نوشته‌ها

حیات‌وحش دریایی کشور در خطر انقراض

مدیرکل زیست‌بوم دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت:حدود ۱۶۰۰ گونه ماهی، ۱۰ گونه پستاندار دریایی، هفت گونه دلفین، پنج گونه لاک‌پشت دریایی و حدود ۱۰۰ گونه آبسنگ مرجانی در آبهای جنوب ایران و بیش از دو هزار گونه در دریای خزر شناسایی شده‌اند که بخش زیادی از آنها در معرض انقراض هستند.

دریاها و اقیانوس‌ها با وسعت بیش از ۷۱ درصد سطح کره زمین و برخورداری از بالاترین تنوع زیستی، از اهمیت بسیار زیادی برخوردارند، تنوع زیستی از نظر علمی به مجموعه‌ای از تنوع ژنی، تنوع گونه‌ای و تنوع اکوسیستمی در یک منطقه گفته می‌شود اما به زبان ساده‌تر تنوع زیستی را می‌توان گوناگونی در شکل حیات یک منطقه دانست، در حقیقت تنوع زیستی یک ثروت طبیعی است که نیاز بشر را در زمینه پوشاک، خوراک، مسکن و حتی سلامتی روح و روان تامین می‌کند.

در دنیا کشورهایی که دریا دارند از نعمات آن نیز بهره می‌برند، برداشت از منابع دریایی می‌تواند بخش زیادی از نیازهای آن سرزمین را رفع و بحث امنیت غذایی آن را تامین کند از این رو دارا بودن یک کشور از سواحل و دریا یک مزیت است غیر از آنکه از منابع زیستی برداشت می کند، فعالیت‌های اقتصادی، حمل و نقل کالا، مواد سوختی، تولید انرژی های تجدید پذیر، آموزش، تحقیق، تولید دانش و محصولات زیست فناوری همه از مزیت هایی است که دریاها برای یک کشور در راستای توسعه دریا محور به ارمغان می‌آورند.

ایران با دارا بودن سه حوضه آبی مهم شامل دریای خزر در شمال، خلیج فارس و دریای عمان در جنوب یکی از کشورهای مطرح در زمینه علوم دریایی و توسعه دریا محور است که زیستگاه هزاران گونه آبزی است و ظرفیت بسیار بالایی از لحاظ اقتصادی و توسعه پایدار دارد.

به اعتقاد کارشناسان، زیستمندان موجود در طبیعت برای محیط زیست و انسان‌ها بسیار مفید هستند، بر همین اساس بر ارزش ذاتی حیات وحش و کارکردهای مختلف آن شامل کارکردهای محیط زیستی، ژنتیکی، اقتصادی، اجتماعی، علمی، آموزشی، فرهنگی، تفریحی، زیبایی شناختی و همچنین نقش حیات وحش در توسعه پایدار و رفاه انسانی تاکید شده است.

بر اساس آمار سال ۲۰۱۵، بیش از ۶۱ هزار گونه جانوری در دنیا زندگی می‌کنند که حدود ۶ هزار گونه از آنها در معرض تهدید قرار دارند، این آمار بر اساس فهرست سرخ IUCN (اتحادیه بین‌المللی حفاظت از محیط زیست) تهیه شده و نشان می‌دهد که اکنون ۹.۷ درصد مهره‌داران جهان در معرض تهدید هستند.

در ایران، حدود هزار و ۱۷۰ گونه مهره‌دار وجود دارد که بر اساس فهرست سرخ IUCN حدود ۷۸ گونه از آنها در معرض تهدید هستند البته درجه این تهدیدات مختلف بوده و ممکن است برخی از آنها به شدت در معرض انقراض و برخی با درجه کمتر باشند اما آنچه گفته شده این است که حدود ۷ درصد از گونه‌های جانوری مهره‌دار کشور در معرض تهدید قرار دارند.

اما در این میان به دریاها و موجودات زنده آنها به عنوان اکوسیستمی ارزشمند، با وجود اهمیت زیادشان در چرخه طبیعت، آن‌طور که باید توجه نشده است در حالی که زیستگاه های ارزشمندی برای هزارن گونه دریایی هستند، در آبهای جنوبی ایران حدود هزار و ۶۰۰ گونه ماهی، ۱۵ گونه میگو، ۱۰ گونه پستانداران دریایی، ۷ گونه دلفین، ۵ گونه لاک‌پشت دریایی، حدود ۱۰۰ گونه آب‌سنگ مرجانی و بیش از ۷۰ گونه پرنده گزارش شده است، لاک‌پشت‌های دریایی و برخی ماهیان از جمله کوسه‌ماهی‌ها جزو گونه‌های در معرض خطر محسوب می‌شوند.

 

داود میرشکار مدیرکل زیست‌بوم دریایی سازمان حفاظت محیط زیست روز دوشنبه در گفت وگو با خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: داشتن دریا یکی از نعمت هایی است که برخی کشورها از جمله ایران از آن برخوردارند، حال در این میان تعدادی از کشورها از منابع زیستی آن به نحو مطلوب بهره برداری و استفاده می کنند تعدادی هم آنطور که باید و شاید از آن بهره مند نمی شوند در حالی که کشورها می توانند با توسعه دریا محور، توسعه پایدار را به ارمغان آورند.

وی افزود: همانطور که در قرآن کریم در سوره انبیاء نیز آمده، حیات از زیر دریاها آغاز شده، از این رو این مقوله بسیار حایز اهمیت است، همواره زندگی در زیر دریاها برای انسان جالب بوده و سعی در کشف آنها داشته اما با همه این کنجکاوی‌ها دانشمندان معتقدند هنوز شاید بسیاری از گونه‌های دریایی شناسایی نشده باشند.

میرشکار ادامه داد: ایران از شمال با دریای خزر و از جنوب با خلیج فارس و دریای عمان احاطه شده و این سه دریا مزایای ویژه‌ای هم از نظر اقتصادی و هم استراتژیک برای کشور ایجاد کرده است.

وی گفت: خلیج فارس و دریای عمان با دارا بودن منابع عظیم زیستی و ذخایر عظیم غیر زیستی از بزرگ‌ترین پناهگاه‌های موجودات دریایی مانند آب‌سنگ‌های مرجانی، ماهیان کوچک، ماهیان شیلاتی و غیر شیلاتی، صدف‌ها، حلزون‌ها، نرم تنان، شقایق‌های دریایی، اسفنج‌های دریایی، عروس‌های دریایی، لاک پشت‌ها، دلفین‌ها، کوسه‌ماهی‌ها و بسیاری از موجودات دریایی دیگر است.

 

وی افزود: حدود ۱۶۰۰ گونه ماهی، ۱۵ گونه میگو، ۱۰ گونه پستانداران دریایی، هفت گونه دلفین، پنج گونه لاک‌پشت دریایی، حدود ۱۰۰ گونه آب‌سنگ مرجانی و بیش از ۷۰ گونه پرنده در آب‌های جنوب ایران گزارش شده است، لاک‌پشت‌های دریایی و برخی ماهیان از جمله کوسه‌ماهی‌ها جزو گونه‌های در معرض خطر محسوب می‌شوند.

میرشکار ادامه داد: همچنین جنگل‌های مانگرو و آب‌سنگ‌های مرجانی دو زیستگاه با اهمیت و پر تولید خلیج فارس و دریای عمان هستند که جنگل‌های مانگرو به عنوان اکوسیستم‌های حایل بین دریا و خشکی است که از دو گونه حرا و چندل تشکیل شده و مجموع مساحتی بیش از ۲۱ هزار هکتار را در سواحل ایران شامل می‌شود.

 

وی اظهار داشت: در واقع در خلیج فارس و دریای عمان دو زیستگاه بسیار با ارزش و پر تولید مانند جنگل‌های حرا و آب‌سنگ‌های مرجانی وجود دارد که از زیستگاه‌های پر تولید کره زمین محسوب می‌شوند یعنی تولید اولیه آنها بسیار بالاست و ماهیان شیلاتی تولید می‌کنند و زادآوری در آنها بسیار زیاد است از این رو بیوم زنده‌ای که تولید می‌کنند بسیار بالا است.

blank

مدیرکل زیست بوم دریایی سازمان حفاظت محیط زیست اظهار داشت: آب‌سنگ‌های مرجانی بعد از جنگل‌های حاره‌ای به عنوان دومین بیوم پرتولید کره زمین محسوب می‌شود، در واقع حیات بیش از هزاران گونه جانوری به این زیستگاه‌ها مرتبط است این زیستگاه‌ها محیطی امن برای زادآوری، گذراندن زمان لاروی و نوزادی برای این گونه‌ها هستند، در واقع نوزادگاه‌های ما در دریاها محسوب می‌شوند، البته باید بدانیم آب‌سنگ‌های مرجانی جزو گونه‌های در معرض انقراض در کل کره زمین هستند.

وی گفت: علف‌های دریایی، سواحل صخره‌ای، سواحل شن و ماسه‌ای، مناطق جزر و مدی، مصب‌ها، خوریات و خلیج‌ها از دیگر زیستگاه‌های دریایی محسوب می‌شوند که تنوع زیستی منحصر به فردی را در خود جای داده‌اند.

 

میرشکار افزود: این زیستگاه‌ها مزایای بسیار زیادی چه از حیث اقتصادی، تنوع زیستی و گردشگری برای ما ایجاد کردند از برخی از این پتانسیل‌ها توانستیم به درستی استفاده کنیم و از برخی نیز به علت برداشت بی‌رویه و تخریب زیستگاه‌ها محروم شدیم و در برخی نقاط کشور مانند خلیج نایبند این زیستگاه‌ها کارکرد اصلی خود را به دلایل مختلف اعم از تخریب، آلودگی بالا و استحصال سواحل از دست داده و یا بسیار ضعیف شده‌اند.

مدیرکل زیست بوم دریایی سازمان حفاظت محیط زیست به گونه‌های دریایی در خطر انقراض در خلیج فارس اشاره کرد و گفت: لاک‌پشت‌های دریایی، پرندگان آبزی و کنار آبزی، پستانداران دریایی و برخی از ماهیان، شکم پایان، صدف‌ها و خارپوستان جزو گونه‌های در خطر انقراض هستند.

میرشکار افزود: پنج گونه لاک‌پشت شامل منقار عقابی، پشت چرمی، سبز، زیتونی و سرخ در خلیج فارس وجود دارد که لاک‌پشت منقار عقابی، سبز و زیتونی در یک دهه اخیر برای تخم‌گذاری در سواحل خلیج فارس، جزایر و دریای عمان دیده شده‌اند.

وی درباره تعداد گونه‌های دریایی در خلیج فارس گفت: طی بررسی‌های اخیر که در حوزه سواحل مکران انجام شد بنا به گفته صیادان با برابری در کلیدهای شناسایی حدود ۱۹ گونه دریایی مانند دلفین‌ها و نهنگ‌ها شناسایی شده است اما گزارش تکمیلی با پایش میدانی توسط کارشناسان پستانداران دریایی در حال انجام است ، در گذشته ۱۰ گونه پستانداران اعلام شده بود که اکنون به ۱۹ گونه رسیده است.

blank

 

میرشکار در ادامه به شرایط آبسنگ های مرجانی اشاره کرد و افزود: حدود ۱۰۰ گونه آبسنگ‌ مرجانی ثبت شده در خلیج فارس و دریای عمان وجود دارد که بسیاری از آنها به علت بهره‌برداری ناپایدار، تغییرات اقلیم، صید و صیادی غیر مسئولانه و غیر مجاز، آلودگی‌ها، استحصال زمین از دریا و گردشگری دریایی غیر مسئولانه در معرض خطر انقراض هستند.

میرشکار درباره وضعیت زیستی دریای خزر گفت: دریای خزر زیستگاه و مامن گرانبهاترین ماهیان دنیاست و به لحاظ تنوع زیستی بسیار غنی است، بهترین گونه شناخته‎ شده ماهیان خزر، ماهیان خاویاری است که از منابع اقتصادی با ارزش و از حیث تنوع زیستی جزو گونه‌های ارزشمند این اکوسیستم محسوب می‌شوند.

 

وی افزود: تاکنون بیش از دو هزار گونه در دریای خزر شناسایی شده است، حضور ماهیان مهم‌ترین فون ( تنوع زیستی) این اکوسیستم آبی به شمار می‌رود، اکوسیستم دریای خزر دارای ۱۳۳ گونه ماهی، ۳۸۰ گونه زئوبنتوز، ۳۱۵ گونه زئوپلانکتون ،۴۵۰ گونه فیتوپلانکتون و ۴۶۶ گونه پرنده است.

میرشکار ادامه داد: از میان ماهیان شناسایی شده بیشتر ساکن آب شیرین (رودخانه‌ها و تالاب‌ها) هستند و حدود ۲۳ درصد از آنها را ماهیان مهاجر از دریا به رودخانه تشکیل می‌دهند، حدود ۱۷ درصد از گونه‌های ماهی این منطقه غیر بومی هستند. ۴۴ درصد از گونه‌های ماهیان این منطقه قابلیت بهره‌برداری اقتصادی دارند و ۲۴ درصد از گونه‌های ماهیان این منطقه، انحصاری دریای خزر بوده و در سایر نقاط دنیا وجود ندارند.

مدیرکل زیست بوم دریایی سازمان حفاظت محیط زیست اظهار داشت: این گونه‌ها به لحاظ حفاظتی دارای ارزش ویژه‌ای هستند ضمن اینکه از خصوصیات ویژه این اکوسیستم منحصر به فرد به حساب می‌آیند و باید نسبت به حفاظت از آنها تمهیدات خاصی صورت گیرد.

وی گفت: ۶ درصد از گونه‌های این منطقه شدیدا در معرض خطر انقراض هستند، ۲۱ درصد نیازمند حفاظت بوده و فقط ۳۶ درصد وضعیت خوبی دارند، به طور کلی تخریب زیستگاه مخصوصا برای ماهیانی که مهاجر بوده و در رودخانه تولید مثل می‌کنند؛ چرخه زندگی آنها را به خصوص در دوره تولید مثل برهم زده است، همچنین صید بی‌رویه گونه‌های اقتصادی از عوامل مهم در خطر انقراض قرار گرفتن گونه‌های ماهیان این منطقه هستند.

میرشکار به کاهش تنوع زیستی در دنیا و کشور اشاره کرد و افزود: بی‌توجهی به ارزش‌های زیست محیطی و تنوع زیستی و عدم مدیریت پایدار بهره‌برداری، در دسترس نبودن اطلاعات پایش‌های مستمر گونه‌ها و زیستگاه‌ها، افزایش جمعیت و گسترش فعالیت‌های انسانی به ویژه در مناطق حساس اکولوژیکی، جدایی حفاظت و توسعه اقتصادی و عدم انطباق برنامه‌های توسعه‌ای با برنامه‌های حفاظتی، تغییر کاربری اراضی و مصرف بیش از حد سموم، کودهای شیمیایی و آفت‌کش‌ها برخی از دلایل کاهش تنوع زیستی است.

 

وی افزود: بهره‌برداری بیش از حد از منابع گیاهی و جانوری، آلودگی آب و خاک در اثر فعالیت‌های مختلف صنعتی و کشاورزی، انتقال و معرفی گونه‌های غیر بومی، تجارت غیر قانونی حیوانات و بذرهای گیاهی، صید و شکار غیر مسئولانه و غیر مجاز و ابزارهای نامتعارف و غیرمجاز بی‌شمار شکار و صید از دیگر دلایل کاهش تنوع زیستی در سطح جهان و ایران است.

blank
مدیرکل زیست بوم دریایی سازمان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: حفاظت و بهره‌برداری پایدار از اکوسیستم‌های طبیعی راه نجات تنوع زیستی است، در صورت پذیرش این موضوع توسط تمامی ارکان یک جامعه با دو واقعیت روبه‌رو خواهیم بود اول اینکه زیستگاه‌ها با سرعتی پر شتاب در حال نابودی است و همراه با نابودی زیستگاه‌ها یک چهارم تنوع زیستی جهان نیز محو می‌شود، دوم اینکه زیستگاه‌ها را نمی‌توان نجات داد مگر اینکه با معرفی معیشت‌های جایگزین و ارتقای سطح معیشت و زندگی، مشارکت جوامع محلی را در حفاظت و بهره‌برداری پایدار از منابع طبیعی داشته باشیم.

میرشکار گفت: در این راستا معاونت محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست اقدامات خود را به سه سطح ملی، بین‌المللی و منطقه‌ای معطوف کرده است.

 

وی افزود: «آموزش جوامع محلی از طریق برگزاری کارگاه‌های آموزشی به منظور حفاظت گونه‌های در معرض خطر انقراض و امداد و نجات آنها و همچنین آموزش همگانی در سطح مدارس، ادارات دولتی و نظامیان»، «تدوین برنامه‌های اقدام ملی حفاظت از گونه‌های در معرض خطر انقراض و زیستگاه‌های طبیعی با مشارکت تمامی ذینفعان»، «اجرایی کردن برنامه‌ها و سیاست‌های کنوانسیون‌های بین‌المللی و منطقه‌ای حفاظت از تنوع زیستی (CMS, CBD ، CITES ، کنوانسیون تهران) و پایش تنوع زیستی از جمله گونه‌های در معرض خطر انقراض، زیستگاه‌های با اهمیت برخی از اقدامات این معاونت است.

میرشکار ادامه داد: «امداد و نجات تنوع زیستی دریایی از جمله پستانداران دریایی و لاک پشت‌های دریایی»، «تدوین پروپزال پیشنهاد اضافه شدن گونه‌های در معرض تهدید و توجیه جهت گنجاندن نام آنها در لیست ضمایم کنوانسیون‌های مربوطه در راستای حفاظت موثرتر از آن گونه‌ها»، «همکاری در برگزاری نشست‌ها، کنفرانس‌ها، همایش‌های با موضوع حفاظت از تنوع زیستی و جلب مشارکت دانشگاهیان، نهادهای دولتی، غیردولتی و ارگان‌های نظامی و انتظامی»، «انعقاد تفاهم‌نامه با نهادهای ملی اعم از دولتی و غیردولتی و مردم‌نهاد و همچنین تفاهم‌نامه با سایر کشورها در راستای حفاظت از تنوع زیستی» و «همکاری در تدوین، ترجمه و چاپ کتاب و راهنماهای مرتبط با حوزه تنوع زیستی و حفاظت از آنها» از دیگر برنامه‌های معاونت دریایی سازمان محیط زیست در راستای حفاظت و بهره‌برداری پایدار از اکوسیستم‌های طبیعی است

از : کیمیا عبدالله پور

خزر نیازمند تغییر باورها

 باور و فرهنگ غلط بهره‌کشی حداکثری از دریای خزر فراتر از توان اکوسیستم و بازسازی، این زیستگاه منحصر به فرد را با خطر جدی مواجه ساخته که نخستین علاج آن تلاش برای اصلاح باور و رویکرد ساکنان جوامع پیرامونی در استفاده متعارف از پتانسیل این پهنه آبی است.

دریای کاسپین یا خزر، به عنوان بزرگترین حوزه آبی محصور در خشکی جهان سال‌ها است که در پیچ و خم مشکلات و گرفتاری‌های بی‌شمار دست و پنجه نرم می کند.

مهمترین مولفه یک زیستگاه آبی به ویژه اکوسیستم محصور، وضعیت کمّی و کیفی آب آن زیستگاه است.

دریای خزر، به عنوان بزرگترین زیستگاه آبی شمال ایران این روزها علاوه بر آن که از کمبود آب و پسروی و پایین آمدن تراز آبی رنج می برد در حوزه کیفیت آب نیز معضلات آزاردهنده بسیاری دارد.

از یک سو تغییر تراز آب خزر در فرایندهای فیزیکی مانند تبخیر، چرخه آب و رسوب‌گذاری و از سوی دیگر بر دیگر فعالیت‌ها در حوزه اکولوژی ساحل مانند فعالیت های انسانی و صنایع دریایی تاثیر مستقیم دارد.

به استناد آمار رسمی، سالانه ۴۰۰ میلیون متر مکعب انواع آلاینده ها شامل آفت کش ها، سموم کشاورزی، عناصر سنگین و فاضلاب در شمال کشور تولید می شود که فقط ۴۰ درصد آن تصفیه و بقیه به صورت مستقیم و غیرمستقیم به دریای خزر می ریزد.

هر چند سهم ایران در این آلوده‌سازی بسیار کمتر از کشورهای همسایه و حدود ۱۲ درصد برآورد شده اما همین میزان نیز بر تغییر کیفیت آب خزر در مناطق فراساحلی موثر است.

تغییر کیفیت آب خزر نیز آثار و پیامدهای ناگوار بسیاری دارد که از آن جمله می توان به رشد بی رویه ماکرو جلبک ها، تاثیر بر جمعیت زیستمندان خزری، دگرگون سازی دوره مهاجرت گونه های آبزی یا پرندگان و حتی تعفن ناشی از ماندابی شدن و افزایش لاشه فیتوپلانکتونها اشاره کرد.

علاوه بر آن، دغدغه‌های مهم دیگری همچون مشخص نبودن رژیم حقوقی دریای خزر و مشکلات ناشی از برداشت نفت و آلودگی های ناشی از آن در برخی کشورهای حاشیه خزر و ورود حجم عظیم فاضلاب خانگی، کشاورزی و صنعتی به همراه تخریب رودخانه‌ها، از جمله دغدغه ها و مشکلات خزر است که فراروی بزرگترین دریاچه جهان قرار دارد.

دریاچه خزر

باید پذیرفت که صیانت از دریای خزر فقط از سوی یک نهاد یا جامعه ساحل نشین پیرامونی امکان پذیر نیست و برای اعمال اصلاحات در راهبرد حاکم بر مدیریت خزر باید نهادهای متعددی همچون بنادر و دریانوردی، محیط زیست، گردشگری، شیلات و حتی وزارت امور خارجه وارد میدان شوند تا در یک برنامه جامع اقدام مشترک علاوه بر هدایت فکری و عملی مردم بومی و گردشگران، فرهنگ مردم برای اجرای رفتارهای همخوان با خزر بهبود یابد.

در این مسیر بهره مندی از آیین های بومی و محلی با رویکردهای علمی، هنری، تفریحی می تواند فرهنگ بومیان را برای پاسداشت خزر بهبود بخشیده و با یادآوری مسئولیت همگانی، تلاش‌ متمرکزی در این راستا انجام شود.

به یقین ترسیم سطح بهره برداری از پتانسیل های فسیلی و زیستی و مانند آن کمک شایانی به پایداری منطقه در حوزه های مختلف خواهد کرد که باید با اصلاح روش های زندگی مبتنی بر مصرف گرایی و اسراف بدنبال کاهش پسماند و آلاینده های زیستی بود.

از دیگر راه‌های برون رفت از مشکلات و معضلات خزر تقویت ساز و کارهای مطالعاتی و پژوهشی در حوزه این بوم‌سازگان با ارزش است.

برای تثبیت وضع کنونی و ارتقای کمی و کیفی اکوسیستم خزر باید مولفه‌های مختلفی در حوزه هیدرودینامیک آب و هواشناسی و حتی فرایندهای ساحلی خزر در بازه زمانی دراز مدت و مشخص و به صورت سیستماتیک رصد و آنالیز شود که در زمان حاضر علاوه بر مرکز ملی مطالعات و تحقیقات خزر پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی نیز در این حوزه فعال است.

۱۲ آگوست یا ۲۲ مرداد به نام خزر نام گذاری شده تا تلنگری بر جوامع پیرامونی این اکوسیستم ارزشمند و البته کشورهای مجاور آن باشد تا حداقل در روزی مشخص راهبردی واحد برای برخورد با متجاوزان ،آلوده کنندگان و آسیب رسانان به این پهنه آبی پربرکت ترسیم کنند و جلوی تشدید آثار دست اندازی در این زیست بوم آبی را بگیرند.

در حال حاضر به سبب حجم معضلات خزر و با عنایت به بضاعت و توان اندکی گلستان، تمام دغدغه‌ها و پیگیری ها بر احیا و حفظ خلیج گرگان به عنوان تحفه ارزشمند و مازاد خزر برای گلستانی ها معطوف شده و در سطح کلان استان، برنامه ای برای چالش‌ها و معضلات خزر دیده نشده است.

امید می رود در وهله نخست با عبور از شرایط اضطرار خلیج گرگان در گام‌های بعدی بتوان برای رفع مشکلات فراروی بزرگترین حوزه آبی محصور در خشکی جهان، گام‌های موثری برداشت.

هیرکانیا، استراباد، گیلان ،شمال، مازندران، خزر، کاسپین و یا هر اسم دیگری که بر این پهنه آبی بگذاریم نیازمند توجه بیشتر اهالی پیرامونی و مسوولان ذیربط است.

دریای خزر پس از جدا شدن از دریای سیاه در حدود ۵ میلیون سال پیش که از آبهای آزاد جهان جدا شد چرخه‌های متعدد نوسان تراز آب را تجربه کرده بطوریکه مساحت آن از یک میلیون کیلومتر مربع تا یکصد و پنجاه هزار کیلومتر مربع در نوسان بوده است و دامنه تغییر تراز آب بیش از سیصد متر تخمین زده میشود.

اینک دریای خزر، از جنوب به ایران، از شمال به روسیه، از غرب به روسیه و جمهوری آذربایجان و از شرق به ترکمنستان و قزاقستان محدود می‌شود اما برخی ویژگی های اقلیمی و جغرافیایی مانند شکل‌گیری تعداد بیشتری از سکونتگاه های شهری و روستایی و سرازیرشدن فاضلاب های خانگی و صنعتی و کشاورزی به دریا در کنار بهره برداری بیشتر گردشگری در مقایسه با دیگر همسایگان و به تبع آن انباشت فراوان زباله در کنار نگرانی از احتمال خشکیدن خلیج گرگان، آسیب های جدی است که ایران بیشتر از ۴ کشور دیگر حاشیه خزر با آن مواجه است.

دریای خزر

 

دریای خزر یکی از عمیق ترین نقاط جهان است و بستر عمیق آن ۱۰ برابر عمیق ترین نقطه خلیج فارس است از دیگر سو قسمت های عمیق خزر بیشتر در جنوب آن و حوزه جغرافیایی ایران قرار دارد.

طول دریای خزر حدود هزار و ۳۰ تا هزار و ۲۰۰ کیلومتر و عرض آن بین ۱۹۶ تا ۴۳۵ کیلومتر است، سطح دریا پایین تر از سطح دریاهای آزاد است و اکنون ۲۶٬۵ تا ۲۸ متر پایین تر از سطح دریاهاست.

در سواحل دریای خزر حدود ۲۰۰ شهر بزرگ با بیش از ۲۲۰ منبع آلودگی صنعتی و حدود ۱۵ میلیون نفر جمعیت وجود دارد که ایران با بیشترین تراکم جمعیت در سواحل این دریا بیش از سایر کشورها با آلودگی دست و پنجه نرم می کند.

همچنین دریای خزر به دلیل تولید بخش قابل توجهی از محصولات شیلات منطقه و نیز حدود ۹۰ درصد خاویار جهان، برای کشورهای ساحلی دارای اهمیت اقتصادی است.

۱۲ آگوست سال ۱۳۸۵ که برای نخستین بار پنج کشور حاشیه‌ دریای خزر برای همکاری‌ های محیط زیستی در رابطه با دریای خزر با هم میثاق بسته و کنوانسیون منطقه ای حفاظت از محیط زیست دریای خزر موسوم به کنوانسیون تهران را تشکیل دادند، روز دریای خزر نامیده شده و از آن سال لازم الاجرا شدن مصوبات این کنوانسیون به‌ عنوان یک رخداد مهم محیط زیستی جشن گرفته می شود.

استان گلستان در کرانه شرقی (جنوب شرقی) دریای خزر قرار دارد و خلیج گرگان نیز با بهره‌مندی از چند رودخانه در حفظ اکوسیستم و تقویت آبزیان آن موثر است.

شهرستانهای بندرگز، گمیشان و بندر ترکمن در گلستان ساحلی محسوب می‌شوند و آشوراده تنها جزیره ایرانی دریای خزر نیز در حوزه سرزمینی این استان است.

مرتبط:

آشوراده بزرگ‌ترین جزیره‌ ایرانی دریای خزر

متل قو ؛ نگین درخشان دریای خزر

مرهم کرونا بر محیط‌زیست دریای خزر

شیوع ویروس کرونا با همه تبعات منفی که برای کشور از جمله مازندران داشت ، به خاطر کاهش حمل و نقل دریایی و تعطیل بودن سواحل، دریای خزر را به ساحل آرام رسانده است.

به گزارش خبرنگار ایرنا ، با شیوع ویروس کرونا، بسیاری از مسائل انسانی تحت تاثیر قرار گرفت؛ رفت و آمدها کاهش یافت تا به نوعی از شیوع بیشتر ویروس کرونا، پیشگیری شود. کاهش رفت و آمدها و همچنین تعطیل شدن مراکز گردشگری، اگرچه بار سنگین مالی بر این صنعت تحمیل کرد ، اما باعث شد محیط زیست به بازآفرینی دست بزند.

یکی از مناطقی که همواره مورد توجه فعالان محیط زیست قرار دارد ، دریای خزر و سواحل آن است. هر ساله گردشگران بسیاری برای استفاده از دریای خزر به مازندران سفر می‌کنند ، اما برخی از گردشگران علاقه‌ای برای جمع کردن زباله‌های تولیدی خود ندارند و آن را در ساحل رها می‎‌کنند. آلودگی‌های پسماند و پساب ناشی از حضور گردشگران از دغدغه‌های فعالان محیط زیست است ، اما امسال با شیوع کرونا، مراکز گردشگری که در ساحل بودند تعطیل شدند، گردشگران کم‌تر به سفر آمدند و حمل و نقل دریایی ناشی از تجارت هم کاهش یافت، فصل صید زودتر تمام شد و آبزیان فرصت بیشتری برای تخم‌ریزی پیدا کردند و شاید بتوان گفت خزر رنگ آرامش به خود دید.

افزایش کیفیت آب دریای خزر در سواحل

مدیرکل محیط زیست مازندران در این زمینه به ایرنا گفت: نیاز است در پساکرونا، تبعات کرونا از جهت‌های مختلف مورد بحث و بررسی علمی قرار گیرد.

حسینعلی ابراهیمی با بیان اینکه به جز حوزه پسماند، کرونا در دیگر بخش‌های زیست محیطی تاثیر مثبت داشته است ، افزود : گازها گلخانه‌ای کاهش یافته و با کاهش رفت و آمدها آلودگی هم کاهش داشته است .

وی با اظهار این که تبعات حضور گردشگران فقط پسماند نیست ، توضیح داد : پساب‌ها ، از دیگر تبعات حضور گردشگران است که توجه خاصی به این بخش نشده و در این زمینه ۲ تا چهار برابر میانگین کشوری عقب هستیم در حالی که این معضل تا سر سفره مصرف کنندگان محصولات دریایی کشیده می شود. یکی از تبعات کرونا این بود که امسال به خاطر تعطیلی بخش گردشگری آن هم در اوج گردشگرپذیری مازندران طی ماههای اسفند و فروردین ، میزان ریزش پساب به دریا بشدت کاهش یابد و این یعنی محیط زیست خزر تمیزتر از سال های گذشته بود.

این مسئول با بیان اینکه کرونا باعث شد که صید ماهیان استخوانی از دریای خزر هم امسال زودتر از دیگر سال‌ها به پایان برسد، گفت : خوشختانه امسال ماهیان برای زادآوری فرصت بیشتری به دست آوردند چون علاوه بر تعطیلی زودهنگام صید و صیادی دریایی ، صید غیرمجاز ماهیان بویژه در هنگام مهاجرت به رودخانه ها برای تخم ریزی توسط افراد هم کاهش یافت.

ابراهیمی با اظهار این که رفتار انسان ها در یک اقلیم خرد تاثیر بسزایی در اقلیم کلان دارد ، افزود : به همین سبب نیز ما کاهش رفت و آمدهای ناشی از کرونا را در آرامش دریا به صورت مشهودی مشاهده می کنیم .

وی با اعلام این که فعالیت های محیط زیست در دوران کرونا باید بدرستی مورد توجه قرار گیرد ، توضیح داد : در ایام کرونا بسیاری از مشاغل و دستگاه‌ها مانند پلیس و دستگاه‌های خدمات‌رسان تعطیل‌بردار نیستند و دستگاه محیط زیست هم در این ایام فعال بود و شاید کمتر مورد توجه قرار گرفت در حالی که در این ایام گشت‌ها و مراقبت‌های ما بیشتر بود تا غافلگیر نشویم و عده ای از غافلگیری ما سواستفاده نکنند.

مدیرکل محیط زیست مازندران افزود : مثلا یکی از نگرانی ها ما این بود که در شرایط کرونا عده‌ای شغل خود را از دست دادند و ممکن است به سمت جبران خسارتشان از محل محیط زیست بر بیایند مانند قاچاق چوب و شکار غیرمجاز و با همین نگاه هم تلاشمان را در راستای کاهش اثرات مخرب بر محیط زیست افزایش دادیم.

این مسئول با اشاره به سنجش و آنالیز آب دریای خزر در ایام شیوع کرونا ، اظهار داشت : بر اساس سنجشی که داشتیم کیفیت آب خزر در سواحل بسیار بهتر شده و این به دلیل کم‌تر شدن فاضلاب استان، کم‌تر شدن فعالیت صیادان و فعالان حوزه دریا است.

ابراهیمی نتیجه گیری کرد  اگر چه مراکز گردشگری حوزه جنوبی دریای خزر به دلیل شیوع کرونا تعطیل شدند ، اما این ویروس تاثیر مثبت در تمامی حوزه‌های زیست محیطی و بویژه دریا داشته است.

اتفاقات خوب در ساحل

بر اساس آمار رسمی وزارت بهداشت ، کرونا ضمن این که تاکنون باعث مرگ بیش از ۶ هزار و ۷۰۰ نفر از هموطنان شده و حدود ۱۱۱ هزار نفر در کشور به طور قطعی به این ویروس مبتلا شده‌اند، ضرر هنگفتی بویژه به صنعت گردشگری وارد کرد و صنایع هوایی هم متوجه ضررهای بسیاری شده‌اند، اما محیط زیست گویا زنده شده است، زمین در اقدامی هوشمند، خود را بازآرایی کرده و حتی در باغ وحش‌ها هم شاهد زاد و ولد حیوانات هستیم. حجم ترانزیت دریایی تا ۴۰ درصد کاهش یافته و این به معنای کاهش آلودگی دریای خزر است.

رئیس اداره محیط زیست دریایی اداره کل محیط زیست مازندران درباره شیوع کرونا بر محیط زیست دریای خزر به ایرنا گفت: اگرچه کرونا تاثیر منفی بر بخش‌های اقتصادی و معیشت جوامع داشته ، اما برای محیط زیست اثرات مثبتی در پی داشته است.

کامران نصیر احمدی با بیان اینکه فعالیت اقتصادی لجام گسیخته، توسعه پایدار به همراه ندارد، افزود : در این فعالیت‌های اقتصادی که تاثیرات اکولوژی آن بدون آینده‌نگری و جبران باشد، زمین دست به کار می‌شود تا آن را جبران کند.

وی با اشاره به کاهش ۲۰ تا ۴۰ درصدی حجم تجارت جهانی که به معنای کاهش تولید است، گفت : کاهش تولید به معنای کاهش آلاینده‌های وابسته به تولید است که شاید بخش مدیریت نشده آن به شکل مستقیم وارد طبیعت می‌شد و با حذف و یا کاهش تولید، این بخش مدیریت نشده هم دیگر وجود ندارد که وارد طبیعت شود.

این مسئول با بیان اینکه ۹۰ درصد از حجم تجارت در حوزه دریایی اتفاق می‌افتاد، تصریح کرد: اکنون با کاهش تجارت، کاهش بسیار شدید تردد دریایی را شاهد هستیم که سلامت فیزیکی دریا و سواحل را به همراه دارد.

نصیر احمدی با اشاره به اینکه هر ساله در ایام نوروز، دریای خزر پذیرای گردشگران بسیاری بود و پسماند بسیاری در ساحل باقی می‌ماند، ادامه داد: اکنون به دلیل شیوع کرونا و تعطیلی سواحل، با ساحل تمیز مواجه هستیم و آلاینده‌ها کاهش یافته‌اند.

وی با بیان اینکه به دلیل شیوع کرونا، حمل و نقل غیرضروری به شدت حذف شده است، خاطرنشان کرد: بعد از اجرایی شدن پروتکل‌های ستاد ملی کرونا، با کاهش آلاینده‌هایی حتی در پایتخت مواجه هستیم و شاید تهران در پساکرونا هیچوقت نتواند هوای سالم دوران کرونا را دوباره تجربه کند.

رئیس اداره محیط زیست دریایی اداره کل محیط زیست مازندران با اشاره به اینکه کاهش آلاینده‌ها به معنای کاهش سوخت‌های فسیلی است، اظهار کرد: هر اندازه رفت و آمدهای غیروضروری و آلاینده‌ها کاهش یافته و این از اثرات مثبت کرونا است ، اما از آنجا که ویروس مشترک بین حیوان و انسان است و از طریق حیوان به انسان منتقل شده از این جهت باید اثرات منفی کرونا را در دریا مورد بررسی قرار داد.

این مسئول افزود : باید توجه کنیم اگر حمل و نقل دریایی دوباره از سر گرفته و این ویروس به دریا منتقل شود ، ظرفیت مقابله با کرونا در دریا به چه شکل خواهد بود و در این زمینه باید سناریوی لازم نوشته شود.

وی با تاکید بر اثبات سلامت محصولات دریایی ، گفت : البته شاید در بعضی از حوزه محصولات دریایی که در برخی کشورها خام‌خواری صورت می‌گیرد باید کنترل بیشتری شود.

افزایش مصرف آب ، زخم کرونا بر محیط زیست 

نصیر احمدی یکی از تبعات منفی کرونا بر محیط زیست را افزایش مصرف آب دانست و افزود : با این که کارشناسان تاکید کرده‌اند که شست و شوی هر روزه لباس‌ها امری ضروری نیست و با آویزان کردن لباس در آفتاب و یا گرم کردن آن، ویروس از بین می‌رود. ولی باز هم شاهد افزایش مصرف آب هستیم که هیچ توجیه فنی ندارد.

وی افزود : ما از کشورهای کم آب هستیم و اکنون در این شرایط خوب و کاهش آلودگی باید در مدیریت آب بشدت عاقلانه رفتار کنیم. اگر نسبت به ماندگاری ویروس در سطوح مختلف آگاهی داشته باشیم مصرف آب را هم می‌توان مدیریت کرد.

رئیس اداره محیط زیست دریایی اداره کل محیط زیست مازندران استفاده از شوینده ها را در میزان مصرف آب و مسموم کردن محیط زیست موثر دانست و توضیح داد : شوینده‌ها سرشار از مواد ریزمغذی هستند که عامل کف دهنده محسوب می‌شوند و پرواضح است که مصرف شوینده‌ها، مصرف آب را هم افزایش می‌دهد و هم ریزمغذی‌های بیشتری را وارد فاضلاب شهری و فضای آب‌های زیرزمینی می‌کنیم.ورود این حجم از ریزمغذی به منابع آب زیرزمینی شاید نوعی اوور دوز محسوب شود و حذف آن از منابع آبی هم نیازمند تصفیه ثانویه است که آن هم باعث غنی‌سازی آب می‌شود و در نهایت این پدیده موجب رشد زیاد گیاهان در آب‌های سطحی مثل رودخانه‌ها شده و اکسیژن محلول در آب را کاهش می‌دهد و سبب از بین رفتن موجودات آب‌زی می شود.

نصیر احمدی ادامه داد: تجزیه این اجساد هم فرآیندی اکسیژن‌بر است و مجدد باعث کاهش اکسیژن محلول در آب می‌شود و در دراز مدت شاید منجر به مردن آن اکوسیستم شود. در واقع نظام زمین هوشمند است و آلودگی را در خود نگه نمی‌دارد و برای کنترل این آلودگی با بازخوردی که شاید برای ما منفی باشد، زمین حالت مثبت به خود می‌گیرد.

وی تاکید کرد : حرف من فقط مربوط به استفاده زیاد از شوینده ها و مصرف آب زیاد در کرونا نیست و باید باید آگاهی افزایش یابد تا در پساکرونا هم از شوینده‌ها استفاده بی‌رویه نداشته باشیم. ضمن این که بیدار شدن وجدان عمومی و آگاهی اجتماعی در این باره نباید مسئولان را غافل کند. سیستم فاضلاب پیشرفته که عناصر ریزمغذی را از فاضلاب جدا کند نیاز استان‌های شمالی است. در واقع شهرهای شمالی خیلی پیشتر باید به این سیستم مجهز می‌شدند. سیستم‌های فاضلاب فعلی از نظر حجم، دریافت و نوع عملکرد باید ارتقا یابد.

نصیراحمدی با اظهار این که کرونا در مجموع برای محیط زیست خوب بود، گفت : کرونا شرایط محیط زیست را تغییر داد و بسیاری از موجودات را به زیستگاه اصلی خود برگرداند. بخش هایی از سواحل آبی که هیچوقت دلفین به خود ندیده بودند ، اکنون شاهد حضور دلفین هستند، فرودگاه‌هایی که بین ۲ جنگل بودند و حیوان در این محدوده تردد نمی‌کرد ، اکنون شاهد حضور حیوانات در این مناطق هستیم.

وی با بیان اینکه کرونا به صورت موکد به ما نشان داد که برخی از ساخت و سازها و کارها، دستکاری بدون فکر در طبیعت بوده است ، اظهار کرد: شاید فکر نکردیم چیزهایی که ساخته‌ایم چه تاثیری بر محیط زیست دارد ، اما کرونا راه جدیدی در حوزه محیط زیست به روی چشم جهانیان باز کرد که در آینده چگونه رفتار کنیم که با کم‌ترین آسیب به محیط زیست، دستاورد اقتصادی پایدار برای جامعه داشته باشیم.

او ادامه داد : شاید کرونا ثابت کرد محیط زیست بیشتر از این ظرفیتی برای آلاینده‌ها ندارد و زمین دست به کار شد. فارغ از نوع تحلیل‌ها که کرونا چه تبعاتی دارد ، اما اثرات کرونا برای محیط زیست مثبت بوده است. کرونا ما را به این فکر فرو برد که به ظرفیت اکوسیستم آبی بیشتر توجه کنیم و بیندیشیم که چه تغییراتی انجام دادیم و این تغییرات تا چه اندازه ضروری بود و فایده داشت ؟ کرونا به ما یادآور شد زمانی برای کارها اجازه صادر کنیم که برگ برنده با سواحل و محیط زیست باشد.

این کارشناس محیط زست دریایی گفت : امیدواریم مسائلی که اکنون در شرایط شیوع کرونا رعایت می کنیم و برگ برنده‌ای برای محیط زیست است ، با شروع فصل اقتصادی هم این شرایط را حفظ کنیم. اکنون فعالیت‌های برداشت از ذخایر نفتی دریای خزر هم تحت‌الشعاع ویروس کرونا قرار گرفته و شرایط بهتری برای دریا رقم زده است.  اکنون که آلودگی کاهش یافته و دریا کمی رنگ آرامش به خود دیده اما هیچوقت آرامش کوتاه مدت برای اکوسیستم بزرگی مانند دریای خزر نمی‌تواند درمان خوبی باشد و باید برای کاهش آلودگی دریا فکر اساسی کرد.

وی خاطرنشان کرد: در حوزه ساحل اتفافات خوبی رقم خورده و حجم بار آلایندگی در سواحل مازندران به شدت کاهش یافته است.

ضرورت پایدار سازی بازگشت تعادل  

جامعه علمی و دانشگاهی هم معتقد است کرونا اگرچه تاثیرات ناخوشایندی بر جوامع انسانی گذاشته اما محیط زیست فرصت تنفس دوباره یافته و خزر در این میان اهمیت دوچندان دارد.

یک عضو هیات علمی دانشگاه آزاد واحد جویبار در زمینه تاثیر کرونا بر اقلیم دریای خزر به ایرنا گفت : اقیانوس‌ها و دریاها و همچنین محیط‌های ساحلی از جمله منابع با ارزش انرژی و غذا و ذخایر معدنی و برقرارکننده ارتباطات تجاری و حمل و نقل دریایی هستند و با توجه به اهمیت این اکوسیستم برای جوامع انسانی در حال حاضر، بررسی میزان تاثیر بیماری‌های همه گیر نظیر بیماری کرونا روی این اکوسیستم‌های طبیعی ضروری به نظر می‌رسد.

دکتر آزاده ولی‌پور افزود : برای این منظور اول لازم است تاثیر این بیماری را روی انواع آلودگی‌های دریایی مورد بررسی قرار دهیم. از جمله آلودگی‌های دریایی می‌توان به آلودگی‌های خانگی، صنعتی و کشاورزی اشاره کرد که شامل پساب‌های انسانی و پاک کننده‌های شیمیایی، پساب‌های شیمیایی کارخانه‌ای، مواد آلی و آفت‌کش‌ها هستند.

وی توضیح داد : بدیهی است پساب‌های انسانی از جمله پاک کننده‌های شیمیایی مستقیم به فاضلاب‌ها هدایت می‌شوند و همچنین می‌دانیم در برخی از تحقیقات موجود از جمله گزارشات سازمان بهداشت جهانی یکی از راه‌های احتمالی انتقال ویروس کرونا، تماس ناایمن با فاضلاب معرفی شده است و وجود ویروس در مدفوع بیمار به عنوان یک منبع بالقوه شناسایی شده است، به همین دلیل با وجود اینکه تا کنون میزان گستردگی انتقال بیماری از این منبع شناسایی نشده است، اما با توجه به اینکه آلودگی‌های خانگی و پاک کننده‌های شیمیایی که بدون تصفیه وارد شبکه فاضلاب شهری می‌شوند ،مستقیم وارد نهرها و رودخانه‌ها و از آنجا به دریاها هدایت می‌شوند به همین دلیل تاثیر این آلودگی‌ها و پسماندهای خانگی بر سلامت اکوسیستم‌های دریایی را نمی‌توان نادیده گرفت.

این استاد دانشگاه که رشته اش ” فیزیک دریا ” است ، گفت : از طرفی اگر چه ویروس کرونای عامل بیماری کووید ۱۹ در ماهیان بیماری‌زا نبوده است و توصیه‌های بهداشتی صرفا به منظور جلوگیری از مخاطره بهداشتی احتمالی ناشی از انتقال مکانیکی ویروس از طریق آب و سطح بدن ماهی است ، اما محققان اعلام کردند که ممکن است احتمال انتقال ویروس از انسان به حیوان وجود داشته باشد و به همین دلیل با توجه به گسترش آلودگی‌ها از طریق جریان‌های ساحلی نباید خطر آلودگی آب‌های ساحلی و محیط‌های رودخانه‌ای را از طریق فاضلاب‌ها نادیده گرفت.

وی افزود : همچنین باید بشدت نگران پسماندهای عفونی و خطرناکی باشیم که ممکن است در کنار منابع آبی و در محیط‌های ساحلی رها شوند چرا که سالانه هزاران انسان به سبب استفاده از آب آلوده بر اثر تخلیه فاضلاب‌های صنعتی و شهری حاوی مواد شوینده و تخلیه و دفن غیربهداشتی پسماند به بیماری‌های واگیردار مبتلا و جان خود را از دست می‌دهند.

این استاد دانشگاه گفت : در مورد پساب‌های شیمیایی کارخانه‌ای، مواد آلی و آفت‌کش‌ها باید اذعان داشت با توجه به کاهش فعالیت‌های صنعتی در بحران کرونا میزان پساب‌های شیمیایی کارخانه‌ای تا حدی کاهش یافته است و از این لحاظ اکوسیستم‌های آبی و دریایی ماه‌های آرام و بی‌دردسری را گذرانیده‌اند اما در مورد آلودگی‌های کشاورزی و آلودگی‌های حاصل از مواد مغذی اضافی برای رشد محصولات زراعی و همچنین آلودگی‌های ناشی از مواد رادیواکتیو نظیر نیروگاه‌های برق هسته‌ای و آلودگی‌های حرارتی این اپیدمی تاثیر چندانی در میزان آلودگی‌های دریایی ناشی از موارد این چنینی نداشته است.

ولی‌پور خاطرنشان کرد: درحالی که در مورد آلودگی‌های ناشی از استخراج مواد معدنی، برداشت نکردن منابع قابل استخراج از جمله شن و ماسه از محیط‌های ساحلی موجب بازگشت به شرایط مطلوب برای موجودات کف‌زی و آبزیان مناطق کم عمق و حفظ اکوسیستم طبیعی ساحل در این بحران شده است ، آلودگی‌های پلاستیکی نظیر کیسه‌های پلاستیکی و و دفن زباله‌ها و مواد زائد در مناطق کم عمق ساحلی و رها سازی ماسک و دستکش‌های استفاده شده در محیط، بویژه در حاشیه رودخانه‌ها در دراز مدت، در شرایط ادامه این اپیدمی موجب آسیب‌های جدی به طبیعت دریایی خواهد شد.

وی افزود: از طرفی شیوع و ادامه بیماری کرونا افت قابل ملاحظه‌ای برای حمل و نقل دریایی جهان رقم زده است که در نتیجه به همان میزان ازآلودگی‌های نفتی ناشی از عبور و مرور نفتکش‌ها و تخلیه مواد زائد و زباله کشتی‌ها به داخل دریاها کاسته شده است.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: همچنین  لازم به ذکر است با توجه به کاهش رفت و آمدهای درون‌شهری ناشی از قرنطینه خانگی، بسته شدن کارخانه‌ها و کاهش استفاده زغال سنگ در نیروگاه‌های بزرگ از میزان غلظت ذرات آلاینده در هوای شهرها کاسته شده است بنابراین ریزش‌های‌ آسمانی با کیفیت مطلوب‌تری وارد دریاها می‌شوند. از طرفی با توجه به اینکه اقیانوس‌ها معمولا یک سینک کربن طبیعی هستند که دی‌اکسید کربن را از جو جذب می‌کنند ، از آنجایی که دی‌اکسید کربن جو در اثر کاهش غلظت آلاینده‌های جوی کاهش یافته  است، با کاهش خطر اسیدی شدن اقیانوس‌ها شرایط مطلوبی برای زیست مرجان‌ها و صدف‌های دریایی شکل گرفته است.

وی در پایان یادآور شد: در یک جمع بندی می‌توان گفت با وجود اینکه این ویروس آسیب‌هایی را متوجه محیط زیست دریایی کرده، اما مزایایی نیز ایجاد کرده که مورد توجه متخصصان محیط زیست دریا قرار گرفته است.

منبع:ایسنا

مرتبط:متل قو ؛ نگین درخشان دریای خزر

آمادگی برای راه‌اندازی گردشگری دریایی

معاون بندری و اقتصادی سازمان بنادر گفت: بنادر شمالی کشور ظرفیت بسیار مناسبی برای توسعه گردشگری دریایی دارند و این سازمان  آماده ارائه تسهیلات به بخش خصوصی برای ساخت شناورهای مسافری است.

به نقل از وزارت راه و شهرسازی، فرهاد منتصر کوهساری با اشاره به سفر وزیر راه و شهرسازی به استان گیلان و بازدید از بنادر آستارا و انزلی و تاکید بر اتصال هرچه زودتر این بنادر به ریل و افزایش سهم گردشگری، اظهار داشت: بدون شک یکی از ظرفیت‌های بندر انزلی و حتی بندر آستارا به گردشگری دریایی برمی‌گردد که استعداد بسیار خوبی دارند.

وی ادامه داد: این مساله در طرح جامع بنادر کشور که تا پایان سال نهایی می‌شود دیده شده است که در کنار بُعد تجاری این دو بندر به رشد ظرفیت‌های گردشگری آن‌ها خواهد انجامید. به این شکل با پرداختن به این ظرفیت فوق‌العاده ۲.۵ میلیون نفر جمعیت استان گیلان این امکان را دارند تا به درستی از آن بهره ببرند.

وی تصریح کرد: بندر انزلی زیرساخت بسیار خوبی داشته و کاملاً آماده است. تنها نیاز این بندر به کشتی‌های مسافری است و در آن نوع کشتی‌های مسافری تندرو پیش‌بینی شده است.

عضو هیأت عامل سازمان بنادر و دریانوردی ادامه داد: در این زمینه بخش خصوصی می‌تواند از این ظرفیت در بنادر شمالی کشور به بهترین شکل استفاده کرده و سازمان بنادر آمادگی دارد از محل وجوه اداره شده به آن‌ها بابت این موضوع تسهیلات پرداخت کند. به این شکل برای تأمین یا ساخت شناورهای مسافری اقدام می‌شود. ساخت این کشتی‌ها و شناورهای مسافری در داخل کشور امکانپذیر بوده و صنعت کشتی‌سازی ایران این ظرفیت را دارد.

وی افزود: در جنوب ایران از این ظرفیت بهره برده شده و ده‌ها فروند شناور آماده شده که ساخت داخل است و در شمال کشور هنوز از این ظرفیت استفاده نشده است. بخش خصوصی می‌تواند از این ظرفیت برای تأمین یا ساخت شناورهای مسافری بهره ببرد و همچون سواحل جنوبی از این امتیاز بهره برده شود.

معاون امور بندری و اقتصادی سازمان بنادر و دریانوردی ادامه داد: در این زمینه به خصوص امکان مسافرت به کشورهای منطقه و بنادر باکو، ماخاچ کاله، آستاراخان، اکتاو و ترکمنستان فراهم شده و نقش بسزایی در رونق گردشگری در کنار بعد تجاری در بنادر شمالی ایران خواهد داشت.

سفر به جنگل‌های انجیری

جنگل‌های انجیری سوادکوه یکی از زیباترین جاذبه‌های منحصربه‌فرد در نوار جنوبی دریای خزر به شمار می‌آید.

یکی از دلایلی که نام این جنگل‌ها را جنگل‌های انجیری گذاشته‌اند این است که درختان انجیر زیادی در این منطقه وجود دارد. این درختان طیف زیبایی از رنگ‌ها را تشکیل داده است. درختان انجیر جذابیت بی‌نظیری را به این محدوده بخشیده است.

جنگل‌های انجیری سوادکوه یکی از زیباترین جاذبه‌های منحصربه‌فرد در نوار جنوبی دریای خزر به شمار می‌آید.جنگل‌های انجیری سوادکوه یکی از زیباترین جاذبه‌های منحصربه‌فرد در نوار جنوبی دریای خزر به شمار می‌آید.، گاهی قامت این درختان به ۲۵ متر نیز می‌رسد.

وجود حشرات و پروانه‌های متفاوت در این جنگل سبب می‌شود افرادی که به بیماری‌های پوستی حساسیت دارند کمتر به سمت این جنگا بروند. آبشاری در دل این جنگل واقع‌ شده است و این آبشار جذابیت‌های این منطقه را دوچندان کرده است.

اگر در فصل بهار و پائیز به این جنگل سفر می‌کنید این را به یاد داشته باشید که به دلیل بارش باران این جاده لغزنده است، بنابراین حواستان به رانندگی‌تان باشد، البته در فصل بهار نیز خزندگان زیادی در زیر برگ‌ها دیده می‌شوند و اگر در این زمان به آنجا می‌روید حواستان به آن‌ها باشد.

منبع:آنا

آغاز فعالیت بزرگترین کشتی مدرن گردشگری در دریای خزر

در جریان بازدید هیات اقتصادی سازمان منطقه آزاد انزلی از بزرگترین مجتمع بندری جمهوری آستراخان اعلام شد که سال آینده شاهد عملیاتی شدن طرح گردشگری دریایی در مسیر بنادر دریای خزر خواهیم بود و زمینه توسعه همکاری های اقتصادی، گردشگری میان منطقه آزاد انزلی و آستراخان فراهم می شود.

محمد ولی روزبهان مدیرعامل سازمان منطقه آزاد انزلی در جریان سفر هیات عالی رتبه اقتصادی به آستراخان روسیه، از بندر مهم سالیانکا و کارخانه های کشتی سازی این منطقه کرده و در خصوص راهکارهای همکاری های مشترک در زمینه بهره مندی سرمایه گذاران و بازرگانان ایرانی از ظرفیت های موجود بندری و تولیدی به مذاکره پرداختند.

روزبهان در دیدار از بندر سالیانکا که بزرگترین مجتمع بندری جمهوری آستراخان محسوب می شود، در نشست تخصصی با مدیر کشتیرانی دریای خزر در آستراخان به عنوان شرکت سهامدار اصلی این بندر و همچنین مدیران روسی این مجتمع بندری در خصوص سازوکارهای توسعه همکارهای بندری و ترانزیت کالا به مقصد بازار روسیه به گفتگو پرداخت. در این دیدار ظرفیت های بندری، لجستیکی، انبارداری این بندر معرفی و مقرر شد کارگروه تخصصی بندر کاسپین و سالیانکا به منظور هم افزایی بیشتر تشکیل شود و راهکارهای تعمیم توافقات صورت گرفته سازمان منطقه آزاد انزلی با منطقه ویژه اقتصادی به سالیانکا مورد بررسی طرفین قرار گیرد.

blank

بنابراین گزارش در دیدار از بزرگترین کارخانه کشتی سازی فعال در آستراخان، مدیران شرکت های مزبور اقدام به معرفی ظرفیت ها و توانمندی های خود در حوزه های طراحی و ساخت کشتی های تجاری نموده و آمادگی خود را برای ارائه خدمات و تسهیلات در حوزه ساخت و نوسازی ناوگان دریایی به فعالین اقتصادی ایران در حوزه خزر اعلام کردند.

محمدولی روزبهان، مدیرعامل سازمان منطقه آزاد انزلی در این نشست با اشاره به وجود ظرفیت های بالای کشتی سازی در آستراخان، خواستار فرآهم شدن شرایط حضور و بهره مندی فعالین صنعت دریایی و کشتیرانی تجاری بخش خصوصی ایران از این فرصت شد و اظهار کرد: با شروع به کار کشتی گردشگری مدرن و منحصر به فردی که مجهز به امکانات هتل پنج ستاره خواهد بود و بر اساس تفاهم نامه فی مابین مراحل پایانی ساخت خود را در آستراخان طی می کند، سال آینده شاهد عملیاتی شدن طرح گردشگری دریایی در مسیر بنادر دریای خزر خواهیم بود و از سوی دیگر با توجه به کشتی در حال ساخت «رو رو»، زمینه توسعه همکاری های اقتصادی، گردشگری براساس ظرفیت های دریای خزر میان منطقه آزاد انزلی و آستراخان فراهم می شود.

وی خواستار توسعه همکاری های بخش خصوصی فعال و بهره مند از مجتمع بندری کاسپین با شرکت های کشتی ساز در آستراخان شد و بر لزوم بهره گیری دو طرف از ظرفیت های یکدیگر در راستای گسترش همکاری در بخش های مختلف صنعت کشتی سازی تاکید کرد.

براساس مذاکرات صورت گرفته مقرر شد با توجه به نیازهای روبه رشد صنعت حمل و نقل دریایی ایران در دریای خزر، طرف ایرانی، تقاضاهای سرمایه گذاران بخش خصوصی و دولتی کشورمان را به طرف روس اعلام کند تا حوزه جدید همکاری دو جانبه بر محور ظرفیت های صنعت دریانوردی تعریف شود.

از سوی دیگر طرفین در خصوص تاسیس شرکت مشترک در انزلی و آستراخان در حوزه بازاریابی، طراحی، ساخت و تعمیر و نگهداری کشتی توافق کردند، موضوعی که برای نوسازی کشتی های تجاری ایرانی دریای خزر به ویژه حضور بیشتر بخش خصوصی کشورمان در این عرصه بسیار حائز اهمیت خواهد بود.

blank

به گزارش ایسنا؛ آستراخان با وجود ۱۰ مجموعه بزرگ و کوچک کشتی سازی در بخش های کشتی های مسافربری، حمل بار خشک، نفتکش، حمل کانتینر، یدک کش و کشتی های جرثقیل دار با وزن بیش از ۶ هزار تن، یکی از مهمترین نقاط طراحی و ساخت کشتی در کشور روسیه بوده که در نوع خود در دریای خزر بی نظیر است، به حدی که ظرفیت ساخت همزمان ۶ تا ۸ فروند کشتی ای که قابلیت تردد در دریای خزر را دارا می باشند در این کارخانه ها امکان پذیر است و در عین حال توانمندی طراحی و ساخت سکوهای نفتی در دریای خزر نیز در این مجموعه موجود می باشد.

منبع:ایسنا