نوشته‌ها

تشکیل کارگروه شهرداری تهران و میراث فرهنگی در آستانه نوروز

فرصت‌ها و چالش‌های پیش رو مدیریت شهری پایتخت در حوزه میراث فرهنگی و گردشگری در آستانه عید نوروز در جلسه مشترک بین علیرضا زاکانی و علی دارابی مورد بررسی و تبادل نظر قرار گرفت.

 علیرضا زاکانی شهردار تهران امروز دوشنبهبه همراه تنی چند از معاونان خود میزبان علی دارابی قائم‌مقام وزیر و معاون میراث فرهنگی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ایران بود و در این جلسه فرصت ها و چالش های پیش رو مدیریت شهری پایتخت در حوزه میراث فرهنگی و گردشگری در آستانه عید نوروز مورد بررسی و تبادل نظر قرار گرفت و پیشنهادهایی نیز در زمینه افزایش تعاملات بین دو دستگاه شهرداری تهران و میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی داده شد.

از جمله موضوعاتی که در این جلسه مشترک مطرح شد می توان به ضرورت اهتمام در بخش تاریخی شهر تهران و کاربری رایگان و معافیت های مالیاتی در بخش های مختلف گردشگری، مرمت و احیای بناهای فرهنگی و تاریخی شهر تهران، بسته بودن درب های اماکن تاریخی تملک شده و لزوم توجه به بهره برداری اماکن از سمت بخش خصوصی، نگهداری فضای سبز پیرامون مجموعه های میراثی و فرهنگی تملک شده، توجه به نگهداری مسیل ها، قنوات، انهار، تابلوهای راهنما، تملک و بهره‌برداری از خانه های مشاهیر، توجه به تبلیغات شهری در حوزه گردشگری جهت بازدید از اماکن و زیبایی های تهران، دایر کردن بازارچه صنایع دستی در ایام نوروز، ادامه نورپردازی خلاقانه در شهر تهران و گسترش آن به سمت اماکن تاریخی و میراثی از جمله سر در باغ ملی، ارایه تورهای ارزان قیمت با کمک سازمان گردشگری شهرداری تهران، پیش بینی کیوسک های راهنمای گردشگری در شهر تهران در ایام نوروز، توجه به حریم حرم شاه عبدالعظیم حسنی (ع)، پیشنهاد انجام پروژه های مشترک جهت موزه بزرگ ری، توجه به ظرفیت چشمه علی به منظور ایجاد سایت موزه و ثبت جهانی این مکان، تاکید و توجه به رویداد نوروز تهران و میزبانی از سفرای فرهنگی کشورهایی که نوروز را ثبت کردند، توجه به احداث خانه موزه در محله های تهران، لزوم توجه به کاشت گونه گیاهی متناسب با فضای فرهنگی و میراثی و تشکیل ستاد نوروزی ۱۴۰۱ از جمله پیش بینی اتوبوس های گردشگری، توجه به آخرین وضعیت کوه بی بی شهربانو، توجه هویت و روح شهر تهران، توجه و توسعه پهنه‌های فرهنگی از جمله پهنه رودکی، طرح «استقبال از بهار» و طرح «لبخند بسازیم»، اشاره کرد.

علیرضا زاکانی شهردار تهران در این جلسه پیرامون مسایل و دغدغه های مطرح شده در حوزه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی پیشنهاد تشکیل کارگروه مشترکی را داد تا امورات فراتر از این جلسه بررسی و دنبال شود و نمایندگان دو دستگاه داشته های اطلاعاتی خود را به اشتراک بگذارند.

بنا براعلام سایت شهر، شهردار تهران در ادامه خواست، کارگروه پس از تشکیل پیش نویس تفاهم نامه ای را تهیه کند تا جهت ارایه خدمات متقابل به امضاء طرفین برسد.

منبع: ایسنا

مرتبط:

ماه‌نشان _میراث فرهنگی ناملموس در خطر فراموشی

هشدار برای از بین رفتن میراث کشورهای شبه قاره و ایران

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در همایش بین‌المللی «میراث مشترک ایران و هند» از تأخیری که به گفته او موجب از بین رفتن حجم عظیمی از میراث فرهنگی کشورهای شبه قاره و ایران خواهد شد، گفت.

به نقل از روابط عمومی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدمهدی ایمانی‌پور، رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در سخنرانی خود در همایش بین‌المللی «میراث مشترک ایران و هند: نسخ خطی (ظرفیت‌ها و چالش‌ها)» که به صورت حضوری و مجازی برگزار شد، گفت: هندوستان از دیرباز یکی از کانون‌های فرهنگ و تمدن در قاره کهن است. وجود ادیان و آیین‌های گوناگون، اقوام و زبان‌های مختلف و آداب و رسوم متنوع سبب شده این سرزمین از تنوع و آمیختگی فرهنگی بسیاری برخوردار باشد و به‌زعم برخی صاحب‌نظران به لحاظ کثرت و تنوع فرهنگی در قامت نه یک کشور، بلکه یک قاره ظاهر شود.

او افزود: پیوند فرهنگی و ادبی ایران و هندوستان در طول تاریخ، پیوندی استوار و غیرقابل انکار بوده و با فراز و فرودهای بسیار در گستره روزگاران استمرار داشته است. شاعران، ادبا و حکما حلقه اصلی و مؤثر روابط ایران و هندوستان در دوره اسلامی به‌ویژه در عصر گورکانیان به‌شمار می‌رفتند.

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی همچنین اظهار کرد: شعر و ادبیات فارسی در هند در این عصر، به اوج خود رسید و شاعران با هنرمندی‌های بسیار، تعامل فرهنگی و ادبی این دو سرزمین را در آثار خود به تصویر کشیدند. موارد فراوان از شواهد و آثار تاریخی در دست است که پیوندهای بسیار صمیمانه‌ای را میان دو قوم ایرانی و هندوستانی نشان می‌دهد.

او سپس به تاج‌محل و نشانه‌های معماری ایرانی در هندوستان اشاره کرد و گفت: در اغلب بناهای تاریخی این کشور که امروزه جهانگردان بسیاری را جذب می‌کند، عناصر فراوانی از فرهنگ و تمدن ایران وجود دارد. بیش از صدها هنرمند، صنعتگر و ادیب و عارف ایرانی بعد از اسلام تاکنون به هندوستان کوچ کرده‌اند که منشاء آثار متنوع و برجسته در حوزه فعالیت خود بوده‌اند و برجسته‌ترین آن «تاج‌محل» است که هنرمندان ایرانی در طراحی و ساخت آن نقش داشته‌اند.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان قدمت و پیشینه زبان فارسی در هند مطرح کرد: بخشی از تعاملات عمیق دو کشور در زمینه ادبیات مربوط به تولید آثار غنی شعر و ادب فارسی توسط ادبا و نویسندگان هندی است که در بارزترین نمونه آن، در سبکی موسوم به سبک هندی نمود یافته است و شاعران بزرگ ایرانی و هندی همانند صائب تبریزی، طالب آملی، کلیم کاشانی، بیدل دهلوی، غالب دهلوی، امیرخسرو دهلوی و صدها شاعر بزرگ دیگر آثار ارزشمندی را از خود در این سبک به یادگار گذاشته‌اند.

ایمانی‌پور ادامه داد: بر اثر تلاش‌های این شعرا، ادبا و نویسندگان در حال حاضر بیش از یک میلیون نسخه خطی فارسی در کتابخانه‌های مختلف هندوستان بر جای مانده است. باید اذعان کرد که بخش مهمی از تاریخ و گذشته سرزمین هند به ویژه در قرون میانه اسلامی تا برآمدن انگلیسی‌ها و حتی مدتی پس از آن در این کشور به زبان فارسی تألیف و تدوین شده است.

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی همچنین گفت: در بسیاری از دانش‌ها همچون شعر و ادب، نجوم، ریاضیات، طب و معارف اسلامی و حتی، آیین هندوئیزم و سیک، زبان فارسی نقش پررنگی در این دوره داشته و آثار فاخری در این علوم به زبان فارسی تولید شده است.

او با اشاره به انتخاب زبان فارسی به عنوان زبان کلاسیک کشور هند بیان کرد: اخیرا در اصلاحیه قانون نظام آموزشی هند در سال ۲۰۲۰ زبان فارسی به عنوان زبان کلاسیک هند به‌رسمیت شناخته شد و آموزش آن در برنامه‌های مدارس قرار گرفت.

حجت‌الاسلام والمسلمین ایمانی‌پور تأکید کرد: تعداد گروه‌های زبان فارسی و قدمت این گروه‌ها در دانشگاه‌های این کشور نشان از پیوند عمیق ادبی ایران و هند دارد. البته این به معنای نادیده گرفتن موانع و مشکلات زبان فارسی در هند امروز نیست و این آمار و ارقام نباید برای ما فریبنده باشد و ما را در وادی کم‌کاری بیافکند.

او نسخه‌های خطی را سرمایه و پشتوانه‌ فرهنگی هر ملت دانست و افزود: این گنجینه‌ها نمایانگر تاریخ علم و ارزش‌های هنری در قرون مختلف است. وجود نسخه‌های خطیِ ارزشمند، پشتوانه قوی علمی گذشتگان را نیز نشان می‌دهد. علاوه‌بر متون اصلی نسخ خطی، حواشی، شرح‌ها، اسناد، تقویم‌ها، وقف‌ها، امضاها و مهرها حاوی اطلاعات تکمیلی مهمی هستند که مطالعه آن‌ها نیز برای محقّقان ارزش فراوانی دارد چرا که خطاطی، نقاشی، تذهیب و جلدسازی از هنرهایی هستند که با شناخت نسخ خطی تکامل یافته‌اند.

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی همچنین بیان کرد: از آن‌جا که زبان فارسی بیش از  ۷۰۰ سال زبان دیوانی شبه قاره بوده است، تعداد بسیار زیادی نسخ خطی فارسی در کتابخانه‌ها و مراکز اسناد این کشور وجود دارد. بدیهی است که یکایک این نسخه‌ها میراث ارزشمند فرهنگی و تاریخی کشورهای شبه قاره و کشور ما به‌شمار می‌آیند، اما شرایط خاص اقلیمی و هوای گرم و مرطوب شبه قاره و شرایط نامناسب حفاظت و نگهداری این نسخه‌‎ها باعث شده که بسیاری از این نسخ خطی به مرور زمان دچار پوسیدگی شده یا در معرض پوسیدگی قرار گیرند.

او ادامه داد: با وجود این‌که در سالیان اخیر به این مهم از سوی مسئولان دو کشور هند و ایران توجه ویژه‎‌ای شده است، اما به دلیل حجم بالای این نسخه‌ها، تا شناسایی، فهرست‌نویسی و تبدیل آن‌ها به شکل دیجیتالی راه درازی در پیش است. بی‌شک تأخیر در این امر موجب از بین رفتن حجم عظیمی از میراث فرهنگی کشورهای شبه قاره و ایران خواهد شد.

حجت‌الاسلام والمسلمین ایمانی‌پور با تأکید بر گسترش همکاری‌های فرهنگی بین دو کشور گفت: ثروت و دارایی‌های معنوی و فرهنگی مشترک ایران و هند بسیار زیاد است. ثروت و دارایی‌هایی که بر اثر تلاش‌های بی‌وقفه فرهیختگان و مشاهیر فرهنگی ایران و هند در طول تاریخ پدید آمده و حفظ این میراث گران‌سنگ فرهنگی و تاریخی خود از ضروریات و واقعیات انکارناپذیر است.

او افزود: باید بهره‌گیری از ظرفیت عظیم و غیرقابل جایگزین میراث مشترک فرهنگی با تعریف و ترسیم یک راهبرد واقع‌بینانه در مدار درست و منطقی قرار گیرد و ضمن صیانت از این میراث گرانبها به عنوان یک گنجینه فرهنگی ـ تمدنی، از آن در جهت پررنگ‌کردن ارزش‌های اخلاقی، انسانی و بارور کردن هر چه بیشتر درخت علم و معرفت در گستره جغرافیایی وسیعی که همه ملت‌ها و دولت‌های این حوزه تاریخی و تمدنی را در برگیرد، استفاده شود.

رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی خاطرنشان کرد: نگاه ما به هندوستان همواره به عنوان شریک راهبردی است که همکاری‌های علمی و فرهنگی طرفین باید قوی‌تر شود که این امر در سفر رؤسای دو دولت به تهران و هندوستان مورد تأکید قرار گرفت و در بندهای برنامه مبادلات علمی و فرهنگی بین دو کشور گنجانده شد که یکی از آن بندها اشاره به «ایجاد صندوق حفظ میراث مشترک فرهنگی ایران و هندوستان» دارد و بر همین اساس آماده همکاری و تبادل نسخ خطی فی‌مابین هستیم.

او موضوع همکاری کتابخانه‌های دو کشور در زمینه تبادل نسخ خطی و حفظ این میراث مکتوب را از دیگر بندهای یادداشت تفاهم سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با شورای روابط فرهنگی هند برشمرد و گفت: باید تلاش کرد تا این تفاهمنامه‌ها اجرایی و عملیاتی شود.

حجت‌الاسلام والمسلمین ایمانی‌پور تصریح کرد: مرکز تحقیقات فارسی رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در هند این آمادگی را خواهد داشت تا برای نشر میراث مشترک موجود در کتابخانه این مرکز با محققان و نهادهای فرهنگی همکاری کند. بدیهی است در این راستا باید مذاکرات و تلاش‌های مقامات فرهنگی دو کشور ایران و  هند نیز به سمت‌وسویی هدایت شود تا نسخ خطی و اسناد و میراث مکتوب راحت‌تر در اختیار محققان دو کشور قرار گیرد و نسخ خطی از حبس در قفسه‌ها و کتابخانه‌ها رهایی یابد و تصحیح و منتشر شود و در اختیار علاقه‌مندان قرار گیرد.

او در پایان سخنانش اظهار امیدواری کرد با برگزاری برنامه‌های علمی و فرهنگی افق‌های جدیدی در توسعه روابط فرهنگی بین دو کشور گشوده شود.

براساس این گزارش، همایش بین‌المللی «میراث مشترک ایران و هند: نسخ خطی (ظرفیت‌ها و چالش‌ها) با هدف بررسی مباحث مرتبط با نسخه‌های خطی در هند در روزهای ۲۴ و ۲۵ بهمن ماه (برابر با ۱۳ و ۱۴ فوریه ۲۰۲۲) برگزار می‌شود. غلامعلی حداد عادل، رئیس بنیاد سعدی و فرهنگستان زبان و ادب فارسی، گددام دارمندرا، سفیر هند در ایران، اکبر ایرانی، مدیر عامل مرکز پژوهشی میراث مکتوب و غلامرضا امیرخانی، دبیر علمی همایش از جمله سخنرانان برنامه افتتاحیه این همایش هستند.

نشست اول با عنوان حفاظت، نگهداری و مرمت نسخ خطی به دبیری محمد حدادی، مدیرکل حفاظت و نگهداری سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با ارائه مقاله‌های «مروری بر روش‌های استحکام‌بخشی مورد استفاده در حفاظت آثار کاغذی تاریخی»، «ضرورت به‌کارگیری اصول حفاظت پیشگیرانه در حفاظت و نگهداری نسخ خطی» و «میراثی کهن در بستری نو: ظرفیت‌ها و راهکارهای دیجیتال‌سازی نسخ‌خطی» برگزار می‌شود.

نشست دوم با عنوان فهرست‌ها و فهرست‌نویسی نسخ خطی به دبیری سیدمحمدحسین حکیم برگزار می‌شود و  در این بخش نیز مقاله‌های «مطالعه نسخه‌های خطی سانسکریت موجود در کتاب خانه آستان قدس، مشهد، ایران»، «نسخه‌های ناشناخته از کتابخانۀ تیـپو سلطان»، «معرفی موسسه شرق‌شناسی کاما و نسخه‌های اوستا و پهلوی آن در بمبئی»، «فهرست نسخ خطی مرکز تحقیقات زبان و ادب فارسی دهلی» و «فهرست کتابخانه ناصریه لکهنو» ارائه می‌شود.

منبع: ایسنا

وزارت میراث‌ فرهنگی سقف تبصره ۱۸ را در مورد استان ایلام بالا ببرد

 استاندار ایلام گفت: میراث‌ فرهنگی با بالا بردن سقف تبصره ۱۸ توجه ویژه ای به استان ایلام در صنعت توریسم و گردشگری داشته باشد.

دکتر «حسن بهرام‌نیا» در نشست مشترک وزارت کشور و میراث‌ فرهنگی، در حاشیه پانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی تهران ۱۴۰۰، اظهار کرد: استان ایلام به عنوان قطب اربعین از ظرفیت گسترده‌ای برای گردشگری مذهبی در کشور برخوردار است.

وی افزود: مردم ایلام به خادمی زوار اربعین حسین (ع) مفتخر هستند و هر ساله مردم استان افتخار میزبانی بیش از ۶ میلیون زائر اربعین حسینی را دارند.

استاندار ایلام ادامه داد: مردم استان همچنین میزبان زائران عراقی در سفر به مشهد مقدس هستند که نیاز است زیرساخت‌های مرز بیش از گذشته تجهیز و توسعه باید.

بهرام‌نیا با اشاره به ظرفیت های مهم توسعه ای در ایلام، یکی از ظرفیت‌های مهم بحث اربعین، ظرفیت دوم توانمندی های استان در حوزه گردشگری سلامت است که برای استفاده از این ظرفیت باید زیرساخت‌های این حوزه در استان ایجاد شود.

استاندار ایلام با بیان اینکه ایلام با توجه به آثار باستانی فراوان ملی و طبیعی ظرفیت عمده‌ای در ارتباط با صنعت گردشگری دارد، تاکید کرد: میراث فرهنگی با بالا بردن سقف تبصره ۱۸ توجه ویژه ای به استان ایلام در صنعت توریسم و گردشگری داشته باشد.

منیع: ایسنا

مرتیط:

جنگل‌های زاگرس در استان ایلام سرطان گرفته‌اند

 

افتتاح صدمین پایگاه میراث ‌فرهنگی کشور در مزار شیخ احمد جام

مدیر کل پایگاه‌های میراث‌ فرهنگی وزارت میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی از افتتاح صدمین پایگاه میراث ‌فرهنگی کشور در مزار شیخ‌احمد جام در شهر تربت‌ جام با حضور مدیر کل پایگاه‌های میراث‌ فرهنگی کشور و مسئولان استانی خبر داد.

فرهاد عزیزی با اشاره به اهداف ایجاد این پایگاه میراث ‌فرهنگی اظهار کرد: مجموعه فرهنگی و تاریخی مزار شیخ احمد جام مجموعه‌ای بسیار ارزشمند است که در لیست موقت ثبت جهانی قرار گرفته و با اقدامات کارشناسی، میراث ملموس بسیار ارزشمند معنوی و تاریخی این مجموعه باید به دنیا معرفی شود.

وی افزود: مهم‌ترین دلیل راه‌اندازی پایگاه میراث ‌فرهنگی این است که با مدیریت منسجم نیازهای این مجموعه را در سایت ثبت کند و محافظت خوبی از مجموعه انجام شود.

مدیر کل پایگاه‌های میراث‌ فرهنگی وزارت میراث ‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی بر ضرورت انسجام در برنامه‌ها و معرفی هدفمند مجموعه به جامعه تاکید کرد و گفت: با توجه به زیرساخت‌هایی که یک اثر ملی برای جهانی شدن لازم دارد، باید در مجموعه آماده‌سازی لازم انجام و تمام دستگاهای اجرایی که در میراث فرهنگی نقش دارند نقش خودشان را ایفا کند تا اقداماتی در شان این مجموعه انجام‌ شود.

عزیزی یادآور شد: در دوره‌های مختلف تاریخی، این مکان رونق داشته و خطرات، آسیبی به مزار نرسانده است به همین دلیل اکنون و در مرحله اول وظیفه داریم این مجموعه را در چارچوب مقررات هدفمند حفظ، حراست و نگهداری کنیم‌ و در مرحله دوم دستگاه‌های ذی‌نفع در اجرای برنامه هدفمند باید نقش داشته باشند تا اتفاقات خوبی در راستای توسعه و احیای این مجموعه رقم بخورد.

وی با اشاره به نقش اساسی مردم در نگهداری این مجموعه گفت: تمام فعالیت‌ها و اقدامات باید در شأن مجموعه تاریخی و فرهنگی مزار شیخ جام و منطقه باشد و باید نقش کلیدی مردم را پررنگ‌تر و موثرتر کنیم.

مدیر کل پایگاه‌های میراث ‌فرهنگی وزارت میراث ‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی تاکید کرد: میراث ‌فرهنگی در کنار تولیت مجموعه مزار شیخ‌احمد جام قرار دارد و برنامه‌های در دست اقدام در گام‌ اول استفاده از ظرفیت‌های شهرستانی در گام‌های بعدی استفاده از ظرفیت‌های استان و در سطح ملی در خصوص تامین اعتبارات و ثبت جهانی است.

عزیزی یادآور شد: اجرای برنامه‌های زیربنایی و موثر در این مجموعه ۲ سال زمان می‌برد تا تحول اساسی و ظرفیت‌شناسی صورت گیرد.

وی با اشاره به بحث احیاء موقوفات مزار شیخ جام گفت: با ایجاد پایگاه میراث‌ فرهنگی مجموعه مزار جام بستر جدیدی ایجاد شده که متولی موقوفات این اثر ملی با تشکیل کمیته رفع موانع با کمک مدیریت شهرستان مستندسازی و پیگیری لازم از سوی وزارت میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی انجام ‌گیرد.

مدیر کل پایگاه‌های میراث‌ فرهنگی وزارت میراث ‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی با اشاره به موزه مجموعه مزار جام گفت: برای تکمیل موزه قرآن مجموعه مزار شیخ جام باید طرحی ارائه شود تا به نتیجه برسد.

بر اساس گزارش روابط‌ عمومی اداره‌ کل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی خراسان رضوی عزیزی با اشاره به احداث مصلی نماز جمعه در مجموعه تاریخی و فرهنگی مزار جام عنوان کرد: با توجه به اینکه قرار است این ‌مجموعه در سطح بین‌المللی مطرح شود هرگونه اضافه کردن بنا باید براساس قوانین و مقررات همگون با مجموعه باشد و روی ارزش‌های فرهنگی و تاریخی تاثیر نداشته باشد، این پایگاه ملی باید خودگردان اداره شود و نیازمند به اعتبارات دولتی نباشد و به نیازهای خود پاسخ دهد تا در سطح بین‌المللی تاثیرگذار شود.

منبع: ایسنا

مرتبط:

مسجد استادشاگرد، تنها اثر به‌جامانده از دوره چوپانی در تبریز

نابغه‌های ناشناخته هنر ایران

سلبریتی نیستند و کمتر کسی می‌شناسدشان. همه‌شان رفته‌اند و فقط آثارشان به جا مانده است؛ آثاری که دهان هر بیننده را باز نگه می‌دارد و حالا جزئی از تاریخ هنری و بصری ایران‌زمین محسوب می‌شوند.

استاد اصغر کاشی‌تراش اصفهانی، استاد حسین لرزاده، حسین کاشی‌تراش، اسماعیل خاک‌نگار مقدم، ابراهیم کاظم‌پور، محمد صنیع‌خاتم، حسین عبدالباقی کاشانی، حاج محمود اَرش، استاد حسین بهزاد، علی جواهری، استاد سیّدعلی و استاد نوروز فقط بخشی از اسامی‌ای هستند که کمتر کسی آنان را می‌شناسد. همه‌شان رفته‌اند و درباره بسیاری از آنان هیچ اطلاعاتی در دست نیست؛ حتی یک عکس از چهره‌شان اما بسیاری از آثارشان بدون اسمی از آنان به‌جا مانده است از کاشی‌کاری‌های کاخ گلستان‌ و سعدآباد گرفته تا سردر باغ ملی و بقاع متبرکه در کربلا.

یکی از بناهایی که آثار همه هنرمندان در آن یکجا جمع شده است، موزه هنر ایران در عمارت قدیمی مرمر است؛ ساختمانی که به دست معماران و استادکاران برجسته ایرانی با سنگ‌های سبز منقوش به گل، بته و نقوش گیاهی و جانواری ساخته شده است. گفته می‌شود ساخت این بنا از سال ۱۳۰۴ شروع و بیش از یک دهه ادامه پیدا کرده است. در حال حاضر اسم این بنا در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. تزئینات متفاوتی از کاشی‌کاری و سنگ تراشی گرفته تا آینه‌کاری و خاتم‌کاری در کاخ مرمر کار شده است.

بالای سرسرای کاخ مرمر تاق گنبدی‌شکلی دارد که طرح آن الهام‌گرفته از گنبد مسجد شیخ لطف‌الله و اثر هنرمندانی چون استاد حسین لرزاده، حسین کاشی‌تراش، اسماعیل خاک‌نگار مقدم و ابراهیم کاظم‌پور است و همراه با تزئینات مقرنس گچی، کاشی‌کاری هفت‌رنگ ‌حاج محمود اَرش‌نگار و طرح‌های استاد حسین بهزاد، تذهیب و منقوش شده است.

اطلاعات محدودی درباره این هنرمندان به جا مانده است که در ادامه با برخی از آنان آشنا می‌شوید.

استاد اصغر کاشی‌تراش اصفهانی، کار را از پدرش استاد عبدالرحیم کاشی‌تراش به ارث می‌برد و در تمام کارهای مهمی که پدر و برادرانش انجام داده‌اند مثل کاشی‌کاری‌های باغ نو ظل‌السلطان، مدرسه چهارباغ اصفهان و ساختمان‌های سردار اسعد و سردار محتشم بختیاری دست داشته است. استاد حسین در زمان پهلوی اول کاشی‌کاری‌های سردر مسجدشاه اصفهان را به سفارش پروفسور پوپ به عهده می‌گیرد. او حتی کاشی‌کاری‌های یک سردر و سالن بزرگ در فرانسه را انجام داده که همچنان باقی است.

طرح گره سالن کاخ مرمر، کاشی‌کاری‌های سردر سفارت ایران در آمریکا، بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی، مسجد جامع و سردر عالی‌قاپوی قزوین، سردر شعب بانک ملی ایران، کاخ سعدآباد، بازسازی کاشی‌های هفت‌رنگ کاخ گلستان، سردر وزارت امور خارجه و همچنین تعمیرات کاشی‌های گنبدها، بقعه‌ها، رواق امامزاده‌ها و اماکن متبرکه در اطراف تهران و اصفهان از جمله کارهای به‌جا مانده این هنرمند است. استاد اصغر کاشی‌تراش اصفهانی در سن ۸۸ سالگی از دنیا رفت.

کاشی‌کاری سردر سفارت ایران در واشنگتن

محمد صنیع‌خاتم هم یکی دیگر از نام‌های به‌جامانده در هنرهای سنتی ایران است. او متولد سال ۱۲۷۰ و برادر کوچک‌تر محمدحسین صنیع‌خاتم بود که صنیع دیوان لقب داشت و یکی از استادان بی‌نظیر خاتم‌سازی بود. اتاق زیبا و معروف خاتم در کاخ مرمر کار مشترک این استاد و برادرش است. همچنین بسیاری از صندوق‌های مزار ائمه به وسیلهٔ او ساخته یا تعمیر شده است.

استاد حاج محمد صنیع‌خاتم در خاطراتش نوشته: «من قاب خاتمی می‌ساختم و به دربار احمد شاه قاجار می‌بردم و از این رهگذر تشویق می‌شدم یا انعام می‌گرفتم و از طرفی با ارائه یک خاتم به فلان سفیر خارجی کوشش می‌کردم تا این هنر ملی و مردمی را به خارجیان معرفی کنم.»

او با بهترین شاگردانش کار ساخت صندوق‌های حرم حضرت عبدالعظیم (ع) را به عهده داشت. خاتم‌کاری کاخ‌موزه سبز هم کار استاد محمد صنیع‌خاتم و برخی از شاگردانش است.

محمد حسین صنیع‌خاتم برادر کوچک حاج محمد هم در سال ۱۲۶۲ به دنیا آمد. خانواده‌اش خاتم‌ساز بودند و بعدها لقب امین‌الصنایع را به او دادند. محمدحسین در سال ۱۳۱۱ از شیراز به تهران دعوت شد و به همت او کارگاه خاتم‌سازی در مجتمع بزرگ هنرهای دستی شروع به کار کرد و بعدها ریاست کارگاه خاتم‌سازی را پذیرفت و تا پایان عمرش استاد خاتم‌سازی اداره هنرهای کشور را به عهده داشت.

بهترین کار هنری او تالار خاتم در کاخ مرمر است. این تالار هشت متر طول و شش متر عرض دارد و تمام دیوارها و اثاثیه و سقف آن از خاتم بسیار عالی ساخته شده است.

مهم‌ترین مراکز خاتم‌سازی در ایران شیراز، اصفهان، یزد و تهران هستند و بیشتر خاتم‌سازان در تهران، اصفهان یا شیراز فعالیت می‌کنند. محمدحسین صنیع‌خاتم که نشان درجه اول هنر را از دربار پهلوی گرفت در سال ۱۳۳۱ تصادف کرد و بدلیل خونریزی مغزی درگذشت.

blank

اتاق ساخته‌شده از خاتم در کاخ مرمر

یکی دیگر از فضاهایی که کارهای هنری نفیسی از هنرمندان ایرانی در آن جا گرفته اداره هنرهای زیباست که ساختمان آن در محل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار دارد. طبق خاطرات نوشته‌شده استاد حسین بهزاد، مسئولیت این بنا که آن زمان به مدرسه صنایع قدیمه معروف بود به او سپرده شد و همچنین کارگاه زری‌بافی راه‌اندازی و آموزش این هنر به عهده استاد حبیب‌الله طریقی سپرده شد. استاد بهزاد برای راضی‌کردن استاد طریقی رنج بسیاری کشید چرا که او نمی‌پذیرفته هنرش را به دیگران آموزش دهد و معتقد بوده هنگامی که فنون این کار را به هر کسی آموزش دهم فردا رقیب و دشمنم خواهد شد! استاد بهزاد بعدها به حرف استاد طریقی می‌رسد چرا که همان شاگردانی که خودش تربیت کرده بود بعدها با او دشمن شدند.

استاد بهزاد در بخشی از خاطراتش آورده است: «قسمت خاتم‌سازی و کاشی‌پزی نیز به این مجموعه علاوه شد. یک مدرسه رنگرزی هم برای تربیت‌کردن رنگ‌رزان تاسیس شد. قسمت نقاشی و مجسمه‌سازی هم به عهده آقای ابوالحسن صدیقی محول شد که مدرسه به نام مدرسه عالی صنایع قدیمه و مدرسه عالی صنایع جدیده دایر گردید. زمانی که فرهنگستان می‌خواست کلمات عربی را برداشته به جای آن کلمات فارسی بگذارد صنایع قدیمه، هنرستان عالی هنرهای زیبای ایران نامیده شد. نجاتعلی نعمت‌اللهی معلم روغن‌کاری، محمدحسین صنیع‌خاتم معلم خاتم‌سازی، استاد احمد امانی آباده‌ای معلم منبت و مشبک‌کاری و حسین مودت معلم کاشی‌پزی بودند.»

blank

تصویری از استاد حسین طاهرزاده بهزاد

مسئول این مجموعه یعنی حسین طاهرزاده بهزاد متولد ۱۲۶۶ در شهر تبریز به دنیا آمد و خانواده‌ای روحانی داشت. بنابراین با توجه به مساعدنبودن شرایط زمانه و نظر والدینش، نقاشی را به صورت پنهانی پیش استاد آقا میرغفار که از نقاشان مشهور آن زمان بود، یاد گرفت. علاقه به کاریکاتور و کشیدن آن، او را گهگاه وادار به همکاری با روزنامه ملانصرالدین می‌کرد و برای تکمیل معلومات خود سه سال در مدرسه هنرهای زیبای تفلیس تحصیل کرد. او بعد از مدتی عازم استانبول شد و نقاشی را در مدرسه صنایع ظریفه یا همان آکادمی هنرهای زیبای فعلی پیش استادان عثمانی و ایتالیایی یاد گرفت و شاگرد اول در رشته نقاشی شد. همچنین در مدرسه خطالین استانبول معلم مینیاتور و تذهیب شد و در وزارت اوقاف عثمانی و موزه‌های شهر استانبول مأمور مرمت کتاب‌های مینیاتور قدیم شد. او بعد از مدتی در مدرسه قالی‌بافی ترکیه کار کرد. حتی امپراطور اتریش و مجارستان به خاطر دریافت یکی از آثار او، یک سنجاق طلا با آرم سلطنتی اتریش را برای قدردانی به استاد هدیه کرد. همچنین محمدحسین میرزای قاجار، ولیعهد احمدشاه که شیفته آثار هنری بهزاد در استانبول شده بود، لقب مزین‌السلطان را به استاد داد و از او دعوت کرد به ایران برگردد.

در سال ۱۳۰۸ استاد به اتفاق خانواده‌اش به تهران برگشت و نخست به ریاست نقشه‌کشی موسسه قالی و سپس به ریاست صنایع قدیم و هنرستان هنرهای زیبا منصوب شد. وی موزه هنرهای زیبا یا همان هنرهای ملی را تأسیس و مدّت چندین سال در تهیه تابلوهای بزرگ و تزئینات کاخ مرمر و کاخ‌های دیگر تلاش کرد.

استاد بهزاد یک سال هم به آلمان سفر کرد و در تهیه نقاشی‌های چند کتاب برای ناشران ایرانی، از جمله کتاب هزار و یکشب فعالیت کرد. او  در سال ۱۳۲۴ به علت بیماری قلبی از پست خود کناره‌گیری کرد و بعنوان نماینده دولت ایران در نمایشگاه بین‌المللی ازمیر ترکیه شرکت کرد. بعدها به دعوت وزارت فرهنگ ترکیه به عنوان استاد در آکادمی هنرهای زیبای استانبول استخدام و چند سال مشغول تعلیم هنرهای سنتی بود تا اینکه در سال ۱۳۴۱ به علت بیماری قلبی در استانبول درگذشت و به وصیت آن مرحوم پیکرش به تهران منتقل و در بقعه امامزاده قاسم (ع) به خاک سپرده شد.

بیش از ۴۰۰ فقره مقالات هنری، تابلوهای مینیاتور، آبرنگ، رنگ روغن، تذهیب نقشه‌های قالی و کاشی‌کاری از استاد بهزاد به جا مانده است. همچنین اثر «شاه شجاع و خواجه حافظ» با امضای «حسین طاهرزاده بهزاد ۱۳۳۳ استانبول»  در حراج تهران بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیون تومان برآورد قیمت شد و به مبلغ ۱۳۰ میلیون تومان فروخته شد.

یکی دیگر از هنرمندانی که آثار بسیاری از خودش به جا گذاشته حسین لرزاده معمار ۸۴۲ مسجد است. محمد لرزاده پدر استاد حسین هم از معماران نامی دوره اتابک و همکار حاج حسن صنیع‌الدیوان، معمار اتابکی بود. از یادگارهای استاد محمد لرزاده، ‌می‌توان به مسجد حاج حسن صنیع‌الدیوان، سید نصیرالدین، یکی دو ایوان در مدرسه‌ سپهسالار، از گردن به پایین گنبد سر قبر آقا و خط بنایی دور آن و حوضخانه‌ آینه‌کاری حسینیه امیربهادر اشاره کرد.

blank

استاد حسین لرزاده در سال ۱۲۸۵ در تهران متولد شد و بعد از پایان دوره‌ ابتدایی به دبیرستان سلطانی واقع در پل امیربهادر و از آنجا به مدرسه‌ کمال‌الملک برای یادگیری مجسمه‌سازی رفت. این دوران یک سال و نیم طول کشید که در این مدت علاوه بر مکتب، معماری را از پدرش یاد می‌گرفت.

بعد از فوت پدر، استاد حسین لرزاده با دعوت استاد جعفرخان کاشانی که دست‌اندرکار ساختن عمارت سنگی تپه علی‌خان در سعدآباد بود، به کار نقاشی در یکی از اتاق‌های این عمارت مشغول شد. پس از آن، طراحی و ساخت سردر ایرانی برای بانک شاهی واقع در توپخانه (بانک تجارت کنونی) را انجام داد.

رسمی‌سازی سردر مدرسه دارالفنون و بالکن پیرایش در ابتدای خیابان لاله‌زار و مطبعه‌ یمنی در خیابان فردوسی نیز از کارهایش در این دوران است. پس از آن عمارت محروقه‌ مجلس شورای ملی را تعمیر کرد. استاد لرزاده در سال ۱۳۱۱ برای ساختن آرامگاه فردوسی به توس رفت و مدتی با مرحوم عمادالکتاب که دوران کهنسالی‌اش را می‌گذراند و برای خطاطی اشعار و نوشته‌های مقبره حکیم توس به آنجا رفته بود همکار شد و در کنارش مشق خط کرد.

آرامگاه فردوسی همزمان با ۳۰ سالگی استاد لرزاده تمام شد. پس از آن استاد به تهران برگشت و در کاخ مرمر مشغول به کار شد. حتی تعمیر و ساخت قسمت‌هایی از حرم سیدالشهداء (ع) هم از دیگری کارهای استاد لرزاده است. این هنرمند بعد از ۹۸ سال زندگی اواخر شهریور ۱۳۸۳ از دنیا رفت.

خاندان خاک‌نگار مقدم هم یکی از خانواده‌هایی هستند که آبا و اجدادی هنرمند بوده‌اند و همچنان این حرفه را ادامه می‌دهند. آنان تنها خاندانی در تهران هستند که از اواخر دوره قاجار کاشی‌کاری را خانوادگی ادامه داده‌اند. سه نفر از اعضای خانواده این خاندان، سعید، فریبرز و محمد خاک‌نگار مقدم این کار را انجام می‌دهند. کاشی‌کاری و نقاشی روی کاشی‌های سردر باغ ملی تهران از آثار استاد حسین کاشی‌پز، پدربزرگ استاد سعید است. گفته می‌شود استاد حسین برای طراحی نقش سربازان و قزاقان از مدل‌های زنده استفاده می‌کرد.

خاندان خاک‌نگار مقدم هم از جمله افرادی بودند که در کنار استاد حسین لرزاده، حسین کاشی‌تراش و ابراهیم کاظم‌پور کاشی‌کاری کاخ مرمر را انجام دادند. از دیگر کارهای به‌جامانده از این خاندان می‌توان به کاشی‌کاری ایوان مجلس شورای ملی در دهه ۱۳۱۰، رواق حضرت عبدالعظیم (ع)، امامزاده عبدالله شهرری، آرامگاه سعدی شیراز، خوابگاه کاخ گلستان و کاشی‌کاری قسمت‌های مختلف دبیرستان البرز اشاره کرد.

حاج ابراهیم کاظم‌پور هم یکی دیگر از هنرمندانی است که کاشی‌کاری کاخ اختصاصی نیاوران، بازار تهران و ساختمان دانشکده حقوق دانشگاه تهران را در کارنامه خودش ثبت کرده است. این هنرمند هم در سال ۱۳۷۵ از دنیا رفت اما فرزندانش همچنان حرفه او را ادامه می‌دهند.

 

blank

نمایی از نقاشی‌ها و کاشی‌کاری‌های کاخ مرمر

منبع: ایسنا

میراث فرهنگی ایران روی کارت پستال

نمایشگاه «میراث فرهنگی ایران از دریچه کارت پستال» در موزه ارتباطات افتتاح شد. برخی از این کارت پستال‌ها برای نخستین‌بار رونمایی می‌شود.

به نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، این نمایشگاه گزیده‌ای از تصاویر مربوط به ایران قدیم در کارت پستال‌های موزه پست و فیلاتلیک شهر یزد است که از میان کارت پستال‌های پست‌شده به کشورهای مختلف اروپایی برگزار شده است.

در نمایشگاه «میراث فرهنگی ایران از دریچه کارت پستال»، موضوعات مختلفی از ایران قدیم در دوره قاجار و در رابطه با میراث فرهنگی در قالب ۳۰ تصویر به نمایش درآمده که تعدادی از آن‌ها پیش از این در معرض دید همگان قرار نداشته‌اند.

این نمایشگاه از دوم تا نهم آذر۱۴۰۰، از ساعت ۹ صبح تا ۱۳ در محل موزه ملی ارتباطات برپا است.

در توضیح این نمایشگاه آمده است: با اختراع و گسترش فنون عکاسی در نیمه دوم قرن نوزدهم میلادی وسیله‌ای جدید برای ثبت وقایع و لحظات و مستندنگاری به وجود آمد و عکس به دیگر اسناد و مدارک در دسترس انسان‌ها افزوده شد.  عکس‌های نخستین به علت ابتدایی بودن فنون ظهور، چاپ و ناپایداری مواد استفاده‌شده در آن‌ها، همچنین تاثیر عوامل محیطی از میان رفتند و یا کیفیت خود را از دست دادند. با پیشرفت صنعت چاپ و ارتباطات در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم میلادی کارت پستال‌های تصویری به وجود آمدند که ماندگاری بسیار طولانی مدتی داشتند و به‌زودی استفاده از آن‌ها به عنوان بخش مهمی از زندگی مردمان جهان درآمد کمی پس از رواج کارت‌های پستی تصویری در اروپا در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم میلادی، ورقه‌های پستی تصویری از عکس‌های هنرمندان مشهور توسط مستشاران بلژیکی پست و گمرکات در ایران در جریان پستی قرار گرفتند و به‌زودی انواع بسیار متنوعی از آن‌ها نیز توسط تجار بازار به کشورهای اروپایی سفارش داده شدند.

این کارت پستال‌ها از زمان سلطنت مظفرالدین شاه قاجار منتشر و تعداد زیادی از آن‌ها توسط اروپاییان و یا اتباع دیگر کشورهای خارجی از ایران به اروپا و دورترین نقاط جهان پست و درنتیجه پراکنده شدند. این ورقه‌های پستی تصویری از موضوعات مختلفی تهیه شده بودند که بیشترین آن‌ها در محدوده موضوعات مرتبط با میراث‌فرهنگی ایران طبقه‌بندی می‌شوند.

با جمع‌آوری تدریجی این ورقه‌های پستی از کشورهای مختلف در سال‌های اخیر، علاوه‌بر گسترش جنبه‌های مختلف مجموعه‌داری مدارک مستند بی‌نظیری از بافت‌های تاریخی و بناها و تاسیسات شهری و روستایی و همچنین آثار باستانی و قدیمی همچنین زندگی و سنت‌های مردم ایران فراهم شده است که ارزش‌های بی‌شماری در زمینه پژوهش‌های باستان‌شناسی شهری و تاریخی، بررسی بافت‌ها و ابنیه‌ها و آثار معماری، مردم‌شناسی، مرمت و احیای آثار تاریخی و سایر رشته‌های مرتبط با میراث‌فرهنگی کشور دارند.

برگزاری این گونه نمایشگاه‌ها گامی در راستای ارائه و شناسایی منابع جدید برای علاقه‌مندان و پژوهشگران عرصه‌های گوناگون  میراث‌فرهنگی و سایر مخاطبین موزه‌ها فراهم می‌آورد.

این نمایشگاه به همت روابط عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری با همکاری موزه ملی ارتباطات امروز، سه‌شنبه دوم آذرماه افتتاح شد.

منبع: ایسنا

مدیران صدا و سیمایی در وزارت میراث؟

با انتخاب عزت‌الله ضرغامی به عنوان وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، گمانی‌زنی‌هایی برای حضور دیگر مدیران صدا و سیما در وزارت میراث مطرح شده است. حالا با جدی شدن برخی از گزینه‌ها این سوال مطرح است که آیا قرار است مدیران صدا و سیما زمام کار در این وزارتخانه را به دست بگیرند؟

 ضرغامی که بیش از ۱۰ سال ریاست سازمان صدا و سیما را به عهده داشت، در کابینه ابراهیم رئیسی به عنوان وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی معرفی شد و با رأی بالای نمایندگان بر صندلی این وزارتخانه تکیه زد. او از همان روز تودیع و معارفه با دو همراه به وزارتخانه آمد؛ طاهره قیومی که رییس سابق مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی دفتر رییس‌جمهور پیشین بود و عیسی بخشی که سال‌هاست به عنوان مسؤول دفتر ضرغامی شناخته می‌شود.

ضرغامی که در این مدت با برخی نمایندگان مجلس، تشکل‌های خصوصی گردشگری و برخی مسؤولان از جمله پرویز فتاح، رییس بنیاد مستضعفان و سرلشکر رحیم صفوی، دستیار نظامی فرمانده کل قوا دیدارهایی داشته و از چند موزه و اقامتگاه در شهر تهران بازدید کرده است، روز سه‌شنبه (۲۳ شهریورماه) مدیر روابط عمومی این وزارتخانه را تغییر داد و مسؤولیت آن را به حسن میثمی سپرد که خود را پژوهشگر و فعال فضای مجازی و رسانه معرفی کرده و مجری برنامه‌های تلویزیونی صدا و سیما بوده است. این انتخاب، گمانی‌زنی‌ها را که قرار است برخی از مدیران صدا و سیما با حکم رییس اسبق صدا و سیما راهی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شوند، قوت بخشید.

علی دارابی، معاون امور استان‌های سازمان صدا و سیما از جمله گزینه‌های احتمالی است که برای قائم‌مقامی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مطرح شده و برخی منابع غیررسمی از انتخاب او به عنوان معاون میراث فرهنگی این وزارتخانه سخن می‌گویند.

دارابی در صدا و سیمایی که ضرغامی ریاست آن را به عهده داشت نیز قائم‌مقام و معاون سیما بود. او علوم سیاسی خوانده و تحصیلات تکمیلی خود را تا پایه دکتری در این رشته گذرانده است و عضو هیأت علمی دانشگاه صدا و سیما و محقق در حوزه ارتباطات و انقلاب اسلامی است. دارابی در فاصله سال‌های ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۵ مشاور رییس و مدیر بررسی تاریخی و سیاسی مؤسسه حفظ و نشر آثار مقام معظم رهبری بوده است.

اسم دارابی به عنوان قائم‌مقام درحالی مطرح شده که در ساختار این وزارتخانه یا سازمان قبلی، پست قائم‌مقام چندان مورد مصرف نبوده و به واقع، از زمان ریاست اسفندیار رحیم‌مشایی در سازمان وقت میراث فرهنگی و گردشگری، برای اولین بار چنین جایگاهی تعریف شد و حمید بقایی برای این سمت انتخاب شد.

وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی که تا سال ۹۸ سازمانی زیرمجموعه معاونت ریاست‌جمهوری بود، ساختار انتخاب مدیرانش همواره حاشیه‌هایی داشته است. حالا بر سر زبان افتادن اسامی مدیران صدا و سیما در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی یادآور دوران ریاست قبلی در این وزارتخانه است؛ زمانی که علی‌اصغر مونسان از منطقه آزاد کیش به سازمان وقت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آمد و تصریح کرد که «تیم ندارد.» او درباره‌ انتقال مدیران کیش به این سازمان گفته بود: «همه‌ آن‌هایی که از سوابق بنده اطلاع دارند، می‌دانند که من هیچ تیمی ندارم و تیم‌گرا هم نیستم». اما مدتی نگذشت که مدیران کیش راهی این سازمان شدند.

اکنون این دغدغه دوباره مطرح شده که وزیر فعلی با همان رویکرد، ترجیح می‌دهد با مدیران آشنای خود پیش برود. این رویۀ وزرا و رؤسا باعث نفوذ برخی مدیران خارج از حوزه به دستگاه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شده که در دو دهه اخیر حواشی و چالش‌های بسیاری را برای مدیریت این سه حوزه به وجود آورده است.

منبع: ایسنا

مرتبط:

میراث ایران و عطرهایش در اکسپو دبی

میراث فرهنگی در دست تخریب‌گران!

بدنه متخصص از مزیت‌های نسبی وزارت میراث فرهنگی است

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در پیام توئیتری خود نوشت: بدنه‌ کارشناسی و متخصص وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از مزیت‌های نسبی ما در انجام مأموریت‌های محوله است.

سید عزت الله ضرغامی در این پیام توئیتری همچنین دانشگاهیان و اساتید فن، صنوف مجرب و علاقمند و بخش خصوصی ارزشمندی که در این حوزه سرمایه‌گذاری کرده را از دیگر مزیت‌های نسبی متولیان این وزارتخانه در انجام مأموریت‌های محوله عنوان کرد.

وزیر میراث فرهنگی دولت سیزدهم پیشتر نیز در تشریح برنامه های خود برای وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، در جمع نمایندگان مجلس شورای اسلامی تاسیس میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی را یک وزارتخانه بسیار مهم دانست و گفت: هر کدام از سه بخش‌ این وزارتخانه، ظرفیت تبدیل شدن یک نهاد یا وزارتخانه مستقل دارد، اما به دلیل هم‌پوشانی و هم‌افزایی که با هم دارند قانون‌گذار آنها را در یک وزارتخانه آورده است که در ماموریت‌های مهمی مانند فرهنگی اقتصادی از ظرفیت هر سه استفاده کند؛ اما به همین ظرفیت ختم نمی‌شود و بسیاری حوزه ها و ظرفیت‌های مهم و اساسی کشور به این وزارتخانه مرتبط است.

ضرغامی گفته بود: وزارت میراث‌فرهنگی به دلیل فقدان یک دیدگاه نظری و ایدئولوژیک که باید همه نیروهای فکری و مدیریتی جامعه را همراه و همگرا کند؛ متاسفانه دچار عقب ماندگی شده و مهجور و مغفول مانده است. در حالی که با مقداری تلاش می‌تواند در کنار بسیاری دستاوردهای اقتصادی که به دنبال خواهد داشت جدی ترین بستر صدور ارزش‌های اسلامی و انقلابی برای کشور باشد.

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی تاکید کرد: نگاه من به اضلاع میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مساوی، متعادل و ترازمند است و هیچکدام بر دیگری ارجحیت ندارد. این سه قسمت مکمل‌ و وابسته به هم اند و با هم هم‌افزایی دارند. برنامه‌ام را در ۳۰صفحه تقدیم نمایندگان کرده‌ام که در آن هم وضعیت موجود را بیان و هم نقاط قوت، ضعف، تهدید و قدرت را در آن بعد از جلسات مکرر با جدی‌ترین کارشناسان، اساتید دانشگاه، نخبگان و افراد با تجربه در حوزه وزارت‌خانه و جبهه انقلاب، بیان کرده‌ام.

وی در تاریخ سوم شهریورماه ۱۴۰۰، با کسب رای اعتماد ۲۶۲ نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی به عنوان وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دولت سیزدهم معرفی شد.

او اکنون به عنوان دومین وزیر سکان‌دار وزارتخانه‌ای است که گردشگری به عنوان یکی از حوزه‌های مهم آن در ۱۸ ماه گذشته و شیوع کرونا با خسارتی حدود ۳۰ هزار میلیارد تومانی مواجه است، بسیاری از فعالان این صنعت از مدیران دفاتر خدمات تا راهنمایان گردشگری یا خانه‌نشین شده‌ یا تغییر شغل داده‌اند؛ کارگاه‌های هنرهای سنتی و فروشگاه‌های صنایع‌دستی تعطیل و بسیاری از صاحبان مشاغل کاملا بیکار شده‌اند.

منبع: ایرنا

مرتبط:

ضرغامی وزارتخانه‌اش را تحویل گرفت

ضرغامی: گردشگری مذهبی و حلال مزیت نسبی ماست

درخواست باستان‌شناسان برای حفظ میراث فرهنگی افغانستان

«از همه کنش‌گران نظامی، سیاسی و اجتماعی در تحولات اخیر در افغانستان می‌خواهیم مسئولانه و متعهدانه نسبت به حفظ میراث فرهنگی و تاریخی افغانستان تلاش کرده و از تکرار فجایعی مانند انفجار مجسمه‌های بودا در بامیان جلوگیری کنند. میراث فرهنگی و تاریخی سرزمین افغانستان، حبل‌المتینِ اقوام تاجیک، هزاره، پشتون، ازبک، ایماق، ترکمن، بلوچ، براهویی، پامیری و دیگر اقوام آن است و محافظت ویژه از آن ضرورت دارد.»

 انجمن علمی باستان‌شناسی ایران در بیانیه‌ای از همه دولت‌های همسایه و مسئولان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و کشور درخواست کرد تا مسئولانه برای جلوگیری از بحران انسانی و فرهنگی در افغانستان چاره‌ای بیندیشند تا علاوه بر عبور از بحرانِ جنگی فراگیر، میراث فرهنگی منطقه نیز حفظ شود.

در بیانیه انجمن علمی باستان‌شناسی ایران آمده است: «تحولات تلخ ماه‌های اخیر در افغانستان، نگرانی و اندوه بسیاری از مردمان فرهنگ‌دوست و صلح‌طلب در سراسر جهان را موجب شده و بیش از آن، ایرانیان این همسایگان و دوستان دیرینه ملت افغان را در اندوه فرو برده است. امروز سرزمین افغانستان و ملّت ستمدیده افغان، بیش از هر زمان دیگری مورد حمله و آماج جنگی داخلی و فراگیر قرار گرفته‌اند که بازیگران داخلی و خارجی آن، ثمره‌ای جز ویرانی و بی‌خانمانی برایشان رقم نخواهند زد.

بازیگران این جنگ و خونریزی، خواه داخلی و خواه عناصر بیگانه، هر یک در پی منافع خود بوده و در این هرج و مرج، بیشترین خسران و ضرر به مردم ستمدیده افغانستان خواهد رسید. سرنوشت مردان و زنان و پسران و دختران پاک این سرزمین با رفتارهای غیرانسانی و غیراخلاقیِ قدرت‌طلبان گره خورده و شوربختانه بیم آن می‌رود که گنجینه غنی فرهنگ، هنر و ادب افغانستان نیز به تباهی کشیده شود.

انجمن علمی باستان‌شناسی ایران، هر گونه اقدامی که به تمامیت ارضی سرزمین افغانستان، هویت فرهنگی و شخصیت اجتماعی ملّت آن خدشه‌ای وارد کند و جان دختران و پسران، زنان و مردان بی‌گناه را به خطر بیندازد، محکوم می‌کند. همچنین، از همه کنشگران نظامی، سیاسی و اجتماعی در تحولات اخیر در این کشور می‌خواهد مسئولانه و متعهدانه نسبت به حفظ میراث فرهنگی و تاریخی افغانستان اهتمام ورزیده و از تکرار فجایعی مانند انفجار مجسمه‌های بودا در بامیان جلوگیری کنند. میراث فرهنگی و تاریخی سرزمین افغانستان، حبل‌المتینِ اقوام تاجیک، هزاره، پشتون، ازبک، ایماق، ترکمن، بلوچ، براهویی، پامیری و دیگر اقوام آن است و محافظت ویژه از آن ضرورت دارد.

این میراث ارزنده بشری علاوه بر این‌که در مقیاس منطقه‌ای متعلق به تمام کشورهای همسایه افغانستان در بُعد ملی و اسلامی است، در مقیاس جهانی بخشی از میراث بشری در این بخش از کره خاکی است. بر این اساس انجمن علمی باستان‌شناسی ایران از همه دولت‌های همسایه و به ویژه مسئولان جمهوری اسلامی ایران و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی می‌خواهد مسئولانه برای جلوگیری از بحران انسانی و فرهنگی در افغانستان چاره‌ای عاجل بیندیشند تا ضمن عبور از بحرانِ جنگی فراگیر و حفظ میراث فرهنگی آن، از رنج مردم افغان کاسته شود و صلح و امنیت منطقه در معرض تهدید قرار نگیرد.

همچنین از همه نهادهای بین‌المللی به ویژه سازمان ملل درخواست می‌شود از رویکردهای یک‌جانبه‌گرایانه و سیاست‌های یک‌ بام و دو هوا دوری گزیده و تدابیری را برای حل مسالمت‌آمیز مسأله افغانستان بیندیشند.

انجمن علمی باستان‌شناسی ایران امیدوار است با نظارت طرف‌های درگیر در منطقه و سازمان ملل، به ویژه نهاد علمی و فرهنگی یونسکو، میراث فرهنگی آن از بناهای یادمانی تا اشیاء موزه‌ای به نحوی شایسته محافظت شود و از دست غارتگران و چپاولگران داخلی و بین‌المللی در امان بماند.

تجربه داعش در ویرانی آثار ملّی و جهانی سوریه و عراق یادآور اقدامات تلخ و غیرقابل جبرانی است که نیاز به اقدامات هماهنگ به ویژه از سوی دولت‌های منطقه، همدلی جهانی و منطقه‌ای دارد تا شاهد تکرار دوباره آن در این بخش از حوزه فرهنگی جهانِ پارسی نباشیم. بازگشت صلح به سرزمینی با تمدّن و ریشه‌های فرهنگی مشترک با ایران با پشتوانه‌ای چندهزارساله و رفع مشکلات پیش‌آمده دور از دسترس  نخواهد بود و ایمان داریم بهار افغانستان نیز فراخواهد رسید.»

منبع: ایسنا

مرتبط:

نگرانی از تخریب میراث فرهنگی افغانستان

میراث فرهنگی در دست تخریب‌گران!

با به قدرت رسیدن گروه طالبان در کشور افغانستان، حالا ده‌ها هزار اثر و محوطه تاریخی در کنترل این گروه قرار گرفته که سابقه خوبی در این زمینه ندارد.

به نقل از نشنال جئوگرافی، گروه طالبان در حالی قدرت را در افغانستان به دست گرفته که حالا  زمامدار گنجینه تاریخی کشوری است که پیش‌تر و در سال‌های گذشته دست به تخریب آن می‌زد.

«نور آقا نوری» رئیس موسسه باستان‌شناسی افغانستان در کابل در این‌باره می‌گوید: انتظار نداشتیم این اتفاق با این سرعت روی دهد. مقامات قصد داشتند آثار تاریخی را از شهرهایی چون هرات و قندهار به مکانی امن منتقل کنند اما سقوط ناگهانی دولت افغاستان جلو این اقدامات را گرفت.

محمدفهیم رحیمی رئیس موزه ملی افغانستان نیز در این‌باره توضیح می‌دهد: با در اختیار گرفتن کنترل شهر کابل توسط طالبان، حالا ۸۰ هزار اثر تاریخی در موزه ملی افغانستان در معرض خطرند و ما همچنین بسیار نگران امنیت کارکنان و آثار هستیم.

طالبان که سابقه خوبی در ارزش نهادن به میراث فرهنگی و تاریخی ندارد در سال ۲۰۰۱ میلادی نیز با حمله به موزه ملی افغانستان چندین اثر را به طور کلی تخریب کرد.

blank
اثر تاریخی تخریب‌شده توسط طالبان در سال ۲۰۱۱

افغانستان که هزاران سال به عنوان یکی از مهم‌ترین مسیرهای فرهنگی شناخته شده دارای میراثی غنی است و میزبان ادیان و تمدن‌های گوناگونی از بودایی، زرتشتی، مسیحیت و یهودیت تا هندوها قبل و بعد از ظهور اسلام بوده است. همچنین به عنوان یک شریان اصلی در جاده ابریشم که هند را با ایران و چین متصل می‌کند، بقایای شهرهای باستانی، صومعه‌ها و کاروانسراها را در خود جای داده که میزبان مسافرانی از جمله مارکوپولو در راه رفتن به دربار پرزرق و برق کوبلای خان از نوادگان چنگیزخان بوده است.

طالبان از نوعی تفکر افراطی پیروی می‌کند که همه تصاویر انسان و حیوانات را رد می‌کند. مقام‌های میراث فرهنگی نگران‌اند مانند سال ۲۰۰۱  که آن‌ها تندیس معروف بودای بامیان و تعدادی از اشیاء و مجسمه‌ها در موزه کابل را نابود کردند، دوباره دست به این اقدام‌ها بزنند.

رهبران طالبان در بیانیه‌ای که پیش‌تر و در ماه فوریه منتشر کردند به پیروان خود دستور می‌دهند که با قدرت از آثار تاریخی حفاظت و نگهداری کنند و همچنین حفاری‌های غیرقانونی را نیز متوقف کرده و از تمام اماکن تاریخی محافظت کنند. آن‌ها حتی ادعا کرده بودند که فروش آثار تاریخی در بازار هنر را نیز ممنوع می‌کنند.

اما بسیاری از کارشناسان میراث فرهنگی افغانستان  نسبت به صحت این ادعاها شک و تردید دارند. «عمر شریفی» استاد علوم اجتماعی در دانشگاه آمریکایی افغانستان می‌گوید: «آن‌ها چهره خود را سفید کرده‌اند، اما هنوز یک گروه بسیار ایدئولوژیک و رادیکال هستند».  او که چند روز پیش از کابل به مقصد دهلی گریخت می‌گوید که مستقیماً از سوی اعضای طالبان تهدید شده است. منابع دیگر افغان نیز می‌گویند که کارکنان میراث فرهنگی در سراسر کشور پیامک و تماس تلفنی از مقام‌های طالبان دریافت کرده‌اند که آن‌ها را به همکاری با سازمان‌های بین‌المللی متهم می‌کنند.

منبع: ایسنا

مرتبط:

نگرانی از تخریب میراث فرهنگی افغانستان