در گذشته نه چندان دور شش آسیاب آبی در شهر زواره فعال بود و با استفاده از آب قنات‌های این شهر که قدمت آن به بیش از ۵ هزار سال می‌رسد گندم و جو مردم این شهر را که حاصل دست رنج خودشان برای امرار معاش بود به آرد تبدیل می‌کرد اما امروزه متأسفانه پنج آسیاب تقریباً مخروبه شده یا از بین رفته‌اند. حال یکی از این آسیاب های شش گانه، معروف به آسیاب «خان» به همت “سید احسان الله ایزدی طباء زواره” بازسازی و به مجموعه سفره خانه سنتی برای پذیرایی از مسافران و گردشگران داخلی و خارجی تبدیل شده است.

او  اظهار کرد: برای حفظ میراث فرهنگی و توسعه گردشگری شهر تاریخی زواره، آسیاب آبی ششم معروف به آسیاب خان از مجموع شش آسیاب قدیمی شهر زواره که قدمت ۱۰۰۰ ساله دارد خریداری و بازسازی کرده ام.

مالک آسیاب آبی خان زواره با اشاره به مساحت ۷۰۰ متر مربع آسیاب آبی گفت: با هزینه‌ای بالغ بر یک میلیارد تومان ساختمان آسیاب آبی خان را بازسازی شده است. با کمک کارشناسانی از شهر دزفول در حال تخلیه قنات خروجی آسیاب هستیم تا بتوانیم آب را در آسیاب به جریان در آوریم. تا سنگ‌های آسیاب آبی پس از ۵۰ سال به حرکت در آید.

ایزدی ادامه داد: در مرحله اول بازسازی آسیاب آبی ششم “خان”زواره و راه اندازی سفره خانه سنتی زمینه اشتغال نزدیک به ۱۵ نفر فراهم می‌شود. با تکمیل این طرح شامل ساخت اقامت گاه به مساحت دو هزار متر مربع، نمایشگاه دائمی صنایع دستی منطقه و غذاهای محلی و سنتی و شتر سواری و کویر نوردی زمینه اشتغال نزدیک به ۱۰۰ نفر فراهم خواهد شد.

کارشناسان میراث فرهنگی معتقدند ساختمان اصلی آسیاب آبی ششم زواره که در عمق ۱۰ متری زمین بنا شده است قدمت آن به بیش از هزار سال می‌رسد. این کارشناسان قدمت قسمت‌های بعدی این آسیاب آبی را به پیش از دوران صفویه می‌دانند. در بازسازی بزرگترین آسیاب آبی ایران قسمت‌هایی از سقف این بنا که مربوط به هزار سال پیش است حفظ شده است.

همچنین مهدی مشهدی، مدیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان اردستان گفت: قدمت آسیاب آبی خان زواره به پیش از اسلام می‌رسد و در دوران صفویه هم بخش‌هایی به ساختمان اصلی آسیاب افزوده شده است.

وی افزود: این آسیاب در مقایسه با سایر آسیاب های ایران از زیبایی فوق‌العاده ای برخوردار است پرونده این اثر با ارزش تاریخی برای ثبت در فهرست آثار ملی ایران آماده شده و به تأیید اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان رسیده و قرار است پرونده به تهران ارسال شود.

همچنین محمد رضا شواخی زواره در این خصوص  گفت: وجود قنات‌های زواره و جوی پر آب در گذشته سبب شده تا مردم این دیار در کنار جوی خروشان آب قنات‌ها اقدام به ساخت و راه اندازی شش آسیاب آبی نمایند. وجود این آسیاب‌ها در نزدیک هم حکایت از استقرار جمعیت زیاد و رونق کسب و کار در این منطقه در گذشته به مرکزیت شهر زواره دارد زیرا فاصله آسیاب آبی اول تا آسیاب آبی ششم کمتر از ۴ کیلومتر است و بین این دو آسیاب آبی ۴ آسیاب آبی دیگر هم فعالیت داشته‌اند.

این فعال رسانه‌ای گفت: از ۶ آسیاب آبی شهر تاریخی زواره ۳ آسیاب به کلی تخریب شده است که به دلیل توسعه شهر زواره، آسیاب های اول و دوم در محدوده شهر قرار گرفته و بر بقایای این دو آسیاب ساختمان‌های مسکونی و تجاری ساخته شده است.

شواخی زواره ادامه داد: هم اکنون بقایای آسیاب های سوم و چهارم در دو طرف میدان ورودی شهر زواره (میدان امام حسین علیه السلام) خودنمایی می‌کند. که قابل احیا و بازسازی هستند. آسیاب آبی پنجم نیز به دلیل تغییر مسیر جاده زواره به اردستان در سال‌های گذشته به کلی تخریب شد. آخرین آسیاب آبی زواره که ششمین آسیاب محسوب می‌شود و به آسیاب خان معروف است هم اکنون در فاصله یک کیلومتری محدوده فعلی شهر زواره واقع است که به عنوان بزرگترین آسیاب آبی ایران بازسازی شده است.

این فعال رسانه‌ای خاطرنشان کرد: آسیاب های آبی زواره که روزگاری رونق داشته و افراد زیادی از طریق آن امرار معاش می‌کرده‌اند. علاوه بر مکانی اقتصادی، محلی برای استراحت مسافرانی که با پای پیاده از زواره به اردستان یا بالعکس در این مسیر تردد می‌کرده‌اند و محلی برای تفریح مردم این شهر به ویژه جوانان نیز بوده است.

منبع:ایمنا

مرتبط:

گنبد سبز زواره؛ بنا فراموش شده هزار ساله