نوشته‌ها

شهر زیرزمینی سامن

شهر زیرزمینی سامن جنوب غربی شهرستان ملایر و در شهر سامن واقع شده‌است. این شهر در سال ۱۳۸۴ به‌طور اتفاقی کشف شد.

در شمال غربی شهرستان ملایر و در بخش سامن، شهری در دل زمین نهفته است که معماری و قدمت تاریخی این شهر گویای عظمت و تاریخ استان همدان است، شهر زیرزمینی سامن با وسعتی حدود سه هکتار به دست پیشینیان ایرانی قبل از دوره اشکانیان در دل زمین کنده شده‌است. نوع ساخت و معماری و قرار گرفتن راهروهای دست کند سامن نه تنها در ایران بلکه در دنیا بی نظیر و منحصر به فرد است و سال‌ها پیش از این محلی‌های این منطقه اذعان داشتند که زاغه‌هایی در دل زمین نهفته است اما متأسفانه کارشناسان میراث فرهنگی موفق به ورود به شهر زیر زمینی سامن نشده بودند و نمی‌دانستند که راه ورود به این منطقه کجا است.در سال ۱۳۸۴ بود که شرکت مخابرات استان همدان به فضاهای شهر زیر زمینی سامن برخورد کرد و راه ورودی نمایان شد و بر همین اساس کارشناسان میراث فرهنگی استان همدان وارد کار شدند و راه‌های ورودی ایمن سازی و در سال ۱۳۸۶ اولین فصل کاوش در دست کندهای سامن آغاز شد.

شهر زیرزمینی سامن

در حال حاضر اطلاعی از تاریخ دقیق این شهر در دست نمی‌باشد اما طبق بررسی‌های اولیه احتمال می‌رود قدمت این مکان به قبل از سلسله اشکانیان باز گردد. احتمالاً وسعت این شهر در زمان مهرداد یکم در حدود (از ۱۶۰ تا ۱۳۰ پیش از میلاد) به بیشترین حد خود رسیده باشد و برای انجام مراسم مذهبی درست شده باشد. وسعت این شهر بیش از ۳ هکتار برآورده شده است که در حال حاضر حدود ۲۵ اتاق این شهر کشف شده است. به علت رطوبت زیاد بخش عظیمی از این مکان هنوز در دل سنگ‌ها پنهان باقی‌مانده است. بخش‌های کشف نشده عموماً در عمق ۶ متری و بعضاً بیشتر قرار دارند که کار را برای باستان شناسان سخت می‌کند. این مکان به مرور در دوره‌های تاریخی وسعت گرفته و اتاق‌ها و راهروهای این شهر قدمت‌ها متفاوتی دارند. به نظر می‌رسد آنچه در حال حاضر از این مکان کشف شده تنها بخش کوچکی از این شهر باشد. به احتمال زیاد این فضا نخستین بار به منظور انجام مراسم مذهبی خاصی، احتمالاً میترائیسم، بر پایه پرستش «میترا» ایزد ایران باستان و خدای خورشید، مورد استفاده بوده شواهد و مدارک موجود حاکی از آن است که مراسم مذهبی به صورت پنهانی در زیر زمین انجام می‌گرفته است و برخی از کانال‌های این فضا احتمالاً برای تدفین قربانیان مذهبی و یا بزرگان ادیان مورد استفاده قرار می‌گرفته.
دالان‌های متعددی با راهروها و اتاق‌ها در یک صخره عظیم گرانیتی پنبه‌ای در دوره‌های مختلف به وسیله پتک‌ها و قلم‌های سنگی حفر شده است و بقایای زیادی از حضور انسان‌ها در این ساختار مشاهده می‌شود.

شهر زیرزمینی سامن

کانال های حفر شده در شهر زیرزمینی سامن به لحاظ سبک و ساختار معماری، بسیار خاص هستند و کاربری مخصوص داشته‌ اند. در این کانال‌ ها و بعد از پاک ‌سازی، ۶۰ اسکلت شناسایی شدند که در ۹ اتاق واقع شده بودند و بر اساس بررسی‌ های انسان‌ شناسی تا حدودی این احتمال وجود دارند که این تدفین ها به صورت تدفین باز انجام شده ‌اند. علاوه بر این، ۶ مورد از بقایای انسانی که به طور دقیق نشان می‌ دهند، این اتاق ‌ها در نهایت به عنوان محل تدفین استفاده می‌ شدند، به‌ گونه ای که استخوان‌ ها را جمع می‌ کردند و مجدد  همه را تدفین می کردند. از مجموع ۶۰ اسکلت یافت شده، ۱۶ مرد، ۲۶ زن، ۱۴ کودک و یک نوزاد شناسایی شدند که جنسیت ۳ مورد از آن ‌ها نیز غیر قایل تشخیص است.

دوره های تاریخی
طبق بررسی های صورت گرفته این شهر در طول تاریخ شاهد سه دوره استفاده بوده است.

دوره اول
علت شکل گیری این شهر پنهان به دوره اول باز میگردد که طبق بررسی ها هسته اولیه شهر قدمت بیشتری از برخی از کانال ها و اتاقک های اطراف شهر دارد.این احتمال وجود دارد که این شهر برای انجام مراسمی خاص میترائیسم به طور پنهان درست شده است.

شهر زیرزمینی سامن
دوره دوم
در این دوره از تاریخ بیشترین استفاده از این مکان صورت گرفته در این دوره مربوط یه سلسله اشکانیان میباشد. با اینکه حفر این مکان بسیار پیش تر از اشکانیان صورت گرفته امام استفاده مستمر و به نوعی دوران اوج خود را در زمان اشکانیان سپری کرده است.

دوره سوم
دوره سوم دوره افول این مکان باستانی میباشد که به نظر میرسد با کاسته شدن قدرت پادشاهان ایران هم زمان میباشد.در این دوره از این مکان به عنوان پناهگاه و تدفین مردگانی خاص استفاده میشده است. این دوره از زمان حمله اعراب به ایران وجنگ نهاوند تا جنگ جهانی اول و حتی دوره دوره قاجار ادامه داشته است. و موردی که همه باستان شناسان در مورد آن اتفاق نظر دارن مجهول بودن این شهر در تمام سه دوران خود است. به طوری که این مکان توسط افراد خاص مورد استفاده قرار میگرفته و عموم مردم از این مکان مرموز اطلاع نداشته اند.

مرتبط:

افزایش خانه‌های بوم گردی ملایر

سفر به ملایر

ملایر؛ شهر باغ‌های آلبالو

خانه لطفعلیان _میراثی ماندگار عصر قاجار

خانه لطفعلیان نمونه‌ای از معماری اصیل ایرانی است. در سال ۱۳۸۳، اداره میراث فرهنگی شهرستان ملایر این خانه را از مالک خرید. پس از آن، بنا موردمرمت قرار گرفت و تغییر کاربری داد. این مجموعه هم‌اکنون با نام «موزه ملایر» فعال و محلی برای معرفی آداب‌ورسوم و فرهنگ و تاریخ مردم شهرستان ملایر است.

ماجرای خانه لطفعلیان

داستان خانه لطفعلیان از آن‌جا شروع شد که مرحوم محسن مصدقی معروف به مصدق‌الممالک، در عصر فتحعلی شاه قاجار به واسطه رابطه خویشاوندی با دربار، توانست از معماران چیره‌دست آن دوره برای ساختن این خانه بزرگ استفاده کند. این خانه باشکوه وسعتی حدود ۱۲۰۰ متر داشت و در شهر ملایر قرار گرفته بود.

مجموعه شامل اندرونی‌، حسینیه و اصطبل بود. امروزه سالم‌ترین فضای باقی‌مانده از عمارت، مربوط به همان حسینیه است. بعدها شخصی به نام مرتضی‌خان لطفعلیان، این مجموعه را خرید. سپس بخش حسینیه این بنا را که برای انجام امور مذهبی مورداستفاده قرار می‌گرفت، به خانه‌ای زیبا تبدیل کرد. خانه و موزه لطفعلیان دو حیاط اندرونی و بیرونی دارد. همچنین شاه‌نشین زیبایی با در و پنجره‌های اُرسی و شیشه‌های رنگی در آن به چشم می‌خورد. نامی که این عمارت به آن شناخته می‌شود، حاصل دوران زندگی خاندان لطفعلیان در آن است.

خانه لطفعلیان

 

معماری عمارت

این خانه در دو طبقه ساخته شده است. سقف طبقه همکف، پوشیده از طاق‌های آجری زیباست و پوشش طبقه بالای آن به صورت مسطح با تیر چوبی است. نمای بیرونی خانه با کاهگل پوشیده شده و فاقد پنجره و تزیینات بیرونی است. این معماری خاص در دوره قاجار به‌خاطر حفظ حریم خانواده و تهدید اشرار بوده است. سردر ورودی خانه از آجرکاری‌ها و نقوش جالب توجه ساخته شده و کنار ورودی آن نیز پاخورهایی به شکل حجره، به چشم می‌خورد. ورودی خانه لطفعلیان به شکل هشت‌ضلعی یا هشتی‌کریاس است. این ورودی به‌وسیله راهرویی با پوشش طاق ضربی دالانی شکل بلند، به سه راه پشت‌بام، اصطبل و حیاط کوچک مستطیل شکلی منتهی می‌شود.

یکی از بخش‌های تشکیل‌دهنده این خانه، یک زیرزمین موسوم به «حوض‌خانه» با شش ستون آجری قطور است که یک حوض میان آن قرار دارد. دیوارهای زیرزمین با طاق‌های ضربی، تماما آجرکاری شده است. نقش این قسمت از بنا هنگام تابستان بسیار جالب‌توجه بوده است. به این دلیل که زیرزمین به‌واسطه آبی که در کانال حوضچه جریان داشته، در روزهای گرم سال از هوای خنکی برخوردار بوده و مالک خانه در تابستان گرم در زیرزمین تخت زده و به استراحت می‌پرداخت.

 

بخش‌ها مختلف موزه

این عمارت بزرگ اکنون کاربری موزه به خود گرفته است. موزه لطفعلیان چند سالن دارد. اشیایی از حفاری‌های صورت گرفته در سایت‌های متخلف باستانی در محدوده جغرافیایی این منطقه مثل تپه نوشیجان، دستکند سامن و … در این فضا گردآوری شده و مجموعه اشیای باستانی این موزه را تشکیل داده است.

 

قسمت دیگر این عمارت که سهم دیگر موزه را به خود اختصاص داده، مربوط به اشیای قدیمی است. این اشیا اغلب متعلق به دوران قاجار است. از جعبه ترازو گرفته تا چراغ‌های روشنایی تزیینی، لوازم آرایشگری، لوازم آشپزی، خانه و همچنین اسناد کتبی و اداری مربوط به دوران قاجار هستند. وسایل و کلکسیون‌هایی نیز از طرف ساکنان شهر و استان برای حفظ و نگهداری بیشتر و نمایش عموم به مجموعه اهدا شده است.

خانه لطفعلیان

 

به موزه بیابید و یاد بگیرید

از جمله جنبه‌های فرهنگی آموزشی خانه لطفعلیان باید به اتاق باستان‌شناسی کودک اشاره کنم. این بخش، در طبقه اول و بعد از ورودی داخل حیاط قرار دارد. مکانی که برای تجربه، آشنایی و فضاسازی علم باستان‌شناسی و ایجاد علاقه در کودکان به باستان‌شناسی فراهم آمده است.

تعدادی مجسمه در قسمت دیگر از مجموعه‌ی لطفعلیان وجود دارد. این مجسمه‌ها بار فرهنگی دیگر این موزه را به دوش دارند. مجسمه‌های این بخش روایت‌گر یکی از جاذبه‌های دیدنی شهر ملایر هستند که از آن به نام شیره‌پزی یاد می‌شود. شیره، سوغات ویژه شهر ملایر است که مهم‌ترین زمان آن فصل انگور چینی و در اواخر شهریور است. مراسم انگور چینی هرساله در روستای مانیزان ملایر انجام می‌شود که با بازدید از این بخش موزه، با مراحل آن آشنا می‌شوید.

خانه لطفعلیان

 

سینما، تلویزیون و موزه

مسعود جعفری‌جوزانی یکی از کارگردان‌های شناخته شده کشورمان است که متولد شهرستان ملایر است. به افتخار این هنرمند فرهیخته، یکی از دالان‌های عمارت لطفعلیان نام او را گرفته و پوستر فیلم‌ها و آثارش در آن به نمایش درآمده است. عمارت لطفعلیان در تاریخ ۱۹ اسفندماه ۱۳۸۰ به شماره ۴۸۹۲ به ثبت آثار ملی ایران رسیده است. این عمارت، یکی از جامع‌ترین دیدنی‌های همدان به حساب می‌آید. امروزه بازدید از خانه لطفعلیان از ساعت ۸:۳۰ صبح لغایت ۱۸ برای عموم با بهای دو هزار تومان امکان‌پذیر است.

 آدرس :

همدان- ملایر- خیابان مصطفی خمینی

 

مرتبط:قبر مادر کریمخان زند در «قلعه پری»/ در روستای ملایر خوردن آش خیار را تجربه کنید

سوت قطار گردشگری در ملایر

ملایر ،پایتخت مبل و منبت ایران‌زمین به‌زودی میزبان قطار گردشگری می‌شود تا پایتخت‌نشینان بتوانند در کمترین زمان از آثار تاریخی شهر جهانی انگور بازدید کنند.

سوت قطار گردشگری در ملایر طنین‌انداز می‌شود؛ میزبانی شهر جهانی انگور از اهالی پایتخت

به گزارش خبرگزاری تسنیم از همدان، شهر سرسبز ملایر این روزها در حالی به چهل و یکمین سالروز پیروزی انقلاب اسلامی نزدیک می‌شود که قرار است؛ میزبانی گردشگرانی از پایتخت را بر عهده گیرد.

راه‌اندازی قطار گردشگری در شهر جهانی انگور؛ وعده‌ای است که مسئولان این شهرستان به مردم داده و قصد دارند آن را در دهه مبارک فجر عملی کنند.

فرماندار ویژه ملایر در مورد این برنامه به خبرنگار تسنیم گفت: بر اساس رایزنی انجام‌شده با شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران قرار است حرکت قطار گردشگری از ۱۲ بهمن امسال آغاز شود.

قدرت الله ولدی افزود: قطار گردشگری هر ۱۵ روز یک‌بار به‌شرط تأمین مسافر از تهران به مقصد ملایر حرکت کرده و تا هر زمان استقبال وجود داشته باشد؛ فعالیت می کند

وی با بیان اینکه پیش از این هم در تعطیلات نوروز ۹۸ این کار انجام شده، اعلام کرد: مردم شهرهای قم و اراک هم می‌توانند در بین راه سوار این قطار شده و با گشت ۲۴ ساعته از مناطق مختلف شهرستان ملایر بازدید کنند.

فرماندار ویژه ملایر بیان کرد: بازدید از مکان‌های زیارتی، تاریخی و گردشگری چون امامزاده عبدالله(ع)، تپه نوشیجان، بوستان سیفیه، دژ گوراب، شهر زیرزمینی سامن و غیره در برنامه سفر گردشگران دیده شده است.

ولدی با بیان اینکه برای رونق قطار گردشگری مدیران همه دستگاه‌های اجرایی و بخش خصوصی باید پای کار باشند، افزود: هماهنگی لازم با آژانس‌های مسافربری برای جذب گردشگر هم در دستور کار قرار دارد و پیش از این هم در تعطیلات نوروز ۹۸ این کار انجام شده است.

به گزارش تسنیم، ملایر از مناطق تاریخی و دومین شهرستان استان همدان از نظر جمعیت است که با برخورداری از ظرفیت‌های بالا و استعدادهای بالقوه می‌تواند مسیر پیشرفت و شکوفایی را با برنامه‌ریزی درست بپیماید.

منبع:تسنیم

سفر به ملایر

نخستین «قطار گردشگری ملایر» همزمان با عید سعید غدیرخم حدود ١٠٠ گردشگر از تهران و سایر استان‌های کشور را به این شهرستان رساند تا در سفری یک روزه از جاذبه‌های طبیعی و تاریخی ملایر همچون پارک سیفیه، موزه لطفعلیان، بام ملایر، مینی وُرد، بازار سنتی و بازار مبل ملایر دیدن کنند. از شهرستان ملایربه عنوان پایتخت مبل و منبت ایران هم یاد می‌شود.

منبع خبر:تابناک

ملایر

ملایر