سرنوشت تپه تاریخی بجنورد چه می‌شود؟
مدیر اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان خراسان شمالی می‌گوید: تپه «معصوم‌زاده» را کاوش می‌کنیم، اگر بخشی از تپه نیازمند حفاظت بود، انجام می‌شود و اگر نقطه‌ای احتمالا کمترین نشانه‌ها را داشت، می‌توانیم یک‌سری بخش‌ها را آزادسازی کنیم، در واقع با پایان کاوش، تکلیف تپه تاریخی بجنورد مشخص می‌شود.
مردم این منطقه از استان خراسان شمالی در حدود دهه ۴۰ راهی برای درآمدزایی کشف کرده بودند و آن پیدا کردن آثار تاریخی از دل تپه «معصوم‌زاده» بود. سرانجام حضور پدر باستان‌شناسی ایران در این منطقه، شناسایی و ثبت آن به حفاظت از باقی‌مانده‌های این تپه تاریخی بجنورد کمک کرد.
هرچند تا همین چند سال قبل هم خبرهای چندانی از وضعیت این محوطه تاریخی که درصد زیادی از آن زمین کشاورزی بود، در دست نبود، مگر چند فصل مطالعه و کاوش. تا همین پنج سال قبل باز هم خبر چندانی از تپه در دسترس نبود، تا باز هم تصاویر جدید از ساخت‌وسازهای نهادی نظامی در بالای تپه و هجوم مردم برای ساخت و ساز در عرصه و حریم تپه به واسطه قراردادهایی که با شهرداری داشتند، خبر داد.
و این‌بار تپه تاریخی بجنورد قرار است طرح جدیدی از کاربری را به خود ببیند و آن احیای مرکز توزیع میوه و تره‌بار بجنورد در این نقطه به قول متولیان میراثی و ایجاد میدان میوه و تره‌بار به قول فعالان میراثی است.
اکنون حبیب پزدان‌پناه – مدیر اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان شمالی – در گفت‌وگو با ایسنا، حضور غرفه توزیع تره‌بار در این منطقه را به حدود ۱۲ سال قبل مربوط می‌داند.
او می‌گوید: براساس هماهنگی‌های انجام‌شده شهرداری با میراث فرهنگی در حدود ۱۲ سال قبل، در این بخش از تپه که در واقع ورودی جنوبی شهر بجنورد محسوب می‌شود، باستان‌شناسان گمانه‌زنی کردند و هیچ اثری به دست نیامد، بنابراین اجازه دادند تا با ایجاد سازه‌هایی به صورت موقت، یک‌سری غرفه‌سازی انجام شود.
وی با بیان این‌که بعد از این مدت غرفه‌ها خراب شده و آن‌ها می‌خواهند در همان فضا، غرفه‌هایی را که اشکالاتی داشت در حدود ۲۵ تا ۳۰ سانتی‌متر از زمین بار دیگر کار کنند، ادامه می‌دهد: در همان بخش در طول سال‌های متمادی از حدود ۵۰ سال گذشته تا امروز، نخاله‌های ساختمانی و خاکبرداری‌ها از نقاط دیگر را در این بخش ریخته‌اند، بنابراین در حدود یکی دو متر از زمین هم که حفر شود با نخاله‌های ساختمانِ کنده‌شده در سال‌های قدیم روبه‌رو هستیم.
او با اشاره به اجازه میراث فرهنگی برای حفر تا حدود ۲۰ سانتی‌متر، بیان می‌کند: با این وجود به آن‌ها تاکید شده که فقط با سازه‌های موقت می‌توانند طرح خود را اجرایی کنند و در این شرایط نیز طرح باید شبیه به کانکس و با استفاده از شیشه و «ساندویچ پنل» (دیواره یا سقف‌هایی که از ترکیبات سبک تشکیل شده و از دو طرف به دو لایه ورق محدود شده‌اند و در میان آن‌ها یک لایه عایق قرار دارد) و به صورت محدود کار شود.
پزدان‌پناه با تاکید بر این‌که «واقعیت این است که آن فضا وجود دارد و به همان صورت به حال خود رها شده» می‌گوید: قرار نیست میدان تره‌بار در این منطقه ایجاد شود، بلکه آن‌ها می‌خواهند برای بافت منطقه خدمات ارائه دهند. کلا در فضایی حدود ۲۰۰ متری فضایی به صورت غرفه توزیع میوه و تره‌بار ایجاد می‌شود.
او با بیان این‌که آن منطقه از شهر بجنورد، جای ایجادِ میدان تره‌بار نیست، ادامه می‌دهد: نه تنها میدان میوه و تربار در خروجی شهرستان قرار داد، بلکه در کارگروه زیربنایی شهرداری در کنار گذر نیز اقدامات اولیه برای ایجاد میدان میوه و تره بار جدید انجام شده، حتی زمین را تحویل گرفته‌اند و کار انجام می‌شود.
وی اما مالک این تپه تاریخی بجنورد را به واسطه ساخت‌وسازهای انجام‌شده مالکیت مشاع بین شهرداری و مردم می‌داند و تاکید می‌کند: میراث فرهنگی هیچ مالکیتی روی این بنای تاریخی ندارد.
مدیر کل میراث فرهنگی استان خراسان شمالی با تاکید بر این‌که طرح نخست باید در کمیته فنی مطرح شود و مورد تایید نظر اعضای کمیته قرار بگیرد، در اختیار گرفتن این محوطه تاریخی با یک زمین معوض را نیز غیر ممکن می‌داند.
او توضیح می‌دهد: بر اساس پیگیری‌هایی که از وزارت راه و شهرسازی برای گرفتن زمین معوض انجام دادیم، آن‌ها نیز امکان این کار را ندارند. این زمین در ورودی جنوبی شهر است و موقعیت خوبی دارد، اما مساله این است که باید اولویت‌بندی کنیم. اگر ۲۰۰ میلیارد تومان برای تملک این زمین پرداخت کنیم، نمی‌توانیم کار دیگری انجام دهیم. از سوی دیگر هم برای تغییر کاربری زمین یا تملک کامل این محوطه با شهرداری مکاتباتی انجام دادیم، اما آن‌ها نیز به دلیل محدودیت اعتبار توانایی انجام این کار را ندارند.
یزدان‌پناه با این وجود با تاکید بر پیگیرهای میراث فرهنگی برای تعیین تکلیف بحث کاوش با استفاده از اعتبارات استانی می‌گوید: استاندار برای کاوش این محوطه تعهد داده است، که با پایان کاوش، اگر نیاز به نگهداری بخشی از تپه بود، بعد از توافق با مالکان از آن حفاظت می‌کنیم و در ضلع غربی تپه که احتمالا آثار کمتری دارد می‌توانیم یک‌سری را آزادسازی کنیم.
مدیر کل میراث فرهنگی استان با این وجود این صحبت‌ها را یک طرح پیشنهادی می‌داند که به نتیجه رسیدن آن نیازمند کاوش و رسیدن به نتیجه‌ای درست در این زمینه است و تاکید می‌کند: اگر معاونت و پژوهشگاه میراث فرهنگی مجوزِ کاوش را صادر کنند، می‌توانیم حداقل در یک فرآیند چندساله، همه منطقه را کاوش کرده و تکلیف آن را مشخص کنیم.
منبع:ایسنا