خانه تاج در خیابان علوی شهر کاشان قرار دارد و یکی از بناهای گودال باغچه‌ای اصیل مردم این شهر در دوران قاجاریه با حدود دو قرن قدمت است.

خانه تاریخی تاج که اکنون با عنوان خانه هنرمندان از آن کاربری فرهنگی می‌شود دارای ۷۰۰ مترمربع عرصه و ۸۰۰ مترمربع اعیانی و برخوردار از معماری ارزشمند بومی از نمونه خانه‌های عام مردم کاشان در آن دوره است.خانه تاج در ۳ طبقه همکف، گودال باغچه و سرداب تحتانی، دارای ۲ باب حیاط بیرونی و اندرونی و ۱۳ باب اطاق پنج دری و سه دری و تک دری است.

حیاط بیرونی خانه با ورودی از هشتی پنج ضلعی منحصر به فرد و دالان باریک پیچیده، فضا را از دید رهگذر محفوظ داشته است. حیاط بیرونی دارای یک باب مطبخ و سرداب کوچک می باشد که سرداب در زمین رُس حفاری شده و دارای نم خوانی است مخصوص نگهداری مواد خوراکی در تابستان گرم این دیار.

ایوان پیشکم بوسیله ۳ باب درب میوجی توپر (فاقد شیشه)، حرمت قسمت بیرونی (خاص مراجعات) را از اندرونی که مخصوص زندگی کدبانو و اهل و عیال در خانه است را حفظ می نماید که این موضوع ماهیت فرهنگ و تمدن اسلامی را تعریف می‌نماید.

درونگرایی، تناسب، تقارن، تعادل، هماهنگی، ظرافت و در عین حال قداست و نجابت در این خانه نشانی از معماری اصیل کاشان و هویت تاریخی مردم این دیار است.

حیاط اندرونی و شارم های اطراف گودال باغچه و مهتابی مقابل با غرفه های مجاور شارم بوسیله راه پله ای باریک ما را به پائین خانه هدایت می‌کند.

باغچه‌ها و آب نمای مرکزی گودال باغچه طراوت را از دهانه باز زیر زمین به سرداب و پس سرداب منتقل می‌نماید.

بادگیر مرتفع بام هوای گرم و خشک و سوزان تابستان را بوسیله وزش باد گرفته و از پره های داخل بادگیر به کانال‌های مرطوب اطراف سرداب منتقل کرده و پس از خنک شدن از طریق شبکه‌های جعفری به داخل زیر زمین هدایت می‌کند و باعث اختلاف دمای بین پانزده تا بیست درجه سانتیگراد با سطح کوچه می‌شود.

خانه تاج به صورت متروکه و مخروبه در مرداد ماه سال ۱۳۸۳ توسط معمار مرمت بناهای تاریخی کاشان سید اکبر حلی خریداری و مرمت و بازسازی شد.

خانه تاج با شماره ۹۰۲۸ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

مرتبط:

آشنایی با خانه منوچهری کاشان