منطقه استان ایلام که در زمان قاجاری ها متعلق به استان لرستان بود و پشتکوه نام داشت، تقریبا به دلیل آب و هوا و مناظر خوشش، برای والیان و حکمرانان ایلام، حتی پادشاهان قاجار منطقه ای ییلاقی به حساب می آمد. بنابراین تا جایی که توانستند در بخش هایی از آن خانه هایی برای خود ساختند. کاخ فلاحتی نیز در زمره همین خانه ها قرار می گیرد.

کاخ فلاحتی تقریبا در وسط نقشه شهر ایلام و در خیابان «آیت‌الله عبدالرحمن حیدری ایلامی» واقع شده است.

بنایی که زیبا معماری شده و خوش چهره است و قدیم وسط باغی سرسبز با قناتی انحصاری ساخته شده بود. استفاده اداری از ساختمان هایی که به مرور روی این باغ ها ساخته شدند، خصوصا اداره کشاورزی، حال و احوال این کاخ کوچک قاجاری را بد کرده است. با این حال مسولان در تلاش مرمت و احیای آن هستند.

تاریخچه

کاخ فلاحتی در سال ۱۳۲۶ هجری قمری یعنی در دوره قاجاریه به فرمان «غلامرضا خان»، والی وقت ایلام، ساخته شد. لازم به ذکر است که در زمان‌های گذشته فضای اطراف کاخ، فضایی باز و دل‌انگیز و پر از باغ‌های میوه بود، ولی در حال حاضر تمام محیط پیرامون آن را ساختمان و خیابان فرا گرفته که این موضوع کمی از جذابیت قدیم آن را کاسته است. کاخ فلاحتی هم‌اکنون در محوطه سازمان جهاد کشاورزی استان ایلام قرار گرفته و به موزه کشاورزی نیز تبدیل شده است. به همین دلیل ممکن است که برخی آن را کاخ کشاورزی نیز ‌بنامند. این کاخ با هر نامی که شناخته شود، یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی شهر ایلام است.

مشخصات بنا

زمینی که کاخ در آن ساخته شده است، مساحتی در حدود ۸۱۰ مترمربع دارد. خود کاخ نیز زیربنایی بالغ بر ۳۳۷ مترمربع را دارا است. وارد کاخ که شوید، یک هال بزرگ در وسط آن قرار دارد و در اطراف آن دو اتاق تو در تو دیده می‌شوند. در جلوی این هال میانی یک ایوان قرار دارد که هم اتاق‌ها و هم هال به این ایوان ورودی دارند.

دو سمت این اتاق‌ها به صورت چند ضلعی بیرون آمده‌اند و همچنین در میان آن‌ها دو تراس نیز وجود دارد. پنجره‌هایی نیز در هر دو طرف وجود دارند که به لطف ظرافت‌های طراحی همچون طاق نیم دایره‌ای و گچ بری‌های هنرمندانه با نقش‌ و نگارهای گل و گیاه و انسان بسیار زیبا به چشم می‌آیند که این نشان از درک هنری بالای معمار و طراح این بنا دارد. اگر به داخل اتاق‌ها بروید، سادگی و طراحی بدون تزیین آن‌ها کاملا در نظرتان مشهود خواهد بود.

در مورد تراس کاخ نیز باید گفت که سقف آن بر دو ستون تکیه زده و استوار شده است. نکته جالب دیگر در طراحی بنا در سرستون‌های این قسمت است. این سرستون‌ها به شیوه کوفی ساخته شده‌اند و بسیار زیبا هستند. سقف کاخ فلاحتی که شیب‌دار بوده و پوششی از ورق گالوانیزه نیز دارد، به صورت طاق ضربی با تیر‌های چوبی و ملاط اندود ساخته شده است.

از مصالح عمده‌ای که در ساخت این کاخ زیبا استفاده شده است، می‌توان به سنگ‌های تراشکاری شده، گچ، چوب و آجرهای مربعی اشاره کرد. ضمن این که کف بنا نیز با آجر فرش شده بود، ولی متاسفانه به دلیل خراب شدن سطح و عدم حفظ و رسیدگی مناسب، بعدا با موزاییک مرمت شده است. همچنین همان گونه که پیش از این هم اشاره کردیم، ورق گالوانیزه نیز در سقف کاخ استفاده شده است.

 مشکلات و برنامه‌ها

آن‌طور که مسئولین اداره میراث فرهنگی استان ایلام در سال‌های اخیر گفته‌اند، کاخ زیبای فلاحتی که حدود نیم قرن پیش باغی بسیار باصفا و آرامش‌بخش نیز بوده، در سال‌های اخیر به دلیل ساخت و سازهای اداری در مجاورتش دچار یک سری از آسیب‌ها در بنا شده است.

اداره میراث فرهنگی استان ایلام علاوه بر این که در تلاش است که خرابی‌های ایجاد شده در این بنا را مرمت کند، سعی می‌کند که قنات موجود در این کاخ را نیز احیا کند. با انجام این کارها و حفاظت بیشتر از کاخ فلاحتی که امروزه به عنوان موزه نیز شناخته می‌شود، امید است که این اثر تاریخی ارزشمند بتواند سهم بیشتری در جذب گردشگر در شهر ایلام داشته باشد.

سال ۱۳۹۰ این کاخ، به موزه کشاوری استان ایلام تبدیل شد. از آن جا که تپه های باستانی اطراف شهر ایلام زیاد است و رودخانه ها وسرزمین ها آبرفتی به این خطه امکان کشت و زرعی مناسب می دهد. از آن جا که کشاورزی در امر یکجانشینی و شروع تمدن و بعدها شهرنشینی بسیار مهم است، این موزه می تواند این اهمیت را به بازدید کنندگانش نشان دهد. به واسطه کشفیات تپه های اطراف ایلام شاید اگر بگوییم خاستگاه کشاورزی یعنی اولین باری که انسان فهمید اگر دانه را در زمین بکارد سبز خواهد شد و می تواند آن را پرورش دهد ایلام است، واقعیت را گفته ایم. این موزه هم تلاش کرده تا روند کشاورزی از قدیم تا کنون را با ابزار های دوران پیش از تاریخ و پیش از اسلام تا دوره معاصر را نشان داده است.

ثبت در فهرست آثار ملی

کاخ فلاحتی به عنوان یکی از یادگارهای بر جای مانده از دوران قاجار در شهر ایلام که گوشه‌ای از هنر معماری آن دوران را نیز به تصویر می‌کشد، در شهریور ۱۳۵۷ با شماره ۱۷۵۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است تا بر اهمیت آن به عنوان یک اثر تاریخی ارزشمند تاکید بیشتری شود.

مرتبط:

دره ارغوان ایلام ، بهشت رنگ‌ها

آبشار اما ایلام _تماشای شگفتی طبیعت

ایلام سرزمین سبزی و کوه و زیبایی است. منطقه ای کوهستانی که با طبیعت منحصر به فرد و هوای لطیف و آداب و رسوم سنتی کردهای ایران توانسته است به یکی از گردشگر پذیرترین مناطق ایران تبدیل شود.اما اگر گذارتان به ایلام افتاد گشت و گذار در چرداول را فراموش نکنید. شهرستان چرداول (chardavol)یکی از شهرستان های استان ایلام است که در ۳۵کیلومتری شهر ایلام  قرار دارد.

شهرستانی به مرکزیت شهر سرابله که با مساحت ۲۲۳۶ كیلومتر و جمعیت ۸۲۰۰۰ نفر در شمال شرقی استان ایلام قرار گرفته است.

این شهرستان از شمال به استان كرمانشاه ، از شرق به استان لرستان و از غرب و جنوب به شهرستان ایلام محدود است. اکثریت مردم آن کرد زبان هستند و با لهجه کلهری تکلم می کنند. چرداول از دو ناحیه کوهستانی و دشت نسبتا هموار تشکیل شده‌است.

در بخش کوهستانی، انبوه درختان بلوط و بادام کوهی، بنه(ون)، کیکم، ارجن و گون دیده می‌شود. مراتع بخش چرداول هم در بخش کوهستانی قرار دارد و زمینه مناسبی برای دامپروری سنتی فراهم کرده‌است و به هم دلیل شغل اصلی ساکنان بخش کوهستانی دام پروری است.

در جلد پنجم فرهنگ جغرافیایی ایران آمده است: آب مشروب دهستان از چشمه و رودخانه تاءمین می شود و محصول عمده آن گندم، جو، حبوبات، برنج و لبنیات می باشد. شغل عمده اهالی زراعت و گله داری و صنایع دستی زنان بافتن سیاه چادر و یک نوع شال سفید جهت لباس مردان است. قسمتی از سکنه دهستان در زمستان به گرمسیر نی خزل مرز عراق می روند.

چرداول دارای آثار باستانی فراوانی است. بیش از ۲۰۰ اثر تاریخی باستانی و طبیعی در شهرستان وجود دارد که تعداد ۱۱۴ اثر به ثبت ملی رسیده وجزء آثار ملی کشور به حساب می‌آیند. از آن جمله شهر باستانی سیروان در بخش شیروان و قلعه سام مربوط به دوره ساسانی در روستای چم بور چرداول و پل تاریخی دوره ساسانی است.همچنین كوه های سرسبز این شهرستان تفرجگاه گردشگران و کوهنوردانی است که چرداول را برای گشت و گذار تابستانی شان انتخاب می کنند. در سفر به کوه های چرداول، نام «لنه» و «چرمین» را به خاطر بسپارید. این دو کوه در حد فاصل دو منطقه شیروان چرداول امتداد دارند.

یکی دیگر از بناهای تاریخی چرداول پل تاریخی بیژنوند یا بیجنوند است. تپه های باستانی (دوآوان) در نزدیكی سرابله، قلعه هره قلوس در روستای موشكان، قلعه و دیوار دفاعی كوه خرمه هم از دیگر دیدنی های این شهر هستند. چرداول معمولا در تابستان پذیرای میهمانانی از استان های کرمانشاه، لرستان، همدان، خوزستان و… است. روستای سنگ سفید یکی دیگر از دیدنی های چرداول است که در بخش مرکزی این شهرستان قرار دارد و با آب و هوای معتدل دره ای خود خیلی از گردشگران را جذب می کند.

در واقع باید گفت که روستای سنگ سفید و زنجیره علیا دو روستای هدف گردشگری شهرستان چرداول هستند. رودخانه چناره از وسط این روستا می گذرد و خرم کوه و کوه بان هزار در شما ل شرقی این منطقه واقع شده است.قلعه های باستانی و شهر تاریخی تنگ قیر، تنگ منصوری، پوشش گیاهی مناسب و وجود گیاهان داروئی و ده ها اثر تاریخی از جاذبه های روستای سنگ سفید است.

مرتبط:دره ارغوان ایلام ، بهشت رنگ‌ها

هر نقطه از طبیعت استان ایلام، شگفتی منحصربه‌فردی انتظار شما را می‌کشد. یکی از این جاذبه‌های طبیعی آبشار اما است که درون دره‌ای قرار گرفته و از ارتفاع زیادی پایین می‌ریزد. اگر می‌خواهید با این آبشار زیبا و دیدنی‌های ایلام آشنا شوید با ما همراه باشید.

جاذبه‌ای رویایی با نام آبشار اما

شاید میزان آبی که از آبشار اما پایین می‌ریزد در مقایسه با دیگر آبشارهای ایران زیاد نباشد؛ اما ارتفاع آن که به حدود ۲۰ متر می‌رسد. این ارتفاع قابل توجه سبب می‌شود، گردشگران زیادی از استان ایلام یا دیگر استان‌ها به دیدن آن بروند. به‌خصوص این‌که در کنار این آبشار، فضای سبز زیبایی وجود دارد که برای پیک نیک خانواده مناسب است.

این جاذبه طبیعی به شماره ۲۳۷ به ثبت میراث طبیعی ملی ایران رسیده است و آب آن به سمت دریاچه سد ایلام جریان دارد. بنابراین کنار بازدید از این آبشار می‌توانید، زمانی را هم به بازدید از مسیر جریان آب و در نهایت سد ایلام اختصاص دهید که خود بسیار دیدنی است. این مسیر زیبا در کنار پیچ و خم‌های جاده، چشم‌انداز بسیار دل‌نشینی دارد. برای آن‌که به پای آبشار داخل دره برسید؛ پس از پارک خودرو خود در جای مناسب، باید از داخل فضای سبز رد شده و از مسیری پاکوب پایین بروید که کمی شیب دارد؛ اما آن‌قدر طولانی نیست.

اگرچه مسیر کوتاه است؛ اما به همراه داشتن کفش مناسب طبیعت‌گردی کمک زیادی به شما خواهد کرد. البته آبشار اما از قسمت‌های بالاتر هم قابل رویت است و نیازی نیست که حتما از شیب پایین بروید؛ اما دیدن آن از نزدیک، لطف دیگری دارد و نباید فرصت را از دست بدهید.

یکی از تفریحات رایج مردم در این قسمت، آن است که زیر آبشار بروند و آب تنی کنند. اگرچه میزان آب، بستگی زیادی به بارش‌های هر زمان و هر فصل دارد، ولی در کل عمق حوضچه آب زیر آبشار در حدی نیست که بتوانید به راحتی در آن شنا کنید. بیشتر می‌توانید همچون یک دوش طبیعی از ریزش آب لذت ببرید. البته باید جوانب احتیاط را رعایت کنید، چرا که ممکن است شدت جریان آب فشار زیادی به سر، گردن و یا کمرتان وارد کند.

بنابراین پیش از آن‌که کاملا زیر جریان آب بروید، حتما از مناسب بودن شدت آن اطمینان حاصل کنید. این شدت آب ممکن است برای کودکان اصلا مناسب نباشد. به‌علاوه، به دلیل سرد بودن آب بهتر است زمانی زیر آبشار بروید که پس از آب‌تنی، امکان خشک شدن زیر نور خورشید را داشته باشید. البته اگر لباس اضافه به همراه داشته باشید، می‌توانید تجربه لذت‌بخش‌تری برای خود رقم بزنید.

آبشار اما در نزدیکی روستای اما در فاصله ۲۵ کیلومتری جنوب ایلام و در قسمت پشتی دریاچه سد ایلام واقع شده است. برای رسیدن به این آبشار باید از ایلام به سمت شهر ملکشاهی حرکت کنید و پس‌از گذر از روستای چشمه کبود خود را به این آبشار زیبا برسانید.
کنار این آبشار و به خصوص در سمت راست آن هم می‌توانید پوشش گیاهی جالبی چون انجیر کوهی، انگور و همچنین بلوط را ببینید که بر زیبایی‌ آن می‌افزایند. همچنین اگر علاقه‌مند به روستاگردی باشید، می‌توانید از روستاهای نزدیک به آبشار اما هم دیدن کنید که خالی از لطف نخواهد بود. در کل، بازدید از آبشار حدود یک ساعت از زمان شما را می‌گیرد؛ اما اگر بخواهید آب‌تنی کنید، به زمان بیشتری احتیاج دارید.

بهترین زمان بازدید از آبشار اما ایلام

همچون بسیاری دیگر از دیدنی‌های طبیعت ایلام، بهترین زمان بازدید از آبشار اما هم اواخر زمستان و اوایل بهار است. البته در هر فصلی که به این منطقه سفر کنید، زیبایی خودش را دارد؛ اما اگر قصد آب‌تنی هم دارید، بهتر است زمانی را در نظر بگیرید که هوا خیلی سرد نباشد.

آبشار اما کجاست؟

آبشار اما در نزدیکی روستای اما در فاصله ۲۵ کیلومتری جنوب ایلام و در قسمت پشتی دریاچه سد ایلام واقع شده است. برای رسیدن به این آبشار باید از ایلام به سمت شهر ملکشاهی حرکت کنید و پس‌از گذر از روستای چشمه کبود خود را به این آبشار زیبا برسانید. در واقع این آبشار از دیدنی‌های طبیعت شهرستان ملکشاهی به شمار می‌رود.

از روستا‌ی نمارستاق تا آبشار دریوک؛ بهشتی پنهان میان کوه‌های مازندرانپیشنهاد مطالعه:از روستا‌ی نمارستاق تا آبشار دریوک؛ بهشتی پنهان میان کوه‌های مازندران
برای رفتن به استان ایلام می‌توانید از طرق مختلفی چون خطوط هوایی و یا زمینی اقدام کنید. در صورتی که بخواهید در هزینه‌های سفر خود صرفه‌جویی کنید، می‌توانید با انواع اتوبوس و سواری به این شهر سفر کنید. متاسفانه استان ایلام در حال حاضر فاقد خطوط ریلی است و نمی‌توانید از گزینه قطار سود ببرید.

امکانات رفاهی در نزدیکی آبشار اما

در زمان نوشتن این مقاله، امکانات رفاهی خاصی در نزدیکی این آبشار وجود نداشته است. پس اگر قصد سفر به این منطقه را دارید، بهتر است خوراکی‌های لازم، آب، دارو و دیگر وسایل ضروری را به همراه داشته باشید. هرچند ممکن است زمان سفر شما این شرایط تغییر کرده باشد.

اقامت در نزدیکی آبشار اما

شما می‌توانید در طبیعت زیبای استان ایلام، در جای مناسبی کمپ کنید. همچنین می‌توانید در هتل‌های داخل شهر ایلام اقامت کنید. در برخی از روستاهای این استان هم اقامتگاه‌های بوم‌گردی برای پذیرایی از گردشگران وجود دارد.

مرتبط:

آشنایی با روستای زید درایلام و شگفتی هایش

روستای زید از توابع استان ایلام دارای آثار شگفتی است که وجود انبارهای تاریخی گندم در دل صخره های بزرگ که تاکنون شناسایی نشده اند یکی از این شگفتی هاست.

بدون شک آثار پنهان گردشگری و تاریخی زیادی در استان ایلام وجود دارد که تاکنون اطلاعات این آثار پنهان در جایی عنوان نشده و تاکنون به طور کامل در خفا بوده اند.

به همین منظور به روستای “زید” از توابع شهرستان دره شهر رفته ایم تا یکی از شگفتی ها یعنی انبارهای تاریخی گندم در دل صخره های بزرگ را در این روستا گزارش کنیم.

روستای زید در بین راه ایلام به دره شهر در ۲۵ کیلومتری شهر دره شهر قرار دارد و یکی از روستاهای زیبای استان ایلام است.

این روستا به دلیل وجود “امامزاده تاریخی زید بن علی” به این اسم لقب گرفته است و این امامزاده از نوادگان امام موسی کاظم(ع) است و از گذشته تاکنون جایگاه بالایی نزد مردم داشته است.

دره های بسیار بزرگ و شگرفی که تاکنون در استان ایلام شناسایی نشده اند در این روستا قرار دارد که البته تعداد آنها بیش از پنج تا شش دره بزرگ است.

دره های بزرگ پشت روستای زید قرار دارند و فاصله چندان زیادی با روستا ندارند ولی بسیار بزرگ و خطرناک هستند و برای دیدن این دره ها باید حتما لوازم کوهنوردی به همراه داشت.

روستای زید با ۱۰۰ خانوار و ۸۰۰ نفر جمعیت از روستاهایی است که طرح هادی در آن به طور ناقص اجرا شده و اجرای جدول کشی و آسفالت خیابان از اصلی ترین نیازهای روستاست.

اما دره های بزرگ و زیبای روستا ما را به سمت خود می کشاند و می توان از نزدیک شاهد زیبایی های دره ها باشیم. از طرفی آثار پنهانی و تاریخی در دره ها دیده می شود که تا پیش از این کسی راجع به این انبارهای تاریخی گندم چیزی در استان ایلام عنوان نکرده است.

البته در انتهای روستا، خانه قدیمی وجود دارد که نشان می دهد این خانه با آن انبارها ارتباط دارند ولی طبق گفته اهالی روستا این انبارهای گندم متعلق به ۷۰۰ تا ۸۰۰ سال پیش است و تاکنون کسی بر روی این انبارها مطالعه نکرده است.

همانطور که در تصویر مشخص است این انبارها به گونه ای بسیار زیبا و عجیب بر روی صخره ها بزرگ با گل و سنگ و چوب درست شده اند و مردم آن زمان از انبارها برای ذخیره گندم استفاده کرده اند و طوری طراحی شده اند که گندمها در این محل تا سه سال ماندگاری دارند و خراب نمی شوند.

وجود این انبارهای گندم در دل صخره ها از یک طرف برای ماندگاری و ذخیره گندم و از طرفی برای جلوگیری از تهاجم راهزنان طراحی شده است که با توجه به وجود دو صخره روبروی هم نشان می دهد که در این مکان امنیت نیز مد نظر قرار گرفته است.

نزدیک صخره ها که بشویم شگفتی ساخت این انبارها بیشتر به چشم می خورد که تعداد آنها نیز بیش از ۳۰ انبار است.

وجود این انبارهای تاریخی گندم در دل صخره ها و چنین ارتفاعاتی انسان را به شک می اندازد که چگونه امکان دارد در گذشته بدون هیچ امکانات لازمی که حتی مردم امروزی هم می توانند با راحتی از آن بالا بروند، ساخته شده اند.

طبق گفته بعضی از اهالی روستا در بعضی از انبارهای تاریخی گندم به خصوص در ارتفاعات بالاتر اشیایی وجود دارد که امکان بیرون کشیدن آنها وجود ندارد.

اما در دره بزرگ روستا دو صخره روبروی هم هستند و جالب اینکه در دل هر دو صخره این انبارهای تاریخی گندم ساخته شده است.

در این صخره نیز انبارهای تاریخی گندم به همان شکل که بر روی صخره اولی ساخته شده بود، بنا شده اند و در واقع در این مکان انبارهای تاریخی زیادی وجود دارد.

هر چند در این زمینه مطالعاتی انجام نشده و نمی توان قدمت این انبارهای گندم را به طور دقیق تخمین زد ولی وجود این انبارها در دل صخره ها و نحوه ساخت آنها خالی از لطف برای بازدید گردشگران نیست هر چند در روستا مکانهای دیدنی گردشگری زیادی وجود دارد.

اما در کنار این همه انبار تاریخی گندم، یک انبار به طور ویژه و تنها در دل صخره ها ساخته شده است و با دیگر انبارها تفاوت دارد.این انبار تاریخی مخصوص ذخیره نمک بوده است که به طور جداگانه در آن سوی انبارهای گندم ساخته شده است.

شاید واقعا نکات جالب دیگری هم در این انبارها وجود داشته باشد که از چشم ما پنهان باشد ولی باید با مطالعه و پژوهش و بررسی دقیق، این انبارها را مورد واکاوی قرار داد.

اما در کنار انبارهای تاریخی گندم و نمک، دو آسیاب تاریخی در بین دره یعنی وسط دو صخره قرار دارد که نشان می دهد روزگاری این منطقه محل اصلی گندم و آسیاب گندم که در زندگی گذشته حرف اول تغذیه مردم را می زده، داشته است.

آسیاب تاریخی که روزگاری گندم های موجود در انبارها به وسیله این آسیابها  آسیاب می شده است.

تصویر فوق یکی از همان آسیابهای تاریخی است که در کنار صخره قرار داد و نشان می دهد روزگاری گندم های موجود در انبارها به وسیله این آسیابها برای مصرف مردم آسیاب می شده است.

به طور کلی با توجه به وجود خانه های قدیمی، انبارهای گندم و نمک و آسیاب ها می توان گفت این دره به لحاظ طبیعی و تاریخی می تواند در کشور معرفی شود و مورد استناد برای بسیاری از مطالعات تاریخی قرار گیرد  چه بسا اطلاعات ارزشمندی را به محققان در این زمینه بدهد.

مرتبط:

قلعه توت ایلام