«خلیج فارس» از کجا می‌آید؟
احمد اقتداری در مقاله «خلیج فارس و نام آن» و محمدحسن گنجی در کتاب «وصف خلیج فارس در نقشه‌های تاریخی» پاسخ‌هایی علمی به کسانی که به دنبال تحریف نام خلیج فارس هستند، داده‌اند.
همزمان با روز ملی خلیج فارس (۱۰ اردیبهشت‌ماه) صفحه چشم و چراغ وابسته به فرهنگستان زبان و ادب فارسی مطالبی را درباره خلیج فارس و در پاسخ به تحریف نام آن منتشر کرده است.
احمد اقتداری در مقاله «خلیج فارس و نام آن» که در نشریه اطلاعات سیاسی – اقتصادی (سال ۱۳۸۹، شماره ۲۷۱ _۲۷۲ صفحه، ۶۴- ۶۵) منتشر شده نوشته است:
چند نمونه از منابع مشهور و معتبری که نام خلیج فارس در آن‌ها آمده است:
کهن‌ترین نامی که از خلیج فارس به جای مانده نامی است که آسوریان، پیش از ورود نژاد آریا به فلات ایران، بر این دریا گذاشته‌اند. در کتیبه‌های کهن آسوری از این دریا به نام «نار مرتو» به معنی «رود تلخ» یاد شده است.
در کتیبه‌ای که از داریوش بزرگ در تنگه سوئز یافته‌اند، در بیان صدور دستور داریوش برای حفر ترعه سوئز، «دریایی که از پارس آید» ذکر شده است.
هرودوت، مورخ یونانی، از دریایی به نام «اریتره» نام می‌برد که برای اقیانوس هند و بحر عمان و خلیج فارس اطلاق می‌شد.
فلاویوس آریانوس، مورخ یونانی، که در سده دوم میلادی می‌زیست، در کتاب خود به نام «لشکرکشی‌های اسکندر» نام این خلیج را «پرسیکون کاای تاس» نوشته است
استرابون، جغرافی‌دان معروف یونانی، که در نیمه اول سده نخست میلادی می‌زیست، می‌نویسد که عرب‌ها بین خلیج عرب (بحر احمر کنون) و خلیج فارس جای دارند. استرابون نیز نام «پرسیکون کاای تاس» را بر خلیج فارس به کار برده است.
بطلمیوس که در سده دوم میلادی زندگی می‌کرد، در کتاب معروف جغرافیای خویش که به زبان لاتین نوشته است، از این دریا به نام «پرسیکوس سینوس» یاد کرده است که درست به معنای «خلیج فارس» است.
مورخ رومی، کوینتوس کوروسیوس، که در سده نخست میلادی می‌زیست، این خلیج را «آکواریوم پرسیکو» یعنی «آبگیر پارس» نامیده است.
نام خلیج فارس در زبان فرانسوی Golfe Persique، در انگلیسی Persian Gulf، در آلمانی Persischer Golf، در ایتالیایی Golfo Persico و در ژاپنی Perusha Wen است که در همه آن‌ها نام پارس وجود دارد.
در دوران اسلامی، نام این خلیج «بحر فارس» و «البحر الفارسی» و «الخلیج الفارسی» و «خلیج فارس» یاد شده. خوشبختانه نویسندگان، مورخان، جغرافی‌دان‌ها و جهانگردان دوران اسلامی کتب معروف و معتبری در این‌باره به جای گذاشته‌اند از آن جمله: ابن الفقیه، ابوعلی احمد بن رسته، الطاهر بن المطهر المقدسی، ابوالقاسم محمد بن حوقل، ابن البلخی و بسیاری دیگر.
این صفحه همچنین در مطلب دیگری به معرفی کتاب «وصف خلیج فارس در نقشه‌های تاریخی» پرداخته و نوشته است: در سال‌هایی که بدون توجه به اسناد و حقایق جغرافیایی و تاریخی و باستان‌شناختی، نام «خلیج فارس» تحریف می‌شد، پدر دانش جغرافیای نوین ایران، محمدحسن گنجی، و تنی چند از متخصصان جغرافیا و اسناد تاریخی، اثری تدوین کردند که پاسخی علمی و مستدل به این تلاش‌های مذبوحانه بود.
کتاب در سه بخش تنظیم شده است. در بخش‌های نخست و سوم، مکتب‌های نقشه‌نگاری اسلامی و اروپایی معرفی شده و فهرست‌های متنوعی از عنوان‌های نقشه‌های مندرج در کتاب، نام‌های خلیج فارس، طراحان نقشه‌ها، کتاب‌شناسی منابع و غیره آمده است.
بخش اصلی و دوم کتاب دربرگیرنده حدود دویست نقشه، از جغرافی‌دانان و نقشه‌نگاران دوران اسلامی و اروپایی است که وجه مشترک همه این نقشه‌ها، ذکر نام خلیج فارس در آن‌هاست. در فصل نقشه‌های اسلامیِ این بخش، چهل نقشه، و در فصل اروپایی صدوبیست نقشه آمده است. همه این نقشه‌ها از مراکز آرشیویِ ایران و جهان، نسخه‌های خطی و چند نسخه چاپی گرفته شده‌اند و برخی از آن‌ها برای اولین‌بار در این کتاب منتشر و شرح داده شده‌اند.
کتاب «وصف خلیج فارس در نقشه‌های تاریخی» در قطع سلطانی چاپ شده و یکی از چند اثر پژوهشیِ ارزشمندی است که زیر نظر مرحوم دکتر حسن حبیبی در بنیاد ایران‌شناسی تدوین شد.
منبع: ایسنا
مرتبط: