معرفی:

​یکی از مناطق دیدنی ایران که به واسطه‌ی محصولات کشاورزی، آثار باستانی و مذهبی خود به شهرت رسیده است، شهرستان طارم واقع در استان زنجان می‌باشد. این شهرستان به خاطر داشتن ویژگی‌هایی مانند وجود جو عالی برای کشاورزی ، دامپروری و …  هندوستان ایران نام گرفته است . طبیعت و محصولات فوق العاده‎‌ی این شهرستان سبب شده است تا هر ساله عده زیادی از گردشگران این مقصد را برای تعطیلات خود انتخاب کنند.  این شهرستان در شمال استان واقع شده و با استان‌های گیلان و قزوین و اردبیل همسایه می‌باشد.جمعیت این شهرستان بر طبق سرشماری سال ۱۳۸۵ خورشیدی، برابر با ۴۳٬۹۶۴ نفر بوده‌است. مرکز این شهرستان، شهر آب‌بر می‌باشد.

 عبور رودخانه عظیم قزل‌‌اوزن و ریزابه‌های متعدد آن از منطقه طارم، باعث آبادانی و رشد کشاورزی و دامداری در این منطقه شده است. وجود کهنسال‌ترین درختان استان زنجان در این شهر به همراه آثار طبیعی و جاذبه‌های تاریخی، استعداد جهانگردی ویژه‌ای به این منطقه داده است. قسمتی از دریاچه سد سفید رود که در شهر طارم واقع شده، دامنه ارتفاعات، جنگل‌ها، چشمه آب‌معدنی الله‌بلاغی، غار خرمنه‌سر، روستای تشویر، روستای شاه‌نشین و دیگر روستاهای ییلاقی با آب و هوای مناسب، چشم‌انداز باغ‌ها و کشتزارهای برنج که زنجان را هندوستان ایران کرده است، همگی از جاذبه‌های طارم است که به همراه سکوت و آرامش دلپذیر، مقدمات استراحت کم‌نظیر و دلچسبی را برای مسافران نوروزی فراهم می‌کند. همچنین قلعه شمیران، قلعه سانسیز، بنای امامزاده حیدر، بنای امامزادگان عوف و هاشم(ع)، چهار طاقی‌های طارم، آتشکده تشویر، آتشکده الزین و آتشکده پیرچم از جمله بناهای ارزشمند و دیدنی شهرستان طارم هستند که در کنار طبیعت زیبا و منحصر به فرد منطقه ارزش‌های توریستی و تفرجگاهی طارم را نشان می‌دهد.

معرفی آتشکده‌های شهرستان طارم

آتشکده‌های شهرستان طارم معمولاً از سنگ و ساروج با پلان چهار تاقی و ابعاد چهار در چهار متر ساخته شده که پوشش آن‌ها گنبدی شکل است. ترکیب کلی آن‌ها به سبک آتشکده‌های دوران ساسانی که با آتشکده «نیاسر» کاشان قابل مقایسه است، با این تفاوت که برای عناصر اصلی در آن‌ها به جای آجر از سنگ استفاده شده است. این آتشکده‌ها جزو عناصر جاذبی و تاریخی استان زنجان طبقه‌بندی می‌شوند. در شهرستان طارم سه آتشکده از دوران ساسانیان باقی مانده که در فهرست آثار تاریخی ثبت شده است.

آتشکده تشویر

مربوط به دوره ساسانیان است و در شهرستان طارم، بخش مرکزی، روستای تشویر واقع شده و این اثر در تاریخ ۱ مهر ۱۳۵۳ با شمارهٔ ثبت ۹۸۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. متاسفانه این آتشکده در معرض تخریب است.

آتشکده الزین

مربوط به دوره ساسانیان است و در شهرستان طارم، بخش چورزق، روستای الزین واقع شده و این اثر در تاریخ ۱ مهر ۱۳۵۳ با شمارهٔ ثبت ۹۸۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آتشکده پیرچم

آتشکده پیرچم مربوط به دوره ساسانیان است و در شهرستان طارم، بخش مرکزی، دهستان آببر واقع شده و این اثر در تاریخ ۱ مهر ۱۳۵۳ با شمارهٔ ثبت ۹۸۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

درباره قلعه سمیران

این قلعه یا دژ از اصلی ترین ارکان مجموعه سمیران می باشد که بر روی یک تپه مرتفع سنگی واقع شده است . آسانترین راه دسترسی به قلعه از جانب شمال است و رود قزل اوزن از ضلع جنوبی این قلعه می گذرد.
بر اساس شواهد تاریخی و نوشته های محققان، بنای اولیه قلعه سمیران احتمالا به دوران قبل از اسلام بر می گردد و در دوره اسلامی علی الخصوص قرون ۵-۶ هجری از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده است؛ و همواره بعنوان کانون توجه حکومتهای مختلف اسلامی قرار گرفته و پس از طی دورانی پر فراز و نشیب تا اواخر قرن نهم هجری به حیات خود ادامه داده است.
عناصر معماری این بنا، شامل هسته اصلی قلعه یا تمام دیوار اول و همچنین بقایای دیوار دوم است . قدمت بنا و کاربرد آن به عنوان قلعه دفاعی باعث شده تا در طی دوران های مختلف ، خسارتهای قابل ملاحظه ای را متحمل شود.مصالح بکار رفته در بنا عمدتاً سنگ (طبیعی) ، چوب، ملاط گچ و روکش ساروج است. هسته اصلی قلعه در نمای شمالی شامل دو برج از برجهای توکار می باشد. ارتفاع دیوار برجها نزدیک به ۱۵ متر است. آنچه بیش از همه در ساخت این قلعه مورد توجه قرار گرفته، کاربری نظامی و دفاعی آن بوده است .

درخت کهن سال

درخت چنار کهنسال روستای جیا ازتوابع شهرستان طارم در فهرست میراث طبیعی کشور به ثبت رسید. درختان کهنسال این شهرستان شامل «قریه چال موسوم به بش قارداش (پنج برادر)، آلتین کش، دستجرد، شیت، ارس در خرمنه‌سر» است.

غار خرمنه‌سر

غار خرمنه‌سر در شهرستان طارم و در کوه بلند خرمنه‌سر در سمت شمالی روستای شاه‌نشین واقع است. ارتفاع این کوه ۲ هزار و ۷۰۰ متر و دارای چشمه‌سارهای زیادی است.در نزدیکی قله کوه خرمنه‌سر، دهانه مشبک و پنجره مانند و به نسبت وسیع غار خرمنه‌سر واقع شده است.در قسمت مدخل غار، حفره بزرگی وجود دارد که همانند اتاقی در میان حفره‌های کوچک احاطه شده است. در داخل این اتاق‌ها، آثار زیستی شامل سفال‌های شکسته دیده می‌شود. مطالعات باستان‌شناسی در مورد این غار حکایت از دو دوره استقرار انسان دارد.

سرخ‌آباد (منطقه حفاظت‌شده)

منطقه حفاظت شده سرخ آباد در ۱۸ کیلومتری جنوب شرق زنجان قرار گرفته‌است. آهوی ایرانی زیباترین و بارزترین پستاندار این منطقه‌است. تشی بزرگترین جونده منطقه‌است که در نزدیک باغها و مزارع زندگی می‌کند و آفت محصولات باغی و جالیزی است. انواع پرندگانی چون کبک و کبک دری و … انواع مار‌ها، مارمولک‌ها و ماهی‌ها در این منطقه زندگی می‌کنند. این منطقه دارای پوشش گیاهی فراوان و با ارزشی است مانند: باریحه و اورس وجود دارد. گردو, بلوط, سیاه تلو, بنه, زالزالک, گون, آویشن, درمنه نیز از دیگر گونه‌های گیاهی آنسست. … این منطقه بیش از نیمی جنگل‌های طبیعی و خودرو استان زنجان را در خود جای داده‌است.

سد طبیعی کردآباد

سد طبیعی کرد آباد (چینی لر) شهرستان طارم در قسمت شرق شهر آب بر در فاصله ۵کیلومتری این شهر قرار دارد و محیطی جذاب ودیدنی برای علاقمندان به طبیعت می‌باشد. این دریاچه در ارتفاع ۷۴۰ متری از سطح دریا واقع است و طول آن در حدود ۱ کیلومتر و عرض آن ۲۰۰ متر است. این منطقه دو دریاچه ی بزرگ و کوچک دارد که در ادامه ی باغ های کردآباد در مسیر دره واقع هستند و فاصله ی آن ها تا روستای کردآباد در حدود ۱۰ کیلومتره که ۷ کیلومتر آن مسیر قابل تردد وسایل نقلیه و ۳ کیلومتر پیاده روی است. در مسیر دریاچه ها آبشار های زیبای زیادی وجود داره که طروات خاصی به منطقه بخشیده است.

باغات زیتون و انار

نام طارم به نوعی با میوه‌هایی چون زیتون، انار، گیلاس، زدآلو و گردو عجین شده است و در این بین شهرت زیتون که طارم، بزرگ‌ترین تولید کننده آن در سطح کشور و یکی از مطرح‌ترین و مرغوب‌ترین تولیدکننده‌های آن در سطح جهان است، بیش از سایر میوه‌ها است.

پس از زیتون، انار به ویژه انار سنگان یکی دیگر از میوه‌هایی است که به دلیل نوع مرغوب آن در طارم به نوعی برند و نماد این ناحیه محسوب می‌شود اما در این بین باغات وسیع سرسبز میوه‌های فوق الذکر در روستاهای قوشچی، سنگان، کلج، سزنق، شیزر، مرتضی نک و … بهترین فرصت برای بهره‌مند شدن از روز طبیعت است. همچنین وجود شالیزارهای گندم در نواحی غربی و شمالی طارم نیز زیبایی طبیعت این منطقه را دو چندان کرده است. بر همین اساس بسیاری از اهالی قزوین و حتی هموطنان غیرطارمی در ایام تعطیلات نوروز به ویژه روز طبیعت باغات زیتون و انار منطقه طارم را به عنوان تفرج‌گاه خود برمی‌گزینند.

حیات‌وحش منطقه طارم

طارم از دیرباز یکی از مهم‌ترین نواحی زیست پلنگ ایرانی یا همان پلنگ طارم در گستره شمال غربی ایران بوده است، چرا که با وجود جنگل‌های انبوه و زندگی گسترده حیواناتی مانند کل و بز و خرگوش که از جمله طعمه‌های طبیعی پلنگ هستند، شرایط برای زندگی و ادامه حیات پلنگ طارم به بهترین نحوه مهیا است. هر چند که نسل این گونه از پلنگ، طی سالیان اخیر با شکارهای بی‌رویه افراد غیربومی و تخریب‌های تعمدی و غیرتعمدی جنگل‌های طارم به شدت با تهدید انقراض مواجه است.

 پس از پلنگ، آهو، خرس، گراز، گوزن و روباه عمده جانورانی هستند که حیات‌وحش متنوع طارم را تشکیل می دهند در این بین گذشته از این حیوانات، پرندگان طارم نیز یکی دیگر از جاذبه‌های طبیعی این ناحیه هستند به گونه‌ای که تنوع زیستی پرندگان طارم و حضور گونه‌های نادر پرندگان در این ناحیه مانند عقاب یا همان قارتال و انواع جغد یا بایگوش یکی از عوامل شهرت طارم شده است.

منبع:تاریخ ما