استان گیلان

گیلان از استان های شمالی کشور است و به دلیل قرار گرفتن در بین کوه های البرز، کوه های تالش و دریای خزر، پوشیده از جنگل و مراتع است. گیلان از دو بخش « گیل » و « ان » تشکیل شده و از آنجا که « ان » پسوند مکان است، می توان گفت که گیلان به معنای محل زندگی مردم گیل می باشد. باستان شناسان بر این باورند که در این استان تمدن های چند هزار ساله وجود داشته است. استان گیلان از شمال با دریای خزر و کشور آذربایجان، از غرب با استان های اردبیل و زنجان، از جنوب با استان قزوین و از شرق با استان مازندران هم مرز است و به دلیل آب و هوای معتدل و حاصلخیز بودن خاک آن، تراکم جمعیت بالایی دارد. به دلیل وجود کوه های اطراف، این استان معمولا دارای رطوبت است و به همین دلیل تابستان بسیار گرم یا زمستان خیلی سردی ندارد. اما گاهی اوقات شرجی بودن هوا ساکنین این استان را اذیت می کند. مساحت استان گیلان ۱۴۷۱۱ کیلومتر مربع بوده و دارای ۱۲ شهرستان، ۳۵ شهر، ۳۰ بخش، ۹۹ دهستان و ۲۷۶۳ آبادی می باشد.

جمعیت این استان به ۲۵۳۰۶۹۶ نفر می رسد که عمده آنها گیلک می باشند. علاوه بر گیلک ها، اقوام دیگری همچون تالش ها، گالش ها، مردم کرد و ترک نیز در این استان زندگی می کنند. مرکز استان گیلان شهر رشت می باشد.

رشت

رشت یکی از کلان شهرهای ایران و سومین شهر گردشگری ایران است. این شهر با حدود ۱۲۰۰۰۰۰ نفر جمعیت، پرجمعیت ترین شهر شمالی ایران است و ۱۸۰ کیلومترمربع مساحت دارد. مردم رشت به گویش گیلکی صحبت می کنند. به دلیل تنوع غذایی بسیار بالا، شهر رشت در سال ۲۰۱۵ زیر نظر یونسکو در لیست شهرهای خلاق جهان در شاخه خوراک شناسی قرار گرفت. این شهر از پرباران ترین شهرهای ایران نیز هست به همین دلیل به شهر باران های نقره ای شهرت دارد. دو رود سیاهرود و گوهررود از شرق و غرب آن می گذرند و به تالاب انزلی می ریزند. عده ای بر این باورند که قدمت این شهر به قبل از اسلام و دوره ساسانیان باز می گردد. اما رونق و پیشرفت آن مربوط به زمان صفویان می باشد. در آن زمان رشت که مرکز تولید نوغان و ابریشم بود، به دستور شاه عباس به عنوان مرکز استان و محل تجارت این محصولات انتخاب شد. بازرگانان زیادی برای تجارت به این شهر می آمدند و کالاهای خود را از طریق دریای خزر به بنادر دریای مدیترانه می فرستادند. این شهر به شهر اولین ها نیز معروف است. اولین راه آهن، اولین شعبه بانکی، اولین کتابخانه ملی و اولین تئاتر کلاسیک در این شهر تاسیس شده اند. شهر رشت از قطب های کشاورزی ایران است و یکی از محصولات مرغوب آن برنج است.

بندر انزلی- استان گیلان
blank

شهرهای مهم استان گیلان

از شهرهای مهم استان گیلان می توان به شهرهای زیر اشاره کرد:

  • بندرانزلی
  • لاهیجان
  • آستارا
  • ماسال

بندرانزلی

بندرانزلی دومین شهر پرجمعیت استان گیلان، در ۴۰ کیلومتری شهرستان رشت و در منطقه ای معتدل قرار گرفته است. می توان گفت این بندر، اولین و بزرگترین بندر ساحل جنوبی دریای خزر محسوب می شود. مساحت این شهر حدود ۳۳ کیلومترمربع بوده و ۱۳۹۰۱۶ نفر در آن زندگی می کنند. بندرانزلی از پرباران ترین شهرهای ایران بوده و به دلیل برخورداری از جاذبه های طبیعی نظیر مرداب، دریا، رودخانه، چمنزار و ساحل یکی از مقاصد گردشگری ایران به شمار می رود. این شهر ساحلی از دو قسمت انزلی و غازیان تشکیل شده است. این دو قسمت به وسیله یک کانال آبی از هم جدا شده اند. پنج رودخانه سوسر روگا، پیر بازار روگا، راست خانه، نهنگ روگا و شنبه بازار روگا به این کانال وارد شده و به دریا می ریزند. به دلیل موقعیت جغرافیایی در زمان های قدیم اکثر ارتباطات تجاری ایران با کشورهای جهان به ویژه کشورهای اروپایی از طریق این بندر انجام می شده است. به همین دلیل بندرانزلی به دروازه اروپا نیز شهرت داشته است. در سال ۱۳۰۶، دولت ایران این بندر را به تاسیسات بندری مجهز کرد و در دوره ای نیز نام آن را به بندر پهلوی تغییر داد. اما پس از انقلاب، بندرانزلی نام قبلی خود را بازیافت. با قرار گرفتن این بندر در منطقه آزاد تجاری انزلی از سال ۱۳۸۴، کریدور شمال-جنوب رونق زیادی پیدا کرد و تاجرین و سرمایه گذاران از امکانات و تسهیلات ویژه ای برخوردار شدند.

لاهیجان

لاهیجان در ۴۵ کیلومتری شهر رشت و در شرق استان گیلان قرار گرفته است. این شهر که به عروس گیلان شهرت دارد، در منطقه ای هموار و جلگه ای واقع شده و آب و هوایی مدیترانه ای دارد. لاهیجان از قدیمی ترین و بزرگترین شهرهای گیلان است و از قدیم مرکز تولید ابریشم و چای بوده است. روایتی که در مورد اسم این شهر وجود دارد گواه تولید فراوان ابریشم در این شهر می باشد. بر طبق این روایت، نام این شهر از سه بخش « لاه » به معنای ابریشم، « ی » که یای نسبت است و « جان » که معادل گان به معنای مکان می باشد، به وجود آمده است. همچنین امروزه اداره کل چای شمال ایران در این شهر قرار گرفته است. قدمت این شهر به قرن پنجم هجری قمری بر می گردد. اما در قرن هشتم هجری که به مرکز حکومت کیائیان درآمد، رونق گرفت. جالب است بدانید که اولین بار در سال ۱۹۰۲، شخصی به نام کاشف السلطنه که کنسول وقت ایران در هند بود، مقداری دانه چای را از آن کشور به ایران آورد و در لاهیجان کاشت. کم کم کشت چای در این شهر رونق گرفت و اولین کارخانه چای در سال ۱۹۳۲ تأسیس شد. جمعیت این شهر حدود ۱۰۱۱۰۰ نفر می باشد و سومین شهر پرجمعیت گیلان محسوب می شود.

آمل

اگر سفری در دل طبیعت با جاذبه های دوره های مختلف تاریخی و باستانی برایتان جذاب است آمل گزینه مناسب برای یک سفر به یادماندنی است چرا که بین شهرهای استان مازندران آمل بیشترین تعداد جاذبه‌های گردشگری را در خود جای داده. آمل به دلیل قدمت تاریخی بالایی که دارد مورد توجه مورخان و دانشمندان زیادی قرار گرفته و سابقه آن را به دوره پیشدادیان و کیائیان نسبت داده اند. بناهای اسلامی متعددی چون امامزاده ابراهیم و امامزاده عبدالله در آمل ساخته شده که پیدایش اسلام را در زمان خلیفه عباسی می نامند. به دلیل آب و هوای مطبوع و باران های فراوان در این منطقه کشاورزی شغل اصلی مردم آمل به حساب می آید. از مهم ترین محصولات این شهر می توان به محصولاتی چون مرکبات، سیب و برنج اشاره کرد که بخش اعظمی از نیاز کشور را تامین می کند؛ مخصوصا در کشت برنج که آمل را پایتخت برنج ایران می نامند. در واقع آمل ، قطب صنعت و صادرات و فرهنگ استان مازندران به حساب می آید.
وقتی از تهران وارد استان مازندران می شوید آمل اولین شهری است که به آن می رسید و می توانید در هتل های بی نظیر یا خانه های روستایی اقامت کنید و چند روزی را در این شهر سرسبز خوش بگذرانید. اگر عاشق کوهنوردی هستید آمل بهترین مکان برای و صعود به قله دماوند یا بام ایران است. با هر انگیزه ای که به آمل سفر کنید مطمئن باشید دست خالی برنمی گردید. از مهم ترین جاذبه های گردشگری آمل می توان به قلعه شاهندشت، حمام اشرف آمل، پل دوازده پله، آب گرم آهن، آب معدنی استراباکو، چشمه آب اسک، آب گرم رینه، آبشارشاهندشت لاریجان، دریاچه ساهون، پارک دهکده طلایی و خانه اربابی اشاره کرد.

بهشهر

بهشهر با دریاچه های زیبا و طبیعت چشم گیرش قلب شما را تسخیر می کند. بهشهر در شرقی‌ترین نقطه‌ی مازندران است که به دلیل مناظر زیبا و آب و هوای مطبوع در زمان شاه عباس اول به اشرف البلاد شهرت گرفت. این شهر تماشایی با قدمتی که دارد از دوران میان سنگی تا کنون دوره های مختلف تاریخی را پشت سر گذاشته و در هر دوره به نام خاصی چون پنجهزاره، تمیشه، نامیه، خرگوران خوانده می شده تا اینکه در دوره پهلوی به بهشهر معروف شد. مردمان مهمان نواز و خون گرم بهشهر به زبان مازندرانی صحبت می کنند. بی شک تصویر درختچه های تمشک وحشی در جوی افتاده هر بیننده ای را سر ذوق می آورد. علاوه بر مناظر حیرت انگیز طبیعت بهشهر دارای جاذبه های تاریخی بی نظیری است که در زمان شاه عباس بنا شده و نظر گردشگران و علاقه مند به تاریخ را به خود جلب کرده. از مهم ترین جاذبه های گردشگری بهشهر می توان به خلیج زیبای میانکاله، غار هوتو، باغ شاه و کاخ صفی آباد اشاره کرد. در سفر به بهشهر به شما پیشنهاد می کنیم به سمت جنوب شرقی بروید تا در فاصله ۹ کیلومتری با بهترین مناظر طبیعت با دریاچه بکر و جنگل های سبز پوش عباس آباد رو برو شوید و از بازدید آب بندان با کوشک ساده و زیبایش، حمام، برج آجی و محوطه گلباغ لذت خواهید برد.

پارک جنگلی سراوان

جاذبه های گردشگری

استان گیلان به دلیل برخورداری از جنگل های سرسبز و طبیعتی زیبا، گردشگران زیادی را به سمت خود جذب می کند. اما در کنار طبیعت فوق العاده، جاذبه تاریخی گوناگونی نیز در این استان وجود دارد که دیدن آنها را به شما توصیه می کنیم. این جاذبه های تاریخی عبارتند از:

 پارک جنگلی سراوان

پارک جنگلی سراوان، یکی از زیباترین پارک های طبیعی کشور است. این پارک در نزدیکی روستای سراوان از توابع رشت قرار دارد و مساحت آن به ۱۵۰۰ هکتار می رسد. ویژگی های طبیعی این پارک همچون جنگل های انبوه، رودخانه های بزرگ و پرآب، آب و هوای فوق العاده، برکه ها و آبگیرهای کوچک و بزرگ و انواع حیوانات و پرندگان باعث شده که افراد زیادی از این پارک دیدن کنند و لذت ببرند. برای راحتی گردشگران، امکانات زیادی همچون کلبه جنگلی، تفرجگاه، آلاچیق، نیمکت، سرویس بهداشتی و … در این پارک فراهم شده است. یکی از زیبایی های بی نظیر این پارک به دریاچه سراوان مربوط می شود؛ دریاچه ای که در بین درختان قرار گرفته و سطح آن با لایه ای از گیاه و سبزه به طور کامل پوشانده شده است. این دریاچه در نگاه اول به دشتی از چمن شباهت دارد. اما با دیدن قایق هایی که روی آن در حال گشت و گذار هستند، می توان به وجود دریاچه پی برد. علاوه بر قایق سواری در دریاچه سراوان، پینت بال، عکاسی و گشت و گذار با موتور چهارچرخ در دل جنگل، از دیگر امکانات تفریحی این پارک جنگلی می باشد.

موزه میراث روستایی گیلان

موزه میراث روستایی گیلان، موزه ای متفاوت و اولین اکوموزه ایران است. این موزه در فضایی روباز به مساحت ۱۶۰ هکتار و در پارک جنگلی سراوان ساخته شده است. ایده ساخت چنین موزه ای توسط دکتر محمود طالقانی و پس از زلزله رودبار در سال ۱۳۶۹، مطرح شد. در واقع همزمان با بازسازی مناطق آسیب دیده، مردم کم کم از زندگی سنتی و بومی خود فاصله گرفتند و از گذشته خود دور شدند. با احداث این موزه، فرهنگ و زندگی روستایی استان گیلان به طور کامل به نمایش گذاشته شده و از فراموشی در امان مانده است. این موزه همانند یک روستای بزرگ است که در آن می توان به تماشای انواع خانه ها، پوشاک، لوازم زندگی سنتی پرداخت و با مراحل پخت غذاهای سنتی آشنا شد. برخی از این خانه ها، از جاهای مختلف استان به این موزه منتقل شده اند تا حوزه های مختلف استان به طور کامل معرفی شود. نمونه ای از آنها عبارتند از خانه طربی از روستای کیش رودبار، خانه موسی زاده از روستای گیلانده، خانه حاجت پور از روستای ایسبی دول دهستان شاندرمن و خانه مرادی از روستای نشرودکل دهستان سنگسر. برای این که موزه میراث روستایی گیلان هر چه بیشتر به فضای روستایی نزدیک شود، مکان هایی مانند انبار برنج، باغچه سبزیجات، کارگاه آهنگری، مسجد، قهوه خانه سنتی، باغ چای، نارنجستان، طویله و … نیز در آن در نظر گرفته شده است و حتی در طویله های آن دام و طیور نیز نگهداری می شود. در قسمتی از موزه، زنان گیلکی با لباس های محلی در حال پخت نان محلی، آش، و غذاهای محلی مانند باقالاقاتق، ترشه تره، کباب ترش و … هستند. شما می توانید از این غذاهای خوشمزه نوش جان کنید و طرز تهیه آنها را نیز یاد بگیرید.

از فعالیت های دیگر این موزه، برگزاری جشنواره ها و مراسم سنتی به منظور زنده نگه داشتن فرهنگ بومی استان است. از بین این برنامه ها می توان جشنواره نوروزی، آیین سنتی شب یلدای گیلان، عروس بران، کنسرت موسیقی و آوازهای بومی، جشن خرمن، بازی های کشتی گیله مردی، لافندبازی و … را نام برد.  قسمت های دیگر موزه شامل بازارچه، نمایشگاه معماری، موزه مشاهیر گیلان و کارگاه صنایع دستی می باشد که دیدن آنها نیز خالی از لطف نیست. می توان گفت موزه میراث روستایی گیلان در خاورمیانه و حتی آسیای صغیر، منحصر به فرد و در نوع خود بی نظیر است.

موزه میراث روستایی گیلان
خانه میرزا کوچک خان جنگلی

خانه میرزا کوچک خان جنگلی

 خانه میرزا کوچک خان جنگلی یکی دیگر از آثار دیدنی رشت محسوب می شود که در خیابان استادسرا واقع شده است. پس از کشته شدن میرزا کوچک خان جنگلی، تا مدت ها این خانه خالی ماند و کسی در آن زندگی نمی کرد. حدود ۸۰ سال پیش برادر میرزا کوچک خان آن را به شخصی به نام ابراهیمی کلیمی اصفهانی فروخت. پس از آن، این ملک به فرد دیگری به نام سیف الله ملک زاده فروخته شد. پس از مرگ او، فرزندانش بخش هایی از ملک را فروختند. به طوری که مساحت آن از ۱۱۲۰ مترمربع به ۳۰۰ مترمربع رسید. به دنبال تصمیم آنها مبنی بر تخریب خانه و تبدیل آن به آپارتمان، شهرداری رشت این خانه را خریداری و در سال ۱۳۸۱ شروع به بازسازی آن بر اساس معماری بومی نمود. خانه میرزا کوچک خان، خانه ای دوطبقه است که در هر طبقه آن ۴ اتاق و ۱ ایوان وجود دارد. در دو طرف خانه پلکانی برای رفتن به طبقه دوم قرار دارد. طبقه اول به نمایشگاه کتاب تبدیل شده است. در این نمایشگاه می توان کتاب هایی مربوط به تاریخ گیلان و نهضت جنگل را تهیه و مطالعه نمود. طبقه دوم نیز موزه ای است که در آن از وسائل شخصی میرزا کوچک خان همچون تفنگ ها و ظروف و … نگهداری می شود. بر دیوارهای خانه نیز عکس ها و نوشته هایی مربوط به میرزا کوچک خان و نهضت جنگل را می توان دید. در محوطه خانه میرزا کوچک خان جنگلی تندیسی از سر او قرار داده شده است.

عمارت کلاه فرنگی

عمارت کلاه فرنگی رشت در باغی به مساحت ۱۲ هکتار معروف به باغ محتشم قرار دارد. این عمارت در سال ۱۳۲۷ هجری قمری توسط محتشم الملک، یکی از سرداران حاکم گیلان ساخته شد و به دلیل شباهت طبقه فوقانی آن به کلاه سیلندری به عمارت کلاه فرنگی معروف شد. این عمارت از چوب و آجر و گچ ساخته شده و دارای ۴ طبقه می باشد. طبقات اول و دوم هر کدام ۲ اتاق دارند. اتاق بالایی عمارت هشت ضلعی بوده و در هر ضلع آن پنجره ای برای نورگیری و تهویه هوا قرار داده شده است. سقف عمارت کلاه فرنگی به شکل خرپشته ای و از سفال ساخته شده است تا از ورود گرما و سرما به درون ساختمان جلوگیری کند. دور تا دور بنا ۶۸ ستون چوبی، ایوان طبقه اول و بالکن طبقه دوم را محصور کرده است. این عمارت در گذشته محلی برای استراحت تابستانی حکمرانان و فرمانداران بود. اما با گذشت زمان به پارکی عمومی تبدیل شد و در سال ۱۳۷۴ به میراث فرهنگی واگذار شد. در سال ۱۳۷۵ نیز این بنا در لیست آثار ملی ایران قرار گرفت. امروزه عمارت کلاه فرنگی، مرکزی برای آموزش هنرهای دستی می باشد.

عمارت کلاه فرنگی

خانه تاریخی سمیعی

خانه تاریخی سمیعی مربوط به خاندان سمیعی می باشد که در محله ساغری سازان رشت واقع شده است. خاندان سمیعی از معروفترین و تاثیرگذارترین مردم استان گیلان بودند. اکثر افراد این خاندان ادیب، دانشمند، وکیل و نماینده مجلس ملی بوده و نقش مهمی در هویت تاریخی و فرهنگی این استان داشته اند. این خانه حدود ۲۰۰ سال قبل به دست میرزا محمدعلی خان رحمت آبادی ساخته شد و پس از مرگش به فرزند او غلامرضا رحمت سمیعی رسید. این خانه دو طبقه به سبک معماری دوره قاجار ساخته شده است. نمای خانه به رنگ سفید و درها و پنجره ها و ستون ها به رنگ آبی فیروزه ای درآمده اند و زیبایی خاصی به آن داده اند. برای ورود به ساختمان خانه می توان از پلکان های کوچک دو طرف آن استفاده کرد. طبقه اول شامل یک ایوان مرکزی است که رو به حیاط قرار دارد. در این ایوان، لوستری بزرگ و قدیمی دیده می شود که به شکل پنجه های عقاب است. چندین اتاق بزرگ نیز در این طبقه وجود دارد که از پنجره آنها می توان نمای زیبایی از حیاط را دید. برای رفتن به طبقه دوم باید از پله های چوبی مارپیچی بالا رفت. شاه نشین خانه دارای ارسی قشنگی به صورت سه دری است که بسیار هنرمندانه از چوب ساخته و تزیین شده است. با عبور از شاه نشین می توان به ایوان وارد شد و حیاط و قسمتی از پشت بنا را دید.  دو ستون چوبی به رنگ آبی فیروزه ای با سرستون های گچی به زیبایی ایوان افزوده است. برخی از اتاق های طبقه دوم خانه تاریخی سمیعی به شکل تو در تو ساخته شده اند. حیاط خانه نیز بسیار بزرگ و باصفاست. درختان خرمالو، نارنج، انجیر، باغچه های منظم، حوض آب وسط حیاط و … فضای آرام و دلنوازی را به وجود آورده اند. در یکی از دیوارهای حیاط طاقی وجود دارد که با مجسمه هایی از پرنده های نشسته بر روی دو ردیف سیم تزیین شده است و مکان مناسبی برای عکاسی می باشد. چنین طاقی بالای در ورودی خانه نیز وجود دارد. این خانه در سال ۱۳۸۳ در لیست آثار ملی ایران قرار گرفت.

امروزه خانه تاریخی سمیعی به خانه فرهنگ گیلان نیز شهرت دارد و رویدادهای ادبی و هنری زیادی همچون کارگاه شعر و داستان، همایش های ادبی، نمایش فیلم، نقد و بررسی کتاب، شاهنامه خوانی و … در آن برگزار می شود.

میدان شهرداری رشت

میدان شهرداری رشت

یکی از جاذبه های گردشگری شهر رشت، میدان مرکزی آن یا همان میدان شهرداری رشت است. این میدان از محبوبیت زیادی در نزد ساکنین خود رشت نیز برخوردار است. به طوری که این میدان همیشه و در اکثر ساعات شبانه روز مملو از جمعیت است. در این میدان بناهای تاریخی معروفی همچون ساختمان پست و تلگراف، کتابخانه ملی، ساختمان شهرداری، هتل ایران سابق و ساختمان استانداری قدیم قرار دارند. تمام این بناهای تاریخی به سبک معماری روسی ساخته شده اند. در واقع پس از سقوط رشت به دست نیروهای قزاق، دو تن از حکمرانان نظامی گیلان به نام های محمدحسین خان آیرام و سرتیپ فضل الله خان زاهدی به کمک روسای نظمیه و بلدیه رشت اقدام به ساخت بناها و خیابان هایی به سبک نئوکلاسیک نمودند. اولین بنای شهری نیز همان ساختمان مرکزی شهرداری می باشد که در سال ۱۳۰۵ هجری شمسی در ضلع غربی میدان شهرداری ساخته شد. مساحت این بنا ۱۸۰۰ مترمربع بوده و ۱۲ متر ارتفاع دارد. در وسط آن نیز برج ساعت شهرداری قرار دارد که ارتفاع آن به ۲۳ متر می رسد. برای ساخت این برج معروف از معماری اروپایی اوایل قرن بیستم الهام گرفته شده است. برج ساعت در گذشته به منظور دیده بانی و تامین امنیت مورد استفاده قرار می گرفته ولی امروزه با به صدا درآمدن زنگ آن به تعداد عددهای هر ساعت، زمان را به افراد یادآوری می کند. هتل ایران نیز که در دوران پهلوی اول ساخته شد، در سال ۱۳۷۹ در لیست آثار ملی قرار گرفت و در حال حاضر به عنوان مکانی برای نمایشگاه های بومی گیلان از آن استفاده می شود.

عوامل دیگری همچون نزدیکی به بازار و وجود سینما، کتابخانه، پارک سبزه میدان، برخی ادارات و سازمان های دولتی به محبوبیت این میدان افزوده است. یکی دیگر از زیبایی های میدان شهرداری به دلیل سنگفرش بودن پیاده راه آن است. چهار خیابان اصلی متصل به این میدان به نام های علم الهدی، سعدی، شریعتی و امام نیز تا میانه سنگفرش شده اند. به همین دلیل این میدان محل مناسبی برای قدم زدن، گردش و لذت بردن از زیبایی های آن است. در این میدان نیمکت هایی برای نشستن افراد در نظر گرفته شده است. می توان ساعت ها روی این نیمکت ها نشست و فواره های آبی را که در استخر وسط میدان می رقصند تماشا کرد و همزمان به صدای موسیقی ای که از ساختمان شهرداری پخش می شود، گوش داد. دیدن انبوه کبوترانی که آزادانه و با خیال راحت بر روی زمین مشغول خوردن دانه هستند نیز خالی از لطف نیست.  چندین مجسمه در میدان شهرداری قرار دارند که در بین آنها، تندیس میرزا کوچک خان جنگلی سوار بر اسب، به نماد این میدان تبدیل شده است. تندیس استاد دروی که قدیمی ترین عکاس رشت بوده و مجسمه های پیرمرد دوچرخه سوار، مرد آهنگر، مرد بازارگرد، زن شالیکار، مردان ماهیگیر در قایق و … نیز در این میدان دیده می شوند. با وجود توسعه شهر رشت در اطراف میدان شهرداری، این میدان همچنان مرکز اصلی شهر و به نوعی قلب تپنده رشت محسوب می شود.

قلعه رودخان

قلعه رودخان در ۲۰ کیلومتری جنوب غربی شهرستان فومن واقع شده است. این قلعه مهم تاریخی را می توان بزرگترین و با شکوه ترین دژ نظامی گیلان و حتی ایران دانست. اولین بار در سال ۱۸۳۰ میلادی، محققی لهستانی به نام الکساندر شودزکوخچکو پی به وجود این قلعه برد و در یادداشت های خود مطالبی در مورد آن نوشت.  این دژ عظیم که مساحت آن به ۵۰ هکتار می رسد، در زمان ساسانیان ساخته و در زمان سلجوقیان بازسازی و مرمت شده است. علت نامگذاری قلعه رودخان به دلیل وجود رودخانه ای در نزدیکی آن بوده است. نام باستانی این قلعه، دژ رودگان یا روگان به معنی دژی در کنار رودخانه بوده است و به مرور زمان در گفتار به رودخان تبدیل شده است. البته در طول تاریخ نام های دیگری همچون قلعه هزارپله، حسامی، سکسار، سگسار، سگسال نیز برای این قلعه به کار رفته است. تا حدود قرن دهم هجری هیچ نامی از قلعه رودخان در متون تاریخی و جغرافیایی آورده نشده است. بیشترین اشاره به این قلعه مربوط به دوره سلاطین اسحاقوند می باشد که در فاصله سال های ۵۵۰ تا ۱۰۰۲ هجری قمری از آن به عنوان مقر فرمانروایی خود استفاده می کرده اند و چندین بار به مرمت آن نیز پرداخته اند. در سال ۱۱۷۵ هجری قمری نیز هدایت خان، حاکم فومن، قلعه رودخان را به توپ های جنگی مجهز کرد و به قیام علیه کریم خان زند پرداخت.

قلعه رودخان که تا مدت ها محل فرمانروایی حکمرانان گیلان بوده، از دو بخش غربی و شرقی تشکیل شده است. این دو بخش نامتقارن بوده و بخش غربی از بخش شرقی بزرگتر است. دروازه ورودی قلعه، آب انبار، سردخانه، آب ریزگاه، شاه نشین و تعدادی واحد مسکونی، بخش غربی را تشکیل می دهند. در دو طرف دروازه ورودی دو برج بزرگ وجود دارد. بخش شرقی بیشتر جنبه نظامی داشته و زندان قلعه نیز در این بخش قرار دارد. ارتفاع دیوارهای قلعه یکسان نیست و بین ۳ تا ۱۰ متر متغیر است. در فواصل مختلف برج هایی برای نگهبانی ساخته شده است. بر روی برج ها اتاقک هایی به شکل ۸ ضلعی قرار دارد. ارگ و قورخانه نیز از بخش های دیگر قلعه رودخان هستند. ارگ در واقع محل زندگی حاکمان و حرمسرای آنان بوده است. سربازان نیز در قورخانه زندگی کرده و به فعالیت های نظامی مشغول بوده اند. ارتفاع این قلعه بین ۶۶۵ تا ۷۱۵ متر از سطح دریا می باشد. این قلعه با وجود آسیب هایی که بر اثر رطوبت، رویش گیاهان، حوادث طبیعی و دزدی افراد سودجو به خود دیده است، اما همچنان باشکوه و زیباست. مسیر دسترسی به قلعه رودخان نیز دارای چشم اندازهای زیبا و بی نظیری است. به همین دلیل است که با وجود مشکلاتی که برای بازدید از این قلعه وجود دارد، هر ساله گردشگران بی شماری از آن دیدن می کنند.

قلعه رودخان استان گیلان
روستای ماسوله

روستای ماسوله

روستای ماسوله بدون اغراق یکی از زیباترین روستاهای ایران است که در استان گیلان و در ۵۵ کیلومتری شهر رشت واقع شده است. در اطراف آن شهرهای فومن، خلخال، ماسال و طارم قرار دارند. اکثر اهالی این روستا تالشی بوده و به همین زبان صحبت می کنند. دین آنها نیز شیعه اثنی عشری می باشد. در گذشته مردم ماسوله در جای دیگری که به ماسوله قدیم یا کهنه ماسوله معروف است، زندگی می کردند. بر اساس کاوش های باستان شناسی، ماسوله قدیم دارای کوره های ذوب آهن و فلزات دیگر بوده و از مراکز مهم صنعت فلز محسوب می شده است. همچنین ظروفی سفالی که قدمت آنها به دوره سلجوقیان باز می گردد نیز در این منطقه کشف شده است. به روایتی پس از زلزله بزرگ سال ۸۹۰ هجری قمری، ساکنین منطقه به ماسوله فعلی نقل مکان کردند. البته بر اساس برخی روایات دیگر، این جا به جایی به دنبال شیوع طاعون در سال ۹۴۳ هجری قمری، اتفاق افتاده است. به دلیل کوهستانی بودن منطقه، خانه های روستا از معماری خاصی برخوردارند. خانه ها در دل کوه و به صورت پلکانی ساخته شده اند؛ به طوری که سقف هر خانه حیاط خانه ای دیگر است. خانه های قدیمی معمولا دوطبقه هستند و برای ساخت آنها از چوب و سنگ استفاده شده است. از آنجا که ماسوله تقریبا نیمی از سال مه آلود است، نمای بیرونی خانه ها را به رنگ زرد یا رسی درآورده اند؛ چرا که این دو رنگ در مه بهتر دیده می شوند. خانه ها دارای دو بخش زمستانی و تابستانی هستند. قسمت زمستانی که افراد محلی به آن سومه می گویند، در واقع اتاق کوچکیست که در عقب خانه قرار دارد. در وسط اتاق کوره ای وجود دارد که از آن برای آشپزی و تهیه غذا استفاده می شود و همین امر باعث گرم شدن اتاق نیز می گردد. نور اتاق نیز از طریق روزنه کوچکی به نام لون تامین می شود. قسمت تابستانی، همان قسمت جلویی خانه یا اتاق پیشخوان است که به دلیل وجود پنجره های چوبی بالارو، در فصل تابستان خنک هستند. در این پنجره ها از شیشه های زیبا و رنگی رنگی استفاده شده است. در بعضی از خانه ها که بزرگتر ساخته شده اند، قسمت های دیگری مانند هال، انبار، سیاهچال، اتاقی بزرگ برای پذیرایی از مهمان و تالار یا همان ایوان نیز وجود دارد. اهالی روستا برای زیباتر کردن نمای خانه ها از گلدان های شمعدانی در جلوی درها و پنجره های خود استفاده می کنند. روستا دارای ۴ محله به نام های خانه بر، مسجد بر، اسد محله و کش سر می باشد و تنها بازار آن، بازاری چهار طبقه است که در آن مایحتاج و لوازم زندگی خرید و فروش می شود. معماری خاص منازل، طبیعت زیبا، رودخانه ماسوله رودخان و آبشارهای زیبای ماسوله عواملی هستند که گردشگران داخلی و خارجی زیادی را به روستا جذب می کنند. روستای ماسوله در سال ۱۳۸۵ در فهرست آثار ملی قرار گرفت.

تالاب انزلی

تالاب انزلی یکی از جاذبه های طبیعی ایران است که در استان گیلان و در جنوب غربی دریای خزر واقع شده است. این تالاب شامل چهار بخش مرکزی، تالاب ماهروزه، تالاب سیاه کشیم و تالاب شیجان می باشد. این چهار بخش از لحاظ خصوصیات مرفولوژیک، فیتواکولوژی، فیزیکوشیمیایی با هم متفاوتند. رودها، نهرها و زهکش های طبیعی بی شماری به این تالاب می ریزند و سپس از طریق ۵ روگا یا مجرای آبی و کانال غازیان وارد دریا می شوند. برخی از این رودها عبارتند از: بیجارخاله، نرگستان، خالکائی، مرغک، سیاویزان، چمثقال، بهمبر، کچلک، شیله سر، سیاه درویشان، هند خاله و غیره. تالاب انزلی از جنبه های گوناگونی مانند اکولوژیک، زیست محیطی، اقتصادی و … دارای اهمیت می باشد. محققین می توانند از این تالاب به عنوان آزمایشگاهی طبیعی برای شناخت انواع جانوران و گیاهان استفاده کنند. همچنین تالاب انزلی با کم کردن سرعت سیلاب ها از اثر ویرانگری آنها می کاهد و با تبدیل آنها به ذخیره آب، لایه های آبده زمین را نیز غنی می سازد. نکته مهم دیگر، نقش گیاهان آبزی در تصفیه آب تالاب است. بر اساس تحقیقات انجام شده، گیاهانی مانند نی، عدسک آبی، اسپیرودلا، سراتوفیلوم و پیزر آبی که به صورت متراکم در تالاب انزلی وجود دارند، می توانند ترکیبات آلی و معدنی را جذب و از آلودگی آب بکاهند. نقش تالاب انزلی در رشد فعالیت های کشاورزی و دامداری منطقه غیر قابل انکار است. آب شیرین تالاب منبع خوبی برای زراعت و آبیاری محسوب می شود و مراتع اطراف آن سال هاست که مورد استفاده دام ها قرار می گیرد. از طرف دیگر، عواملی همچون ارتباط با رودهای مختلف و دریا، آب شیرین، آرام بودن جریان آب و مغذی بودن آن از لحاظ اکسیژن و املاح باعث شده که ماهیان زیادی برای تخم ریزی و تولید مثل به این تالاب بیایند. به همین دلیل تالاب انزلی منبع خوبی برای صید ماهی نیز می باشد. در این تالاب حدود ۲۰ نوع ماهی وجود دارند که مهمترین آنها عبارتند از: ماهی سفید، سیاه کولی، اردک ماهی، سیم، کلمه، کپور، سوف و غیره. علاوه بر ماهی ها، پرندگان مهاجر نیز تالاب انزلی را برای اقامتگاه زمستانی خود انتخاب می کنند. هر ساله میلیون ها پرنده مهاجر نظیر اردک، مرغابی، غاز، چنگر، خوتکا و … در مسیر پرواز خود به این تالاب می آیند. علاوه بر تاثیری که این پرندگان بر زیبایی تالاب دارند، نقش آنها در کنترل آفات و امراض گیاهی را نیز نمی توان نادیده گرفت. همچنین فضولات این پرندگان می تواند جایگزین بسیار خوبی برای کودهای شیمیایی باشد. عده ای نیز با شکار این پرندگان و فروش آنها به کسب درآمد می پردازند. در حال حاضر به دلیل شکارهای بیش از حد، جمعیت این پرندگان رو به کاهش است. تالاب انزلی در زمینه گردشگری نیز حائز اهمیت است. برخورداری از بسیاری جاذبه های طبیعی نظیر جزایر متعدد، لاله های مردابی بر روی سطح آب، پناهگاه های حیات وحش و … گردشگران زیادی را به این تالاب می کشاند. آنها می توانند در قایق های موتوری سوار شوند و در بین لاله های مردابی به گشت و گذار بپردازند. کایاک سواری و ماهیگیری از دیگر تفریحاتی است که برای آنها فراهم شده است. دیدن پرندگان مهاجر که برخی از آنها نادر نیز هستند، بسیار لذت بخش خواهد بود. یکی دیگر از جاذبه های این تالاب، پناهگاه حیات وحش سلکه است. این پناهگاه در قسمت جنوبی تالاب انزلی قرار دارد و مساحت آن به ۳۶۰ هکتار می رسد. پناهگاه سلکه میزبان پرنده هایی مانند عروس غاز، قو، غاز پاکوتاه و … می باشد. در کنار تمام موارد ذکر شده، نباید فراموش کرد که حفظ حیات اکولوژیک این تالاب باید در درجه اول اهمیت قرار بگیرد. چرا که با به هم خوردن تعادل زیست محیطی تالاب، تمام این موارد تحت الشعاع قرار خواهند گرفت.

صنایع دستی استان گیلان

گیلان نیز همانند سایر استان های کشور از صنایع دستی بی بهره نمانده است. هرچند برخی از این صنایع با نقاط دیگر کشور مشترک است اما بیشتر آنها خاص خود استان گیلان می باشد. این صنایع عبارتند از:

حصیربافی

حصیربافی از صنایع دستی پرکاربرد در استان گیلان است. عده زیادی از مردان و زنان در مناطق گلشن، بندرانزلی، خمام، جفرود، غازیان و روستاهای اطراف آنها با استفاده از «لی» یا «سوف» به تولید این محصول می پردازند. این گیاه خودرو بوده و در حاشیه مرداب ها و آبگیرها به وفور یافت می شود. محصولات حصیربافی اغلب زیرانداز، سبد، زیرداغی و آبکش می باشد. با توجه به رطوبت بالای مناطق شمالی کشور، زیرانداز حصیری در بسیاری از خانه ها مورد استفاده قرار می گیرد.

بامبوبافی

بامبو معادل چینی کلمه خیزران است. نی خیزران نیز همانند سوف در زمین های مردابی و آبگیرها رشد می کند اما چون نسبت به سوف نرم تر و منعطف تر است، محصولات بامبو ظرافت و زیبایی بیشتری دارد. همزمان با رواج کشت چای در استان گیلان، صنعت بامبوبافی نیز رواج پیدا کرد و به یکی از صنایع دستی اصلی تبدیل شد. گیاه بامبو طی چندین مرحله با استفاده از ابزارهای داس و ماشین به نی های باریکی تبدیل می شوند و سپس برای ساخت وسایلی مانند میوه خوری، شکلات خوری، کلاهک آباژور، صندلی، جای نان و … مورد استفاده قرار می گیرند. مرکز بامبوبافی شهر لاهیجان و روستای لیالستان می باشد.

رشتی دوزی

رشتی دوزی در واقع همان قلاب دوزی است که از دیرباز به دست زنان رشتی انجام می شده است. در این صنعت با وسیله ای به نام قلاب و با استفاده از نخ های ابریشمی بر روی پارچه های ضخیم نقش های زیبایی دوخته می شود. نقش های به کار رفته معمولا مربوط به قدیم بوده و معروفترین آنها بته جقه ترمه ای، گل بادامی، بند رومی، بازوبندی، بته جقه قهر و آشتی و … می باشد. اما گاهی اوقات نیز زنان دست به ابداع زده و نقش های جدیدی را خلق می کنند. این هنر برای تزیین سجاده، بقچه سوزنی، جا قرآنی، رومیزی، رویه کوسن، پرده و … به کار برده می شود.

چادرشب بافی

صنعت چادرشب بافی در اکثر شهرها و روستاهای استان گیلان رواج دارد. در گذشته، چادر شب با استفاده از نخ ابریشم و دستگاهی چوبی به نام پاچال بافته می شده است؛ اما امروزه نخ ابریشم جای خود را به الیاف، پشم و نخ مصنوعی داده است. نقش های به کار برده شده معمولا از طبیعت و زندگی روستایی الهام گرفته شده است. چادرشب ها معولا به عرض ۲۰ تا ۳۵ سانتیمتر و طول ۲ تا ۲٫۵ متر بافته می شوند و سپس چندین تکه از آن را به هم می دوزند تا اندازه آن بزرگتر شود. چادرشب هایی که در قاسم آباد و رودسر بافته می شوند از مرغوبیت، طرح و رنگ های خاصی برخوردارند. زنان محلی از آنها به عنوان کمرپیچ در هنگام کار استفاده می کنند اما چادر شب به عنوان روتختی، دستمال، بقچه، روانداز و … نیز به کار برده می شود.

سفال

هنر سفالگری، یکی دیگر از صنایع دستی استان گیلان می باشد. این هنر در اکثر شهرهای استان به ویژه لنگرود، رودسر، لاهیجان، رشت، سیاهکل، تالش و … رواج دارد. بیشترین کاربرد این صنعت در تولید ظروف سفالی و سفال سقف می باشد.  از ظروف سفالی مهم این استان می توان به گمج ( ظرف مخصوص پخت انواع خورشت و غذاهای محلی )، خم سفالی، نمکیار ( ظرف مخصوص ساییدن مغز گردو، انار ترش، سبزی و … )، تالک ( ظرف دو دسته )، گیلی تابه ( ظرف مخصوص برشته کردن تخمه )، تنور نان پزی و … اشاره کرد.

چموش دوزی

چموش دوزی یکی از صنایع دستی استان گیلان است که متاسفانه امروزه بسیار کمرنگ شده است. چموش نوعی کفش است که از چرم طبیعی ساخته می شود و در گذشته بسیار مورد استفاده قرار می گرفته است. در مناطق کوهستانی و مناطقی که دامداری شغل اول ساکنین آن محسوب می شده، چموش رواج بیشتری داشته است. برای تهیه آن، پوست گاو و یا بز طی مراحل مختلف به چرم تبدیل و معمولا به صورت ساده و بدون رنگ استفاده می شود. اما گاهی اوقات نیز، پوست انار را برای رنگ دادن به چرم به کار می برند. چموش معمولا به دو صورت بند دار و بدون بند دوخته می شود. در نوع بنددار، بند یا تسمه بلندی به کفش دوخته می شود که هنگام پوشیدن دور ساق پا پیچیده می شود. هر دو نوع چموش فاقد پاشنه بوده و نوک آن به صورت عقابی و برگشته می باشد. در تهیه چموش از چسب و میخ استفاده نمی شود. مرکز عمده صنعت چموش دوزی، شهر ماسوله می باشد.

مرواربافی

مرواربافی یکی دیگر از صنایع دستی استان گیلان می باشد که هنوز پررونق و رایج است. مرحوم استاد محمد حلاج صفت را صاحب این هنر می دانند. در این صنعت از ساقه های نوعی درخت بید که به بید مروار شهرت دارد، استفاده می شود. نام این صنعت نیز از نام همین درخت گرفته شده است. ساقه های بید مروار نرم و حالت پذیر و در عین حال بسیار بادوام هستند. در نتیجه محصولات مرواربافی از تنوع و دوام زیادی برخوردارند. معمولا صاحبان این صنعت مروار را از اطراف تهران و ملایر خریداری و به گیلان می آورند. از محصولات آن می توان انواع سبدهای کوچک و بزرگ در اشکال مختلف، ساک دستی، ساک پیک نیک و … را نام برد. صنعت مرواربافی در آستانه اشرفیه و صومعه سرا رواج بیشتری دارد.

دستبافت های پشمی

در مناطقی از استان گیلان مانند ماسوله که دامداری حرف اول را می زند، بالطبع پشم مرغوبی نیز تهیه و تولید می شود. پشم گوسفند با استفاده از دستگاه های کوچک دستی ریسیده و به نخ تبدیل می شود. سپس نخ های پشمی به صورت طبیعی یا مصنوعی رنگ شده و در اختیار زنان قرار می گیرد. به علت خاصیت گرمابخشی پشم، نخ های پشمی را برای تهیه تن پوش های گرم مانند دستکش، جوراب، شال گردن، بلوز و … به کار می برند. برای زیباتر شدن این محصولات، در بافت آنها از رنگ ها و نقش های سنتی متنوعی استفاده می شود.

شال بافی

شال بافی را می توان در مجموعه دستبافت های پشمی قرار داد. شال در واقع پارچه ای ضخیم است که از پشم گوسفند تهیه می شود و در مناطق سردسیر و کوهستانی مورد استفاده قرار می گیرد. زنان و دختران با استفاده از نخ های پشمی و دستگاه چوبی مخصوصی به بافت شال می پردازند. رنگ شال نیز معمولا رنگ طبیعی خود پشم مانند سیاه، قهوه ای، شیری و سفید می باشد. کشاورزان و چوپانان شال را به دور کمر یا دور سر خود می پیچند. اما گاهی اوقات نیز از آن به عنوان بالاپوش استفاده می کنند. تالش و گالش را می توان مرکز صنعت شال بافی دانست.

نمدمالی

نمدمالی نیز صنعتی است که در آن از پشم استفاده می شود. یکی از دلایلی که باعث رونق این صنعت در استان گیلان شده، رطوبت بالای این استان بوده است؛ چرا که ویژگی مهم نمد عایق بودن آن در برابر رطوبت است. نمد همچنین به دلیل ضخیم بودن، عایق خوبی در برابر سرما نیز هست. نمدمالان پشم گوسفند را بر اثر فشار و رطوبت به نمد تبدیل کرده و از آن محصولات متنوعی مانند زیرانداز، تن پوش، کلاه، کیف و … تولید می کنند. این محصولات از ظرافت و استحکام بسیار خوبی برخوردارند. رودسر، املش، رودبار، تالش و روستای قاسم آباد از مراکز مهم صنعت نمدمالی هستند.

blank
رشتی دوزی-استان گیلان
صنایع دستی استان گیلان
blank
صنایع دستی استان گیلان
دستبافت های پشمی

آداب و رسوم مردم گیلان

مردم استان گیلان دارای آداب و رسوم خاص خود هستند. بعضی از این مراسم قدمت زیادی دارند ولی امروزه خیلی کمرنگ شده اند. از آداب و رسوم مهم این استان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

گیشه بری

گیشه بری به مراسمی گفته می شود که در آن عروس را به خانه داماد می برند. این مراسم در مناطق مختلف استان با کمی اختلاف برگزار می شود. اگر خانه داماد نزدیک باشد، عروس را پیاده می برند ولی اگر راه طولانی باشد، عروس را بر اسب نر سفیدی سوار می کنند. در طول مسیر ساز و نقاره نواخته می شود و مردم به خواندن ترانه و هلهله می پردازند. در قسمت شرق گیلان، نهالی را از خانه پدر عروس می کنند و همراه عروس به خانه داماد می فرستند. پس از اتمام عروسی، داماد و عروس نهال را در منزل خود می کارند. در بعضی از روستاها، مادر داماد خروس زنده ای را به مادر عروس می دهد و او پای خروس را با رشته های رنگی به پای مرغی می بندد و هر دوی آنها را به خانه داماد می فرستد. عروس و داماد رشته های رنگی را باز کرده و مرغ و خروس را در لانه ای که از قبل آماده شده، قرار می دهند. در بعضی از روستاها نیز مقداری آرد و نان را در سفره ای گذاشته و به کمر عروس می بندند چرا که معتقدند این کار خیر و برکت را با عروس همراه می کند. در چندین روستای شرق گیلان، اگر عروس در طول مسیر از جوی آب روان رد شد باید بخشی از مهریه خود را به حضرت زهرا (س) ببخشد. در نیمه راه نیز داماد با پرتاب سیب یا نارنج یا پرتقال یا تکه ای قند به سمت عروس از او طلب خیر و برکت می کند.

نوروزخوانی

نوروزخوانی یکی از مراسمی است که در آخر هر سال و با نزدیک شدن نوروز انجام می شود. در این مراسم عده ای که به آنان نوروزخوان گفته می شود، در کوچه و خیابان قدم زده و اشعاری را با صدای بلند می خوانند. از معروفترین این اشعار، دوازده امام و عروس گوله می باشد. در شعر دوازده امام، مدح و ستایش دوازده امام معصوم با مژده فرارسیدن نوروز همراه شده است. در این شعر ترجیع بندی نیز وجود دارد که به صورت دونفره خوانده می شود.  بیت های آغازین این شعر بدین گونه است:

همی خوانم امام اولین را شه کشور امیرالمؤمنین را
وصی و جانشین یعنی علی را
به یاسین والف لام و به فیروز

دهید مژده که آمد عید نوروز
امام دومین هم دسته گل شفاعت می کند او بر سر پل
حسن بابش سوار است او به دلدل
به یاسین و الف لام و به فیروز

دهید مژده که آمد عید نوروز

عروس گوله

عروس گوله در واقع به نمایشی گفته می شد که قبل از آغاز سال نو اجرا می گردید. این نمایش ۳ بازیگر اصلی داشت که شامل غول، نازخانم و پیربابو می شدند. نمایش شامل مفاهیم اخلاقی و آیینی خاصی می شد و با آواز خواندن همراه بود. در طول نمایش نیز پیربابو یا کوسه برای به دست آوردن نازخانم با غول داستان به جدال می پرداخت. پسر جوانی  لباس های زنانه می پوشید و مسئولیت اجرای نقش نازخانم را به عهده می گرفت. فردی که نقش غول را بازی می کرد با وسائلی مانند کلاهی از کلوش ( ساقه برنج )، چماق و زنگوله، خود را به شکلی عجیب درمی آورد. این نمایش در منازل مختلف برگزار می شد و در پایان، صاحبخانه به بازیگران نمایش، هدایایی می داد.

گل گل چهارشنبه

مراسم گل گل چهارشنبه همان چهارشنبه سوری است که در آخرین سه شنبه سال یا همان شب چهارشنبه برگزار می شود. مردم گیلان نیز مانند سایر مردم ایران، با جمع کردن خار، بوته، گون و کاه، آتش های کوچک و بزرگی را روشن کرده و با خواندن شعرهایی از روی آن می پرند. یکی از این شعرها به شرح زیر است:

گل گل چهارشنبه به حق پنج شنبه

زردی بشه سرخی بایه، نکبت بشه دولت بایه

برخی از رسوم متاسفانه با گذشت زمان کمرنگ شده و کمتر کسی آنها را انجام می دهد؛ مثل این که عده ای با خواندن شعری مخصوص، اسپند دود می کردند و اگر دختر مجردی در خانه داشتند، او را برای چند ساعت از خانه بیرون می کردند و به خانه تکانی مشغول می شدند. آنها این کار را به نیت باز شدن بخت دختر خود انجام می دادند. گاهی نیز به منظور دفع قضا و بلا، ظروف کهنه خود را می شکستند. در بعضی مناطق نیز، فردی تبر در دست می گرفت و به قصد قطع کردن، به سمت درختی که میوه نداده می رفت. اما با ضمانت بقیه اهالی، از کار خود منصرف می شد. به اعتقاد اهالی، این کار باعث ثمر دادن درخت در سال آینده می شد.

قاشق زنی

قاشق زنی یکی دیگر از مراسمی بود که در چهارشنبه سوری انجام می شد. در این مراسم، دختران و پسران جوان روی خود را می پوشاندند و در حالی که با قاشق به کاسه ای که در دستشان بود ضربه می زدند، به در خانه اهالی می رفتند و از آنها چیزی به عنوان هدیه طلب می کردند. صاحبخانه نیز از آنها استقبال کرده و در کاسه آنها نقل و نبات و یا آجیل می ریخت.

ماه محرم

برگزاری مراسم ماه محرم در گیلان شباهت های زیادی به برگزاری این مراسم در دیگر استان های کشور دارد. در این ماه مردم لباس های سیاه به تن می کنند و به در و دیوار مساجد، تکیه ها و حسینیه ها پارچه های سیاه نصب می کنند و در این اماکن به عزاداری و نوحه خوانی می پردازند. اما مراسم و آئینی نیز هست که به طور خاص در استان گیلان برگزار می شود. یکی از این مراسم نثار و مجمع بران است که بیشتر در شرق گیلان رواج دارد. روستائیان از شب اول محرم تا سه روز پس از شهادت امام حسین (ع) به پختن غذاها و برنج محلی می پردازند و آنها را در مجمع ( سینی های بزرگ مسی ) قرار می دهند. جوانان روستا این مجمع ها را به مسجد محل برده و عزاداران را اطعام می کنند.

در جواهرده، چند روز مانده به محرم، زنان روستایی گِلی را با ترکیب خاک و شیر گاو و گوسفند آماده کرده و به وسیله آن دیوار مسجد را گل مالی می کردند. در آستانه اشرفیه، هر ساله مراسم عَلَم بندی اجرا می شود. مردم در حرم مطهر سید جلال الدین اشرف (ع) جمع شده و به خواندن نوحه و عزاداری مشغول می شوند. همزمان نیز فردی عَلَم را در گوشه ای از حرم نصب می کند. سپس عزاداران به بقعه آقا سید محمد رفته و آنجا نیز عَلَم نصب می کنند. مردم نیز برای برآورده شدن حاجات خود پارچه های کوچکی را که معمولا به رنگ سبز است، به عَلَم می بندند. در پایان روز عاشورا و یا سومین روز درگذشت امام حسین (ع) پارچه ها را بازکرده، عَلَم را جمع می کنند و آنها را نزد متولی حرم قرار می دهند تا سال بعد دوباره از آنها استفاده کنند. به این کار، عَلَم واچینی گفته می شود. کرنا نوازی نیز یکی دیگر از اعمالیست که در ماه محرم انجام می شود. از کرنا تنها در مراسم عزاداری استفاده می شود. معمولا گروه های ده نفره به کرنانوازی می پردازند و یک نفر نیز به عنوان سرگروه آنها را هدایت می کند. مردم لاهیجان نیز در ماه محرم مراسم چهل منبر برگزار می کنند. در این مراسم که نزدیک غروب تاسوعا انجام می شود، مردم در جلوی خانه خود میز کوچکی قرار داده و روی آن پارچه ای پهن می کنند. سپس روی آن سینی کوچکی قرار داده و درون آن بسته های کوچک خرما و برنج می گذارند و شمع روشن می کنند. به این میز منبر گفته می شود. اگر کسی حاجتی دارد می تواند نذر چهل منبر کند. بدین صورت که باید به چهل خانه

سوغات استان گیلان

علاوه بر صنایع دستی زیبای گیلان که می تواند سوغات خوبی از این استان باشد، خوراکی های خوشمزه ای نیز هستند که در استان گیلان حرف اول را می زنند و می توان آنها را خریداری و به عنوان سوغات با خود برد. برخی از این خوراکی ها عبارتند از:

  • برنج
  • چای
  • زیتون و روغن زیتون
  • بادام زمینی
  • ازگیل
  • کلوچه
  • رشته خوشکار
  • حلوای به
  • پنیر سیاه مزگی
  • نان محلی

همانطور که می دانید شالیکاری شغل اصلی بسیاری از مردم گیلان می باشد و به دلیل بارندگی فراوان در این استان، برنج محصولی است که کیفیت بسیار بالایی دارد. با سفر به این استان می توانید برنج مورد نیاز خود را تهیه و از طعم و مزه آن لذت ببرید. چای نیز در این استان و به ویژه در لاهیجان طعم منحصر به فردی دارد. برای کسانی که عاشق این نوشیدنی ایرانی هستند، توصیه می کنیم حتما چای لاهیجان را به عنوان سوغات خریداری کنید. در یکی از شهرهای جنوبی گیلان یعنی رودبار زیتونی به عمل می آید که می تواند با مرغوب ترین زیتون های جهان رقابت کند. از این زیتون محصولات دیگری نظیر زیتون پرورده، زیتون شور، روغن زیتون و … نیز تولید می شود. یکی دیگر از محصولات مرغوب این استان و به ویژه شهر آستانه اشرفیه، بادام زمینی می باشد. بیش از نیمی از بادام زمینی مورد نیاز کشور در این شهر تولید می شود. می توانید بادام زمینی را نیز در لیست خرید سوغات خود قرار دهید. میوه ازگیل که در گویش گیلانی به کونوس معروف است، در شهرهای رشت، آستارا، بندرانزلی، تالش و فومن به بار می آید و بسیار پرطرفدار است. این میوه طعم ملسی دارد و از خواص آن می توان تقویت اعصاب، درمان سنگ کلیه، درمان یبوست و جلوگیری از سرطان را نام برد. در شهر فومن کلوچه هایی تولید می شود که بسیار خوشمزه هستند و به کلوچه فومن شهرت دارند. اگر برای دیدن قلعه رودخان به فومن رفتید، حتما کلوچه فومن را نیز تهیه کنید. رشته خوشکار نوعی شیرینی است که از آرد برنج، دارچین، شکر، مغز گردو، هل تهیه می شود. برای پختن این شیرینی، ابتدا خمیری را آماده کرده، سپس موادی را درون آن قرار می دهند و در روغن سرخ می کنند. سپس شیرینی را به شربت مخصوصی آغشته کرده و روی آن دارچین می ریزند. در رشت مغازه های زیادی را می توان دید که این شیرینی را به صورت گرم و تازه در اختیار مشتریان قرار می دهند. حلوای به نیز از خوراکی های خوشمزه گیلان می باشد. همان طور که از اسمش پیداست، این حلوا از میوه به تهیه می شود و از آنجا که در ظروف مسی طبخ می شود، رنگ زیبایی به خود می گیرد. این حلوا را می توان در وعده صبحانه یا عصرانه میل کرد. نوعی پنیر نیز در استان گیلان تولید می شود که با پنیرهای معمولی بسیار متفاوت است. ظاهر این پنیر شما را به یاد پنیرهای اروپایی می اندازد. نام این پنیر خوشمزه، سیاه مزگی است و از شیر پرچرب گوسفند تهیه می شود. برای کسانی که در شهرهای بزرگ زندگی می کنند، چشیدن نان های محلی خالی از لطف نیست. در استان گیلان هنوز نان های محلی تولید می شوند که در بین آنها نان تمیجان و نان خلفه محبوبیت بیشتری دارند. برای پخت نان تمیجان از آرد برنج و برای پخت نان خلفه از آرد، کدوی پخته و تخم مرغ استفاده می شود.

سوغات استان گیلان
سوغات استان گیلان
blank