گاهی فعالیت ‌های توسعه ‌ای غیرکارشناسی، آتش‌سوزی جنگل ‌ها، چرای بی‌رویه دام، توسعه اراضی زراعی و بهره ‌برداری بی‌رویه از محصولات جنگل‌ ها و مراتع، این نعمت بزرگ خدادادی را تهدید می‌ کنند و بر پیکر زخم خورده دنا نمک پاشیده ‌اند.

با همه ی این حال، منطقه ی به ظاهر حفاظت شده ی دنا که قدمت هزارساله اش در میان درختان بلوط و کوه های سربه فلک کشیده اش پنهان شده نه تنها نیاز به حفاظت اصولی دارد بلکه نیازمند دستانی است که بر خاکش چنگ نزنند و به آتش نکشندش.

صنایع دستی استان کهگیلویه و بویر احمد:

سیاه چادر، جاجیم بافی، نمدمالی ،توبره، آينه‌دان يا چنته، سفره، پشتی، جور یا جوال، جانماز، نمکدان، جول، خورجین، گچمه بافی،طناب و شله یا آلاتی

تولید صنایع دستی استان کهگیلویه و بویراحمد در بین ایالات و عشایر رواج بیشتری دارد به طوری که ۸۰ درصد از صنایع دستی استان تولیدات عشایر و مورد استفاده آن هاست.

سیاه چادر:

زنان عشاير اين استان؛ به منظور حفاظت از خود و خانواده ‌شان و نيز وسايل و لوازم ناچيزشان در برابر برف و باران از سياه چادر استفاده می‌ كنند. سياه چادر با دستگاه های ساده و ابتدايی بافندگی از موی بز تابيده نشده به دست می ‌آيد و معمولاً برای فروش بافته نمی‌ شود. اين سياه چادرها با وجود داشتن منافذ متعدد در برابر آب كاملاً نفوذناپذير است. كهن ‌ترين سابقه ‌ی سياه چادر مربوط به تاريخ بين‌النهرين است.

اين خانه‌ های سيار در مدت زمان كوتاهی برپا شده و به راحتی برچيده می‌شود. كار چيدن موی بز برای بافتن سياه چادر توسط مردان انجام می‌شود و زنان آن ها را می‌شويند و می ريسند و می ‌بافند. آن چه باعث ترجيح موی بز بر پشم گوسفند می ‌شود، خاصيت موی بز است كه الياف بافته ‌ی آن در اثر رطوبت قطور‌تر شده و از نفوذ آب باران به داخل سياه چادر جلوگيری می‌ كند و در فصل گرما الياف نازک می‌ شوند و عبور هوا امكان‌ پذير می ‌شود.

از يک سياه چادر تا ده سال می ‌توان استفاده كرد. دارها افقی است و نحوه‌ ی بافت همان عبور دادن پود به صورت يک در ميان از ميان تارهاست مانند بافت پارچه. بعد از ریسيدن نخ ‌ها آن ها را گلوله می‌ كنند كه به آن ها بشير می ‌گويند. دستگاه های دو وری افقی (ورد: برای جا به جا كردن تارها) بر روی زمين قرار مي ‌گيرد و چله ‌كشی انجام می ‌شود. پودها به طور يک در ميان از زير و روی تارها می‌گذرد و بافت گونی مانندی ايجاد می‌كند و برای درست قرار گرفتن پودها از كركيت (دفه) استفاده می شود. اين سياه چادرها به درازای ۴ تا ۱۰ متر و پهنای ۵/۰ متر بافته می ‌شوند و سياه چادر اصلی از به هم دوختن چند تكه از آن ها به دست می آيد.  سياه چادرهای زمستانی از تابستانی، ضخيم ‌تر است. برای برپا كردن سياه چادرها از تيرهای چوبی و طناب ‌هايی به نام شباش استفاده می شود. به زبان محلی به اين سياه چادرها بهون می گويند. هر مته يا تكه از سياه چادر ديواره‌ای از اين خانه‌ی سيار را تشكيل می دهند.

جاجيم ‌بافی:

از ديگر توليدات سنتی منطقه كه به ويژه ميان روستایيان خواستاران زيادی دارد، جاجيم است. بافندگان پس از خاتمه جاجيم را بريده و از به هم دوختن دو تا سه تكه از آن جاجیم را در اندازه‌ی دل خواه خود درمی آورند. جاجيم معمولاً از پشم توليد می‌شود و رنگ‌های آن بسيار روشن و زيباست. تفاوت گليم و جاجيم در اين است كه گليم زبر و خشن‌تر است. جاجيم يكی از مناسب‌ترين پوشش‌ها برای كرسی‌ها در قديم بوده است و جاجيم ‌های هر منطقه نشان دهنده‌ ی سنت آن ناحيه است. اين محصول به دليل اين كه سبک و ارزان است جهت زيرانداز و روانداز و رخت خواب پيچ مناسب می باشد. در حال حاضر توليد جاجيم در كهگيلويه و بويراحمد به دليل جایگزين شدن پارچه ‌ها ماشينی مشابه بسيار كم است. نقوش مورد استفاده در جاجيم بافی نقش خشت، لوزی، آغاجری، ماشوركش و ماريو (پله‌های هندسی صعودی)

نمدمالی:

هنر نمد مالی در شهر یاسوج رواج بیشتری دارد. مواد اوليه مورد مصرف نمدمالان پشم گوسفند است. توليد‌كنندگان اين پشم را به صورت مستقيم از ايلات و عشاير تأمين می كنند. فرآورده ‌هايی كه توليد می‌ شوند شامل نمد زيرانداز و پالتو است كه البته بيش ترین توليدات نمد  شامل زيرانداز است.

توبره:

يكی از زيباترين دست بافت ‌های عشاير كهگيلويه و بويراحمد است كه دختران به عنوان جهيزیه به خانه‌ی شوهر می‌ برند و به آن توربه نيز گفته می ‌شود. توبره كيف مستطيل شكلی است كه دو طناب به دو طرف آن وصل شده است و در صحرا برای ريختن علف و علوفه استفاده می ‌شود. نقوش روی توبره شامل نقش گل آدمی و گل توبره می ‌شود.

آينه ‌دان يا چنته:

يكی از بافته ‌هايی است كه در هر خانه و سياه چادری يافت می ‌شود. كيف دسته بلندی است كه برای نگه داری قرآن كريم يا وسايل شخصی زنان به كار می‌آيد. نقوش آن معمولاً تک نقش و يا قاب قالی است و منگوله ‌هايی به آخر آن اضافه  ‌شده است. بافت چنته شبيه به گليم يا قالی است. گاهی دو روی آن قالی، گاهی گليم، گاهی يک رو قالی و يک روی ديگر گليم است. نقوش روی آن مانند نقوش قالی‌ ها و گليم‌ هاست.

سفره:

از ديگر بافته‌ های عشايری است كه در هنگام پخت نان از آن استفاده می شود،  به اين نحوی كه زنان عشايری موقع پخت نان چانه‌ های خمير را روی آن می‌ چينند. دستگاه آن دو وردی است. از نخ پنبه ‌ای به عنوان تار و كامواهای رنگی برای پود استفاده می‌ شود. قبلاً از مخلوط دو و پشم برای تار و از پشم سفيد برای پود و از پشم ‌های رنگی برای ايجاد نقوش استفاده می گردید. زمينه‌ ی سفيدرنگ سفره‌ ها با نقوش ساده و مجزا تزیين شده است و به وسيله‌ی حاشيه ‌های زيبايی محدود می شود بافت آن شبيه بافت پارچه است.

پشتی:

برخی از عشاير اسكان يافته آن را توليد می‌كنند. اين پشتی‌ها قالی يا گليم‌های مربع شكل هستند. بيش تر اوقات هر دو رو قالی يا گليم و گاهی اوقات يک رو، قالی يا گليم است. نقوش مرسوم پشتی‌ ها همان نقوش رايج گليم‌ هاست. عشاير ترک برای تهيه‌ ی رويه ‌ی پشتی ‌ها از بافتنی به نام گچمه استفاده می‌ كند كه تركيبی از گليم‌ بافی و قالی ‌بافی است.

جور يا جوال:

بافتی شبيه گليم دارد و ابتدا به شكل يک مربع بافته می ‌شود. آن را از وسط تا كرده و اطرافش را می‌ دوزند كه به شكل يک كيسه می‌شود. در قسمت پشت و رو دو دسته دارد كه عشاير برای حمل و نقل مواد مصری از آن استفاده می‌ كنند.

جانماز:

عبارت است از گليمی با تار موی بز و پود پشمی، برای بافت آن از كرک شتر هم استفاده می ‌شود كه بر اساس عقيده‌ ی آنان اين سنت پيامبر است. اين محصول ساده و بدون نقش است و اين به دليل اخلاص و بی ‌ريا بودن در درگاه خداوند است.

نمک دان:

بافته ‌ی عشايری است كه در گذشته جهت حمل نمک از آن استفاده می ‌شد كه در حال حاضر بافت آن از رونق افتاده است. اين بافته مخلوطی از مو و پشم است و بر روی دستگاه چهار ورودی (ورد: برای زير و رو كردن تارها) و به شيوه‌ی بافت گليم و قالی بافته می‌ شود. نمكدان يک كيسه‌ی چهارگوش است كه در بالا آن گلويی چهارگوش با زاويه‌ی ۹۰ نسبت به چهارگوش اوليه قرار دارد و در هر دو طرف گلويی دو دسته از جنس تارها تعبيه شده است. نقوش روی آن بيشتر لوزی ‌های كوچک به رنگ ‌های متنوع و پشت سر هم است.

قالی بافی-مشهد-خراسان رضوی
نمدمالی-مشهد-خراسان رضوی
سنگ تراشی و قلم زنی روی سنگ
سفالگری-مشهد-خراسان رضوی
شعربافی
پوستین دوزی
blank

آداب و رسوم مردم استان کهگیلویه و بویراحمد

سال نو ( نوروز باستاني )، مراسم ازدواج، موسیقی، چاله گرم كنون، پيمانهاي عشايري، سوگواري مذهبي، خاکسپاری مردگان، خيرات مردگان، کمک و یاری، کمک به آسیب دیدگان

صد در صد مردم این استان مسلمان و شیعه اثنی عشری هستند و به طور عمده تحت تأثیر جاذبه های دین جان بخش اسلام شده اند. به هر حال رفتار دینی مردم استان در گرامیداشت اعیاد اسلامی، عزاداری سالار شهیدان (ع) تکیه اساسی بر حرمت ویژه روزهای وفات ائمه (ممنوعیت ازدواج)، نامگذاری فرزندان به نام بزرگان دین و ائمه اطهار (ع) همه نشانگر عمق تعصب و ارادت خاص این مردم به اسلام و شعائر و آیین ها و دستورات آن است که در شکل بخشیدن به هویت دینی و قومی آنان اثر گذار بوده است.

در میان مردم کهگیلویه وبویراحمد اشعار حماسی شاهنامه فردوسی از جایگاه خاصی برخوردار است. شاهنامه خوانی برای هر فرد علاوه بر جذابیت های اقناعی امتیاز خاصی نیز دارد. معمولاً افراد شاهنامه خوان تمامی ابیات و صحنه های نبرد را از حفظ می خوانند. سعی شاهنامه خوان بر آن است که شنونده را در فضای خیالی صحنه های شاهنامه قرار دهد. از این رو شاهنامه خوان در این راه کوشش بسیار دارد. این ادب شفاهی مورد علاقه زن و مرد کهگیلویه و بویراحمد است و معمولاً شبهای دراز زمستان را با برنامه های شاهنامه خوانی سپری می کنند. این علاقه از قدیم الایام به گونه ای بوده است که نام بسیاری از مکانها و جاهای استان را با نام های مندرج در شاهنامه نامیده اند. به نظر می رسد زندگی عشایری همراه به همه کشمکش های آن و محیط جغرافیایی کوهستانی و صعب و سختی های آن از یک سو و تلاش افراد با سواد در حفظ هویت ملی خود از سوی دیگر انگیزهای قوی برای حفظ ادبیات شفاهی در قالب اشعار شاهنامه و بصورت شفاهی و شنیداری دارد. زیرا بسیاری از شاهنامه خوانان هم اکنون نیز فاقد سواد خواندن و نوشتن هستند

سال نو ( نوروز باستاني ) :

سال نو بنابر اعتقادات قومي منطقه سرآغازي است براي از بين برد كينه و گرايش به صلح و آشتي. در قديم ريش سفيدان قوم با خانواده وابسته،  به ديدار سران و كدخدايان خود مي رفتند و هدايايي از جمله محصولات آن روز را با خود مي بردند و امروزه هم معمولاً به ديدار همديگر مي روند و بعضاً هدايايي براي همديگر مي برند و مراسم پذيرايي و جشن دارند.  يك مورد كه از قديم تاكنون وجود داشته اين است كه در اين روز معمولاً مردم به دیدن كساني كه سوگوار هستند و كسي را از دست داده اند مي روند و سعي مي كنند كه لباس سياه آن ها را تعويض كرده و جاي آن لباس سفيد يا رنگي به تن آن ها بپوشانند و  از حالت عزا در آورند كه اين كار را در اصطلاح محلي « پند شكني » مي گويند .

مراسم ازدواج:

یک مراسم عروسی معمولاً دارای مراحل مختلفی است. اولین مرحله خواستگاری یا گپ زنون می باشد. در این مرحله فامیل پسر با موافقت ازدواج پسر و دختر مورد نظر، از طرف پدر پسر فردی مأمور می شود تا موضوع را به طور سری به پدر دختر بگوید. معمولاً پدر دختر چند روزی را مهلت می خواهد و با فامیل خود مشورت می کند. در روز تعیین شده پدر دختر در صورت رضایت فامیل به فرستاده پدر داماد جواب مثبت می دهد. مراسم رسمی پس از این مرحله صورت می گیرد. آنگاه پدر پسر همراه چند نفر از ریش سفیدان فامیل خود با مقداری قند و گاهی اوقات سوغاتی های دیگری همچون گوسفند و بره به خانه دختر می روند و آشکارا خواستگاری می کنند برای مبارکی قندی را می شکنند و به رسم ” قند اشکن ” معروف است.

موسیقی:

موسیقی در کهگیلویه وبویراحمد جایگاه خاصی در زندگی روزمره دارد. به هنگام شادی و غم و همچنین در هنگام کوچ چرای گوسفندان هر کدام نوعی موسیقی بکارمی رود. نی به دو شکل کوچک و نی هفت بند از جایگاه ویژه برخوردار است. چوپانان درصحرا و نوازندگان حرفه ای در مجالس و شب نشینی ها از نی استفاده می کردند. علاوه بر نی، دهل و نقاره و کرنا و ویلن از دیگر ادوات نوازندگی است و با آن مقام های مختلفی را می نواختند. برخی این مقام ها مثل بره وری (بره بلندشو) در جمع آوری گوسفندان و با نی نواخته می شود. نمونه یا مرثیه خوانی از دیگر مقام های موسیقی سنتی کهگیلویه و بویر احمد است. این مقام با نی نواخته می شود. در بر انگیختن احساس شنوندگان بسیار مؤثر است. از دیگر مقام هایی که در عروسی بکار می گیرند دستمال بازی که به دو پا، سه پا، ترکی، یک پا، باباکرم و ترکه بازی و اسب سواری است.

چاله گرم كنون:

سنتي است كه فقير و غني يك روز مانده به عيد نوروز به منظور گرم نگه داشتن اجاق خانه و بركت و پايداري سفره صاحب خانه، غذايي گرم و لذيذ با بهترين نوع غذاي محلي مي پزند تا همه اهل خانه از آن بخورند كه اين را به اصطلاح « چاله گرم كنون » گويند .

پيمانهاي عشايري :

احترام گذاردن به پيمان ميان همه تيره هاي عشايري لازم اجرااست و شخص پيمان شكن در جامعه انگشت نما و خوار و بي اعتبار مي شود. بطور خاص در گذشته در موقع جنگ و اختلافات محلي و ايلي احترام گذاشتن به پيمان ضرورت داشت .

سوگواري مذهبي :

مردم استان به خاطر شيعه بودن، تعصب خاصي نسبت به اعياد و سوگواري هاي امام حسين (ع) نشان مي دهند و معمولاً عزاداري با شروع ماه محرم آغاز و در شب هاي تاسوعا و عاشورا به اوج خود مي رسد . در اين سال هاي اخير عزاداران از اول شب تا صبح شب عاشورا به عزاداري و سينه زني مي پرداختند و اين عزاداري به صورت ساده با كمك افراد خير با صرف چاي، پخت برنج محلي و نيز گندم برشته برگزار مي شد. ولي متأسفانه اين نوع عزاداري ساده جاي خود را به عزاداري با تشريفات و با رنگ و بوي مدرن داده است .

خاکسپاری مردگان:

پيش از مرگ چنان كه گمان به مردن بيمار داشته باشند خويشاوندان و نزديكان او شبانه روز به ديدن او مي آيند و از طرفي از ميهمانان و ديدار كنندگان او پذيرايي مي شود و معمولاً در شب چند نفري بر بالين او بيدار مي مانند و پس از مرگ همه فاميل دور و نزديك را از مرگ او آگاه مي سازند كه در مراسم تشيع و تدفين شركت كنند .

در قديم معمولاً شخص مرده را در تابوت گذاشته و براي غسل، كنار چشمه يا رودخانه مي بردند. ( الان هم كم و بيش در روستاهايي كه غسالخانه موجود نباشد همينطور است ) و پس از مراسم غسل او را به قبرستان  برده  و قبري كه از همزمان با غسل توسط عده اي ديگر از اهالي آماده شده، دفن مي کنند و پس از خاكسپاري مراسم عزاداري سه روز،  هفته و چهل برگزار مي كردند و با اداي احترام بر فقدان او سوگواري مي نمودند .برحسب عادات و رسوم عشاير در مرگ افراد عادي طوايف سوگواري نسبتاً ساده است و معمولاً افراد طوايف نزديك و آشنا و خانواده و فاميل نزديك مرده شركت دارند و اين عده بنابر سنت محلي بر مزار متوفي گرد مي شوند و شيون و زاري مي كنند و پس از برپايي مراسم هفته و پذيرايي مختصر از شركت كنندگان و فاتحه خواني مراسم سوگواري به پايان مي رسد.

لازم به يادآوري است كه تا اين اواخر پذيرايي شامل صرف ناهار و شام بصورت گسترده با هزينه بالا از طرف صاحبان عزا بود كه خوشبختانه امروزه اين تشريفات كم و بيش برداشته شده و معمولاً با دادن چاي و شربت به ديدار كنندگان هفته عزا به پايان مي رسد .

با اين حال نكته ديگر كه يادآوري آن ضروري به نظر  مي رسد اين است كه در گذشته با وجود جوانب منفي عزاداري قديمي ، تشيع جنازه متوفي خيلي ساده و بدون تكلف انجام مي گرفت ولي امروزه متأسفانه تشيع جنازه با تكلف ها و زرق و برق هاي قابل توجه چون ايجاد زنجيره طولاني ماشين هاي رنگارنگ و گوناگون مدرن آنهم در خيابان هاي شهر  صورت مي گيرد كه شايد اين هم ناشي از تأثير غير مستقيم مدرنيسم در استان است .

خيرات مردگان :

رسم است كه براي آمرزش مردگان از پنجمين تا هفتمين روز به عيد نوروز مانده خانواده هاي سوگوار شير برنج ، حلواي خرما ، پلو و گوشت مي پزند و خانه به خانه تقسيم مي كنند و آن را خيرات نيمه برات مي گويند . تقسيم پختني ها توسط افراد خردسال انجام مي شود و فاتحه خواني و آمرزش طلبي از مقاصد اين كار است .

كمك و ياري :

كمك افراد به هم، در گذشته به صورت هاي گوناگون به عمل مي آمد . اگر كسي خانه اش آتش مي گرفت و قادر به بازسازي آن نبود و نيازي به كمك و مساعدت بستگان داشت ، مردم و ابسته و هم طايفه به او در ساختن خانه كمك مي كردند . اگر كسي در اثر بيماري يا ناتواني و فقر و يا جهات ديگر نمي توانست كشته آبي يا ديمي به موعد درو كند ، مردم طايفه او دسته جمعي به كمك او مي شتافتند و محصول او را جمع آوري مي كردند و پس از كوبيدن آن را به انبار « گندم » آن شخص مي بردند .

موقع نشا كردن برنج كه در اصطلاح محلي بويراحمد « كلكي » و ميان مردم كهگيلويه « تولكي » گفته مي شود ، همه به يكديگر كمك مي كردند،  در زراعت هاي كوتاه بهاره و زمستانه، عروسي ها و عزاداري ها، همين نوع كمك ها اعمال مي شده است .

در كارهاي خانه سازي، كشاورزي، باغداري و حتي در هنگام ييلاق و قشلاق رفتن هر طايفه موظف به انجام دادن كارهاي كسان ناتوان  خود مي باشد و كدخدايان، ريش سفيدان طوايف در همياري ها مشوق و پاسدار اين سنت بوده اند . اين مراسم با علاقمندي خاص برادري ايلي بدون آنكه مزدي دريافت شود و يا منتي برطرف « ديگر » گذارده شود به حكم وظيفه و نهاد قومي انجام مي شده است

مهمانداري :

از سنت هاي نيك كه هنوز باقي است مهمانداري و مهمانوازي است. در گذشته اين سنت به اندازه اي گرامي بود كه حتي اگر وضع زندگي عشاير صاحب خانه رونق خوبي نداشت و مجموع اعضاي خانواده صاحب خانه بر روي يك گليم يا گبه مو زير يك لحاف مي خوابيدند ، مرد مهمان در كنار مرد خانه و زن مهمان در كنار زن خانه مي خوابيد و خوراكي بهتر از خوراك معمولي اهل خانه به او مي دادند. متأسفانه با شكل گيري نظام جديد شهري اين سنت به تدريج كاهش يافته و مهماني هاي دوستانه به سبك شهري جايگزين آن سنت والاي گذشته شده است. ليكن آثار نيك اين رسم هنوز هم در ايلات دور افتاده از شهر پايدار و مورد احترام است .

كمك به آسيب ديدگان :

كمك كردن از رسوم قديمي و ممتاز اين سرزمين است، خصوصاً در حوادث آتش سوزي و غارت و دامادي و غيره. مردم هر طايفه در صورت تقاضاي كمك از سوي خانه سوخته گان و فراخور شأن و مقام ايلي خود كمك هايي از قببل قالي، گليم، لحاف، نمد و ديگر اثاث مي دهند. همچنين در مورد غارت شدگان كه به اصطلاح محلي « مرده مال » گفته مي شود و وسايل خانگي داده مي شود و يا اگر گله و احشام غارت شده باشد مشابه آن گاو و گوسفند به غارت شده تحويل مي شود. كليه اين كمك ها بلاعوض و رايگان و به حكم وابستگي ايلي و خويشاوندي ضروري است .

سوغات کهگیلویه و بویراحمد

گردو

این استان یکی از استان ‌های برتر در زمینه‌ی تولید گردو در کشور است و بیش از ۷ هزار هکتار باغ بارور گردو دارد. شرایط جغرافیایی باعث شده تا گردوی این استان به عنوان یکی از مرغوب ‌ترین گردوهای کشور شناخته شود و مشتریان زیادی در بازار گردوی کشور داشته باشد. بیشترین تولید گردوی استان، مربوط به شهرستان‌های بویراحمد، دنا و چرام است. برداشت گردو در استان از نیمه‌ی اول شهریور شروع می ‌شود و تا اوایل نیمه‌ ی دوم مهر، ادامه دارد.

عسل

این استان با تولید ۱۰۰۰ تن عسل در سال، یکی از قطب‌های تولید این محصول در کشور است. عسل تولیدشده در استان، از کیفیت بالایی برخوردار است و جایگاه ویژه‌ ای در صادرات عسل به کشورهای حاشیه ‌ی خلیج فارس دارد. عمده دلیل مرغوبیت این عسل، تغذیه ‌ی طبیعی زنبورها در بیشتر ایام سال به دلیل بهره‌مندی استان از پوشش گیاهی غنی در مراتع کوهستانی و جنگل‌های طبیعی است. کندوداران استان از اواخر خرداد، برداشت عسل از کندوها را شروع می ‌کنند و این فعالیت تا پایان مرداد ادامه دارد.

انگور

هر سال از باغ ‌های این استان، بیش از ۳۶ هزار تن انگور برداشت می‌شود و حجم عمده‌ای از این محصول به صورت تازه به بازارهای مصرف در سایر استان‌های کشور، ارسال می ‌شود. کشت انگور در استان، هم به صورت کشت آبی و هم به صورت دیم‌کاری انجام می ‌گردد. شهرستان‌های دنا، باشت و چرام، تولیدکنندگان اصلی انگور در استان هستند و برداشت انگور از اواسط مرداد در استان آغاز می‌شود. مهم ‌ترین انواع انگور استان عبارت ‌اند از یاقوتی، عسگری، سیاه، ریش‌بابا، رجبی و رطبی.

ماهی قزل‌آلا

وجود منابع آبی بسیار در استان، شرایط مناسبی را برای پرورش آبزیان مهیا کرده است. ماهی قزل‌آلا یکی از آبزیان سردآبی است که بیشتر حجم تولید استان در این حوزه را به خود اختصاص داده است. این استان با تامین ۱۰ درصد از نیاز بازار داخلی، رتبه‌ی چهارم کشور را در زمینه‌ی تولید، پرورش و تکثیر ماهی قزل‌آلا دارد. ماهی قزل‌آلای منطقه‌ی گردشگری موگرمون، در شهرستان لنده، از نظر کیفیت در سراسر کشور شهرت دارد.

گیاهان دارویی

شرایط اقلیمی و جغرافیایی این دیار سبب رویش انواع گیاهان خودرو و دارویی شده است .دامنه کوه های زاگرس از نظر گیاهان دارویی بسیار غنی می باشد. تنوع و مقدار گیاهان دارویی این خطه به شکلی است که یک چهارم تنوع و مقدار  اروپا را دارا می باشد. بومادران، بنشن، گل بابونه، گل لیزک و گل گاو زبان گیاهان دارویی هستند که در این دیار رشد می کنند.

سوغات کهگیلویه و بویراحمد
blank