استان قزوین

قزوین تا سال ۱۳۸۱ استان منسجمی نبود. آنچه امروز در نقشه تفکیک استانی ایران می بینیم، پیشتر به بخش هایی از تهران و زنجان و گیلان تعلق داشت. اما قدمت، پیشینه و اقتدار قزوین چنان در طول تاریخ ایران پر آوازه بود که توانست یک در صد از خاک کل ایران امروزی را به عنوان استان به خود اختصاص دهد و به عنوان استانی مستقل اعلام حضور کند.

اگر منصفانه نگاه کنیم بیشتر شهرهای ایران برای سفرهای چندین وجهی بسیار مناسبند. تاریخ و طبیعت، مردم شناسی، هنر و آشپزی، همه را می توانید در یک شهر/ استان پیدا کنید. به همین دلیل گاهی نیازی نیست به همه جای ایران سفر کنید تا همه چیز را با هم داشته باشید، خصوصا اگر زمان محدودتری در اختیار دارید. استان قزوین همانند دیگر استان های ایران می تواند بسیاری از نیازها و اهداف شما را تامین کند، طبیعت بی نظیر، کوه هایی که برای رشته های مختلف کوه نوردی جذابند، تاریخ کهن و معاصر، خوراکی های با پیشینه قدیمی و شهرت برون مرزی.

طبق آمار سال ۹۵ جمعیت این استان کوچک ۱۸۷۳۷۶۱ نفر بود که نسبت به آمارهای ۵ سال پیش در حال رشد است. استان قزوین نیمه صنعتی است و کسب و کارهایی که در آن پیشتر شکلی سنتی داشتند، امروزه به فناوری های به روز، روی آورده اند. مهاجرت به شهرک های صنعتی قزوین بیش از دیگر شهر هاست و قزوین یکی از قطب های اصلی تولید میوه (خصوصا انگور) در کشور است چرا که خاک و دشت های این استان در جوار کوهستان هایی که سبب بارش و جاری شدن رودخانه های پر آب می شوند بسیار پر برکت بوده و محصول خوبی می دهد و همین آبادانی منطقه آن را خواستنی تر می کند.

استان قزوین به لحاظ مساحت ۲۶ مین استان ایران است که به طرز دلربایی خود را در میان استان های مازندران، گیلان، زنجان، همدان، مرکزی و البرز جا کرده است. قزوین خاستگاهی قدیمی دارد و از همان بدو ورود و مهاجرت آریایی ها سکونتگاه مردم بوده است. زمانی هم که حسن صباح آن را به مرکز خلافت نوظهور، کوچک اما تکان دهنده خود در دوران سلجوقیان تبدیل کرد بر ارج و اهمیت قزوین افزود و سپس این شاه تهماسب صفوی بود که تبریز را در جوار شاهان عثمانی زیادی نا امن دید و پایتخت ایران را به قزوین انتقال داد و ازاین رو قزوین روزگاری تخت گاه ایران به شمار رفته است.

پوشش گیاهی استان قزوین تا حدی مرتعی و جنگلی است و حوضه آبگیر رودخانه شور و آبریز رودخانه شاهرود است. کوهایی که اطراف قزوین را احاطه کرده اند، ارتفاعات میانه کوه های سبلان و دماوند اند. عرض جغرافیایی استان قزوین زیاد نیست، یعنی از شرق تا غرب فاصله چندانی میان تابش آفتاب وجود ندارد و درنتیجه اختلاف دمای آنچنانی هم ایجاد نمی کند. اما به سبب همین ارتفاعات، آب و هوای این استان در رده کوهستانی نیمه معتدل جای می گیرید. تابستان ها به دلیل هجوم هوای گرم از جنوب، گرم می شود و در زمستان به دلیل باد و توده هوای سرد از شمال و غرب، دمای هوا به شدت کاهش می یابد و ریزش های جوی بیشتر است.

با این حال، به دلیل خاصیت جنگلی/ مرتعی که دارد بهار بهترین فصل ها برای گردش و کمپ و کوه نوردی است. خصوصا دیدن الموت که شاید شگفت آورترین پدیده قزوین باشد، زمانی که به بالای قلعه می رسید و می توانید همان دنیایی را زیر پای خود تصور کنید که روزگاری حسن صباح می کرد و از این رو بهار شاید این زیبایی را چند برابر کند.

اکثر جمعیت قزوینی ها فارسی صحبت می کنند، اما درصد بالایی هم ترک زبان وجود دارد. گویش تاتی، یعنی همان زبان فارسی که تا حدی باقی مانده فارسی دوره میانه است نیز در این استان درصدی گویشوَر را به خود اختصاص داده است.

درخت های جنگلی استان قزوین درختان زمستانی هستند، یعنی پاییز می تواند آن ها را به شکل غافلگیر کننده ای زیبا کند، البته اگر با سرمای هوا در این مناطق مشکلی ندارید.

شهر قزوین

قزوین همواره در طول تاریخ ایران شاهراه شمال به جنوب و شرق به غرب محسوب می شده و به همین جهت  همواره مورد توجه مردم بوده است (خصوصا کسانی که به راه و مسیر بستگی زیادی داشتند). طبق سندهای کشف شده در تپه های باستانی اطراف قزوین عمر سکونت انسان در آن به ۱۰۰۰ سال قبل برمی گردد، پیش از مهاجرت اقوام اصلی آریایی، گروه های کوچکتری در خود فلات ایران زندگی می کردند که برخی در بهترین مناطق غربی ایران برای خود سکونت گاهی دایم تشکیل داده بودند.

آن ها علاوه بر داشتن قدرت به نسبت دیگر هم دوره ای های خود، توانستند تا میان رودان (بین النهرین) نیز پیشروی کنند و تاثیری بر حکومت و جهان زنده آن روزگار بگذارند. یکی از دلایل اهمیت برخی ازاین اقوام این است که فرهنگی که ارایه دادند هم در زمانه خود پر و پیمان تر و پیشگام بوده و هم از فرهنگ آریایی هایی که بعدها کل ایران را به یک امپراتوری جهانی تبدیل کردند، غنی تر بود. کاسپی ها یکی از همین اقوام بومی ایرانی بودند که یکی از استوار ترین یادگاری ها را از زمان خود به دوره ما داده اند، یکی نام قزوین (کاسپین) و دیگری نام بین المللی دریای خزر(The Caspian Sea).

قزوین از همان روزگار باستان جایگاه مهمی داشته که تپه های باستانی و زیربنای ساختمان های اسلامی، نشان دهنده رونق این شهر و مردمانش بوده است. به همین دلیل چندین قرن بعد، زمانی که شاه تهماسب پسر ارشد شاه اسماعیل صفوی که احتمال به خاک و خون کشیده شدن تبریز توسط عثمانیان را می داد و به عنوان شاه وظیفه داشت جلوی حملات عثمانیان بایستد؛  به این نتیجه رسید تصرف پایتخت ایران برای بسیاری از شاهان عثمانی وسوسه کننده است. به همین دلیل تصمیم گرفت تخت گاه ایران را به مرکز کشور و از مرزهای عثمانی دور کند تا بتواند حداقل امنیت آن جا را تامین کند. سال ۹۲۵ هجری خورشیدی قزوین به دستور مستقیم شاه تهماسب صفوی به عنوان پایتخت ایران انتخاب شد و تا ۵۲ سال پایتخت ایران بود و پس از آن میراث خود را به شاه عباس و اصفهان منتقل کرد. شهرداری قزوین روز ۹ شهریور را به یاد تصمیم شاه تهماسب در برگزیدن قزوین، روز این شهر در تقویم سالانه ایران معرفی کرده است.

تاسیسات شهری، نه به صورت مدرن امروزی اما به عنوان پایتخت قرن دهم خورشیدی، همزمان با شاه تهماسب شروع شد و چون خود شخص شاه فردی هنرمند بود و هنر دوست، بنیان مکتبی با محوریت نگارگری در قزوین شکل گرفت که به نام مکتب قزوین معروف شد. بناهای زیبا، عمارت ها، بازار سنتی و بافت شهری، سیستم آبکشی، قنات داری و اداره زمین های کشاورزی در جهت پویایی و عمران و آبادانی قزوین پیش رفتند و این شهر تا زمان حمله افغان ها متحمل حادثه ای جدی نشد! افغان ها نه تنها اصفهان پایتخت اصلی و پرشکوه صفویه را هدف قرار گرفتند بلکه به قزوین نیز رحم نکردند و بسیاری را از دم تیغ گذراندند، هر چند حکایت هایی هم از دلاوری های اهالی قزوین وجود دارد که در جواب افغان ها آنقدر مقاومت کردند تا نادرشاه آن ها را قلع و قمع کرد.

بعد از آن قزوین، همان شاهراه و پیوند دهنده شمال به جنوب و شرق و غرب باقی ماند و وجهه هنری خود را حفظ کرد. جدا از مکتب نگارگری قزوین که در دورهای بسیار شهره داشت، هنرمندان دیگری خصوصا در عرصه طنز پردازی و طنازی چون عبید زاکانی، ادیبانی چون علامه دهخدا، خوشنویسان به نامی چون میر عماد حسنی و محمد حسین عمادالکتاب و موسیقی دان بزرگ و تکرارنشدنی مانند عارف قزوینی، همه اهل قزوین بوده و بر شهرت و قابلیت های این شهر افزوده اند.

شهر قزوین در دامنه کوه ها قرار گرفته و آب و هوایش در تابستان ها خنک و در زمستان ها سرد است. تیر و مرداد گرمترین ماه های سال و در طرف دیگر دی و بهمن سرد ترین ماه های سال هستند. از آن جایی که قزوین پیشتر، در میان باغ هایی قدیمی و ۱۴۰۰ ساله ساخته شده بود، بسیار سرسبز و خرم بود و هوای پاکی داشت. امروزه نه به دلیل غلبه صنعت و شهرسازی نامنظم و بی برنامه، از آن همه خلوص خبری نیست. اما هنوز هم قزوین شهری سرسبز محسوب می شود. بهار فصلی است که طبیعت می تواند در شما امید و انگیزه ایجاد کند، سفر در زمستان سفری درونی تر است. هر زمان مایل به سفر بودید با چک کردن آب و هوا، وسایل مناسب بردارید. قزوین هم آثار دیدنی تاریخی دارد، هم شهرگردی آن تجربه جالبی است هم طبیعت و باغ ها قابل توجه ای دارد.

شهرهای مهم استان قزوین

  • تاکستان
  • الموت

تاکستان

۳۵ کیلومتر به سمت شمال غرب قزوین روستایی است که فرهنگستان ادب فارسی به دلیل باغ های انگور بی شمار و زیبای آن، نام تاکستان را بر آن برگزید. تا پیش از این نام گزینی، اهالی تاکستان به شهر خود سیادن می گفتند که هنوز هم مرسوم است.

تاکستان از قدیم شهری پر رفت و آمد بوده که گویا شواهدی از دوران باستان را هم در خاک های خود به یادگار دارد. آنچه امروزه سبب شهرت این شهر شده، باغ های آباد انگور و طبیعت زیبا، خاک حاصل خیز و منابع آبی فراوان است. انگور، کشمش و دیگر محصولاتی که به انگور وابسته هستند ره آورد این شهر قدیمی اند.

یکی از گویش های قدیمی زبان فارسی در ایران، به تاتی معروف است که یادگار زبان پارسی در دوره میانه یعنی دوره اشکانیان و ساسانیان است. تاکستانی ها اغلب بدین گویش صحبت می کنند. هر چند که فارسی است اما به دلیل داشتن واژگان خاص خود و حتی دستور زبانی که امروزی دیگر در فارسی معیار یا فارسی نو، معمول نیست، شاید شنونده را دچار مشکل کند، هر چند یکی از منابع خوب ذخیره غنای ادبیات ایران است.

الموت

اَلَموت خطه ای جغرافیایی در شمال شرقی قزوین در استان قزوین است که خود از دو بخش الموت غربی و الموت شرقی تشکیل شده است. این منطقه که شهر و روستاهای مختلفی را در بر گرفته، در میان رشته کوه‌های البرز در جنوب مازندران و گیلان، شرق طالقان و غرب رودبار زیتون قرار دارد و دلیل اصلی شهرت آن به خاطر وجود دو دژ الموت و لمبسر در آن است.  الموت را با نام رودبار الموت نیز می شناسند و در سفر نامه ها یا شهر نامه نویسی های دوران گذشته، به این منطقه خاص، رودبار می گفتند. زمانی که حسن صباح تصمیم گرفت قلعه الموت را فتح کند و آن را عملی کرد، به الموت چنان اعتباری بخشید که کل منطقه نام آن مشهور شد.

الموت منطقه ای کوهستانی است که تقریبا دسترسی به آن سخت است اما به جد منطقه ای زیبا و شکوه انگیز است. کوه های سر به فلک کشیده و منظره هایی عالی و هوایی که شاید تا حدی خشن باشد اما دقیقا متناسب با حال و هوای الموت است. الموت بهار بسیار زیبایی دارد و در عین حال زمستان هایی بسیار سرد با برف و باران بسیار. کسانی که در برف و بوران به الموت می روند باید با تجهیزات کامل سفر کنند. از طرفی چون جذاب ترین بخش الموت قلعه آن است کوه نوردی در زمستان و لابه لای برف ها هر چقدر هم زیبا و حیرت انگیز باشد، خطرناک است. بنابراین حتما باید راهنما داشته باشید و با تورهای مناسب و راه بلد ها به سیر و سیاحت بپردازید

blank
blank
blank

جاذبه های گردشگری استان قزوین

کاخ چهلستون و خیابان سپه (شهدا) قزوین، استان قزوین

کاخ و موزه چهلستون مهم ترین اثر تاریخی قزوین و از نماد‌های این شهر است. این کاخ در زمان شاه تهماسب صفوی که قزوین را به پایتختی برگزید، ساخته شد و از نمونه هم ‌نام خود در شهر اصفهان، قدیمی‌تر است. درباره مکتب نگارگری قزوین پیشتر سخن گفتیم در حال حاضر، این کاخ از آن رو که قزوین از مراکز مهم خوشنویسی ایران بوده، به موزه خوشنویسی تبدیل شده است.

نقاشی ‌های دیواری طبقه اول امثالی از هنر نگارگری مکتب قزوین و از شهرت جهانی برخوردارند. این دیوارهای زینت شده به نقاشی و دیوارنگاره ‌ها در نوع خود منحصر به فرد بوده و وجود سه لایه دیوارنگاره حاکی از گذشت ادوار مختلف تاریخی بر آن است. تعداد نقاشی‌ های دیواری این بنا مشخص نیست، اما طبق گفته‌ راویان این نقاشی ‌های دیواری از آب طلا بوده ‌اند. مکتب حاکم بر این نقاشی‌ ها از تغییر و تحولات سیاسی نیز تأثیر گرفته، به نحوی که ظهور نادرشاه و مکتب افشاریه در چهلستون دیده می‌شود. همچنین برآمدن قاجار نیز در سومین لایه نقاشی ‌های کاخ چهلستون مشخص بود که به مرور زمان از میان رفته ‌است. برخی معتقدند بنای هشت بهشت اصفهان با گرته برداری از این اثر ساخته شده ‌است.

پیش از اینکه کاخ چهلستون تبدیل به موزه خوشنویسی شود از آن به عنوان موزه اشیای تاریخی استفاده می ‌کردند. در سال ۱۳۳۷ تصمیم گرفته شد تا کاخ چهلستون تغییر کاربری دهد و به عنوان گنجینه اشیای تاریخی و باستانی مورد استفاده قرار گیرد.

قزوین در دوره شاه تهماسب صفوی، دارای کاخی به نام عالی قاپو بود که اکنون تنها سردر شکوهمند آن باقی مانده است. این سردر رو به خیابان سپه (شهدا) چهره می‌گشاید که خود نخستین خیابان ایران به شمار می ‌رود و حدود ۵۰۰ سال قدمت دارد. این خیابان الهام گرفته از خیابان چهار باغ عباسی در اصفهان بوده است. در زمان ناصرالدین با همکاری سعدالسلطنه که بعدها حاکم قزوین گردید در قسمت جنوبی خیابان یعنی از مقابل مسجد جامع قزوین تا چهارراه سپه کنونی، مهمان خانه بزرگ قزوین و چاپارخانه و تلگراف خانه هند و اروپا احداث گردید و خیابان سپه را از شرق مهمان خانه در معبر باریکی به خیابان طهران (تهران قدیم کنونی) متصل ساختند که هم ‌اکنون محل بارفروشان است.

این مهمان خانه و چاپارخانه در سال ۱۳۱۰ خورشیدی خراب شد و سبزه میدانی بر جای آن احداث گردید که به سبب بی آبی خرابه ماند و بعدها با رسیدن خط آهن به قزوین و بنا شدن ایستگاهی در جنوب شهر، خیابان سپه را تا ایستگاه ادامه دادند و سبزه میدان مذکور و قسمتی از کاروانسرای سعدالسلطنه، که در ضلع جنوبی خیابانی که از دروازه طهران تا سلامگاه شاهزاده حسین امتداد داشت از میان رفت.

موزه شهر قزوین، استان قزوین

موزه قزوین در شرق دولت خانه صفوی قزوین قرار گرفته است. اشیای این موزه را می توان به چند گروه تقسیم کرد. برخی از این اشیا که بیشتر ظروف سفالی و اشیای مفرغی هستند، به هزاره ‌های سوم و اول پیش از میلاد تعلق دارند. سایر اشیای این موزه مربوط به دوران اسلامی از قرون اولیه تا عهد معاصر است. در این موزه که به معرفی تاریخ قزوین اختصاص دارد، آثاری از دوران پیش از تاریخ، دوران تاریخی و دوران اسلامی به نمایش درآمده است. بسیاری از این آثار در دشت قزوین کشف شده اند. از جمله آثار مهم این موزه می ‌توان به این موارد اشاره کرد: سکه‌ های متعلق به اشکانیان تا قاجار، مهر‌های نفیس و تاریخی، ظروف سفالی، فلزی و سنگی، اشیای زینتی، نظامی و کاربردی.

مسجد جامع شهر قزوین، استان قزوین

مسجد النبی از بزرگ ‌ترین و کهن ‌ترین مسجدهای جامع ایران است که بنای نخست آن به سیاق معماری قرون اولیه اسلامیه روی آتشکده ‌ای از دوران ساسانیان ساخته شده است. این مکان مقدس در چهار جهت ورودی  صحن دارد که در هر کدام از صحن ‌ها ایوان بسیار بزرگی ساخته شده است. عالی ‌ترین معماری اسلامی و سنتی را می‌توان در گنبد بسیار زیبای مسجد و در مناره ‌ها و صحن‌ های آن مشاهده کرد. شگرد معماری این مسجد را می توان به دوران سلجوقی و صفویه نسبت داد. گنبد فیروزه ‌ای و مناره ‌های کاشی ‌کاری شده مسجد با ارتفاع زیاد از دور دست مشخص و اصطلاحا توی چشم هستند و عظمت خود را فریاد می زنند. گنبد بزرگ مسجد که آجری است و در ضلع جنوبی واقع شده. در همان ضلع جنوبی مسجد هم محرابی شایسته که  از سنگ مرمر ساخته شده به چشم می خورد. اطراف این محراب پر از کاشی ‌های رنگارنگ است و به فاصله کمی از آن منبری سنگی ایستاده است.

blank
حمام قجر قزوین

حمام قجر قزوین، استان قزوین

حمام قجر از بزرگترین و قدیمی‌ترین حمام‌های قزوین و جایگاه موزه مردم شناسی این شهر است. این حمام برخلاف نام خود، در دوره صفویه، به دستور یکی از سرداران شاه عباس ساخته شده و بیش از ۴۰۰ سال قدمت دارد. در حمام قجر، جلوه‌هایی از تاریخ اجتماعی قزوین را در سه بخش اقوام، آداب و رسوم و مشاغل به نمایش گذاشته ‌اند. تزئینات گرمابه شامل کاشیکاری و طاق‌های رسمی‌بندی شده است و کف آن با سنگ مرمر مفروش گردیده است. اینکه پشت بام این حمام هم ‌سطح خیابان سده در نگاه اول جالب به نظر می آید. این اثر هم اکنون به عنوان موزه مردم‌شناسی در ۳ بخش اقوام، آداب و رسوم و مشاغل مورد بازدید علاقه‌مندان قرار می‌گیرد.

امام زاده شاهزاده حسین قزوین، استان قزوین

سفر امام رضا به قزوین و بعد به خراسان و مرو به ‌طور مخفیانه صورت می ‌گیرد. علی بن موسی الرضا در منزل «داوود بن عیسی غازی» اقامت می ‌کند و فرزند دو ساله ‌اش که در جریان این سفر همراهش بوده ‌است در قزوین به علت بیماری فوت می ‌کند و در همان‌جا به خاک سپرده می ‌شود؛ و اکنون آستان شاهزاده حسین متعلق به فرزند علی بن موسی الرضا است. در دوره حکومت صفویه برای این امامزاده که بعدها به شاهزاده حسین معروف شد، ساختمان ‌های متعددی بنا گردید و زیارتگاه مردم قزوین شد. مجموعه بناهای شاهزاده حسین عبارتند از: دروازه ورودی، ساختمان گنبد دار، رواق، میانسرا، ایوان، بقعه و اتاق هایی در اطراف صحن مرکزی یا میانسرا. ورودی مجموعه شاهزاده حسین، از سمت شمال، شبیه دروازه‌ های ورودی شهرهای عهد صفویه و قاجاریه ‌است. این امامزاده یکی از نماد‌های شهر قزوین به شمار می‌رود.

آرامگاه پیر تاکستان، استان قزوین

این بنا در نهایت سادگی شیوه معماری استواری دارد و از استحکام و زیبایی آجر کاری‌ های دوره سلجوقی بهره ‌مند است. این آجرکار‌ی ‌ها در نمای ورودی و نیز در قسمت داخلی هشت وجهی زیر گنبد به خوبی نمایان است. در این قسمت نگاره‌ هایی به شکل صلیب شکسته و تکه ‌های کوچک گچ ‌بری مشاهده می‌ شود.

قلعه دختر تاکستان، استان قزوین

قلعه هایی که بعضا به سبب سعب العبوری مسیر رسیدن به آن ها قلعه دختر نامده شده اند را می توان در جای جای ایران مشاهده کرد. از ویژگی ‌های قلعه دختر تاکستان چشم ‌انداز وسیع و اِشراف بر تمام دشت گسترده قزوین، ترکیب شگفت ‌آور سنگ لاشه با آجر، فرورفتگی ‌ها و برجستگی‌ های موزون در سطح دیواره قلعه، تزئینات بسیار زیبا و مقرنس و طرح‌های دیگر است. قلعه دختر به زبان مردم منطقه «قِز قلعه» نامیده می ‌شود. «قِز» در زبان ترکی به معنی دختر می دهد.

طبیعت تاکستان، استان قزوین

در مسیر اصلی جاده تهران به سمت شمال غربی، تاکستان استان قزوین واقع شده که به لحاظ داشتن باغ و مراتع فراوان، رودخانه های آبدار و محیطی چشم نواز و آرامش بخش، جدا از اینکه قطب کشاوری منطقه به شمار می آید، برای دیدن و تفریح و لذت بردن از طبیعت نیز جای بسیار زیبایی است. چشمه آب گرم آوج در تاکستان که به دلیل همین شرایط ممتاز جغرافیایی پدید آمده است مرکز بازدید گردشگران زیادی است. اگر ماشین شخصی داشته باشید هر کجا در طول باغ های انگور و مراتع در شیب های مختلف که دیدید می توانید استراحت کنید و شاهد فریبایی طبیعت باشید.

آرامگاه پیر تاکستان
blank

دریاچه اُوان الموت رودبار، استان قزوین

دو ساعت و نیم در جهت شمال غربی از قزوین به سمت این دریاچه در حرکت باشید. پس پشت سر گذاشتن مسیری پرپیچ و خم در دل کوهستان با دیدن دریاچه زیبای اُوان  خستگی راه را از یادتان می رود. دریاچه اوان بزرگترین دریاچه طبیعی آب شیرین قزوین است که می تواند چهار فصل سال میزبان گردشگران و سفر جویان باشد. چشم اندازی بسیار زیبا به ویژه در فصل بهار در معرض چشم مسافران و طبیعت گردان قرار می گیرد و در فصل پاییز نیز حضور پرندگان مهاجر و پروازشان بر فراز دریاچه فرصتی استثنایی برای از نزدیک دیدن زندگی پرندگان مهاجر را به گردش گران هدیه می کند. همچنین در فصل سرما اسکی رانی بر روی آب یخ زده دریاچه زمانی است که دوست داران ورزش های هیجان انگیز زمستانی می توانند از آن بهره ببرند.

قلعه الموت، الموت رودبار، استان قزوین

خداوندگار الموت را بارها و بارها شنیده اید. از شکوه و شاید ترس خوفناکی که نام حسن صباح در دل و جان مخالفان خود می انداخت، آنچه باقی مانده تنها دو قلعه معروف است که در منطقه الموت استان قزوین واقع شده اند. قزوین تا پای الموت دو ساعت و ۳۶ دقیقه رانندگی می طلبد و بعد کوه نوردی در مسیری که پیشتر عبور از آن بسیار سخت بود. ساختمان و معماری قلعه در زمان سازندگان آن استحکام زیادی داشته است. بنای قلعه حدودا به قرن پنج و شش هجری قمری برمی گردد و در زیربنای آن آثار معماری دوره مادها هم مشهود است. اما آنچه سبب شد حسن صباح این قلعه را انتخاب و بنا به سلیقه خود بازسازی کند (همچون قلاع دیگر اسماعیلی) نفوذ ناپذیری و غیر قابل دسترس بودن آن ها بود.

خلافت عباسی از سال ۱۳۲ هجری قمری تا ۶۵۶ امور جهان اسلام را اسما تحت کنترل داشت و سکه و خطبه به نام خلفای عباسی (ساکن بغداد) زده می شد. چندین گروه مختلف شیعی، بِه دینی یا خوارج، بارها و بارها علیه آن ها قیام کردند و برخی تا جایی به نتایج مطلوبی رسیدند. از میان آن فرقه، گروه شیعه فاطمی اسماعیلیان نزاری بودند که به رهبری حسن صباح در زمان حکومت ملک شاه سلجوقی (قرن پنج) و وزیر پر طمطراق و دانایش خواجه نظام الملک، برای تبلیغ فرقه خود به ایران آمدند و موفق شدند با برنامه ریزی منسجم الموت را گرفته و شروع به فعالیت کنند. کار اصلی حس صباح تربیت شاگردانی بود که حاضر بودند در راه هدف دینی خود تمامی موانع، چه انسانی و چه غیر انسانی را از میان بردارند. حسن صباح موفق شد بزرگ ترین دشمن خود خواجه نظام الملک بانی مدرس نظامیه را با توسل به همین شاگردان خاص خود بردارد و استحکامات اسماعیلیان را به گونه ای بچیند که تا دو قرن بعد همچنان با برچا بمانند. یکی از بازوهای قوی حسن صباح قلعه الموت بود. این قلعه را نمی شد فتح کرد و مشرف به همه دامنه ها و دره های اطراف منطقه الموت بود و در عین زیبایی و شگفت آوری و رنگارنگی، می توانست عظیم و ترسناک باشد.

صنایع دستی استان قزوین

قالی بافی و گلیم بافی: صنعت قالی بافی از قدیم در استان قزوین، همانند دیگر نقاط ایران، برجسته بوده است. در خود قزوین و البته استان های اطراف، بافتن فرش بسیار مرسوم است اما در روستاها و میان ایلات ساکن این   استان بیشتر بافتن گلیم، کناره و جاجیم رواج دارد. پشم و مواد اولیه برای فرش بافی را معمولا با رنگ های بادوام گیاهی رنگ می کنند. فرش هایی که بافته شهر قزوین هستند الگوی خاصی ندارند بلکه بیشتر نقشه های معمول و اصطلاحا مشتری پسند که شامل طرح های لچک و ترنج و شاه عباسی می شود را به کار می برند.

موج بافی: موج، پارچه‌ ی دستبافتی است که با طرح ‌های چهارخانه ‌ای درشت که همه از پشم بافته ‌شده و در چهارخانه ‌های آن از رنگ های متعددی استفاده می ‌شود. از موج بیشتر برای پتو، پشتی، رختخواب پیچ، سجاده، رویه کرسی و گاه برای چادرهای عشایر استفاده می‌ کنند.

نگار گری مکتب قزوین: آثار به دست آمده یا نگار گری های که با این مکتب کار می کنند در شمار زیباترین صنایع دستی استان قزوین می آیند چرا که با پشتکاری فراوانی خلق می شوند. این مکتب از نگارگری های دیگر جداست و سبک و سیاق ویژه خود را دارد. مثلا ترسیم چهره ها به صورت سه رخ بود به گونه ای که چهره های تمام رخ یا انسان هایی از پشت سر ابدا در کار نقاشان قزوین دیده نمی شود. از ویژگی های این مکتب می توان به اندام ظریف جوانان، درویشان و کشاورزان اشاره کرد و اینکه اغلب سوژه ها از میان مردم عادی انتخاب می شدند. لباس های فاخر در این نگارگری ها دیده نمی شود. همچنین لباس زنان و مردان تفاوت چندانی در نگاره ها ندارد.

صنایع دستی قزوین
blank
کوسه گلین

آداب و رسوم مردم استان قزوین

شاید در روستاهای دور افتاده هنوز پاره ای از این رسم و رسومات را جدی می گیرند اما متاسفانه یا خوشبختانه سیر تند گذر زمان گاهی فرصت نمی دهد با تمام کوله بار سنن نیاکانمان سفر کنیم و باید آن هایی که بسیار دورند را به دست کتاب های تاریخی و مردم شناسی بسپاریم.

چمچمه خاتون: نوعی از مراسم طلب باران است بدین صورت که داخل یک قدح آب می ریزند و آن را به پشت بام می برند و با یک چمچمه کم کم آب داخل آن را به طرف آسمان می پاشند.

چوب جنگ: در بیشتر روستاهای استان قزوین یکی از سرگرمی های جوانان در روز عروسی، چوب جنگ می باشد. جوانان با در دست گرفتن چوب در حین اجرای رقص پا به طور نمایشی با یکدیگر مبارزه می کنند.

پنجاه به در: هر ساله بعد از ظهر روز نوزده اردیبهشت، پنجاهمین روز سال، از بعد از ظهر، مردم قزوین منازل خود را ترک می کنند و به مصلای شهر می روند. این مصلا در میان باغ های جنوب شرقی شهر واقع شده است در گذشته در این مکان یک آب انبار و یک مسجد وجود داشته که تنها بخشی  از آب انبار آن به جا مانده است.  خانواده ‌ها هر یک به تناسب جمعیتی که با هم همراه می شوند، زیراندازی گوشه‌ای در دل طبیعت پهن می‌کنند تا هم از لحظات خوش لذت ببرند و هم آیین‌ های مذهبی مانند باران ‌خواهی و شکرگزاری را به جای بیاورند. غذاهای این مراسم معمولا آش رشته و دُیماج (پیش‌غذایی محلی که مخلوطی از نان خردشده، پنیر، سبزی، گردو، کشمش و سیر است) و تنقلاتی چون آجیل و شیرینی باقیمانده از عید است.

کوسه گلین: اهریمن خشکسالی (دیو اَپوش) یکی از قدیمی ترین دشمنان اهوره و سرزمین های آفریده شده به دست اوست. ایرانیان همواره در تلاش برای نبرد با این دیو بودند و هستند. یکی از راه های مبارزه آیین هایی است که همانند عروسک گردانی در جای جای ایران اجرا می شود یا به جای عروسک شخصی داوطلب اجرای نقشی در نمایش می شود. در کوسه گلین پیرزنی بوسیله پارچه و لباس های کهنه، عروسکی کوچک درست می کند، آنرا دست گرفته و در کوچه ها به راه می افتد و بچه ها نیز پشت سر او حرکت می کنند آن ها به هر خانه که می رسند صاحب خانه از وسایل تهیه آش چیزی به آن ها می دهند مانند نخود، رشته و … همه آن ها را جمع می کنند و آشی می پزند و بین اهالی تقسیم می کنند مردم معتقدند که پس از چندی باران خواهد آمد.

 کشتی پهلو به پهلو: ورزش باستانی ایران کشتی است و در عصر حماسی و پهلوانی شاهنامه یکی از معیار های شناخت سره از ناسره بوده و اهمیت فراوانی به آن می دادند. یکی دیگر آداب و رسوم مردم استان قزوین نوعی کشتی است که به پهلو به پهلو معروف است و در مراسم  ها و بیشتر عروسی ها انجام می گیرد بدین گونه که دو شخص به پشت یکدیگر می خوابند و پاهایشان را به هم گره  می زنند و هر کسی که زودتر پای را از زمین بلند کرد از نیرو و زور بیشتری برخوردار است.

سوغات استان قزوین

شیرینی اتابکی: شیرینی اتابکی، که گاهی در میان مردم به شیرینی ولیعهدی نیز شهره است، از شیرینی های اصیل قزوین و یکی از خوشمزه‌ ترین سوغاتی های قزوین به شمار می رود که خاص شهر قزوین است. در شیرینی اتابکی از شکر کمی استفاده می کنند. نوع سنتی این شیرینی در دو رنگ تهیه می ‌شود، اما امروزه قنادان برای تهیه شیرینی اتابکی از قالب ‌ها و تزیینات و رنگ های مختلفی استفاده می ‌کنند.

کیک شربتی: کیک شربتی نوعی کیک لوزی شکل است که بافت بسیار لطیفی دارد. این شیرینی در شمار شیرینی های بسیار سنتی قزوین قرار می گیرد که با پسته و نارگیل تزیین می ‌شود. پس از آماده شدن، این کیک به ‌صورت لوزی برش خورده و روی آن شربتی حاوی شکر، گلاب و هل ریخته می‌ شود.

نان نازک قزوین: گویا این نان نازک در میان اهالی قزوین پرطرفدار است. این نان بسیار ترد است و روی آن مغزهای گوناگونی پاشیده می ‌شود در نتیجه اگر به قزوین سفر کردید، نان نازک این استان را با نام ‌هایی چون شیرینی نازک پسته ‌ای، نازک بادامی و نازک گردویی پیدا می کنید.

پنیر کوزه ‌ای: شیوه عمل آوری این پنیر آن را با دیگر پنیر های ایران متفاوت و خاص استان قزوین کرده است به همین دلیل هم، در هیچ کجای دیگر از ایران یافت نمی ‌شود. این پنیر در کوزه ریخته شده و در زیر خاک نگهداری می ‌شود تا بعد از مدتی مورد استفاده قرار گیرد. برای طعم دهی بیشتر به آن زیره اضافه می کنند اما می ‌توانید پنیر کوزه ‌ای قزوین را با طعم‌ های ساده و سبزیجات معطر هم پیدا کنید. بازار قزوین بهترین جا برای خرید پنیر کوزه ‌ای است

نان چایی: نان چایی نوعی شیرینی سنتی در قزوین است که زنان قزوینی آن را برای عید نوروز و دیگر جشن ‌ها و مراسم خود تهیه می ‌کنند. در تزئین نان چایی از کنجد و پسته استفاده می ‌شود. البته نان چایی خاص قزوین نیست اما گونه قزوینی آن هم طعم دلنشینی دارد و قابل حمل است.

نان چرخی: نان چرخی بسیار شبیه نان چایی است. این نان با نوعی چرخ دستی مخصوص چرخ می ‌شود و برای تزیین و طعم دهی، روی آن تخم خرفه یا خلال پسته می ‌ریزند.

نان اَگِردَک: نان اَگِردَک از نان ‌های سنتی و لذیذ قزوینی است و طعم شیرینی دارد. ممکن است این نان را در شهرهای دیگر ایران نیز ببینید. آرد، تخم‌ مرغ، شیر، شکر، زردچوبه و دارچین از مواد اصلی نان اَگِردَک هستند.

blank