سرگذشت جزیره‌ای مستعمره که مستقل شد
«باربادوس» جزیره کوچکی در شمال شرقی آمریکای جنوبی و تازه‌ترین قطعه از امپراطوری بریتانیاست که از تحت‌الحمایگی این کشور جدا شده و اعلام استقال کرده است؛ شاید آخرین تکه از این امپراطوری که ملکه ۹۳ ساله اجازه می‌دهد از زیر پرچم سه‌رنگ پادشاهی‌اش خارج شود.
باربادوس چند روز قبل وفاداری به ملکه الیزابت دوم را متوقف کرد، بقایای گذشته استعماری خود را رها کرد و برای اولین بار در تاریخ به جمهوری تبدیل شد.
چندین رهبر، شخصیت‌ها و هنرمندان، از جمله ولی‌عهد الیزابت دوم شاهزاده چارلز و ریحانا ستاره پاپ مشهور آمریکایی، در مراسمی که به این منظور در میدانی مردمی برگزار شد، شرکت کردند؛ میدانی که سال گذشته در بحبوحه اعتراض‌ها علیه استعمار و ظلم نژادپرستانه به مردم کشورهای تحت‌الحمایه از وجود مجسمه یک لرد مشهور بریتانیایی پاک شده بود.
در نیمه‌شب، زمانی که باربادوس رسماً به جمهوری تبدیل شد، هزاران فشفشه به آسمان رفت و در سراسر جزیره پرده‌های نمایشی برپا شد تا مردم بتوانند مراسمی را تماشا کنند که ارکستری با بیش از ۱۰۰ نوازنده، خواننده، شاعر و رقصندگان متعدد در آن حضور داشتند. مراسم البته به صورت آنلاین هم پخش شد و پیام‌های هیجان‌انگیزی را از مردم ساکن در ایالات متحده، کانادا و باقی جاهای دنیا در پی داشت که «استقلال» باربادوس را تبریک می گفتند.
تلاش باربادوس برای تبدیل‌شدن به جمهوری بیش از دو دهه پیش آغاز شد. بعد از انتخابات اخیر پارلمان جزیره در ماه گذشته این پارلمان با اکثریت دو سوم آرا کشور را تبدیل به جمهوری کرد و باربادوس اولین رئیس جمهوری تاریخ خود را انتخاب کرد. ژنرال ساندرا میسون، فرماندار باربادوس، پیش از سپیده‌دم روز سه‌شنبه در حالی که این جزیره پنجاه و پنجمین سالگرد استقلال خود از بریتانیا را جشن می‌گرفت، سوگند یاد کرد.
او گفت: «همانطور که اولین نخست‌وزیر ما هشدار داد … دیگر نباید در مکان‌های استعماری پرسه بزنیم. ما باید به دنبال بازتعریف خود از خود، دولت و نام باربادوس در دنیای پیچیده‌تر، متکثرتر و آشفته‌تر باشیم … کشور و مردم ما باید رویاهای بزرگی داشته باشند و برای تحقق آنها بجنگند.»
خانم میسون، ۷۲ ساله، سابقه وکالت و قضاوت دارد. او پیش از این به عنوان سفیر در ونزوئلا، کلمبیا، شیلی و برزیل نیز خدمت کرده است. او به نخست وزیر میا موتلی کمک خواهد کرد تا جزیره ثروتمند باربادوس در دریای کارائیب با بیش از ۳۰۰ هزار نفر جمعیت را رهبری کند که اقتصاد آن به گردشگری، تولید و امور مالی وابسته است.
باربادوس برای جمهوری‌شدن نیازی به مجوز از بریتانیا نداشت و بعد از اعلام جمهوری هم همچنان عضو قلمرو مشترک‌المنافع خواهد بود. پیش از باربادوس، گویان، دومینیکا و ترینیداد و توباگو در دهه ۷۰ میلادی به جمهوری تبدیل شدند؛ روندی که برای پنجاه سال گذشته متوقف شده بود و حالا به نظر می‌رسد با اعلام جمهوری باربادوس دوباره آغاز شده باشد.
باربادوس در نوامبر ۱۹۶۶، بیش از سه قرن پس از ورود مهاجران انگلیسی و تبدیل این جزیره به یک مستعمره ثروتمند بر اساس کار صدها هزار برده آفریقایی، از بریتانیا مستقل شد. در دهه‌های اخیر، این جزیره شروع به فاصله‌گرفتن از گذشته استعماری خود کرد. در سال ۲۰۰۵، باربادوس شورای خصوصی مستقر در لندن را کنار گذاشت و دادگاه دادگستری کارائیب مستقر در ترینیداد را به عنوان دادگاه تجدیدنظر نهایی خود انتخاب کرد. سپس در سال ۲۰۰۸، پیشنهاد رفراندوم در مورد مسئله جمهوری‌شدن را داد؛ پیشنهادی که تا همین سال گذشته میلادی مسکوت مانده بود. سال گذشته، باربادوس اعلام کرد که قصد دارد از سلطنت مشروطه خودداری کند و مجسمه نایب دریاسالار بریتانیایی هوراسیو نلسون را از میدان قهرمانان ملی، محل برگزاری مراسم جشن جمهوری، برداشت.
شاهزاده چارلز که به عنوان عالی‌ترین مقام سلطنتی در مراسم اعلام جمهوری در باربادوس حاضر بود از مقامات باربادوس برای دعوت از او تشکر کرد و گفت: از سیاه‌ترین روزهای گذشته ما و قساوت وحشتناک، برده‌داری است که تاریخ ما را برای همیشه لکه‌دار می‌کند. مردم این جزیره با صلابت فوق‌العاده مسیر خود را ادامه دادند. آنچه را که به دست آورده‌اند تحسین کردند. آزادی، عدالت و تعیین سرنوشت راهنمای شما بوده است.
در طول مراسم، نخست وزیر به ریحانا، ستاره پاپ، افتخار قهرمان ملی باربادوس را اعطا کرد و به او گفت: امیدواریم همچنان مثل الماس بدرخشی.
پرچم، نشان و سرود ملی باربادوس در پی اعلام جمهوری در این کشور تغییر نخواهد کرد اما برخی از ارجاعات تغییر خواهند کرد. عبارت «سلطنتی» و «تاج» دیگر در نظام اداری این کشور به کار نخواهد رفت، نیروی پلیس سلطنتی باربادوس به خدمات پلیس باربادوس و «زمین تاج» به «زمین دولتی» تبدیل می‌شود.
میا موتلی، نخست وزیر باربادوس می‌گوید اعلام جمهوری «لحظه‌ای مهم» است که باعث می‌شود کشور سیصد هزار نفری باربادوس گذشته استعماری خود را پشت سر بگذارد. میسون شهریور سال گذشته زمانی که دولت برای اولین بار اعلام کرد قصد خود را مبنی بر توقف سلطنت مشروطه اعلام کرده است نیز گفته بود: «باربادوسی‌ها خواهان یک رئیس دولت باربادوسی هستند.»
یک روز بعد از اعلام جمهوری در باربادوس ملکه الیزابت دوم گفت که «بسیار خوشحال» است که پسرش برای بزرگداشت این مناسبت تاریخی در باربادوس حضور داشته است. او گفت: «مردم باربادوس جایگاه ویژه‌ای در قلب من دارند. این کشوری است که به‌حق به فرهنگ پر جنب و جوش، قدرت ورزشی و زیبایی طبیعی خود افتخار می‌کند و بازدیدکنندگان را از سراسر جهان به خود جذب می‌کند.»
البته اوضاع به قشنگی این لبخندها و تبریک‌گفتن‌ها نیست. واشنگتن‌پست می‌گوید که باربادوس احتمالا به دلیل گذشته استعماری خود طلب غرامت خواهد کرد: «در بحبوحه جنبش «زندگی سیاه‌پوستان مهم است» در ایالات متحده، تقاضاهای فزاینده برای غرامت برده‌داری در جزیره، شتاب بیشتری گرفته است».
فعالان مدنی قصد داشتند در سه‌شنبه‌شب همزمان با سخنرانی شاهزاده چارلز به مناسبت اعلام جمهوری در باربادوس در مورد لزوم پرداخت غرامت بابت برده‌داری در این سرزمین شعار بدهند اما دولت باربادوس برای این اعتراض به آنها مجوز نداد. مارسیا ویکس، یکی از سازمان‌دهنده‌های این اعتراض به ایندیپندنت گفته است: «بسیاری از ما نمی‌دانیم چرا شاهزاده اینجاست اگر واقعاً از قدرت استعماری دور می‌شویم. چرا علیرغم اینکه نخست وزیر کاملا مختار است چارلز باید اینجا باشد و هیچ حرفی هم از پرداخت غرامت به میان نیاید؟»
با توجه به تاریخ باربادوس، جای تعجب نیست که این جزیره در مرکز بحث درباره غرامت قرار داشته است. باربادوسی‌های سفید حدود ۲.۵ درصد از جمعیت سیصد هزار نفری این سرزمین را تشکیل می‌دهند اما آنها مالک بیشتر زمین‌های تولیدی جزیره‌اند.
در کنار مطالبات غرامت، برخی از مبارزان از خانواده سلطنتی خواسته‌اند که به خاطر نقش اجداد خود در تجارت برده عذرخواهی کنند؛ اظهارات چارلز در مورد «وحشیگری وحشتناک برده‌داری» در دریای کارائیب پاسخ به درخواست عذرخواهی بریتانیا بابت برده‌داری در این منطقه بوده است اما بعید است یک عذرخواهی واقعی به حساب بیاید.
بعد از باربادوس احتمالا نوبت جامائیکاست که وفاداری به ملکه را متوقف کند. بحث طولانی‌مدتی در جامائیکا در مورد اینکه آیا این کشور نیز باید از سلطنت دور شود، وجود داشته است و اندرو هولنس، نخست وزیر جامائیکا اعلام کرده که قانون اساسی این جزیره در سال آینده مورد بازنگری اساسی قرار خواهد گرفت. هر دو حزب سیاسی اصلی جامائیکا از قطع کامل روابط با سلطنت حمایت می‌کنند. جامائیکا در حال حاضر تنها سرزمین بزرگ در کارائیب است که هنوز اعلام جمهوری نکرده.
در خارج از دریای کارائیب هم جنبشی برای کنار گذاشتن ملکه به عنوان رئیس دولت در استرالیا در حال رشد است. ممکن است بعد از جامائیکا نوبت استرالیا باشد. ۴۵ درصد از مردم استرالیا در تازه‌ترین نظرسنجی‌ها در ۲۰۱۹ گفته‌اند که مایلند کشورشان به صورت جمهوری اداره شود هرچند هنوز ۵۵ درصد مخالف این ایده‌اند.
منبع: ایسنا
