باغ‌شهر تاریخی نطنز _گنجینه آیین‌ها و فرهنگ‌های محلی
ميراث‌فرهنگی ناملموس از جمله دستاوردهای معنوی اقوام مختلف در جوامع بشری به‌شمار می‌رود به‌گونه‌ای که این میراث ارزشمند ريشه در بررسی سیر تطور هويت تاریخی مردمان هر دیار دارد، در دنیای امروز و با توجه به توسعه علوم مختلف به خصوص در حوزه علوم انسانی و با تلاش‌های محققان و معرفی بهینه آنها، این میراث ارزشمند معنوی در کنار میراث ارزشمند کالبدی (ملموس) به تدریج در میان مردم جوامع مختلف و به‌ویژه نسل‌های جدید جایگاه خود را یافته و به‌عنوان ارزش‌های فرهنگی و تاريخی و حتی هویتی جوامع شناخته می‌شود.
امروزه و با توسعه علوم انسانی، میراث ناملموس در رشته‌هایی همچون جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی در شناخت آداب و رسوم اقوام مختلف یک جامعه، شيوه‌های مختلف حیات اجتماعی از جمله عرف و عادات و هنجارهای اجتماعی و حتی خرده فرهنگ‌ها در مراکز کوچک جمعیتی تبلور یافته و در نهایت به شناخت فرهنگ و تاریخ شفاهی مردم هر خطه و منطقه که به‌صورت سینه به سینه و در طی سده‌های متمادی منتقل شده، منجر می‌شود.
باغ‌شهر تاریخی نطنز گنجینه‌ای از میراث ناملموس استان اصفهان
شهرستان نطنز در محور تاریخی شمال استان اصفهان با پیشینه تاریخی به بلندای حیات متمدنانه انسان، مهد آیین‌ها و سنت‌های اصیل ایرانی و اسلامی است که مردمانش همچنان در گذر زمان توانسته‌اند ضمن حفظ هویت فرهنگی خود در اشاعه و بسط فرهنگ‌های بومی و محلی نیز موفق شوند.
شناسايی و ثبت آثار ناملموس این شهرستان با توجه به اهمیت آنها در طی شش سال اخیر مورد توجه قرار گرفت به گونه‌ای که در این راستا تاکنون افزون بر ۱۱ اثر شهرستان در حوزه میراث ناملموس در حوزه‌های مختلف شهری و روستایی در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است .
برخی میراث ارزشمند ناملموس نطنز از جمله گویش مردم روستای ابیانه با پیشینه‌ای مربوط به دوران ساسانی، مهارت هنر دستی خراطی سنتی، مهارت هنر ساخت سفال، مهارت هنر اجرای تعزیه محلی، آیین مذهبی نخل گردانی در شهر تاریخی بادرود و روستاهای ابیانه و وش، ثبت مراسم آیینی جقجقه زنی در روستای ابیانه، ثبت آیین مذهبی جل جلانی در روستای طامه، ثبت آیین مجمع‌گردانی مردم نطنز در نیمه شعبان، و ثبت ترانه‌های محلی قالی بافان در روستاهای نطنز از جمله آیین‌های ناملموس ثبت شده شهرستان نطنز در فهرست آثار ملی کشور است.
با توجه به بررسی کارشناسان میراث‌فرهنگی، در حال حاضر در شهرستان نطنز بیش از یکصد اثر ناملموس و ارزشمند از ادوار مختلف تاریخی شناسایی اولیه شده كه بسیاری از آنها در معرض فراموشی هستند، اداره‌کل میراث‌فرهنگی استان اصفهان در تلاش است تا مطابق با توان خود در کوتاه‌ترین زمان ممکن نسبت به مستندنگاری آنها اقدام کند چراکه ميراث ناملموس مهم‌ترین شاخصه فرهنگی در حفاظت فرهنگ‌های کهن بومی به‌شمار می‌روند، که باید با مستندنگاری و معرفی مناسب از نسل به نسل ديگر منتقل شوند.
با توجه به فراوانی میراث ارزشمند ناملموس شهرستان نطنز، در حال حاضر کارشناسان اداره میراث‌فرهنگی نطنز در حال بررسی امکان مستندنگاری و ثبت آثار ناملموس مرتبط با حوزه صنایع‌دستی شهرستان هستند، آثار و هنرهایی که نطنز به واسطه آنها دیر زمانی است مهد تهیه و تولید آثار مسگری، قلمزنی، آثار چوبی و انواع و اقسام هنرهای مختلف از جمله فرش بافی، گیوه دوزی، قلمزنی، منبت، خراطی، چاقوسازی و فرش بافی در شمال استان اصفهان شناخته می‌شود.
اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان نطنز، شرایط پیش‌آمده در دوران شیوع بیماری کرونا را فرصتی مناسب برای انجام امور پژوهشی به‌ویژه در حوزه ثبت ناملموس دانسته و در راستای اجرای یک طرح ابتکاری و موفقیت‌آمیز، هر همکار این اداره، یک اثر ناملموس را برای اولین بار در این اداره در ایام شیوع کرونا مستندنگاری می‌کند، لذا در طی دو ماه اخیر افزون بر ۱۵ اثر ناملموس در زمینه‌های مختلف از جمله آیین‌های مذهبی، پخت غذاهای سنتی، بازی‌های محلی و صنایع‌دستی، شناسایی و مستندنگاری شده که پرونده‌های تهیه شده به منظور طرح و بررسی به شورای ثبت اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اصفهان ارسال خواهد شد.
* گزارش از محمدرضا حاجی هادی، مدیر روابط‌عمومی اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان نطنز
مرتبط:
ابیانه _روستایی تاریخی در دل کاشان