نوشته‌ها

باغ جهان نما یکی از کهن‌ترین باغ‌های شیراز

باغ جهان نما یکی از کهن‌ترین باغ‌های شیراز است که در شمال شرقی شهر شیراز و ضلع شرقی خیابان حافظ (دروازه قرآن) و بالاتر از میدان حافظیه قرار دارد.

این باغ در دوره فرمانروایی آل مظفر و آل اینجو بسیار سرسبز و آباد بوده است به طوری که در اشعار حافظ از صفا و سرسبزی آن سخن به میان آمده است. این باغ همانند سه باغ ارم، دلگشا و تخت قراچه که از باغ‌های مشهور شیراز می‌باشند، پیش از حمله تیمور گورکانی در نهایت آبادانی بوده است و ابن عربشاه مورخ دوره تیمور در عجایب المقدور این باغ را «زینت‌الدنیا» نامیده است.

باغ جهان نما در هنگام اقامت تیمور گورکانی در شیراز مورد توجه واقع شد به طوری که همانند آن را در اطراف سمرقند که زادگاه تیمور بوده است، احداث نموده و آن را «جهان نما» نامیدند. این باغ در دوره صفویه نیز از اهمیت زیادی برخوردار بوده و در سفرنامه شاردن به آن اشاره شده است اما پس از انقراض سلسله صفویه که ناامنی کشور را فرا می‌گیرد، این باغ تقریباً ویران می‌شود. با روی کار آمدن کریم خان زند این باغ بازسازی شده و عمارت وسط آن ساخته می‌شود.

باغ جهان نما

کریم خان این باغ را در سال ۱۱۸۵ هجری قمری حصارکشی کرد و در اطراف عمارت، خیابان‌کشی‌های زیبا و درختکاری مفصلی ایجاد کرد. پس از دوره زندیه، در دوره قاجاریه نیز باغ جهان نما یکی از باغ‌های آباد و باشکوه به شمار می‌رفته و عمارت باغ محل پذیرایی از مهمانان حکومت بوده است. در باغ جهان نما انواع درختان سرو و کاج کهنسال، مرکبات و درختان میوه دیده می‌شوند.

در داخل باغ جهان نما عمارتی به شکل هشت ضلعی دیده می‌شود. این عمارت دارای ۴ شاه‌نشین در چهار گوشه بنا می‌باشد و میان شاه‌نشین‌ها، اتاق‌های دو طبقه قرار دارند. این عمارت دارای نمای آجری است و در گذشته پنجره‌های چوبی داشته است که توسط مالک خصوصی آن برداشته شده و به جای آن پنجره‌های آهنی نصب گردیده است. در داخل عمارت یک حوض از سنگ مرمر یکپارچه نیز وجود دارد.

باغ جهان در حال حاضر در اختیار صدا و سیمای شهر شیراز است.

مرتبط:

شیراز و سوغاتی ها آن

باغ جهان نما ،شیراز

تاریخ در شیراز نه تنها از خشت‌ها، آجرها و جرز دیوارها بلکه از کاشی، نقاشی، خاتم کاری و چوبکاری شاخه‌های درختان نیز جلوه‌گری می‌کند تشکیل شده است. شیراز سری در تاریخ و پایی در امروز و اکنون دارد. باغ‌های قدیمی شیراز نسبتی میان ما و آن پیشینیانی که در این باغ‌های خرامیده‌اند و رفته‌اند، برقرار می‌کند. تقریبا اولین باغی که شیراز با آن از شما پذیرایی می‌کند باغ جهان نماست؛ باغی که ابن عربشاه تاریخ نویس دوران تیموری از آن به زینت الدنیا یاد کرده است. باغ جهان نما از جمله‌ باغ‌هایی است که در دوره کریم‌ خان زند بنا شده است. در زمان زندیه به دستور کریم خان زند در سده دوازده هجری قمری به دور آن دیواری بلند کشیده و عمارت کلاه فرنگی در وسط آن ساخته شد. البته برخی منابع می‌‌گویند باغ جهان نما مربوط به قرن هفتم هجری است و در دوره صفویه بنیانگذاری شده بعد از آن در دوره کریم خان بازسازی بهسازی می‎‌شود. این باغ در سال ۱۳۸۳ هجری خورشیدی بازسازی شد و توسط رئیس جمهور وقت افتتاح شد.

باغ جهان نما زیر چند کوه بنا شده است و تمام شیراز را زیرپای خود دارد. شاید به همین دلیل باشد که به آن جهان نما می‌گویند، زیرا باغ به تمام شهر مشرف است. دورتا دور باغ‌ را دیواری آجری با نمایی ساده محصور کرده و در مرکز باغ عمارت کلاه فرنگی با چهار حوض در کنار خود جا خوش کرده است. از شاخص‌های باغ‌های ایرانی کوشک و یا همان عمارتی که در وسط باغ‌ وجود دارد، است. کوشکی که ییلاقات شاهان و محلی برای پذیرایی از میهمانی‌های حکومتی محسوب می‌شود. عمارت کلاه فرنگی هشت ضلعی است و دارای چهار شاه نشین است که در چهار گوشه بنا قرار دارد و میان شاه‌ نشین‌ها اتاق‌های دو طبقه ساخته شده است. باغ وسعتی نزدیک به پنج هکتار دارد و در همه جای آن زیبایی‌های طبیعی و معماری شما را شگفت زده می‌کند؛ فرشی از گل در این باغ زیر پای شما پهن شده است.  در وسط باغ حوضی از سنگ مرمر قرار دارد که از آب رکن آباد پر می‌شده است؛ آب رکنی از جمله آب‌های مشهور و  قدیمی شیراز است که از روستای رکن آباد در شمال شیراز سرچشمه می‌گیرد. قنات رکنی در سال ۳۲۸ هجری به فرمان رکن الدین حسین فرمانروای دیلیمی فارس در ۱۲ کیلومتری شمال شیراز احداث و از آنجا به سمت شهر راهی شد. در روزگار زندیه آب رکنی را به داخل شهر کشیدند و همه مردم شیراز از آن بهره‌مند شدند. موزه‌ای در مرکز باغ جهان نما وجود دارد که در آن نسخ خطی قدیمی و دیگر ادوات حکومتی قرار داده شده است. علاوه بر دیوار آجری که مانند حصاری دورتادور باغ چیده شده، درختان سرو چند صد اسله در دو طرف خیابان‌های منتهی به کوشک وجود دارند. پوشش گیاهی غالب در این باغ سرو، کاج و نارنج است که یکی از شاخصه‌های شهر شیراز است. باغ در یک منطقه مربعی بزرگ قرار گرفته است که به چهار مربع دیگر تقسیم می‌شود. بخش‌های باغ با خیابان‌هایی، شبکه گونه به یکدیگر متصل شده اند که همه آنها به کوشک می‌ رسند. به عبارت ساده‌تر کوشک و کلاه فرنگی وسط باغ قرار گرفته و هسته باغ به حساب می‌آید. باغ جهان نما که قدیمی‌ترین باغ شیراز است در حال حاضر در اختیار صداوسیمای این شهر است.

باغ جهان نما تقریبا در ورودی شیراز بین دروازه قرآن و چهارراه حافظیه قرار دارد.

منبع:ویزیت ایران