یونسکو در جریان شانزدهمین جلسه کمیته بین دولتی حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس، پرونده «هنر ساخت دوتار و هنر اجرای موسیقی سنتی همراه با خوانندگی» را با عنوان «Dutar making craftsmanship and traditional music performing art combined with singing» از سوی این کشور به فهرست میراث ناملموس اضافه کرد.

یونسکو در توضیح  پرونده این کشور نوشت: دوتار یک ساز سنتی و ژانر موسیقی در ترکمنستان محسوب می‌شود. دوتار نوعی ساز با گردنه‌ای بلند، دو زه و بدنه‌ای گلابی‌شکل است که با یک صفحه چوبی نازک پوشانده شده است… دوتار جزء جدانشدنی فرهنگ ترکمن‌ها به شمار می‌رود و در تمامی ژانرهای اصلی موسیقی و خوانندگی ترکمنستان مورد استفاده قرار می‌گیرد. موسیقی با استفاده از دوتار به دو نوع موسیقی بدون کلام و موسیقی همراه با آواز تقسیم می‌شود… در ترکمنستان موسیقی دوتار جز ضروری مراسم‌ها، جشن‌ها، جشنواره‌های فرهنگی، گردهمایی‌های عمومی، گرامیداشت‌های ملی و برنامه‌های سرگرم‌کننده محسوب می‌شود.

ایران سال ۱۳۹۸ در چهاردهمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو «پرونده مهارت‌های سنتی ساختن و نواختن دوتار» را به نام خود ثبت جهانی کرده بود.

شانزدهمین جلسه کمیته بین دولتی حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس از ۱۳ تا ۱۸ دسامبر ۲۰۲۱ (۲۲ تا ۲۷ آذر) به صورت آنلاین برگزار می‌شود.

منبع: ایسنا

مرتبط:

شمخال _دره‌ای باشکوه در همسایگی ترکمنستان

لذت تجربه مزه‌هایی آشنا در دیار ترکمنستان

ترکمن‌ها در کشور خود از لغت روسی «سوتوی» برای سفره استفاده می‌کنند که به معنای جایگاه پاک و با ارزش است؛ چراکه نعمت خدا یعنی نان در آن قرار می‌گیرد. اهمیت این موضوع تا آنجایی است که در مراسم استقبال از مقامات و رؤسای جمهوری کشورهای خارج در این کشور این موضوع رعایت می شود.

ترکمن‌ها برای غذا خوردن اغلب بر روی زمین و بر دور سفره‌ای جمع می‌شوند که «ثاچاق» خوانده می‌شود و این سفره با غذاهای ترکمنی رنگ و بویی بی‌نظیر به خود می‌گیرد. از عادات جالب مردم ترکمنستان می‌توان به گفتن «بسم‌الله» قبل از شروع غذا اشاره کرد. ترکمن‌ها همچنین پس از هر وعده غذایی آیاتی از قرآن را تلاوت می‌کنند و به شکرانه نعمتی که نصیبشان شده آمین می‌گویند.

باید گفت که غذاهای ترکمنی شباهت زیادی به غذاها و ذائقه‌های ایرانی دارد و بیشتر موادغذایی استفاده شده در غذاهایشان از برنج، سبزیجات و انواع گوشت تشکیل شده است، در همین راستا به معرفی برخی از غذاهای معروف ترکمن‌ها از جمله چکدرمه می‌پردازیم.

از جمله‌ غذاهایی که در ترکمنستان بسیار طرفدار دارد می‌توان از «شورپا» نام برد. شورپا یکی از محبوب‌ترین سوپ‌های ترکمن و آسیای میانه است که از آب گوشت گوسفندی تهیه و با افزودن سیب‌زمینی و گوجه‌فرنگی کامل می‌شود. سبزیجات همراه با پیاز سرخ شده، هویج، آرد، برگ بو، نمک و فلفل طبخ می‌شوند و به همراه آبگوشت، گوشت گوسفندی آب‌پز شده و کمی خامه ترش سرو می‌شود.

«چکدرمه» نام اولین غذایی است که گردشگران در زمان سفر به ترکمنستان به وفور می‌شنوند، این غذا تا حدودی شبیه به استامبولی ایرانی‌ها است و ما نیز می‌توانیم در منطقه آق‌قلا و بندرترکمن در خانه‌ هموطنان ترکمنمان این غذای ترکمنی را تجربه کنیم. چکدرمه، چکدیرمه یا چگدریمه غذایی بسیار خوشمزه است که در حالت سنتی درون دیگ مخصوصی به نام «قازان» طبخ می‌شود و برای سفره‌های ایرانی بسیار مناسب است. ترکیبات اصلی این غذای ترکمنی را گوشت، برنج، پیاز، رب گوجه‌فرنگی، روغن، نمک و فلفل تشکیل می‌دهد. در روش پخت دیگری می‌توان به‌جای گوشت، از ماهی نیز استفاده کرد. این پلو را به ‌همراه دوغ و سبزی‌خوردن سرو می‌کنند.

«کوورما» از دیگر غذاهای مردم ترکمنستان است و علت اصلی طبخ آن به زندگی عشایری ترکمن‌ها باز می‌گردد که شیوه‌های متفاوتی برای حفظ گوشت ابداع کرده بودند. کوورما نیز گوشتی است که به قطعات کوچک خرد شده و در چربی حیوانی آن سرخ می‌شود که هم به شکل گرم و به شکل سرد سرو می‌شود.

از دیگر غذاهای محبوی در ترکمنستان می‌توان به «شیشلیک» اشاره کرد که طبخ ان با دیگر کشورها متفاوت است. تکه‌های گوشت بره بر روی آتش درخت هالوکسیلون که در بیابان‌های ترکمنستان وجود دارد کباب می‌شود و چوب‌های آن عطر و طعمی لذیذ به گوشت می‌بخشد.

غذای معروف بعدی در ترکمنستان «اکمک» نام دارد و ترکمن‌ها به آن چلفک نیز می‌گویند. اکمک نوعی نان است که روغن نداشته، شیرین است و بیشتر در وعده صبحانه سرو می‌شود. این نان از یک خمیر نرم و لطیف تهیه می‌شود که بر روی دیگی چدنی که روی حرارت داغ شده است پخته می‌شود و پس از تکمیل پخت بر روی آن کمی شکر پاشیده می‌شود.

«باسترمه» از دیگر غذاهای ترکمنی است که با ماهی تهیه می‌شود. نکته جالب طبخ این غذا استفاده از دانه‌های انار هنگام تهیه باسترمه است. این پلو را باید با موادی چون برنج، ماهی، سیب‌زمینی، پیاز، انار دانه شده، نمک و فلفل تهیه کرد.

از آنجایی که ماش در فرهنگ غذایی ترکمن‌ها جایگاه ویژه‌ای دارد و معمولا در این کشور چندین نوع غذا با این حبوبات خوشمزه تهیه می‌شود، «ماش‌پلو» نیز طرفدار بسیار زیادی در این کشور دارد و از غذاهای اصیل ترکمن‌ها محسوب می‌شود. برای تهیه این غذا از برنج، ماش، گوشت چرخ‌کرده، پیاز، زعفران، روغن زیتون و ادویه استفاده می‌شود که در عین سادگی طعمی بسیار لذیذ دارد. این غذا در اصل به شکل کته یا دمی تهیه می‌شود و آبگوشت ماهیچه، سالاد و سبزی‌خوردن همراه با آن سرو می‌شود.

«نخود پلو» نیز غذایی لذیذ و خوشمزه است که با برنج، نخود، رب انار، مرغ یا گوشت به دلخواه، پیاز و زعفران و ادویه‌های مختلف طبخ می‌شود که سرشار بودن آن از کلسیم، پتاسیم، آهن و ویتامین نخود پلو را به یکی از غذاهای مقوی و پرطرفدار کشور ترکمنستان تبدیل کرده است. برخی، از تکه‌های گوشت در این پلوی خوشمزه استفاده می‌کنند و برخی دیگر گوشت چرخ‌کرده قلقلی را ترجیح می‌دهند که در هر صورت بسیار لذیذ می‌شود.

«بوروک» غذایی شبیه پیراشکی و بسیار لذیذ که مخصوصا در ماه رمضان بر سر سفره مردم ترکمنستان دیده می‌شود. این غذا با طعمی متفاوت مطابق با ذائقه و میل کودکان و بزرگسالان طبخ می‌شود. از نظر مواد غذایی که در آن به کار رفته بسیار مقوی بوده و به همین دلیل هنوز هم به عنوان یکی از غذاهای اصلی بر سر سفره مردم ترکمن جای دارد. گول بوروک (بوروک با گوشت)، بوروک اسفناج و قاتقلی بوروک از انواع بوروک‌های محبوب در ترکمنستان هستند.

مردم ترکمنستان از افرادی هستند که برای نان و نان‌پزی اهمیت و ارزش بالایی برخوردارند به همین دلیل «پیشمه» یا بیشمه شیرینی پرطرفداری در این کشور است. این خوراکی نوعی نان محلی ترکمنی است که شبیه به گوشفیل است.

بیشمه در لغت به هر چیز پختنی اطلاق می‌شود و در اصطلاح ترکمن‌ها، نانی روغنی و شبیه به بامیه است. برای تهیه این شرینی خمیری که با مواد خاص آماده کرده‌اند در اندازه‌های کوچک در روغن داغ سرخ می‌کنند. معمولا در تهیه خمیر بیشمه از شیر، شکر، تخم‌مرغ و جوش‌شیرین استفاده می‌شود تا طعم بهتری به خود بگیرد.

از دیگر شیرینی‌های معروف ترکمنستان می‌توان به «قاتلاما» اشاره کرد که بیشتر در مراسم‌های خاص و عروسی‌ها طبخ می‌شود. این شیرینی نوعی نان روغنی است که هر قطعه آن به شکل ورقی نازک در می‌آورند و تعدادی را به همراه هم در روغن داغ سرخ می‌کنند، در نهایت پس از آماده شدن قاتلاما بلافاصله روی آن شکر می‌پاشند تا شیرینی شکر در تمام لایه‌ها جذب شود.

منبع: ایسنا

مرتبط:

شمخال _دره‌ای باشکوه در همسایگی ترکمنستان

راهنمای سفر از بندر ترکمن تا گنبد کاووس

ابوالفضل مکرمی‌فر در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص لغو یا برگزاری جشن‌های نوروزگاه در استان، با توجه به شیوع ویروس کرونا، اظهار کرد: جشن‌های نوروزگاه به دلیل تجمع در یک مکان لغو شد؛ بنابراین ۱۳۸ جشن نوروزگاه در ۲۸ شهرستان، خانه‌های تاریخی و مجموعه‌های فرهنگی در سطح استان که برای نوروز تدارک دیده شده بود، کنسل شد.

وی ادامه داد: جشن بین‌المللی نوروزگاه در مرز ترکمنستان  نیز به دلیل جلوگیری از تجمع در مکان‌های مرتبط به بعد از فروکش کردن بیماری کووید ۱۹ موکول شده است تا شرایط به حالت عادی بازگردد.

سفر به خراسان رضوی را به بعد از مرتفع شدن بحران کرونا موکول کنید

مکرمی‌فر یادآور شد: با توجه به تصمیمی که در ستاد خدمات سفر انجام شده است، خراسان رضوی در ایام نوروز پذیرش مسافر نخواهد داشت. لذا از عموم زائران و مسافران تقاضا می‌شود سفر به استان را برای بعد از مرتفع شدن این ویروس برنامه‌ریزی کنند تا بتوانیم میزبان خوبی برای زائران و مسافران باشیم.

وی افزود: بر اساس بخش‌نامه‌هایی که از سوی وزارت بهداشت و ستاد پیشگیری کرونا در استان ابلاغ شده است، حجم پذیرش مسافر و زائر رو به کاهش و کنترل‌های لازم در حال انجام است، همچنین ورود مسافران از طریق پایانه‌های مسافربری مانند راه‌آهن، فردودگاه و … کاهش پیدا کرده است.

تمدید اعتبار تمامی مجوزهای گردشگری تا پایان اردیبهشت ۹۹

مدیرکل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی خراسان رضوی ادامه داد: در راستای این موضوع تمامی مجوزها اعم از پروانه‌های بهره‌برداری، گواهینامه‌های حرفه‌ای، مجوز فعالیت یا کارت‌های راهنمای گردشگری که مستلزم مراجعه حضوری است، تا پایان اردیبهشت ۹۹ دارای اعتبار بوده و برای تمدید آن‌ها نیاز نیست به اداره کل مراجعه شود.

مکرمی‌فر خاطرنشان کرد: همچنین کلیه مجوزهای جدید اعم از گواهینامه‌های حرفه‌ای، پروانه‌‎های بهره‌برداری، مجوزهای فعالیت و کارت‌های راهنمایان گردشگری که باز هم مستلزم مراجعه حضوری هستند، به پایان فروردین ۹۹ موکول شد، همچنین تا اطلاع‌ ثانوی کلیه دوره‌های آموزشی، همایش‌ها، جلسات و نشست‌ها در اداره کل که موجب تردد و رفت‌آمد جمعی افراد می‌شود به تعویق افتاد.

وی در خصوص نظارت بر تاسیسات گردشگری استان تصریح کرد: برای تشدید نظارت بر فعالیت‌های تاسیساتی و شکایت مردم از تاسیسات گردشگری، سامانه پاسخگویی به شماره ۰۹۶۲۹ در نظر گرفته شده است و در صورت شکایت به سرعت اقدامات لازم انجام خواهد گرفت؛ ضمنا ما با همکاری بخش خصوصی نیز اقدامات لازم جهت شناسایی و معرفی واحدهای غیر مجاز را آغازکرده‌ایم و اقدامات لازم جهت جلوگیری از فعالیت آن‌ها در حال انجام است.

مکاتبه با جامعه حرفه‌ای هتلداران استان برای پذیرش بیماران تازه بهبودیافته

مدیرکل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی خراسان رضوی عنوان کرد: در مکاتبات با جامعه حرفه‌ای هتلداران درخواست شد که آن دسته از واحدهای اقامتی که آمادگی پذیرش بیماران تازه بهبودیافته را دارند، به ما معرفی کنند که در همین راستا برخی از واحدها کتبا اعلام کردند، آمادگی لازم جهت پذیرایی از بهبودیافتگان را دارند.

وی ادامه داد: این امر طبق بخشنامه‌ای است که از طرف ستاد کشوری و معاونت گردشگری به ما رسیده مبنی بر این که بنا به تقاضایی که از سوی وزارت بهداشت صورت گرفته، در بخشنامه به ما اعلام شده هتل‌هایی که می‌خواهند به شکل داوطلبانه در دوران نقاهت در اختیار بیمار قرار گیرند را اعلام کنیم. این امر در دوران نقاهت مد نظر است؛ یعنی دورانی که در بیمارستان دوره خود را گذرانده و بهبود یافته‌اند و لازم است چندوقتی تحت کنترل باشند و این موضوع در این زمان مد نظر است.

مکرمی‌فر افزود: بنا به این تقاضا و پیگیری‌ها با جامعه هتلداران، حدود ۱۰۰۰ تخت آماده به ما پیشنهاد شده و ما به معاونت زیارت استان اعلام کردیم که در صورت لزوم در اختیار دانشگاه علوم پزشکی قرار گیرد. ضمن این که این موارد به صورت استندبای بوده و در صورت نیاز استفاده می‌شود و لذا به معنای این نیست که الان این خدمات به افراد داده می‌شود.

مکرمی‌فر تشریح کرد: نظارت‌ها با ۱۵۰ واحد نظارت که تلفیقی از ناظران بهداشت، اماکن و سایر تاسیسات مرتبط هستند، از اوایل اسفند آغاز شد، این نظارت‌ها هم به صورت تلفیقی و هم به صورت مستقل توسط اداره کل در حال انجام است؛ چنانکه هر چه کوتاهی و قصور در تاسیسات گردشگری به ویژه بحث بهداشتی مشاهده شود، شدیدا برخورد می‌شود و اقدامات قانونی لازم انجام خواهد گرفت.

مکرمی‌فر در خصوص تعطیلی موزه‌ها و مجموعه‌های تاریخی تصریح کرد: تعطیلی و بازگشایی موزه‌ها و مجموعه‌های تاریخی استان نیز بر اساس دستور ستاد پیش‌بینی استان خواهد بود و هر شهرستان تابع دستور این ستاد اقدامات لازم را انجام خواهد داد.

وی گفت: دستورالعمل پیشگیری از ویروس کرونا به تمام تاسیسات گردشگری استان ابلاغ شده است و به خوبی در حال اجراست؛ پذیرش مسافر و زائر در مهمان‌سراها، مدارس، واحدهای اقامتی و زائرسراهای غیر رسمی ممنوع است و این اماکن حق پذیرش مسافر را ندارند.

مدیرکل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی خراسان رضوی متذکر شد: ما از تمام مردمی که مشهد را به عنوان مقصد سفر نوروزی خود انتخاب کردند، خواهش می‌کنیم سفر خود را به تعویق انداخته و برنامه سفر خود را به پس از فروکش کردن این بیماری موکول کنند تا شرایط به حالت عادی خود بازگردد، این مهم همچنین از سوی ستاد پیشگیری از کرونا که توسط استانداری انجام می‌شود ابلاغ می‌شود.

مرتبط:

لغو دومین جشنواره نوروزی کرمانشاه