پیش از آن که قدم در نمایشگاه اکسپو ۲۰۲۰ دبی بگذاریم، کمی به گذشته سفر کرده و به سال‌هایی باز می‌گردیم که فناوری‌های متداول مورد استفاده این روزهای ما، به عنوان فناوری‌های نوین در نمایشگاه‌ها در معرض دید عموم قرار می‌گرفتند. اگر به سال ۱۸۷۶ میلادی بازگردیم، می‌توانیم با “الکساندر گراهام بل” ملاقات کنیم و اولین تلفن جهان را در نمایشگاهی در “فیلادلفیا” ببینیم. کمی پیش‌تر بیاییم و پا به سال ۱۹۳۹ بگذاریم. با ورود به نمایشگاه جهانی نیویورک، شاهد اولین پخش زنده تلویزیونی خواهیم بود و اگر به سال ۲۰۰۵ سفر کنیم، اولین تلویزیون وضوح بسیار بالا را در نمایشگاه اکسپو ژاپن ملاقات خواهیم کرد.

 

اما اکسپو چگونه شکل گرفت؟ 

واژه « Expo »  برگرفته از کلمه Exposition به معنای نمایشگاه است. پیشنهاد برگزاری اکسپو نخستین بار توسط فرانسه در سال ۱۸۴۴ میلادی مطرح و نمایشگاهی تحت عنوان نمایشگاه صنعتی فرانسه در پاریس برگزار شد که می‌توان آن را، زمینه‌ساز برگزاری این دست نمایشگاه‌ها در سطح جهان دانست. اولین دوره اکسپو، ۱۷۰ سال پیش و پس از انقلاب صنعتی تحت عنوان “نمایشگاه بزرگ”‌ در “هاید پارک” لندن در سال ۱۸۵۱ برپا شد.

“اکسپو” رویدادی است که هر ۵ سال یکبار در یکی از کشورهای جهان برگزار می‌شود و از آن به عنوان سومین رویداد مهم دنیا پس از مسابقات جام جهانی و بازی‌های المپیک یاد شده و به همین دلیل، نام المپیک فرهنگ ملل به آن نسبت داده می‌شود. زمان برگزاری اکسپو از سه تا شش ماه متغیر است. این رویداد از جنبه‌های مختلف حائز اهمیت است و درآمد سرشاری را به دلیل حضور گردشگران از نقاط مختلف جهان، نصیب کشور میزبان می‌کند.

کشورهای زیادی از جمله ژاپن، اسپانیا، آلمان، کانادا، ایتالیا، ایالات متحده آمریکا، فرانسه و بلژیک تاکنون میزبان این رویداد جهانی بوده‌اند، اما برای نخستین‌بار نوبت به خاورمیانه رسید تا میزبان ۱۹۲ کشور جهان باشد. در نوامبر سال ۲۰۱۳ اعضای دفتر بین‌المللی نمایشگاه‌ها که یک تیم ۱۶۷ نفره هستند، در پاریس گرد هم آمدند و از بین رقبایی که برای برگزاری نمایشگاه در سال ۲۰۲۰ نامزد شده بودند، یعنی برزیل، ترکیه و روسیه؛ در نهایت امارات متحده عربی و شهر دبی را برای برپایی اکسپو ۲۰۲۰ انتخاب کردند. اکسپو دبی اولین نمایشگاه جهانی است که در خاورمیانه، آفریقا و جنوب آسیا برگزار می‌شود.

اکسپو ۲۰۲۰ دبی ابتدا قرار بود در تاریخ ۲۰ اکتبر ۲۰۲۰ تا ۱۰ آوریل ۲۰۲۱ برگزار شود، اما این برنامه‌ریزی به دلیل همه‌گیری کووید ۱۹ به تعویق افتاد و در نهایت، اکسپو ۲۰۲۰ از یکم اکتبر ۲۰۲۱ آغاز به کار کرد و تا ۳۱ مارس ۲۰۲۲ نیز به فعالیت خود ادامه می‌دهد. اگرچه زمان آغاز اکسپو به سال ۲۰۲۱ موکول شد، اما برگزارکنندگان همچنان آن را اکسپو ۲۰۲۰ می‌نامند. تم اصلی این نمایشگاه “پیوند ذهن‌ها، خلق آینده” در نظر گرفته شده است.

 

حالا که قرار است پا در نمایشگاهی بگذاریم که کشورهای مختلف در آن حضور دارند، برای سفر به غرفه هر کشور، باید گذرنامه به همراه داشته باشیم!! ایده جالبی که توسط برگزارکنندگان اکسپو ۲۰۲۰ اجرا شد، طراحی گذرنامه (پاسپورتی) مخصوص به رنگ زرد است که حسی مشابه استفاده از گذرنامه برای سفر به کشورهای مختلف را برای بازدیدکننده تداعی می‌کند. بازدیدکنندگان از نمایشگاه می‌توانند این گذرنامه‌ها را از باجه‌های مخصوص خریداری و بعد از بازدید از غرفه (پاویون) هر کشور، مهر مخصوص آن غرفه را در گذرنامه خود برای یادگاری ثبت کنند.

 

 

امارات متحده عربی که طی سال‌های اخیر تلاش زیادی برای توسعه علم و فناوری داشته است، تلاش کرده اکسپو ۲۰۲۰ را به محلی برای نمایش این دستاوردها تبدیل کند و این موضوع را می‌توان حتی در طراحی محل برگزاری و هنگام گردش در بخش‌‍‌های مختلف این نمایشگاه مشاهده کرد. در بدو ورود به نمایشگاه، ربات‌های نارنجی‌رنگ کوچکی یک متری به نام اُپتی (Opti) به استقبال شما می‌آیند. ۵۰ ربات اُپتی در سراسر نمایشگاه پرسه می‌زنند و به بازدیدکنندگان خوشامد گفته و اطلاعاتی در مورد مسیرها ارائه می‌کنند.

 

به گفته‌ “آرش معصوم‌زاده”، مدیر گروه رباتیک گروه ترمینوس که یک شرکت چینی هوش مصنوعی و سازنده اُپتی است، یکی از بزرگ‌ترین موفقیت‌های اکسپو طراحی ربات‌ها و تعامل آن‌ها با افراد است. وی تأکید می‌کند: این اولین باری است که چنین کاری از راه دور انجام می‌گیرد. از اکسپو ۲۰۲۰ تا همیشه به عنوان اولین رویداد بزرگ بین‌المللی که در آن کاربران با انواع مختلفی از ربات‌ها با عملکردهای متفاوت تعامل داشتند، یاد خواهد شد.

این ربات‌ها دارای هوش مصنوعی هستند که آن‌ها را قادر می‌سازد تا با محیط خود هماهنگ شوند. پس از قرار گرفتن در یک محل آن‌ها یاد می‌گیرند که اصوات اضافه را مسدود و پس از زمانی معین، روی فردی که با آن صحبت می‌کند، تمرکز کنند. اما پیش از آنکه نگران تسخیر دنیا توسط اُپتی‌ها باشیم، معصوم‌زاده به ما اطمینان می‌دهد که این ربات‌ها خودآموز نیستند و نمی‌توانند بدون آموزش دیدن توسط انسان‌ها کار خاصی انجام دهند.

اما اُپتی تنها رباتی نیست که در محل اکسپو ۲۰۲۰ آنها را مشاهده می‌کنید. گروه “ترمینوس” با همکاری Talabat ربات مبتنی بر هوش مصنوعی Tala-bot را طراحی کرده‌اند که یک میز پذیرایی چرخ‌دار است که به بازدیدکنندگان کمک می‌کند تا از رستوران‌های حاضر در نمایشگاه، غذا سفارش داده و تحویل بگیرند.

 

ربات بعدی که ممکن است در بازدید خود از نمایشگاه اکسپو ۲۰۲۰ دبی با آن ملاقات کنید یک ربات تک دست است. این ربات “یانو” (YANU) نام دارد. این ربات سفارش شما را ثبت می‌کند، نوشیدنی انتخابی شما را تحویل می‌دهد و پول را دریافت می‌کند.

اگر پروتکل‌های بهداشتی را در محیط نمایشگاه رعایت نکنید و ماسک را از روی صورت خود بردارید، با تذکر ربات مأمور گشت‌زنی مواجه خواهید شد! این ربات‌ها از محل برگزاری اکسپو و همچنین ایستگاه متروی اختصاصی آن محافظت می‌کنند. از ویژگی‌های آن‌ها می‌توان به تشخیص چهره، دکمه مواقع اضطراری و دوربین حرارتی اشاره کرد. این ربات به شما تذکر می‌دهد که در خطوط بمانید و فاصله‌گذاری اجتماعی و دستورالعمل‌های بهداشتی مربوط به کووید ۱۹ را رعایت کنید.

 

ربات‌ “باریستا” که برای بازدیدکنندگان قهوه آماده می‌کند؛ ربات‌های حمل کالا؛ ربات‌های توزیع‌کننده نقشه راهنمای نمایشگاه، نمونه‌های دیگری از خودنمایی ربات‌ها در اکسپو دبی هستند؛ اما ربات‌ها تنها فناوری‌های خارق‌العاده در اکسپو ۲۰۲۰ نیستند.

 

غرفه امارات متحده عربی

غرفه‌ امارات متحده همچون پرنده‌ای در این نمایشگاه فرود آمده است. این غرفه که شبیه به یک شاهین است،  هر ۲۰ تا ۲۵ دقیقه یکبار بال‌های خود را باز می‌کند. باز شدن کامل این بال‌ها سه دقیقه زمان می‌برد و در زیر آن‌ها صفحات خورشیدی قرار دارد که انرژی این ساختمان و غرفه را تامین می‌کند. با ورود به غرفه امارات می‌توانید با زدن عینک واقعیت مجازی، آینده‌ هواپیماها در سال ۲۰۷۱ را تماشا کنید و حتی هواپیمای مخصوص خودتان را به صورت مجازی طراحی کنید. بازدیدکنندگان می‌توانند بال‌ها، بُرد و رنگ جت هواپیمای خود را انتخاب کنند و پس از اتمام ساخت هواپیمای خود را از طریق شبیه‌ساز پرواز امارات به پرواز در آورند و عملکرد آن را ببینند.

 

غرفه آلمان

وارد غرفه مخصوص آلمان می‌شویم که در آن می‌توان یک مدل سه‌بعدی از یک هواپیمای تمام برقی را مشاهده کرد. بر روی نمایشگرها نیز تصاویر مجازی پرواز این هواپیما که ظاهری شبیه به یک پهپاد دارد نقش بسته است. از آن جالب‌تر اما ربات‌هایی هستند که آثار آهنگ‌ساز افسانه‌ای یعنی “بتهوون” را اجرا می‌کنند. شرکت آلمانی زیمنس با اتصال بیش از ۱۳۰ ساختمان در نمایشگاه اکسپو نشان داد که چگونه ساختمان‌ها، ماشین‌ها و تجهیزات شهری را می‌توان به وسیله MindSphere که اینترنت صنعتی اشیاء این شرکت است به یکدیگر متصل کرد.

این شبکه برای بازدیدکنندگان فرصتی فراهم می‌کند تا نحوه غلبه شهرهای هوشمند بر برخی از مهم‌ترین چالش‌های بشریت را تجربه کنند. فناوری‌ زیمنس به بهبود عملیات‌ها، کاهش انتشار کربن، حفظ منابع آب و انرژی کمک می‌کند و راحتی و امنیت بازدیدکنندگان را بهبود می‌بخشد.

فناوری‌های خاص مستقر در اکسپو شامل Siemens Navigator، یک پلتفرم مبتنی بر ابر برای بهبود عملکرد ساختمان‌ها، Desigo CC که از زیرساخت‌ ساختمان‌های هوشمند پشتیبانی می‌کند و Siveillance Control Pro برای مدیریت امنیت در ورودی‌های اکسپو و در سراسر نمایشگاه است. در بخشی از غرفه آلمان می‌توان شاهد فناوری‌های آینده مانند آسانسورهای افقی بود.

بحث تغییرات اقلیمی و حفاظت از محیط زیست در غرفه بیشتر کشورها مورد توجه قرار گرفته است و آلمان نیز در غرفه خود، بر نجات زمین در نتیجه‌ تغییرات جوی تمرکز ویژه‌ای داشته است.

 

غرفه هند

هند یکی از بزرگترین غرفه‌ها را در اکسپو ۲۰۲۰ به خود اختصاص داده است و آنها تلاش کرده‌اند یک نمایش افتخارآمیز از پیشرفت‌های کشورشان در عرصه‌های مختلف را در معرض دید بازدیدکنندگان قرار دهند. بخشی از این غرفه، نمای متحرک دارد و مدام در حال تغییر است که به گفته طراحان، پایداری و تحرک این کشور در عرصه‌های مختلف را به نوعی نشان می‌دهد. آن چه که با ورود به غرفه کشور هند به شدت نظر را به خود جلب می‌کند سیارات، لباس‌های فضایی و موشک‌ها هستند. در قسمتی از این غرفه ماکتی از مدارگرد “مانگالیان” قرار دارد. ماموریت مدارگرد مریخ در روز ۵ نوامبر ۲۰۱۳ با پرتاب یک کاوشگر فضایی آغاز شد و این مدارگرد در روز ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۴ تا کنون در مدار مریخ می‌چرخد.

این ماهواره که توسط سازمان پژوهش‌های فضایی هند ساخته شد و اولین پروژه میان ستاره‌ای این سازمان بود. با پرتاب این مدارگرد هند پس از روسیه، ناسا و آژانس فضایی اروپا تبدیل به چهارمین کشوری شد که توانست به مدار مریخ راه یابد. هند نخستین کشور آسیایی است که به مدار مریخ رسیده و نخستین کشور دنیاست که در اولین تلاش خود موفق به انجام این کار شده است.

 

غرفه ایالات متحده آمریکا 

غرفه این کشور ظاهری رسمی دارد طوری که گویا وارد یک دادگاه یا سفارت می‌شوید. در لحظه‌ی ورود تصویری از “استیو جابز” مدیر عامل شرکت “اَپل” به چشم می‌خورد و می‌توان اولین تلفن آیفون ساخته شده را نیز در محفظه‌ای شیشه‌ای تماشا کرد. برای بازدید از این پاویون ایالات متحده نیازی به راه رفتن نیست کافی است بر روی صفحه‌های روان افقی بایستید.

کمی که بیشتر در این غرفه قدم بزنیم با ماکتی از مریخ نورد “فرصت” (Opportunity) رو به رو خواهیم شد. این مریخ‌نورد سومین سطح‌نورد از پنج سطح‌نورد ایالات متحده روی سطح سیاره سرخ است و یکی از موفقیت‌آمیزترین ماموریت‌های فضایی آمریکا در تاریخ شناخته می‌شود.

مریخ‌نورد فرصت در سال ۲۰۰۴ میلادی توسط آژانس فضایی آمریکا به مریخ‌ فرستاده شد و وظیفه آن کاوش این سیاره بود. این کاوشگر ۱۵ سال را صرف کاوش سیاره سرخ کرد و در نهایت در تاریخ ۱۳ ژوئیه به دلیل پوشیده شدن صفحات خورشیدی‌اش با گرد و غبار مریخی برای همیشه خاموش شد و ماموریت آن پایان یافت.

در بخش دیگری از غرفه ایالات متحده می‌توان قطعه‌ای از ماه را تماشا و حتی لمس کرد. این قطعه از ماه در سال ۱۹۷۲ طی ماموریت آپولو ۱۷ به زمین آمده است و متخصصان ناسا با بررسی آن موفق به تخمین قدمت این قطعه از قمر زمین شده‌اند و عمر آن را ۳.۸ میلیارد سال اعلام کرده‌اند. بازدیدکنندگان می‌توانند این بخش از قمر زمین را لمس کنند و بدین ترتیب قدیمی‌ترین شی ممکن را در طول زندگی خود لمس کرده‌اند.

در محوطه غرفه ایالات متحده یک مدل ۴۳ متری از موشک فالکون ۹ شرکت اسپیس‌ایکس نیز قرار دارد. فالکون ۹ یک موشک تجاری است که برای ارسال خدمه و محموله‌های فضایی به ایستگاه فضایی و همچنین رساندن ماهواره‌ استارلینک شرکت اسپیس‌ایکس به مدار مورد استفاده قرار می‌گیرد. این موشک چندبار مصرف شده بوده و می‌توان آن را بارها مورد استفاده مجدد قرار داد. ایلان ماسک، مدیر عامل شرکت اسپیس‌ایکس قصد دارد تا با استفاده از این موشک و فضاپیمای استارشیپ خود روزی انسان‌ها را به ماه و مریخ برساند.

 

غرفه چین

سری به غرفه چین می‌زنیم و با ربات یک پاندای دوست‌داشتنی به نام “یویو” (Youyou) ملاقات می‌کنیم. این ربات می‌تواند حرکات هنر رزمی “تای چی” را انجام دهد. “یویو” توسط شرکت ربات‌سازی آبتک (UBTECH) ساخته شده است. این پاندا که از آغاز اکسپو توجه بسیاری از بازدیدکنندگان را به خود جلب کرده همراه با ربات دیگری از شرکت آبتک به نام “واکر ایکس” (Walker X) به بازدیدکنندگان خوش آمد می‌گوید. ربات “یویو” که ۴۱ مفصل دارد قادر به انجام حرکات رزمی است و می‌تواند مهارت‌های خوشنویسی چینی و سایر هنرها را اجرا کند.

به گفته‌ “آبتک” که تنها شریک رسمی غرفه چین در حوزه ربات‌های هوشمند است، “یویو” و “واکر ایکس” نشان‌دهنده‌ آخرین دستاوردهای چین در زمینه فناوری‌ و همچنین پیشرفت قابل توجه این کشور در زمینه هوش مصنوعی هستند. در بخش اکتشاف غرفه چین، ربات “واکر ایکس” به طرز ماهرانه‌ای بازدیدکنندگان را با دورنمای کلی و دستاوردهای چین در زمینه اکتشاف فضا از جمله ایستگاه فضایی چین، ماموریت چانگ‌ای ۵ و ماموریت تیان‌ون۱ آشنا می‌کند.

خودروی خودران و مدلی از نسل جدید قطار پرسرعت، نمونه‌های دیگر فناوری ارائه شده در غرفه چین هستند.

 

 

غرفه انگلیس

ظاهر بیرونی غرفه بریتانیا که به غرفه شعر مشهور است، با ظاهری شبیه به یک ساز موسیقی نظرها را به خود جلب می‌کند. ساختمانی که صدها کلمه در نمای بیرونی آن به چشم می‌خورد.

این غرفه توسط “اس دولین” (Es Devlin) طراحی شده است. در نمای بیرونی غرفه صفحات LCD کوچکی نصب شده است که روی آن کلماتی مختلفی به زبان انگلیسی نقش بسته است. بازدیدکنندگان در بدو ورود به غرفه، کلمه مورد نظرشان را از طریق تبلت‌هایی که در اختیار آنها قرار داده می‌شود، ثبت می‌کنند. الگوریتم‌های پیشرفته‌ یادگیری ماشینی از این کلمات برای ساخت اشعار جمعی استفاده می‌کند. هر یک دقیقه یکبار یک شعر جمعی ایجاد می‌شود که روی نمای ساختمان این پاویون به نمایش در می‌آورد. در پایان اکسپو ۲۰۲۰ قرار است از مجموعه این کلمات یک کتاب شعر تهیه شود.

 

غرفه هلند

اگر قدم در غرفه هلند بگذارید شاهد بارش باران در مرکز این غرفه خواهید بود. این کشور به لطف یک فناوری موسوم به SunGlacier، با استفاده از نیروی خورشیدی از هوا، آب آشامیدنی استخراج می‌کند. اما نحوه کار آن به چه صورت است؟ بخار آب سرد، درحال سقوط متراکم می‌شود. با ریزش آب، حجم قطرات افزایش می‌یابد و در نهایت حجم کلی آب با این روش به سرعت زیاد می‌شود. مزایای آن چیست؟ استفاده از این فناوری آسان است. این روش سازگار با محیط زیست است و هیچ آبی در طول این فرآیند تبخیر نمی‌شود. علاوه بر آن هر متر مکعب هوای ورودی به سیستم تا حداکثر میزان ممکن رطوبت زدایی می‌شود.

شاید بپرسید از این فناوری در چه مکان‌هایی می‌توان استفاده کرد. باید گفت که از این فناوری زمانی که نقطه شبنم بیش از پنج درجه سانتی‌گراد باشد می‌توان بهره برد. در بخش بالایی غرفه هلند در نمایشگاه دبی با کمک این سیستم در دمای بالای ۵۰ درجه سانتی‌گراد آب تولید شده است. در اولین اجرای آزمایشی ۵۰ لیتر آب در ساعت تولید شد و حتی در شرایط بسیار گرم و خشک نیز این سیستم قادر به تولید حجم زیادی آب شیرین است. اگر بخواهید می‌توانید در بخشی از این غرفه آب تولید شده را بنوشید.

 

غرفه لیتوانی

اگر به پاویون لیتوانی سری بزنید یک پرینتر سه‌بُعدی را خواهید دید که به گونه‌ای طراحی شده که می‌تواند در لحظه خوراک‌هایی را پرینت کند. این غذاها از سه ماده اولیه تشکیل شده‌اند. یک ماده‌ منجمد خشک، کره کاکائو و پروتئین نخود فرنگی. این اسنک‌ها را می‌توانید از فروشگاه غرفه نیز خریداری کنید.

 

غرفه ایران

و در نهایت، غرفه ایران نیز در بخش تحرک و پویایی اکسپو دبی در میان غرفه فرانسه و شیلی قرار گرفته است. “نشید نبیان”، فارغ‌التحصیل هاروارد با دکتری طراحی، طراح و مشاور غرفه ایران بوده است. غرفه ایران با مهره‌های چوبی و دیوارهای فیروزه‌ای ظاهری چشم‌نواز و آشنا دارد و همچون شهرزاد قصه‌گو داستان‌هایی از گذشته این مرز و بوم روایت می‌کند. در غرفه ایران می‌توان صنایع دستی، فرش و موارد دیگری را مشاهده کرد و در سالن شماره ۹ یک پروجکشن (تلویزیون پیشتابی) سه بر ۲۷۰ درجه نصب شده است که مجموعه ویدیوهایی را با موضوع تأثیر فناوری در روزمرگی ایرانی‌ها در وضعیت معاصر به نمایش می‌گذارند. با این حال انتقادهایی به معماری و آن چه در سالن‌های غرفه ایران به نمایش گذاشته شده نیز وجود دارد.

با این همه غرفه ایران در اکسپوی ۲۰۲۰ دبی روز پنج شنبه ششم آبان ماه ۱۴۰۰ توسط بخش سفر در خبرگزاری CNN به عنوان یکی از ۱۵ پاویون “دیدنی و جذاب و تاثیرگذار، عجیب و به یادماندنی، و خارق العاده”  در این دوره از اکسپو جهانی انتخاب شد.

 

نمای گنبدی اکسپو ۲۰۲۰

نمایشگاه اکسپو ۲۰۲۰ سه بخش اصلی با نام‌های پایداری، تحرک و فرصت دارد که همه‌ی کشورهای شرکت کننده در این رویداد می‌توانند به نمایش‌ دستاوردها و فناوری‌های خود در این بخش‌ها بپردازند. در محل تلاقی این سه بخش قلب تپنده اکسپو قرار دارد. گنبد الوصل (Al Wasl) با بیش از ۲۰۰ پروژکتور داستان‌های زیادی از جهان، کیهان و تلاش‌های بی‌پایان بشر برای رقم زدن آینده به تصور می‌کشد. ارتفاع این گنبد بیش از ۶۷ متر است و از برج پیزا نیز بلندتر است.

غرفه تحرک (Mobility) با تمرکز بر “تحرک در زمان حال و آینده” تجربیات جدیدی برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کند که شامل هولوگرام‌ها، واقعیت مجازی و موارد دیگر است. این غرفه دارای بزرگ‌ترین آسانسور مسافربری جهان با ظرفیت بیش از ۱۶۰ نفر است. این غرفه همچنین دارای یک مسیر زیر زمینی و تا حدی در فضای باز به طول ۳۳۰ متر است که امکان به نمایش گذاشتن حرکت دستگاه‌های پیشرفته را فراهم می‌کند.

اگر هنگام تاریکی هوا هنوز در نمایشگاه اکسپو باشید می‌توانید به نمایش پرواز پهپادها به مدت ۱۵ دقیقه بنشینید. علاوه بر آن می‌توانید تجربه قرار گرفتن در یک هایپرلوپ را تجربه کنید. هایپرلوپ‌ها نسل بعدی حمل و نقل هستند که قرار است روزی انسان‌ها را با سرعت زیاد از نقطه‌ای به نقطه دیگر ببرند. از دیگر بخش‌های قابل توجه اکسپو دبی، ۴۹۱۲ صفحه‌ی خورشیدی در بخش پایداری هستند که به تولید چهار گیگاوات ساعت انرژی جایگزین در سال کمک می‌کنند.

می‌توان گفت با توجه به فناوری‌های به نمایش‌ گذاشته‌شده، اهمیت توجه به تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین، حفظ محیط‌ زیست، نمایش آینده‌ی بشریت با توسعه فناوری‌های پیشرفته، محورهای اصلی اکسپو ۲۰۲۰ را تشکیل می‌دهند.

اکسپو ۲۰۲۰ دبی با توجه به استمرار همه‌گیری بیماری کووید ۱۹، این فرصت را برای همه علاقه‌مندان فراهم کرده است تا از طریق فضای مجازی و سایت رسمی این نمایشگاه، بتوانند از اکسپو ۲۰۲۰ بازدید کنند. این رویداد تا ۳۱ مارس ۲۰۲۲ (نهم فروردین ۱۴۰۱) ادامه خواهد داشت.

 

ایستگاه آخر، غرفه ژاپن

به عنوان آخرین مقصد، سری به غرفه کشور ژاپن می‌زنیم. نمای سه بعدی غرفه ژاپن اولین نکته‌ای است که توجه بازدیدکنندگان را جلب می‌کند و به نوعی، تداعی‌کننده هنر اریگامی (کاغذ و تا) است. به گفته برخی طراحان، شبکه سه بعدی هندسی غرفه ژاپن با الهام از اشتراکات الگوهای سنتی ژاپنی و عربی طراحی شده است.

در بدو ورود یک هدست سونی دریافت می‌کنید و هنگام حرکت از این طریق تمامی بخش‌ها به شما توضیح داده می‌شود. با گذر از بخش‌های مختلف به بخشی می‌رسید که هر کسی در آن یک آواتار مخصوص خود را دارد که تصویر آن روی دیوارها نقش بسته است. شاید بتوان غرفه ژاپن را یکی از جذاب‌ترین غرفه‌ها دانست که پر از رنگ و نور و تجربه‌های جدید است.

غرفه ژاپن با استفاده از فناوری دیجیتال امکانی فراهم آورده تا کاربران اینترنت از سراسر جهان بتوانند به صورت مجازی در این غرفه به گشت و گذار بپردازند. غرفه مجازی ژاپن به کاربران اجازه می‌دهد تا از ربات‌های آواتار برای بازدید از راه دور و شرکت در برخی رویدادها در غرفه استفاده کنند.

اما چرا غرفه ژاپن را به عنوان آخرین غرفه معرفی کردیم؟

 

کمتر از ۵ سال آینده، جزیره یومیشیما در اوزاکا ژاپن میزبان رویداد اکسپو ۲۰۲۵ خواهد بود. شعار اکسپو ۲۰۲۵ “طراحی جامعه آینده برای زندگی ما” است و از اهداف آن واکسیناسیون نوزادان، تغییر سبک‌ زندگی و افزایش طول عمر عنوان شده است. قطعاً ژاپن که یکی از پیشرفته‌ترین کشورهای جهان در حوزه علم و فناوری به ویژه حوزه رباتیک محسوب می‌شود، حرف‌های زیادی برای گفتن در اکسپو ۲۰۲۵ خواهد داشت و از هم اکنون باید برای دیدن اتفاقات عجیب این نمایشگاه، لحظه‌شماری کنیم. 

منبع: ایسنا

مرتبط:

پرونده اکسپوی دبی در «تجربه» باز شد

وحید قبادیان ـ معمار ـ که اخیرا از پاویون ایران در اکسپو ۲۰۲۰ بازدید کرده است، می‌گوید: در بازدید از پاویون ایران حدود ۵۰ معمار بودیم که به اتفاق نظرمان این بود که پاویون ایران حق مطلب را درباره کشور ما ادا نمی‌کند و خیلی تأثیر مثبتی ندارد؛ البته می‌دانم انتخاب طرح و معمار پروژه از طریق یک مسابقه صورت گرفته و زحمات زیادی برای ایده پردازی آن کشیده شده است ولی گویا برخی از ایده‌های طراح اجرا نشده و مقصر مشکلات پروژه را تا حدی مدیریت آن می‌توان دانست.

او ادامه می‌دهد: آنچه در پاویون ایران در اکسپو دیدیم، هشت اتاق بود که در یکی از آنها از بدو ورود با چند تا مجسمه‌ هخامنشی برخورد کردیم که بدل این مجسمه‌ها را همه جا می‌توان پیدا کرد. همچنین در دیگر بخش‌های پاویون ایران، کاوش معدن، یک تلویزیون با پخش آگهی، فروش پسته و تخمه و یک رستوران شبیه به رستوران‌های ضعیف سر راهی وجود داشت. راهرویی هم وسط پاویون بود که در آن یک آب‌نما ساخته بودند که هیچ حُسنی به پاویون اضافه نکرده بود و پاویون ایران بدون آن خیلی بهتر بود.

مدیریتی که هدف کسب درآمد بود

او همچنین درباره مدیریت پاویون ایران می‌گوید: به نظر می‌رسد که هدف مدیریت این پاویون بیشتر جنبه کسب درآمد از ارگان‌ها و سازمان‌های شرکت‌کننده بود. درواقع به جای اینکه پاویون ایران نمایانگر فرهنگ و دستاوردهای کشورمان باشد، نمایانگر این بود که بخواهد با دریافت پول کاسبی کرده باشد.

این معمار درباره پاویون دیگر کشورها توضیح می‌دهد: محتوایی که پاویون دیگر کشورها ارائه داده بودند، شامل تاریخی از گذشته آنها، دستاوردهای کنونی و دیدگاه‌شان نسبت به آینده و روابط بین الملل بود. ولی در پاویون ایران حتی یک راهنما نبود که به بازدیدکنندگان بگوید چه خبر است و یا دانه‌های تسبیحی که روی پاویون نصب شده، ماجرایش چیست؟

او ادامه می‌دهد: پاویون ایران در مقایسه با پاویون عربستان، امارات، پاکستان و مراکش که هم‌رده ما هستند، بسیار ضعیف بود. پاویون آنها از نظر سازه‌ای، معماری، فناوری‌های نوین چون نورپردازی، صوت و مانیتور بسیار قوی‌تر بود. در این دوره مانیتور حرف اول را می‌زد و دور تا دور برخی غرفه‌ها در پاویون‌ها انواع مانیتورها با اشکال و ویژگی های مختلف نصب شده بود. در پاویون ایران تنها یک تلویزیون معمولی بزرگ وجود داشت که گاهی آگهی‌هایی ضعیف و تصاویری از شهرهای ایران را پخش می‌کرد.

قبادیان خاطرنشان می‌کند: با وجود ضعفی که پاویون ایران در ارائه داشت، براساس آنچه که شنیده‌ام برای این دوره وقت و هزینه زیادی صرف شده است؛ یعنی تلاش شده ولی این تلاش‌ها به ثمر نرسیده و نتیجه کار اصلا رضایت بخش نیست.

از طرح پاویون ایران چیزی دستگیرمان نشد

از او همچنین درباره معماری پاویون ایران سوال می‌کنیم. می‌گوید: طراحی پاویون ایران در جریان یک مسابقه داوری شد و طراح و داور افرادی فرهیخته و صاحب نام هستند. ولی اگر طراح نکاتی را هم مد نظر داشته، ما از این طرح چیزی دستگیرمان نشد.

این پرسش را با او مطرح می‌کنیم که به نظر او چرا پاویون ایران تصویر درستی از کشور ارائه نداده است؟ پاسخ می‌دهد: پاویون‌های اکسپو باید نمایانگر تمدن، فرهنگ، گذشته، وضعیت کنونی، دیدگاه کشور شرکت کننده نسبت به آینده یا مسائلی که در آن کشور اکنون واجد اهمیت است باشد.

او در ادامه توضیحات خود، پاویون کشور آلمان را مثال زده و می‌گوید: در بازدید از پاویون آلمان از همان ابتدا که در صف ایستاده‌ای، یک سری عکس و تصویر از مناظر این کشور به نمایش گذاشته شده است. سپس با مسائلی چون حفاظت از کره زمین مواجه می شوید که به خوبی توانسته بیننده را درگیر کند. درواقع در پاویون آلمان، شما تنها یک ناظر صرف نیستید و در بخش‌های مختلف از نظر ذهنی و فیزیکی شما را درگیر مباحث مختلف پایداری و زیست محیطی می کند.

این معمار اضافه می‌کند: همچنین پاویون امارات با مانیتور و نورپردازی از گذشته، وضعیت کنونی و چشم انداز آینده خود گفته است و افرادی را برای راهنمایی و پاسخ به سوال بازدیدکنندگان در آنجا مستقر کرده‌ است.

او تصریح می‌کند: در اکسپو ۲۰۲۰ در مساحتی بسیار وسیع، ۱۹۲ کشور ایده‌های خود را به نمایش گذاشته‌اند ولی زمانی که وارد پاویون ایران می‌شوید، تنها چند اتاق می‌بینید که صحبت‌هایی از تاریخ ایران دارد و باقی آن مغازه است که آن هم در سطح خیلی ضعیف ارائه شده است. به طور کلی با شرایط موجود بهتر بود که اصلا شرکت نمی‌کردیم؛ چون ایران یک کشور ثروتمند، وسیع و باتمدن است ولی هیچ کدام از این موارد را در پاویون آن نمی‌بینید.

«بهتر نیست که مدیریت این رویداد توسط یک کیوریتور یا یک گروه کیوریتوری انجام شود یا صرفا به تیم معماری سپرده شود؟»

پاسخ می‌دهد: یکی از اشکالات همین است؛ یعنی طراح پروژه باید جهت پیاده شدن عینی ایده هایش، از ابتدا تا انتها ناظر بر اجرا باشد؛ وگرنه خیلی از نکاتی که در ذهن دارد، در اجرای فردی که مسئولیت اجرا را بر عهده دارد به علت آگاه نبودن پیاده نمی‌شود. البته طراحی داخلی هم مهم است و باید برای پاویون طراحی داخلی انجام شود. اینکه یک پاویون با چند تا اتاق ساخته شود تنها مسئله مهم نیست، پر کردن این فضاها با یک ایده مناسب نیز به همان اندازه حائز اهمیت است و نباید برای پر کردن پاویون به چند تا فرش و مبلمان بسنده کرد.

پاویون ایران نسبت به سال‌های دیگر چگونه بود؟

قبادیان در پاسخ به این پرسش می‌گوید: ایران از زمان ناصرالدین شاه تا کنون در این رویداد شرکت کرده است. براساس مطالعات من آن زمان پسته و تخمه برده بودند و ما هم اکنون پسته و تخمه می‌بریم. به نظرم، موفق‌ترین پاویونی که ایران در اکسپو داشته است، به اکسپو سال ۱۹۶۷ در مونتریال کانادا برمی‌گردد که طراحی آن را آقای عبدالعزیز فرمانفرمائیان برعهده داشت. طراحی ایشان طرح خیلی خوبی به شکل یکی از کاروانسراهای قدیمی ایران بود.

او ادامه می‌دهد: ولی در دوره گذشته که در میلان برگزار شد، بر اساس تصاویری که دیده‌ام و نظر همکارانم، به لحاظ طراحی و اجرا پروژه موفقی نبود. اکسپو باید در سطح کشور تبلیغ شود؛ چون رویدادی است مانند مسابقات ورزشی المپیک. در اکسپو باید برای مملکت خود کسب افتخار کرد. پس یا نباید شرکت کرد و اگر شرکت می‌کنیم باید مراقب ذهنیتی که با پاویون خود به بازدیدکنندگان می‌دهیم، باشیم.

این معمار درباره حضور ایران در دوره بعدی بیان می‌کند: اکسپو در دوره بعدی در شهر اوساکا در ژاپن برگزار می‌شود و اگر قرار بر شرکت کردنمان است، باید از اکنون برای آن برنامه ریزی کرد، مسابقات طراحی را برگزار و بودجه‌اش را کنار گذاشت. حضور در اکسپو یک مدیریت قوی و دلسوز می‌خواهد. معماری که مسئولیت پروژه را برعهده دارد از همه دلسوزتر است و باید تا آخر، ناظر پروژه باشد.

تأثیر اکسپو در معماری؟

قبادیان درباره این نکته می‌گوید: اکسپو تأثیر بالایی در معماری دارد و خود من از زمانی که از بازدید این اکسپو در دبی به ایران بازگشته‌ام، به معمارانی که می‌شناسم پیشنهاد کرده ام که از این رویداد بازدید کنند. اکسپوی این دوره میزبان حضور ۱۹۲ کشور با ۱۹۲ محتوا و ایده مختلف است. هر کشور با ایده، دیدی متفاوت و فناوری‌های نوین در این رویداد حضور پیدا کرده‌ است.

او ادامه می‌دهد: به عنوان مثال برج ایفل که یکی از دستاوردهای اکسپو است، سازه‌ای است که در زمان خود از فناوری روز بسیار جلوتر بوده است و یا قصر بلورین انگلستان در زمان خود یک شاهکار بوده است. تمام معماران ما، مهندسین سازه، مکانیک و کلیه کسانی که به نوعی در صنعت ساختمان دخیل هستد باید از اکسپو بازدید کنند تا بدانند حرف روز دنیا به چه نحو در این رویداد پیاده شده است. در این صورت متوجه خواهیم شد که برای دوره بعدی به چه صورت آماده شویم.

منبع: ایسنا

مرتبط:

فرصت‌ها و چالش‌های ایران در اکسپو دبی

اکسپو یک فرصت است، نباید فرصت‌سوزی کرد

مهسا مجیدی ـ معمار ـ که از پاویون ایران در اکسپو دبی بازدید کرده است، مهمترین مشکل پاویون ایران را فقدان مدیریت و برنامه‌ریزی عمومی می داند و تاکید می‌کند که «این مسئله، هم به معماری برمی‌گردد و هم یک مسئله مدیریت جامع است.»

او ادامه می‌دهد: تمام پاویون‌ها یک راه ورودی داشتند که افرادی در مسیر آنها برای خوش‌آمدگویی و راهنمایی مسیر، قرارداده شده بودند که این امر امکان بازدید از کلیه فضاهای پاویون را فراهم می‌کرد. در انتها نیز بازدیدکنندگان را به خوبی بدرقه کرده و با بیان جمله «امیدواریم از کشور ما ملاقات کنید» آنها را به بیرون از پاویون راهنمایی می‌کردند. همچنین هر کشور در پاویون خود با وجود نیروی کار فراوان در دبی، از نیروهای جوان خود استفاده کرده است که بازدیدکنندگان تصویری از جوانان آن کشور داشته باشند. این مسائل موجب به وجود آمدن موقعیتی می‌شود که بازدیدکنندگان با دیدن هر پاویون جذب آن شده و متوجه شوند در صورت سفر به آن کشور با چه چیزی طرف خواهند شد.

این معمار تصریح می‌کند: متأسفانه در پاویون ایران ‌کسی نیست که به بازدیدکنندگان خوش‌آمد بگوید و آنها را برای بازدید از پاویون راهنمایی کرده و مطمئن شود از همه بخش‌ها دیدن کرده‌اند که البته معماری پاویون نیز جوابگوی این مسئله نیست.

این معمار با بیان اینکه ایده معماری پاویون ایران همچون یک معماری درونگرای ایرانی است، توضیح می‌دهد: در پاویون ایران مکعب‌های پراکنده‌ای وجود دارد که مانع چرخه حرکتی بازدید از پاویون می‌شود. درواقع پاویون ایران به گونه‌ای طراحی شده که‌ لازم نیست بازدیدکنندگان از همه بخش‌های آن دیدن کنند تا خارج شوند، بلکه می‌توانند تنها از یک بخش دیدن کرده و از پاویون خارج شوند. در مرکز پاویون ایران، یک کوچه باغ و مسیری قرار دارد که بازدیدکنندگان ناخودآگاه از یک مکعب به مکعب دیگری می‌روند و اگر راهنمایی نباشد که این توالی را برای آنها به وجود بیاورد، قطعا بخش‌هایی از پاویون را از دست می‌دهند.

مقایسه پاویون اکسپو دبی با سال‌های قبل

مجیدی در مقایسه پاویون اکسپوی ۲۰۲۰ دبی نسبت به دوره‌های قبل بیان می‌کند: پاویون ایران در این دوره به لحاظ معماری، بسیار غرفه بهتری بود و به ظاهر یا تصویری که از ایران ارائه می‌دهد، ایرادی وارد نیست. همچنین از نظر مفهومی پاویون بسیار قوی‌ بود. ولی این پاویون به لحاظ اقلیمی ساختار درستی نداشت؛ زیرا بخش‌های مختلف پاویون ایران که به شکل مکعب‌های پراکنده طراحی شده‌اند، هر دو تا از آنها مقابل یک دیگر قرار گرفته و چشمی هوشمند به صورت اتوماتیک باز می‌شوند. طبیعتا به دلیل کوچک بودن فضا و مکعب‌ها، درِ هر دو فضا که مقابل هم قرار دارند، همواره باز است و شرایط سختی را برای کارکنان آنها به لحاظ گرمایشی و سرمایشی ایجاد می‌کند.

او ادامه می‌دهد: گویا طراح تا لحظه آخر نمی‌دانسته در هر کدام از این مکعب‌ها چه چیزی نمایش داده خواهد شد، درنتیجه این امر موجب تناسب نداشتن فضای داخلی با محتوایی که در آن نمایش داده می‌شود، شده است. البته این امر به برنامه‌ریزی نامناسب می‌تواند برگردد و مشکل معمار نباشد؛ مثلا یکی از بخش‌ها مربوط به غرفه فرش بود که می‌توانست سقف بسیار بلندتر و نمایش بهتری داشته باشد، گرچه که سقف آن شاید تنها دو متر و ۲۰ سانت بود، حال اینکه چه زمانی این تصمیم گرفته شده و آیا معمار در جریان بوده است یا نه را نمی‌دانم.

تفاوت پاویون امسال با دوره‌های قبلی احساس می‌شد

او با بیان اینکه در این دوره از اکسپو تفاوت طراحی پاویون ایران توسط یک گروه معماری حرفه‌ای نسبت به دوره‌های قبل احساس می‌شد، ادامه می‌دهد: این امر نشان‌دهنده میزان اهمیت و تأثیرگذاری انتخاب یک طراح حرفه‌ای است. ولی مهمتر از همه در طراحی و مدیریت یک پاویون، حضور یک قدرت واحد است؛ درواقع عوض اینکه نهادهای مختلف در مثلا طراحی داخلی پاویون دخالت داشته باشند، باید یک فرد و یا مجموعه‌ای واحد که می‌تواند کیوریتور یا معمار باشد، برای این کار در نظر گرفته شود که از آداب و رسوم ورود به پاویون تا خروج از آن گرفته تا لباس پرسنل، گرافیک فضا و غذایی که سرو می‌شود را بسته به یک مفهوم و محتوای واحد طراحی کند که بعدا شاهد پیاده‌سازی چیزی خارج از آنچه برنامه‌ریزی شده، نباشیم.

طراحی مدرن پاویون و عروسک‌های محلی

این معمار بیان می‌کند که طراحی پاویون در اکسپو به یک دست خط واحد نیاز دارد. فرض کنید که در فضای معماری مدرن پاویون ایران، دو عروسک خانم و آقای شمالی به نمایش درمی‌آمد که نماد فولکلور ایران بود و در کنار آنها یک گروه موسیقی ترکمن به اجرا می‌نشستند.

او ادامه می‌دهد: بازدیدکنندگان ایرانی از حضور این دو عروسک خجالت می‌کشیدند؛ گرچه که اگر به درستی انتخاب شده بودند و با معماری مدرن پاویون ایران همخوانی داشتند، می‌توانستند جالب واقع شوند. طراحی و مدیریت پاویون ایران در اکسپو باید به فردی دنیادیده سپرده شود که چندین دوره از نمونه‌های موفق این رویداد بازدید کرده است.

این معمار با اشاره به همخوانی تم اکسپو و محتوایی که برخی کشورها ارائه کرده بودند، می‌گوید: به عنوان مثال کشور امارات، با توجه به تم اکسپو که آینده و تکنولوژی بود، گروه‌های پرفورمنسی داشت که شبیه به آدم‌های فضایی بودند و نمایشی را اجرا می‌کردند. همچنین در آنجا یک گروه موسیقی متشکل از تعدادی نوازنده مرد سازهای بادی و کوبه‌ای که بالاتنه‌شان برهنه و شبیه به نوازنده‌های جنوب ایران بودند، اجرا می‌کردند و بسیار هم مورد استقبال قرار می‌گرفتند. ولی در طرف مقابل پاویون ایران در اوج گرمای دبی از تعدادی نوازنده ترکمن دعوت کرده بود که مجبور بودند در آن گرما با لباس ترکمنی به اجرا بنشینند که البته استقبال چندانی هم از آنها نمی‌شد. ولی اگر از این نوازندگان در پاییز که هوا خنک‌تر است دعوت می‌شد، حتما مورد استقبال قرار می‌گرفتند.

درآمدزایی‌های که پاویون ایران می‌توانست داشته باشد

این معمار درباره درآمدزایی‌های پاویون‌های دیگر توضیح می‌دهد: در اکسپو برخی از کشورها هزینه‌های هنگفتی را متحمل شده بودند که البته در مقابل، درآمدهای عجیب و غریب هم داشتند. جالب اینجا است که بخشی از این درآمدزایی‌های بالا به فروش مواد غذایی و کالاهای تجاری مربوط می‌شد. ولی حتی این بخش هم در پاویون ایران فرصت‌سوزی شده است؛ به علت اینکه فضایی به سرو غذا اختصاص شده بود ولی آنچه که از پیش برنامه‌ریزی شده بود اتفاق نیفتاد.

اکسپو برای معماران فرصت است

این معمار می‌گوید: در اکسپو دبی پاویون‌هایی مانند پاویون کره جنوبی یا امارات بنا شده بود که با دیدن آنها این سوال پیش می‌آمد که آیا امکان جمع کردن آنها وجود دارد؟ همچنین پاویون‌هایی وجود داشت که به لحاظ معماری و مدیایی که ارائه می‌دادند بسیار پرهزینه‌ بودند؛ مانند پاویون بلژیک که یک شهر هوشمند بود. با این حال پاویون‌هایی چون پاویون پرو به چشم می‌خوردند که هزینه‌های هنگفتی نکرده بودند ولی توانسته بودند تصویر درستی از کشور خود ارائه دهند. این امر نشان می‌دهد که در چنین فضایی کلیه موارد از گرافیک گرفته تا تکنولوژی و محتوایی که ارائه می‌شود، باید به کمک معماری بیایند.

او بیان می‌کند که اکسپو برای معماران فضایی است که می‌توانند آنچه را که دوست دارند، ارائه دهند؛ زیرا محدودیتی ندارند و همه چیز در جهت نمایش است. درواقع اکسپو به این جهت که هر معمار با فرهنگ کشور و فحوای کلام خود با تم آن ارتباط برقرار می‌کند، یک موقعیت استثنایی است.

این معمار تصریح می‌کند: ولی پاویون ایران بسیار به وضعیت کنونی کشور شباهت داشت، به جهت اینکه در بخشی از آن می‌توانستی یک چیز فوق العاده پیدا کنی و در بخشی دیگر یک محتوای غیرمفید را ببینی. گرچه که مثلا پاویون فرانسه در مجاورت پاویون ما، هم لباس‌های تجاری خود را به عنوان دستاورد نمایش می‌داد و هم صنعت هواپیمایی خود را و کروسان ـ قهوه‌اش را نیز می‌فروخت.

او ادامه می‌دهد: باید بپذیریم که ما نیز مجموعه‌ای محتواهای مختلف هستیم و تنها باید بدانیم چگونه این موارد را به درستی در کنار هم نمایش دهیم و از طریق هنر و فرهنگمان با دنیا دیالوگ برقرار کنیم.

اکسپو به مثابه یک دانشگاه معماری

مجیدی همچنین درباره ارتباط اکسپو و معماری بیان می‌کند: هر کشوری برای هر دوره از اکسپو با توجه به تمی که تعیین می‌شود، تلاش می‌کند کشور خود را به بهترین نحو ممکن به نمایش بگذارد. اکسپو در هر دوره چون یک دانشگاه معماری یا یک دوره فشرده معماری است؛ زیرا در آن برخوردهای مختلف می‌آموزید.

او ادامه می‌دهد: به عنوان نمونه در این دوره پاسپورت‌های سمبولیکی طراحی کرده بودند که با بازدید از هر پاویون، روی آن یک مهر ورود می‌زدند؛ گویی که به آن کشور سفر کرده باشی. برای معماران نیز مسئله به همین گونه است، آنها با بازدید از اکسپو متوجه می‌شوند که مثلا تمرکز کشور اسکاندیناوی یا کانادا روی چه نکته‌ای از معماری است و به چه سمتی پیش می‌روند؟

منبع: ایسنا