آب‌انبار جنک
«جنک»، کهن‌ترین آب‌انبار یزد در گویش یزدی ترکیبی است از واژه جن، معادل موجودات نامرئی و «ک» تصغیر. شاید به باور اهالی آن روزگار یزد، در این آب‌انبار جن وجود داشته‌است.
همشهری‌آنلاین: مشخص نیست چرا این نام را بر آب‌انبار جنک نهاده‌اند، شاید یکی از علت‌های نام‌گذاری این آب‌انبار قدیمی که پشت مسجد جامع کبیر یزد و دقیقاً روبه‌روی ورودی شمال غربی این مسجد واقع شده نیز نشات گرفته از همین موضوع باشد. چرا که آب‌انبارها در ایام قدیم که امکانات امروزی مانند برق و روشنایی وجود نداشت عمدتاً تاریک و با توجه به پله‌های فراوانی که تا پایین آنها ایجاد می‌شد، تاحدودی دلهره‌آور بوده‌است.
این آب‌انبار بنا بر مندرجات سنگ نبشتهِ آن، کهن‌ترین آب‌انبار تاریخ‌دار یزد است که در سال ۸۷۸ قمری، در دوران تیموری به وسیله فرد خیری به نام «لطف‌الله» برای مردم کهن‌ترین محله یزد، یعنی محله مسجد جامع که در آن روزگار محله مرکزی یزد بوده، وقف شده است.
جنک جزء صد آب‌انباری است که آب وقف‌آباد، کهن‌ترین قنات یزد، در آن جاری بوده است.
معماری آب انبار جنک یزد
آب‌انبار جنک دارای ۲۵ پله با راه‌پله‌ای به عرض ۱/۴۰ متر و بدون پاگرد با مخزن آنمدور و تنها بنای تک‌بادگیری شهر یزد است.
بادگیر آن هم تنها در دو جهت شبکه یا روزنه دارد. این بنا یک ورودی و یک شیر دارد.
مصالح به کار رفته در آن؛ آجر، ملات ساروچ و خشت و گل است و چنانکه از شواهد برمی‌آید، خزینه احتمالا دارای سقف نیم‌کره بوده که در مرحله بعد از بین رفته یا تخریب شده و در سالیان اخیر روی آن منزل مسکونی ساخته و بادگیر کوچکی در جبهه شمال غربی خانه ایجاد گرده‌اند.
بر روی سنگی نصب شده بر آب‌انبار چنین شعری درج شده است:
جلال دولت و برهان عصر، لطف الله به دستیاری توفیق، این عمارت کرد
بنای مصنعه‌ای شد که آب چشمه خضر صفا و نور ز الطافش استعارت کرد
ز سال ساختنش جست و جوی می‌کردم «زلال خیر» به تاریخ آن اشارت کرد
