پالمیرا زمانی در جهان باستان یکی از مهمترین مراکز فرهنگی جهان بود، این شهر تبلور هنر و معماری قرن‌های نخست و دوم به‌شمار می‌رود که در آن تکنیک‌های یونانی و رومی با سنت‌های محلی و نفوذ ایران باستان در هم آمیخته است
زمانی که در سراسر جهان قدم می زنید متوجه وجود مکان هایی تاریخی خواهید شد که هر کدام معرف تاریخ و فرهنگ زمان خود می باشد. حال در میان این گستره از مکان های تاریخی شهرهایی وجود دارند که در زمان خود جمعیت بسیاری را درونشان پوشش داده و محلی برای زندگی و تجارت بوده اند.
اینکه به چه دلیل این مهمترین شهرهای تاریخی کنار گذاشته شده و برای مدت های طولانی ترک شده اند تا مقادیر زیادی خاک و شن بر روی آن ها قرار بگیرد آن چیزی است که محققان باستان شناسی در پی اکتشاف آن می باشند. تعداد این شهرهای کهن بسیار بوده اما در این مطلب می خواهیم شهر پالمیرا، یکی از این شهرهای تاریخی را معرفی کنیم.
شهر پالمیرا | Palmyra
پالمیرا نام شهری باستانی در استان حُمص سوریه و در ۲۱۰ کیلومتری دمشق است. ساکنان پالمیرا را آرامی‌ها، عموریان، عرب‌ها و اقلیتی از یهودیان تشکیل می‌دادند. در هم‌جواری ویرانه‌های باستانی پالمیرا، شهر تدمر واقع شده که نام عربی معادل برای پالمیرا نیز هست.
این شهر باستانی که به «مروارید صحرا» معروف است یکی از مهمترین ویرانه‌های تاریخی جهان و یکی از آثار ثبت شدهٔ سوریه است که در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد.قدمت بخش اعظم ویرانه‌های پالمیرا به سده‌های یکم و دوم میلادی بازمی‌گردد.
امپراتوری رم Diocletian دیوارهای شهر را ساخته و آن ها را گسترش داد تا بتواند آن را از تهدید ساسانیان دور نگه دارد. این شهر در سال ۶۳۴ میلادی توسط اعراب مسلمان فتح شده اما به صورت دست نخورده باقی ماند تا اینکه شهر پالمیرا تحت سلطه حکومت عثمانی تنزل پیدا کرده و به اندازه یک روستا ارزش آن کاهش پیدا کرد تا اینکه در نهایت در قرن هفدهم توسط مسافران غربی مکان آن کشف گردید.
برای قرن ها شهر پالمیرا که به شهر درختان نخل نیز شهرت داشت به عنوان مکانی مهم و ثروتمند و همچنین یکی از مهمترین شهرهای تاریخی در جهان به شمار می رفت که در امتداد مسیر کاروان هایی که از ایران به سمت بنادر رومی در سوریه می رفتند قرار داشت. در سال ۲۱۲ میلادی زمانی که ساسانیان دهانه رودهای دجله و فرات را فتح کردند از میزان تجارت پالمیرا کاسته شد.
پالمیرا، از مهمترین مراکز فرهنگی جهان
پالمیرا زمانی در جهان باستان یکی از مهمترین مراکز فرهنگی جهان بود، این شهر تبلور هنر و معماری قرن‌های نخست و دوم به‌شمار می‌رود که در آن تکنیک‌های یونانی و رومی با سنت‌های محلی و نفوذ ایران باستان در هم آمیخته است. این محوطه حاوی بیش از هزار ستون و یک گورستان عظیم شامل بیش از ۵۰۰ مقبره است. تا پیش از جنگ داخلی سوریه هر سال بیش از ۱۵۰ هزار جهانگرد از پالمیرا بازدید می‌کردند.
بخش‌های مختلف شهر پالمیرا
دژ
دژ پالمیرا، روی تپه‌های مرتفع اطراف شهر واقع شده و مشرف به شهر پالمیرا است.
معبد بَعَل
معبدی برای بزرگ‌ترین خدای بین‌النهرین. شهروندان پالمیرا در نخستین سده پس از میلاد دست به کار ساختن معبدی برای خدای «بعل» به سبک رومی‌ها شدند. مخارج ساخت این معبد را امپراتوری روم پرداخت کرد. این اقدام برای قدردانی از مردم این شهر به خاطر الحاق به امپراتوری روم بود.ستون‌های این معبد در جریان جنگ داخلی سوریه به شدت آسیب دیده‌اند. جای گلوله‌ها بر ستون‌های معبد دیده می‌شوند.
دروازه هادریان
دروازه ورود به مسیری با ستون‌های عظیم با طول حدود یک کیلومتر است که در قرن دوم میلادی بهره‌برداری شد. دروازه هادریان که به افتخار هادریان امپراتور روم ساخته شده، آغاز این مسیر طولانی است. ساخت این مسیر با سبک معماری رومی – یونانی است که در آن ایام بسیار رواج داشت.
بنای چهار وجهی یا تتراپیلون
بنای چهار وجهی یا تتراپیلون در چهارراهی در پالمیرا قرار دارد. چهار بنای چهار ستونه بلند و باریک از جنس سنگ گرانیت قرمز که از معادن اسوان به این منطقه آورده شده‌اند. این چهار بنا سرپوشیده‌اند. در گذشته در میان هر یک از بناهای چهار ستونه مجسمه‌هایی قرار داشته‌اند. امروزه تنها یکی از ستون‌ها باستانی است و بقیه در دوران‌های بعد ساخته شده‌اند.
معبد بَعَل شَمین
معبد بعل شمین وقف خدای فنیقی توفان و باران‌های حاصل‌خیزکننده شده‌بود.
در تاریخ ۲۳ اوت ۲۰۱۵ میلادی، سازمان میراث باستانی سوریه گزارش داد که گروه دولت اسلامی عراق و شام، با استفاده از مواد منفجره، «درون‌خانه معبد را از داخل تخریب و ستون‌های اطراف معبد را فروپاشیده است». قدمت معبد بعل شمین به سده اول میلادی برمی‌گشت.
معبد شامین- بعل (خدای باد)
شامین- بعل نام خدای باد بود. جالب این که معبد خدای باد بیشتر از دره قبرها، در انتهای مسیر ستون‌ها، از آسیب باد و طوفان‌های صحرایی در امان مانده‌است. گفته می‌شود فنیقی‌های مهاجری که بعدها بر پالمیرا مستقر شدند، این معبد را ساخته‌اند. زمان دقیق ساخت معبد شامین- بعل مشخص نیست.
آمفی تئاتر
بر روی این صحنه نمایش (آمفی تئاتر) که جلوی کاخ قرار داشت نمایشنامه‌های شرقی اجرا می‌شدند. از این مکان همچنین برای جنگ حیوانات یا مبارزه گلادیاتورها نیز استفاده می‌شد. پالمیرا تحت تأثیر شدید شهرهای یونانی-رومی بود. میدان‌هایی با ستون‌های بلند، معادن آب‌های معدنی یا آمفی تئاتر مشخصه شهرهای یونانی- رومی بودند که در پالمیرا نیز یافت می‌شدند.
میدان آگورا
آگورا میدان تجمع قشرهای حاکم بود. در این میدان بزرگ با ستون‌های بلند افرادی از قشرهای حاکم در پالمیرا تجمع می‌کردند. مجسمه قهرمانان این سرزمین نیز در این میدان جمع‌آوری می‌شد. در جنوب غربی این میدان آثاری از یک عمارت وجود دارد که احتمالاً جلسه «شورای شهر» در آن برگزار می‌شد. در شورای شهر خانواده‌های پرنفوذ تاجران عضویت داشتند.
گورهای لوکس
در جلوی دروازه‌های شهر قبرستان قرار داشت. خانواده‌های پرنفوذ مقبره‌هایی با برج‌های بلند برای اعضای خود می‌ساختند و در آن قبرهایی بود برای نسل‌های مختلف. چند مقبره تزئین شده هنوز پابرجا هستند با تابوت‌دان‌هایی از جنس سنگ برای نگهداری از جسدها.
تاق پیروزی
قدمت تاق پیروزی پالمیرا حدود دو هزار سال بوده‌است. تروریست‌های داعش در ۵ اکتبر ۲۰۱۵ میلادی (۱۳ مهر ۱۳۹۴) این تاق را ویران کردند.
پالمیرا قبل و بعد از داعش
گروه تروریستی داعش کنترل شهر باستانی پالمیرا را در اردیبهشت ۱۳۹۴در دست گرفت. علاوه بر اینکه دهها یا شاید صدها تن از ساکنان این شهر قربانی جنایات گروه تروریستی داعش شدند، بسیاری از ابنیه تاریخی این شهر نیز تخریب شد.
تروریست‌های داعش در خلال اشغال پالمیرا از آمفی تئاتر این شهر باستانی برای اعدام‌های عمومی استفاده کرده و خالد الاسعد، باستان شناس و رئیس سابق آثار باستانی این شهر را کشتند.
تروریست‌های داعش همچنین معبد ۲۰۰۰ ساله «بعل شامین» و «معبد بل» را تخریب کرده و «طاق نصرت» این شهر را که قدمت آن به سال ۲۰۰ بعد از میلاد می‌رسید، منفجر کردند.
مرتبط:
آشنایی با موزه آکروپولیس و کتیبه‌های یونان
