نوشته‌ها

رازهای پنهان در بقعه بی‌بی‌مریم قشم

بقعه بی‌بی مریم (پیر تم سنیتی) در روستای تم سنیتی در جوار منطقه توریان بقعه پیر (زیارت) واقع‌شده که بنای موجود نیمه‌مخروبه آن در همین حالت هم زیبا و دل‌فریب است.

این بقعه از مهم‌ترین بقاع تاریخی جزیره قشم محسوب می‌شود. پلان آن چهارضلعی و در فراز آن گنبدی کروی با لاشه‌سنگ آهکی و مرجانی با ملاط ساروج و گچ ساخته‌شده است. درون بنا قبری تعبیه‌شده است، که مردم آن را پیرتم سنتی یا مقبره بی‌بی مریم می‌نامند. شیوه ساخت آن مشابه بقاع متبرکه تاریخی جنوب ایران است و قدمت آن را با توجه به نوع معماری می‌توان با مقابر قرن هفتم و هشتم هجری قمری هم‌دوره دانست. تزئینات گچ‌بری داخلی بنا با کاربندی دقیق مقرنس در نوع خود بسیار باارزش، و زیبایی خاصی به این بنا داده است.

بنای موجود با گنبد کروی ضربی که با لاشه‌سنگ‌های مرجانی و ملاط ساروج درهم شده‌اند، در نمای ظاهر نشان از فرم معماری دوره سلجوقیان دارد. داخل مزار هشت‌گوشه و هر گوشه تاقچه‌بندی شده است. بنا با مصالح قلوه و لاشه‌سنگ و ملاط ساروج ساخته‌شده که شیوه‌ای پارتی – ساسانی است. گرداگرد گلوگاه گنبد گچ‌بری‌های گوشواره‌های زیبا از جنس ساروج به چشم می‌خورد. ورودی مزار، دری کوتاه و تنگ و کوچک است و مرقد پیر در سطح پایین‌تر از زمین قرارگرفته که نشان‌دهنده این است که شاید پیش از دوره سلجوقیان و قبل از زمانی که پیر را در آنجا به خاک بسپارند این بنا معبد مهری و محل نیایش بغ مهر یا میترا بوده باشد (حفاری‌های بعدی این نکته‌ها را روشن خواهد کرد).

در اطراف بقعه پیر، گورهای فراوانی است که از دوره‌های مختلف اسلامی به‌جامانده‌اند. روی سنگ گورها انواع خطوط اولیه اسلامی (ازجمله خط کوفی) و خطوط دوران پیشرفته و هنری خطوط اسلامی – مثل نسخ و ثلث – بسیار مرغوب از سده ۹ تا ۱۱ هجری به چشم می‌خورد که اکثراً در اثر خوردگی به‌وسیله آب باران در حال انهدام‌اند یا منهدم و خراب‌شده‌اند.

درِ کوتاه بقعه پیر رو به گورستانی وسیع و باصفا باز می‌شود که بر روی مزارهای آن گل کاکتوس کاشته‌اند. بوته‌هایی که از حدود آبان ماه تا اردیبهشت‌ماه هرسال غرق گل‌های سرخ‌رنگ و زیبا هستند. از قرائن معلوم است که در این محل یک شهر پرجمعیت وجود داشته است زیرا اکثر خاک‌های عادی زیر پا پر است از کاشی‌ها و سفال‌ها و آثار باستانی خردشده که خود حدس دو بار یا سه بار زلزله خیلی شدید را در این منطقه تأیید می‌کند و یا اگرنه زلزله که ویرانگری جنگ و کوبیدن آبادی بر سر مردم آن.

نام تم سینیتی یا طم صنیتی (به روایت بعضی کتب) در حقیقت باید نامی باشد که اسپانیایی‌ها به بقعه پیر داده و احتمالاً تغییریافته Tomb Saint یا Saint Tomp (مقبره مقدس) است.

مصالح استفاده‌شده در بنای تاریخی بی‌بی مریم (پیر تم سنیتی): 

سنگ: بیشترین و اساسی‌ترین مصالح در این بنا سنگ‌های آهکی (مرجانی) و لاشه‌سنگ‌های رودخانه‌ای هستند. سنگ‌های مرجانی که در کارخانه‌ها منظم دریا ساخته‌شده‌اند در پی و دیوارها و جرزها و گنبد استفاده‌شده است.

چوب: از تیرهای چوبی (تنه درخت جنگلی) برای پوشش سقف فضای ورودی و نعل درگاه و در ورودی استفاده‌شده است.

گچ: نوع گچ نیم کوب و این گچ دارای ویژگی و خواص مقاوم است و رنگ آن زرد کم‌رنگ و درشت‌دانه بودن آن در پخت سنتی به‌صورت نیم کوب یا نیم‌پز قابلیت آن را دارد که در نما و در معرض تابش آفتاب و وجود رطوبت و بارش مستقیم مقاومت زیادی را دارا است که دراندود تزیینات گچی داخلی و خارجی بنا استفاده‌شده و همچنین به‌عنوان ملاط برای ساخت دیوارها و جرزها و طاق گنبد مورداستفاده قرارگرفته است.

ساروج: از ملاط‌هایی با ترکیب آهک با توجه به شرایط اقلیمی منطقه ترکیب‌شده است و برای ساخت پی این بنا مورداستفاده قرارگرفته است.

گورستان قدیمی و قبور نفیس آن

در پیرامون بنای تاریخی بقعه پیرتم سنتی گورستان قدیمی به‌صورت پراکنده وجود دارد که بعضی از سنگ‌قبرهای آن بسیار نفیس و قدیمی است. معماری ساخت سنگ‌قبرها مطابق سنگ‌قبرهای تاریخی خاص منطقه جنوب ایران به شکل گهواره‌ای حجاری‌شده‌اند. قدمت بعضی از این سنگ‌قبرها به قرن ۷ و ۸ هجری قمری می‌رسد. خطوط این قبور با خط فارسی معربی و با خط ثلث و نسخ متناسب با معماری ساخت سنگ‌قبر حجاری و طراحی‌شده است. متأسفانه براثر فرسایش و آسیب‌های شدید شرایط جوی، اکثر این قبور آسیب‌دیده‌اند، و به‌سختی خطوط آن خوانده می‌شود. بر روی اکثر این قبرها آیاتی از سوره بقره (آیه‌الکرسی) نوشته‌شده، و بر سنگ‌های قائم دو طرف قبر اسم متوفی و تاریخ وفات آن‌ها نوشته‌شده است. و بعضی از این قبور به‌طور خاصی آیات دیگر قرآن مجید مانند «و قل الحمدالله الذی لم یتخذله ولد ولم یکن له شریک فی الملک ولم یکن له ولی من ذل و کبره تکبیرا» نوشته‌شده و در حاشیه آن با کلمات گهربار لااله‌الاالله و محمد رسول‌الله تزئین یافته‌اند.

مردم منطقه توریان قشم و روستاهای پیرامون مجموعه تاریخی بی‌بی مریم این مکان را بسیار مقدس و برای آن احترام خاصی ازنظر جنبه‌های اعتقادی و مذهبی قائل هستند. مردم منطقه این مکان را زیارتگاه خود می‌دانند، و پیرمردهای این منطقه هرکدام داستان‌های اعتقادی جالبی از پدران خود در خصوص این مجموعه مذهبی نقل می‌کنند.

منبع: میراث آریا

قلعه قشم، یادگار ۴۰۰ساله از اشغال یک‌ساله پرتغالی‌ها

قلعه تاریخی قشم تقریباً در منتهی‌الیه شمال شرقی جزیره است. از آثار باقی‌مانده آن می‌توان به آب‌انبار مرکز قلعه، قسمت ورودی و برخی دیواره‌ها و برجهی آن اشاره کرد. مصالح بکار رفته در قلعه عموماً سنگ و چوب و ملاط ساروج و گچ مقاوم (نیم پخت) است که سنگ‌های بکار رفته از کوه‌های محلی جزیره و سنگ‌های اسفنجی دریایی استخراج‌شده است (یغمایی۱۳۷۸).

از ظاهر قلعه می‌توان برداشت کرد که این قلعه یک‌بار در زمان‌های بسیار دور و یک‌بار نیز تقریباً چندین سال پیش تعمیر و مرمت‌شده است و به این استناد می‌توان دو دوره معماری برای آن در نظر گرفت. دورتادور قلعه یک خندق وجود داشته است که به گفته اهالی، دارای عرض ۱۲ متر بوده که در هنگام مد دریا، خندق پر از آب می‌شده و باعث جداسازی محوطه قلعه و خود قلعه از اطراف آن می‌شده است و نفوذ به قلعه را با مشکل همراه می‌کرده است. این خندق امروزه وجود ندارد (آرشیو اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان هرمزگان).

در مورد تاریخ ساخت یا بازسازی قلعه به‌وسیله پرتغالی‌ها می‌توان اشاره کرد که در بهار۱۵۸۰ جواهرساز ونیزی به نام گاسپارو بالبی، از راه دریا از بصره به هرمز سفر کرد. تنها چند روز پیش از ورود به هرمز در پنجم می‌۱۵۸۰، بالبی به باسعیدو (باسیدو) رسید. نویسندگان قرن نوزدهم ازجمله کارکنان کمپانی هند، مثل کمپتورن، هورس بورگ و وایت لوک به ویرانه‌های یک قلعه و شهرک پرتغالی در باسادوره یا موقعیت باسعیدو اشاره می‌کنند.

اگرچه پرتغالی‌ها در زمان بازدید بالبی از هرمز به‌خوبی در آنجا مستقر شده بودند، اما هیچ منبع مکتوبی در دست نداریم که گواه بر فعالیتشان در قشم باشد، بااین‌حال چند سال قبل در طی لایروبی و گسترش بندر قشم، گورستان دست‌نخورده پرتغالی‌ها، درست نزدیک خط ساحلی فعلی کشف شد. تعداد دقیق گورهای از‌بین‌رفته نامشخص است و تنها یک سنگ‌قبر سالم مانده بود. بنا برنوشته‌ها چنین تعبیر می‌شود: قبر متعلق به آنتونیو کوریا و فرزندانش، درگذشته در ۱۷ ژانویه ۱۵۹۱ میلادی (پاتس، ۱۳۹۵).

در سال ۱۶۱۸ رویفرییرد آندراده، طبق دستوری مبنی بر شناسایی و نابودی هر یک از کشتی‌های بیگانه اروپایی و برقراری ارتباطات بازرگانی با پارس، از لیسبون عازم هرمز شد. گشت زنی در تنگه هرمز و دهانه دریای سرخ، به‌منظور مصادره کشتی‌ها و لنج‌هایی بود که حامل کالاهای ممنوعه بوده و کشتی‌هایی که مجوز تجارت دریایی و رمز عبور صادره از سوی پرتغالی‌ها را نداشتند و به‌عنوان یک راهکار ثانوی در این خصوص، در تاریخ۱۵ ژانویه ۱۶۱۹ میلادی پرتغالی‌ها به فکر استقرار قلعه‌ای در قشم افتادند که ایرانیان ساخت آن را مربوط به سال۱۶۱۴ میلادی می‌دانند.

رویفرییر در ۱۶۲۱ میلادی در قالب یک ناوگان با ۳۳ فروند کشتی به سمت قشم رفت و پس از درگیری با پارسی‌ها و غلبه به آن‌ها، شروع به ساخت قلعه کرد (پاتس، همان).

در ۱۶۲۲ میلادی ناوگان انگلیسی و سربازان ایرانی ضربه سختی به پرتغالی‌ها در خلیج‌فارس وارد کردند و قلعه آن‌ها در قشم را به تصرف خود درآوردند (وادالا ۱۳۵۵:۴۲).

با این اوصاف پرتغالی‌ها بیشتر از یک سال در قلعه قشم حضور نداشتند. به نظر می‌رسد شالوده این دژ به دست پرتغالی‌ها و با به کار گرفتن کارگران ایرانی برپاشده است. اینکه آیا پیش از قلعه‌ای که امروزه در معرض دید ما قرار دارد، پی یا بنیاد دژ دیگری (شاید ساسانیان) در اینجا بوده است، به‌درستی روشن نیست و تنها کاوش‌های باستان‌شناختی پیگیر می‌تواند به آن پاسخ دهد (یغمایی، همان). اگرچه این احتمال (مثل قلعه هرمز) به نظر پررنگ می‌رسد.

قلعه قشم، کاربردی چون یک انبار بزرگ یا جای نگهداری مهمات و سلاح داشته که در مواقع اضطراری به دیگر دژها کمک می‌رسانده است. قلعه پرتغالی‌ها یک قلعه تدارکاتی بود که برای ارتباط با قلعه هرمز و رساندن تدارکات و خدمات به این قلعه مرکزی در قشم ساخته‌شده بود. آنچه امروزه قابل‌مشاهده است، دژی است راست‌گوشه ناقص (نزدیک به ذوزنقه) که از سنگ‌های دریایی و ساروج ساخته‌شده است. مهم‌ترین کاربردهای این قلعه استفاده از آن به‌عنوان انبار مهمات جنگی و نیز منبع ذخیره آب شیرین برای سربازان و کشتی‌های پرتغالی بوده است.

این قلعه دارای دو حصار است (نوربخش ۱۳۶۹:۳۲۱). در ضلع جنوب شرقی آن‌یک زیرزمین قابل‌مشاهده است (اقتداری ۱۳۴۸:۷۶۵). در چهارگوشه آن چهار برج استوانه‌ای ویران دیده می‌شود. دیوارهای بیرونی و اتاق‌ها و انبارهای درونی نیز، ویران و از خاک و سنگ و آوار پرشده‌اند. در زمان‌آبادانی از میان چهار برج، دوتای آن‌ها کاملاً و برج سوم با زاویه‌ای، روبه‌دریا بوده است. برج چهارم رو به جزیره و شهر قشم بوده و تنها راه بیرون رفت از قلعه به شمار می‌آمده است؛ چراکه سه باروی دیگر کور بوده‌اند و راهی به بیرون نداشته‌اند. نمای بیرونی و درونی برج‌ها و باروها از سنگ‌های کم‌وبیش یک اندازه مستطیل شکل آهکی است، اما درون باروها از سنگ لاشه آهکی – نمکی پرشده است. ملاط بین سنگ‌ها، ساروجی سخت شبیه ساروج بناهای ساسانی است. در برج‌ها مثل برج شمالی، برج شرقی و جنوبی و همچنین باروهای بین آن‌ها، نشانه‌های تخریب و بازسازی، گسترش یا تغییر با استحکام‌بخشی بیشتر به چشم می‌آید.

شکسته سفالینه‌های به‌دست‌آمده از کاوش نیز خود گواهی بر این تضمین‌ها، تصرف‌ها و دوباره‌سازی‌ها است. تنها ورودی دژ در زیر برج جنوبی است و بیشترین بازمانده‌های ساختمانی نیز بر فراز همین برج است. در کنار در ورودی، در درون دژ اتاقکی است به گونه اتاق نگهبانی یا بازرسی، با دیوارها و سقفی گهواره‌ای، یکپارچه از سنگ‌های آهکی که هرگونه رفت‌وآمد را زیر نظر داشته است. بر فراز اتاق، سوراخ گرد و بزرگی است که به‌احتمال بسیار زیاد یک‌راه ایذایی بوده است و از درون اتاق بالای برج بر سر مهاجمان، گلوله‌های سنگ یا قیر مذاب یا آب جوش می‌ریخته‌اند؛ چراکه جای مدافعان بر طاقچه‌ای مشرف‌به این سوراخ در کاوش به‌دست‌آمده است. چسبیده به دیوار شمال شرقی درون برج، بازمانده یک شیب (رامپ) بر جای است که بخش‌هایی از آن در کاوش به دست آمد. این شیب برای بالا بردن توپ‌های سنگین بر فراز برج و باروها و رفت‌وآمد سربازان بوده است.

طول باروهای چهارسوی برج، نزدیک دو متر است که در بام دیوارها به شکل راهرو ساخته‌شده و در هرچند گام، جای تیرکش‌ها، برای سربازان ایستاده، سربازان به‌زانو نشسته، توپچی‌ها و خادمان به چشم می‌خورد. دورتادور دژ خندقی بوده است که امروز پرشده و نشانی از آن بر جای نیست. تقریباً در میانه حیاط دژ، گود دست‌ساخته‌ای است که انبار آب شیرین باران بوده است. حیاط قلعه از چهارسو شیب ملایمی به‌طرف استخر داشته به‌گونه‌ای که آب باران در این انبار جمع می‌شده است. انبار، سقفی گهواره‌ای و خمیده داشته که امروز تمامی سقف آن فروافتاده است و تنها جای این آبگیر به درازای ۱۳، پهنای ۴ و عمق ۵/۲ متر بر جای است (یغمایی، همان).

در آبان ۱۳۷۸ نیز در پی حفاری‌های شرکت برق در محدوده ۵۰۰ متری قلعه پرتغالی‌ها، تونل قدیمی متصل به این قلعه، کشف شد. این تونل که به قلعه پرتغالی‌ها متصل است، راه فرار فرماندهان و نیروهای نظامی پرتغالی و همچنین مکان نگهداری مهمات نظامی آنان بود. این تونل تا محدوده میدان سعدی شهر قشم به طول حدود سه کیلومتر، ادامه دارد.

منابع:

– آرشیو کتابخانه اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان هرمزگان،
– نوربخش، حسین. ۱۳۶۹، جزیره قشم و خلیج فارس. تهران: نشر امیر کبیر.
– سدیدالسلطنه (کبابی)، محمد علی، ۱۳۴۲، بندرعباس و خلیج فارس. تصحیح احمد اقتداری. تهران: نشر ابن سینا.
– پاتس، دنیل توماس. ۲۰۱۱. پرتغالی‌ها در قشم. ترجمه حمید زیبایی. ۱۳۹۵. فصلنامه تخصصی مطالعات خلیج فارس شماره ۷.
– وادالا، ر، ۱۳۶۴، خلیج فارس در عصر استعمار، ترجمه شفیع جوادی، تهران: کتاب سحاب.
– اقتداری، احمد. ۱۳۴۸. آثار شهرهای باستانی سواحل و جزایر خلیج فارس و دریای عمان. تهران: نشر انجمن آثار ملی.

 

* گزارش از کورش محمدخانی/ دکتری باستان‌شناسی از دانشگاه لیون فرانسه

جاذبه‌های تاریخی و گردشگری بندرلنگه

مردم بندرلنگه به زبان فارسی با گویش محلی سخن می‌گویند. این شهرستان آب و هوایی بسیار گرم و مرطوب دارد و درجه حرارت به دلیل رطوبت و وزش باد بالاست و بارندگی در آن متغیر و گاه همراه با باران‌های سیل‌آساست.

نام و پیشینه تاریخی بندرلنگه

واژه لنگه در فرهنگ‌ها به معنی تا، تک، یکتا، بی‌همتا نادر آمده است. بنا به پاره‌ای روایت‌ها، نام پیشین این شهر به دلیل وجود مروارید مرغوب و زیاد در آب‌های آن، شهر یا بندر مروارید بوده است که به‌مرورزمان به لنگه تغییریافته است.

بعضی نویسندگان بر این باورند که شهر بندرلنگه به دلیل آبادانی، بزرگی و نفوس زیادی که داشته است، به لنگه یا لنگه دنیا سرشناس بوده، شماری نیز می‌گویند که لنگه همتای بندر بمبئی هندوستان است و به همین جهت نام لنگه بر این بندر نهاده شده بود.

بعضی بر این باورند که لنگه در عربی لنجه، به معنی بادیه‌نشین و ییلاق است و چون آب‌وهوای این بندر نسبت به دیگر نقاط خلیج‌فارس بهتر بوده و مردم سرزمین‌های جنوبی خلیج‌فارس، تابستان را در بندرلنگه می‌گذرانیدند، به این محل لنجه گفته‌اند، سپس لنجه تبدیل به لنگه شده و واژه لنگه، فارسی شده لنجه است.

در زمان هخامنشیان، خلیج‌فارس و بنادر آن موردتوجه پادشاهان هخامنشی قرارگرفته و از رونق خاصی برخوردار شدند. بنادر تجاری خلیج‌فارس در این دوره عبارت بودند از بندر دیلمون، تااکه، مکّن، لیان، که این بنادر از شهرهای پررونق بودند، اما در همین دوره از بنادر دیگری هم نام‌برده شده، ازجمله آپستانا و گوگونا که گمان می‌رود «گوگونا» همان بندرلنگه و آپستانا، همان رأس بستانه کنونی باشند.

اگر «گوگونا» همان بندرلنگه امروزی باشد، عمر ایجاد بندرلنگه از زمان هخامنشیان تا امروز به بیش از ۲۵۰۰ سال می‌رسد، یعنی در حقیقت عمر بندرلنگه از دوران هخامنشیان شروع می‌شود. قدیمی‌ترین تاریخی که برای وجود این بندر اشاره‌شده، همین عنوان «گوگونا» است.

blank

جزایر

جزیره کیش: این جزیره ازنظر محیط‌زیست از بکرترین مناطق طبیعی خلیج‌فارس است که جغرافیای ویژه آن، زمینه‌های مساعدی برای گسترش گردشگری و تجارت فراهم ساخته است.

سواحل مرجانی، آکواریوم بزرگ دریایی، اسکله تفریحی، ورزش‌های آبی، غواصی، معماری خاص، شهر تاریخی حریره، مسجد ماشه، کشتی یونانی، پارک دلفین‌ها و… در کنار مجتمع‌های تجاری بزرگ، از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری کیش هستند.

جزیره لاوان: وسعت این جزیره ۷۶ کیلومترمربع است که تا شهر بندرلنگه ۹۱ مایل دریایی فاصله دارد. مهم‌ترین کالای صادراتی جزیره مروارید است که در فصل خاصی، اهالی به صید آن می‌پردازند.

جزیره هندورابی: این جزیره با ۸/۲۲ کیلومترمربع مساحت در فاصله ۱۳۳ کیلومتری بندرلنگه قرارگرفته است. فعالیت اقتصادی بیشتر اهالی آن، صید و غواصی است. این جزیره ازنظر طبیعی یکی از جزایر زیبای استان است که امکانات و استعدادهای طبیعی آن چشم هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند.

جزیره شتور (شیدور): این جزیره در ۵/۱ کیلومتری جنوب شرقی جزیره لاوان قرار دارد. جزیره شیدور از باارزش‌ترین و مهم‌ترین پناهگاه‌های حیات‌وحش در خلیج‌فارس است و یکی از مناطق حفاظت‌شده کشور است.

آثار تاریخی شهرستان بندرلنگه

عمارت فکری: این عمارت یکی از بناهای مهم دوره قاجار است که از ویژگی‌های جالب‌توجهی برخوردار و توسط تاجر سرشناس مروارید، عبدالواحد فکری، بناشده است. این عمارت داری دو حیاط با اتاقی در اطراف آن‌ها و پنج بادگیر است. مساحت کل بنا ۲۶۰۰ مترمربع است و به شماره ۱۸۳۳ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

قلعه لشتان: در ۶ کیلومتری شرق شهر بندرلنگه، بر فراز صخره‌ای طبیعی و مرتفع، شهری باستانی مربوط به اواخر دوره ساسانی و اوایل اسلامی وجود دارد. این شهر باستانی به وسعت ۱۵ هکتار، مجموعه‌ای وسیع بناهای سکونتی، آب‌انبارها و چند مزارستان که دورتادور آن را حصار دفاعی فراگرفته است. اغلب بناهای سکونتی در صخره‌ها کنده‌شده است. بیش از ۸۵ خانه مسکونی در سطح قله شناسایی‌شده که این خانه‌ها دارای ابعاد نامنظم هستند. این قلعه به شماره ۱۶۳۱۶ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

قلعه مغویه: این قلعه از آثار دوره قاجار و به قلعه شیخ سلطان معروف است که در بندر مغویه در غرب بندرلنگه قرار دارد. قلعه مذکور دارای سه‌طبقه است و به شماره ۲۲۳۰ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

مسجد ملک بن عباس: این مسجد در خیابان پاسداران و نزدیکی ساحل قرارگرفته است. بنیان این مسجد از دوره صفویه است و مسجد کنونی به دوره قاجار تعلق دارد.

مسجد افغان: این مسجد در محله افغان بندرلنگه واقع و از آثار حاج احمد افغان است که در دوره افشاریه ساخته‌شده و به شماره ۱۰۶۲ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

مسجد خداداد: این مسجد در محله مساح بندرلنگه قرار دارد که ازنظر زیبایی، یکی از کامل‌ترین مساجد بندر به شمار می‌آید. محراب این مسجد دارای تزیینات گچ‌بری ارزنده‌ای است و از آثار دوره زندیه به بعد است. مسجد خداداد در سال ۱۳۵۴ به شماره ۱۰۶۵ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

خانه گلبتان: این خانه از بناهای زیبای دوره قاجاریه در بندرکنگ است که یک حیاط مرکزی با تعداد زیادی اتاق و بادگیر دارد. طاق‌ها و گچ‌بری‌های زیبای آن نمایانگر هنر استادکاران آن دوره است. در سال ۱۳۷۷ به شماره ۲۲۲۹ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

بافت تاریخی کنگ: در بافت بندرکنگ، ۱۰ اثر تاریخی در فهرست آثار ملی ثبت‌شده که شامل مجموعه بافت قدیم، مسجد، برکه، زیارتگاه، خانه تاریخی و قلعه پرتغالی‌ها است که در سال ۱۳۸۱ به شماره ۶۵۳۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

شهر باستانی حریره: پستی‌وبلندی‌ها و خرابه‌های شهر قدیمی حریره حدود ۱۲۰ هکتار وسعت دارد که شامل خانه اعیانی، بخش کارگاهی و صنعتی و حمام است که در سال ۱۳۷۶ به شماره ۱۸۸۶ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده‌اند.

شهر زیرزمینی کاریز: قنات کیش بیش از ۲۵۰۰ سال قدمت دارد و از آب شیرین قابل شرب ساکنان جزیره را تأمین می‌کرده ولی اکنون به یک شهر زیرزمینی شگفت‌انگیز تبدیل‌شده که بیش از ۱۰ هزار مترمربع وسعت دارد.

کاریز کیش

صنایع‌دستی

با توجه به پیشینه تاریخی بندرلنگه، صنایع‌دستی هم در این شهر قدمت دارد و گفته می‌شود اولین مرکز صنایع‌دستی در سال ۱۳۰۲ در بندرلنگه ساخته‌شده و در حدود یک قرن سابقه دارد.

ظرفیت‌های رشته گلابتون دوزی بندرلنگه موجب شد این شهر به‌عنوان شهر ملی صنایع‌دستی (گلابتون دوزی) ثبت شود.

گلابتون دوزی، خوس‌دوزی، زری‌دوزی و سوزن دوزی و ساخت برقع ازجمله مهم‌ترین صنایع‌دستی بندرلنگه است که هنر دست‌زنان این مرزوبوم است.

غذا

گوبولی، قلیه ماهی، ماهی سرخ‌کرده، شوربا، چنگال، جلاب، نان تومشی، نان فلزی، تنوری، تنکی، فتیر، شلشلی، گپکی و نان رگاگ ازجمله غذاها و خوراکی‌های محلی شهرستان بندرلنگه هستند.

* گزارش از صدیقه غلامی

روايتی از مراسم به آب انداختن لنج در روستای سرریگ جزیره قشم

وسیله اصلی در تمام فعالیت‌های صیادی، دریانوردی و حمل‌ونقل کالا و مسافر، شناورهایی بود که از قدیم همواره به دست بومیان این نواحی ساخته‌وپرداخته می‌شدند. این لنج‌ها انواع و اقسام مختلفی داشت و بنام‌های متفاوتی، همچون «بَغَلِه» (از لنج‌های بزرگ خلیج‌فارس که درگذشته با آن به سفرهای هند و آفریقا می‌رفتند)، «بُوم» (بزرگ‌ترین و زیباترین نوع لنج)، «سمبوک»، «جالبوت»، »تِشاله» (نوعی لنج کوچک که از آن به‌عنوان یدک‌کش استفاده می‌شد)، «بوزی» (بوجی و بوصی هم گفته می‌شود)، «ترتری» (لنج کوچک ماهیگیری)، «سماچ» (لنج ماهیگیری) و… نامیده می‌شدند، که هرکدام، کار خاصی مورداستفاده قرار می‌گرفت.

ماده اصلی در ساخت لنج، چوب است و مهم‌ترین آن‌ها، چوب ساج که بومی مناطق هند، برمه و اندونزی است و بیشتر از هندوستان تأمین می‌شود. چوب ساج به چوب سخت هند شرقی معروف است و از آن برای قاب‌بندی و روکش بدنه لنج استفاده می‌شود. این چوب به دلیل روغنی بودن، در مقابل پوسیدگی ناشی از رطوبت و موریانه مقاوم است. دیگر چوبهای مورداستفاده در ساخت لنج، شامل چوبهای درختان بومی مثل کهور؛ کنار؛ کرت و درختان غیربومی همچون چنار؛ توت و گردو است.

غیر از تخته و چوب، از میخ و پیچ و مهره فلزی نیز در ساخت لنج استفاده می‌شود که درگذشته توسط حدادان زحمتکش روستای «گوران»، که از مکانه‌ای قدیمی ساخت لنج در جزیره قشم است، تهیه می‌شد. در تمام مراحل ساخت، حتی برای کوبیدن میخ نیز باید استادی و مهارت کافی داشت. اگر ضربه و نیروی وارد برمیخ همسان و متعادل نباشد، علاوه بر شکاف‌های پنهانی که در تخته به وجود می‌آید، موجب نفوذ آب و درنهایت پوسیدگی زودرس بدنه لنج خواهد شد.

«گلافان» (سازندگان لنج) پس از اتمام کار، فتیله‌های پنبه‌ای آغشته به روغن کنجد موسوم به «کَلفات» را درون درزهای مابین تخته‌ها می‌گذاشتند، تا از نفوذ آب به درون لنج جلوگیری نمایند و بدنه لنج را نیز روغن‌مالی می‌کردند. اینک وقت آن بود تا مقدمات به آب انداختن لنج فراهم شود. مقدمات کار به آب انداختن لنج پس‌ازاینکه ساخت لنج به پایان می‌رسید و گلافان فراغت می‌یافتند، لحظه به آب انداختن لنج فرامی‌رسید که با آداب‌ورسوم خاصی همراه بود. اگر شناور، لنج بزرگی بود، شایعات و حدس و گمان‌ها پیرامون به‌آب‌اندازی آن بیشتر بود که چه روزی و چه زمانی و چگونه قراراست به‌آب انداخته شود. این مسئله به نقل داغ مجالس تبدیل می‌شد و هرکس سعی می‌کرد، آن روز خاص را پیش‌بینی کند. صاحب لنج که معمولاً ناخدای لنج نیز بود پس از مشورت با ریش‌سفیدان و با توجه به سعد و نحس ایام و درنظرگرفتن اوقات جزر و مد دریا، روز خاصی را برای به آب انداختن لنج تعیین می‌کرد، که معمولاً روزهای شنبه یا دوشنبه برای این کار در نظر گرفته می‌شد. پس از تعیین یک روز معین برای این کار همگی مردم آبادی، از مرد و زن و پیر و جوان سعی‌میکردند در آن روز معین در روستا حضورداشته باشند تا در این مراسم جذاب شرکت کنند.

بنا به اعتقاداتی که داشتند برای جلوگیری از چشم‌زخم، تکه‌ای از سنگ نمکی که معمولاً خودشان آن را از کوه نمکدان (کوه نمک قشم) تهیه می‌کردند، از میل جلو لنج می‌آویختند. برای خوش‌یمنی، برکت و سعادت نیز با «گلک» (خاک سرخ) سرخ آیینی، بر گوشه‌هایی از لنج، چلیپایی نقش می‌بست؛ نماد باستانی خیروبرکت که در گوشه‌گوشه نقش‌های جزیره جای دارد. بر فراز لنج هم پرچم ایران و «بندیره‌ای» (پرچم) سبز نیز به اهتزاز درمی‌آمد. درنهایت، نوبت به «دوور» (بر وزن کوثر. دوار و داور هم گفته می‌شود.) می‌رسید که بیشتر بار به آب‌سپاری لنج، بر دوش آن بود.

لنج

دوور

دوور وسیله‌ای چوبی است. یک ماشین مکانیکی مانند چرخ چوبی؛ چرخ چاه؛ سکان و… که کار را برای انسان آسان می‌نمود. اجزای دوور شامل یک چهارپایه بزرگ چوبی بود با پایه‌هایی محکم و قطور که معمولاً آن‌ها را در زمین محکم می‌کردند. درون این چهارپایه قرقره‌ای بزرگ و فلزی به‌صورت عمودی قرار می‌گرفت. از میان این قرقره و متصل به آن تیری چوبی، محکم و قطور، بیرون می‌آمد که در حدود نیم متر بالاتر از سطح میز قرار می‌گرفت. در بالای این تیر عمودی سوراخ‌هایی وجود داشت که درون این سوراخ‌ها، تیرهایی چوبی به‌صورت افقی قرار می‌گرفت. چرخاندن این تیرهای افقی باعث چرخش قرقره فلزی دوور می‌شد. هریک از این تیرهای چوبی را معمولاً دو تا سه نفر می‌چرخاندند و درنهایت، ده تا دوازده نفر چرخاندن یک دوور را به عهده می‌گرفتند. دوور معمولاً با مقداری فاصله با لنج در خشکی قرار می‌گرفت. در نقطه‌ای درون دریا که قرار بود لنج تا آنجا کشیده شود، میله یا لنگرهایی در دریا فرومی‌کردند و به آن‌ها «گوفیه‌ای» بسته می‌شد. از درون این گوفیه طنابی خارج می‌شد که یک سر آن به دور لنج بسته می‌شد و سر دیگر آن به دور قرقره دوور محکم می‌شد. همراه با چرخاندن تیرهای چوبی دوور، قرقره دوور می‌چرخید، طناب‌ها کشیده می‌شدند و لنج آرام‌آرام به حرکت درمی‌آمد و به سمت دریا کشیده می‌شد. با توجه به بزرگی و سنگینی لنج از یک، دو و یا سه دوور برای این کار استفاده می‌شد. انواع کوچک‌تری از دوور نیز درون کشتی برای بالا کشیدن لنگر؛ تور؛ بادبان و «کولگیر» (قفس‌های مخصوص صید ماهی) نیز بکار گرفته می‌شد. به حرکت درآوردن دوور همیشه با یامال‌های مخصوص به آن همراه بود.

 

 

یامال

یامال‌ها آوازهای کار دریا و خشکی هستند. بیشتر آن‌ها آواز کارهای دریایی‌اند، اما یامال‌هایی هم هستند که برای کار در خشکی؛ در نخلستان‌ها؛ حمل بار با لنج یا خالی کردن بار از لنج؛ کارهای ساختمانی؛ تنورسازی و غیره سروده می‌شوند. متنوع‌ترین یامال‌ها مربوط به دریا و لنج هستند: میداف (پارو) پاروزنی در قدیم؛ یامال‌های بالا کشیدن بادبان‌ها؛ یامال‌های تور انداختن؛ یامال‌های بالا کشیدن تور و…

به آب انداختن لنج و چرخاندن دوور نیز یامال مخصوص به خود را داشت. محور اشعاری که در این یامال، خوانده می‌شد، بر اساس دوور بود و بیشتر طلب یاری از خداوند برای چرخاندن و به حرکت درآوردن دوور بود؛ با خواندن یامال، افراد بیشتری برای مشارکت در این کار تهییج می‌شدند. در اجرای یامال‌ها معمولاً یک تکخوان سربندها را می‌خواند و جوابگوها (ملوانان و جاشوها) جواب تکخوان را می‌دادند. تداوم و تکرار این روند، ویژگی خلسه‌آمیزی به این مراسم می‌داد.

اکثر آوازهای یامال دوور از یادها رفته است و از معدود اشعاری که به یاد مانده، این‌چنین است:

هِلهِ یاملهِهِلهِ یاملهِهِله یاَ دووَر شامیِ

هِلهِ یاملهِهِلهِ یاملهِهِله یاَدوو شامی

دَورِیا دَووَر شامی/ دَورِیا دَووَر شامی

وَرشو وَرشو خلیلو سوریا/ کلیو ورشو خلیلو سوریا

این اشعار گاهی به زبان عربی خوانده می‌شد و گاهی هم به زبان فارسی و محلی. بعضی‌اوقات نیز متناسب با اتفاقاتی که روی می‌داد، اشعاری فی‌البداهه سروده می‌شد. مانند این آواز که انگار در جواب به شکایت افراد از گرمای زمین سروده شده است. با توجه به اینکه چرخاندن دوور با پای‌برهنه انجام می‌گرفت و گرمای ظهر جنوب طاقت‌فرسا بود:

زمینَگرمِن و پاِمهِ ناسوزتِ/ هِله یاَدووَر شامی

یاواش یاواش پاِمهِ ناسوزت/ِهِله یاَدوو شامی

با توجه به نیرویی که برای به حرکت درآوردن لنج و کشاندن آن به‌سوی دریا لازم بود، ریتم آن تند یا آهسته می‌شد و افراد نیز با توجه به هر ریتم، نیروی کمتر یا بیشتری مصرف می‌کردند. خواندن یامال دو کاربرد ویژه داشت: اول باعث ایجاد هماهنگی و توازن در صرف هم‌زمان نیرو بین کارکنان و جاشوان می‌شد و دوم باعث ایجاد شورونشاط و خلسه میان آن‌ها می‌شد تا خستگی مفرط ناشی از کارهای طاقت‌فرسا را درک نکنند. همراه با چرخش دوور و نوای یامال، لنج به‌آرامی به دریا سپرده می‌شد.

لنج

به دریا سپردن لنج

بعدازاینکه روز مشخصی را برای به آب انداختن لنج در نظر می‌گرفتند، از صبح زود برای کسانی که قرار بود این کار را انجام دهند، صبحانه‌ای تدارک دیده می‌شد. پس از صرف صبحانه آیاتی از قرآن کریم توسط شیخ یا ملای آبادی تلاوت می‌شد تا با یاد و نام خدای رحمان و رحیم و استعانت از او کار را آغاز کنند. بعدازآن با توجه به بزرگی لنج و توان مالی صاحبش بز، گاو یا شتری قربانی می‌شد که خونش بر «بیس» (چوب بلند و قطوری که در حکم شاسی لنج است) لنج مالیده می‌شد و از گوشتش غذایی پخته و در ظهر همان روز توسط حضار صرف می‌شد. به دور لنج تسمه‌ای می‌بستند و این تسمه به طنابی محکم و کلفت وصل می‌شد. طناب را تا فاصله‌ای مناسب درون دریا می‌بردند و در آنجا از درون «گوفیه‌ای» که در آنجا قرار داشت، رد می‌کردند؛ این گوفیه به وسیله یک تیر چوبی یا لنگرهای بزرگ، درون دریا مهارشده بود. طناب پس از عبور از میان قرقره‌های گوفیه دوباره به ساحل برمی‌گشت و در اینجا به دور قرقره دوور محکم می‌شد. دوور با مقداری فاصله از لنج درون‌خشکی قرار می‌گرفت. در جلو لنج برای تسهیل کار و حرکت راحت‌تر و روان‌تر لنج، چوب‌های استوانه‌ای مدوری با مقداری فاصله از یکدیگر، پشت سرهم قرار می‌گرفت که به آن‌ها تِرم گفته می‌شد و بر روی آن‌ها سیفه (چربی کوسه ماهی) مالیده می‌شد. در زیر شکم لنج نیز برای جلوگیری از صدمات ناشی از سقوط احتمالی لنج به طرفین،ِسِوند (حصیرهای بافته‌شده از چوب‌های نخل) پوسیده کار گذاشته می‌شد که به دلیل نرمی آن در صورت سقوط لنج به طرفین، هیچ لطمه‌ای به آن وارد نمی‌شد.

چرخاندن دوور را افراد داوطلب به عهده می‌گرفتند. ترکیبی از جوانان و افراد باتجربه، نوعی همکاری و همیاری بود و کسی برای این کار، مزد طلب نمی‌کرد. چرخاندن دوور همراه با یامالهای مخصوص به آن بود و این تک سرایی‌ها و همخوانی‌ها شور و وجد خاصی به مراسم می‌بخشید. با مقداری فاصله از این‌ها مردم با شور و اشتیاق به تماشا می‌ایستادند. برای احتیاط بیشتر بچه‌ها معمولاً از فاصله‌ای دورتر همراه با بزرگ‌ترهایشان این مراسم را نگاه می‌کردند. زن‌ها نیز از فاصله‌ای دورتر یا از پس دریچه خانه‌ها به نظاره این منظره می‌نشستند. همراه با چرخیدن دوور و همراه با شور و هیجان تماشاچیان لنج نیز به حرکت درمی‌آمد و بغله خرامان‌خرامان رهسپار آغوش مام دریا می‌شد.

منابع:

– پاکدامن، رحمت‌الله؛ قشم جزیره‌ای آشنا؛ بندرعباس: سازمان برنامه و بودجه استان هرمزگان، چاپ اول، ۱۳۶۴

– درویشی، محمدرضا؛ موسیقی و آیینه‌ای جزیره قشم و جزایر تابعه، تهران: سازمان منطقه آزاد قشم، چاپ اول، ۱۳۹۳

* گزارش از عبدالجلیل مرداسنگی

آثار دوره اسلامی محوطه خوربس در جزیره قشم

درصد قابل‌توجهی از آثار شناسایی‌شده را محوطه‌های دوران تاریخی، به‌خصوص دوره‌های اسلامی تشکیل می‌دهند که نشان از اهمیت این جزیره در مبادلات تجاری در دوران یادشده دارند.

آثار دامنه غار تاریخی خوربس (خربس) با وسعتی بیش از ده هکتار ازجمله وسیع‌ترین و غنی‌ترین محوطه‌های باستانی جزیره قشم به‌حساب می‌آیند. این محوطه، در فاصله ده کیلومتری جنوب غربی شهر قشم قرار دارد. بهترین و آسان‌ترین راه دسترسی به این محوطه از راه جاده قشم به «رمچاه» است که دقیقاً از وسط محوطه نیز عبور می‌کند. در حال حاضر نزدیک‌ترین محوطه مسکونی به این محوطه، همان روستای رمچاه است که در فاصله سه کیلومتری غرب آن قرار دارد.

محوطه خوربس، دربرگیرنده آثار باستانی، مانند غارهای دستکند، بنای امامزاده شاه شهید، آب‌انبار، گورستان‌های اسلامی و تاریخی، بندها و خاک‌ریزهای مربوط به تأسیسات آب‌رسانی و محوطه دامنه غار است.

متأسفانه قسمت‌های زیادی از محوطه درنتیجه ساخت‌وسازهای غیرمجاز و نیز فعالیت‌های زراعی و نیز جاده‌سازی، تخریب جدی شده است. درنتیجه به‌منظور مشخص کردن محدوده اصلی اثر و قانونی کردن عرصه آن و محافظت از آثار باقی‌مانده و نیز باهدف تعیین عرصه اثر، در نوزده نقطه، گمانه‌زنی انجام گرفت. علاوه بر گمانه‌زنی انجام‌شده، آثار سطحی محوطه نیز موردبررسی باستان‌شناسی قرار گرفت. درنتیجه مشخص شد که بخش اعظم آثار محوطه، متعلق به دوران اسلامی متفاخر است. این آثار شامل سه گورستان، بنای آب‌انبار و کانال‌های هدایت آب از آب‌انبار، بند و آثار و بناهای سنگی هنوز سرپای محوطه است که در ادامه بدان‌ها اشاره می‌شود.

محوطه استقراری

بیشترین میزان آثار سطحی دوران اسلامی محوطه خوربس، متعلق به محوطه استقراری آن است. بخش مسکونی از قسمت دامنه غار شروع و تا کنار دریا ادامه دارد. دقیقاً از وسط محوطه عبور می‌کند.

محوطه بر روی پشته‌های کم ارتفاعی شکل‌گرفته است. بر اساس نتایج گمانه‌زنی مشخص شد که این پشته‌های کم ارتفاع، طبیعی نبوده و دربرگیرنده نهشته‌های دوران اشکانی- ساسانی است. بر سطح محوطه مسکونی، می‌توان آثاری از دیوارهای سنگچین را مشاهده کرد. در بعضی نقاط، حتی دیوارها تا چندین رج سرپا بوده و به‌راحتی می‌توان پلان بناها را تشخیص داد. بناها به‌صورت اتاق‌های کوچک چند متری راست‌گوشه‌ای هستند که در سراسر سطح محوطه پراکنده‌ شده‌اند. دو نمونه از این بناها در تصاویر هوایی به‌راحتی قابل‌شناسایی هستند. سفال‌های سطحی گردآوری‌شده، نشان می‌دهد که قدمت احتمالی این بناها مربوط به دور صفویه و دوره‌های بعدازآن است. در سطح محوطه به‌غیراز تکه‌های سفال -که به‌وفور دیده می‌شود- قطعات زیادی صدف، قطعات آهن و شیشه نیز دیده می‌شود. به همراه محوطه استقراری اصلی، دو بنای منفرد دیگر نیز در آنجا دیده می‌شود که جدا و در فاصله دورتری از محوطه اصلی قرار دارند. نخستین بنای منفرد، در فاصله تقریبی ۱۵۰متری از شمال محوطه جای دارد. هرچند که هردوی این بناها از محوطه اصلی فاصله‌دارند؛ ولی ساختار سنگی آن‌ها کاملاً شبیه ساختار بناهای محوطه است. سفال‌های سطح آن‌ها نیز هم‌دوره سفال‌های سطحی محوطه است. بنای دوم در فاصله دورتری از محوطه مسکونی و در کنار بنای امامزاده شاه شهید واقع‌شده است. این بنا اولین بار موردبررسی دانیل پاتس قرار گرفت. نامبرده از یک سازه دفاعی دوران اشکانی- ساسانی یاد می‌کند. خسرو زاده در سال ۱۳۸۴ برای بار دوم بنا را موردبررسی قرار داده و درنتیجه قدمت بنا را مربوط به دوره سلجوقی و صفویه دانسته است. سفال‌های سطحی جمع شده اخیر از سطح محوطه، نشان از دو دوره‌ای بودن قدمت بنا (تاریخی- اسلامی) دارد. این مطلب از مطالعه دیوار چاله‌ای که به‌صورت غیرمجاز در وسط بنا حفرشده، قابل‌مشاهده است. در این قسمت می‌توان بقایای کف دوران اسلامی را دید که بر روی نهشته‌های دوران تاریخی (اشکانی – ساسانی) جای گرفته‌اند.

گورستان‌های محوطه

در سطح محوطه، سه گورستان دیده می‌شود. گورستان اصلی بزرگ‌ترین گورستان محسوب می‌شود و بخش زیادی از وسعت محوطه تاریخی دامنه غار خوربس را به خود اختصاص داده است. محوطه استقراری در جوار این گورستان جای دارد. به دلیل وجود تعداد زیادی گور، امکان شمارش دقیق آن‌ها میسر نبود. گورستان نیز همانند محوطه مسکونی، روی آثار دوران تاریخی واقع‌شده است. گورها در اندازه و اشکال مختلف دیده می‌شوند. در میان آن‌ها گورهای ساده و بدون سنگ مزار تاگورهای دارای سنگ‌قبر کتیبه دار دیده می‌شود که احتمالاً نشان‌دهنده خاک‌سپاری افرادی با طبقات اجتماعی متفاوت است. به‌احتمال‌زیاد این گورستان محل خاک‌سپاری ساکنان محوطه استقراری کنار آن است. گورستان شماره ۲ که ازنظر ابعاد و اندازه، به‌مراتب کوچک‌تر از گورستان شماره ۱ است، در فاصله دورتری از دامنه غار قرار دارد. بررسی سفال‌های سطحی گورستان نشان می‌دهد که این گورستان نیز همانند گورستان شماره ۱، روی آثار دوران اشکانی- ساسانی جای دارد. وجود دو سنگ‌قبر با شکل و شمایل امروزی نشان از استفاده این گورستان تا همین چند سال اخیر دارد. هر دو گورستان یادشده، در دامنه غار خوربس واقع‌شده‌اند؛ ولی گورستان شماره ۳ در پشت غار و در کنار بنای امامزاده شاه شهید، در ضلع شرقی محوطه جای دارد. این گورستان ازنظر ابعاد و اندازه هم‌اندازه با گورستان شماره۲ است؛ ولی بر سطح آن سنگ گورهای جدید دیده نمی‌شود. با توجه به ساختار گورها به نظر می‌رسد که این گورستان نیز هم‌دوره با گورستان شماره ۱ باشند.

آب‌انبار

آب‌انبار محوطه در ضلع شرقی محوطه جای دارد. جاده آسفالت ساحلی از فاصله بیست‌متری جنوب آن می‌گذرد. بنای آب‌انبار کاملاً سالم و سرپاست. طول این آب‌انبار در حدود بیست متر اندازه‌گیری شده است. آب‌انبارهای مشابهی در سراسر جزیره شناسایی‌شده‌اند. قدمت این بناها به دوره قاجار و پهلوی می‌رسد. بررسی سفال‌های جمع‌آوری‌شده از دامنه آب‌انبار نیز مؤید همین مطلب است.

کانال هدایت آب

مخزن آب‌انبار یادشده در اثر بارندگی‌های فصل پاییز و زمستان جزیره پر می‌شود. آب حاصل از بارندگی در ارتفاعات بالادست آب‌انبار، به وسیله یک‌رشته خاک‌ریز طولانی به داخل مخزن آب‌انبار هدایت می‌شود. خاک‌ریز یادشده، طولی بیش از پانصدمتر دارد. آب دامنه‌های دیگر محوطه نیز به وسیله بندهای سنگچین احداثی در اطراف آب‌انبار به داخل آن هدایت می‌شود. با توجه به کاربری این کانال‌ها و بندها در ارتباط با آب‌انبار، به نظر می‌رسد که قدمت آن‌ها نیز هم‌دوره با آب‌انبار (قاجار و پهلوی) باشد.

بند خاکی

ازجمله دیگر سازه‌های مربوط به هدایت و کنترل آب‌های سطحی، بند خاکی عظیمی است که در فاصله تقریباً ۱۵۰۰متری غرب غار خوربس (خربس) جای دارد. این بند خاکی، دارای طولی بیش از یک کیلومتر است. بیشترین ارتفاع اندازه‌گیری شده بند در حدود دو متر است. بند بر روی رودخانه‌ای که در ضلع غربی محوطه جریان دارد، احداث‌شده است؛ هرچند که این رودخانه، در فصول گرم سال خشک است. سفال‌های جمع‌آوری‌شده از سطح محوطه، کاملاً مشابه سفال‌های سطح محوطه خوربس و نشان از تاریخ‌گذاری احتمالی این بند به دوران متأخر اسلامی است. علاوه بر این در قسمت‌هایی از این بند خاکی سازه‌های سنگ چینی دیده می‌شود که ساختار آن‌ها کاملاً مشابه بناهای سنگی محوطه دامنه غار است.

نتیجه‌گیری

همان‌طور که ذکر شد، جزیره قشم دارای موقعیت ویژه و استراتژیک از دوران پیش‌ازتاریخ تا قرون متأخر اسلامی در جغرافیای سرزمین ایران است. دانش و آگاهی ما از وضعیت باستان‌شناختی بیشتر دوره‌های جزیره بر پای بررسی‌های باستان‌شناختی است و کاوش‌های اندکی تابه‌حال در این مورد صورت پذیرفته است. هرچند که اهمیت بررسی‌های روشمند در روشن ساختن وضعیت محوطه‌های باستانی بر کسی پوشیده نیست؛ ولی تنها انجام کاوش‌های گسترده است که گاه نگاری دقیق محوطه‌ها و نیز تعیین کاربری آن‌ها را دری خواهد داشت. وسعت محوطه که بر اساس گمانه‌زنی انجام‌گرفته، حدود هشت‌صد در هشت‌صد متر است که در نوع خود ازجمله وسیع‌ترین محوطه‌های دوره اسلامی جزیره است. وسعت زیاد محوطه و نیز غنای محوطه ازنظر آثار سطحی نشان می‌دهد که نمی‌توان محوطه خوربس را یک محل استقرار معمولی فرض کرد. به‌طور حتم انجام کاوش‌های گسترده باستان‌شناختی درآیندِ محوطه خوربس را به یکی از محوطه‌های مهم باستان‌شناختی نه‌تنها جزیره قشم؛ بلکه در سواحل جنوبی کشور تبدیل خواهد کرد.

منابع

– بلوک باشی، علی؛ جزیره قشم، صدف ناشناخته خلیج‌فارس، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی، ۱۳۸۰

– قسیمی، طاهر؛ اکبر، پیرمرادی؛ غار خوربس از دیدگاه باستان‌شناسی، مرکز اسناد اداره میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری منطقه آزاد قشم، ۳۹۲، ص ص ۱.

– نگهبان، محمد؛ جمادی، عارف؛ معماری قشم، تهران: نشر ماه و ما، ۱۳۹۱.

– مرداسنگی، جلیل؛ «خوربس، غار راز آمیز مهر»، فصلنامه مطالعات خلیج‌فارس، سال دوم، شماره دوم (پیاپی۶) تابستان. ۱۳۹۵

– بابک راد، جواد؛ «آثار ساسانی خلیج‌فارس (جزیره قشم)»، بررسی‌های تاریخی، جلد ششم، شماره چهارم، ۱۳۵۰، ص ص۱-۳۰

* گزارش از سیروان محمدی قصریان و محمدابراهیم زارعی

کیش و قشم ارمنستان را دور می‌زنند؟

ازدحام سفر از ایران برای تزریق واکسن در ارمنستان، پرونده جایگزینی مناطق آزاد ایران از جمله کیش و قشم را به عنوان مقصد گردشگری واکسن در ایران باز کرد. اما آیا این جزایر بضاعت و زیرساخت پذیرش مسافران ویژه واکسن را دارند؟ آیا اضافه کردن واکسن کرونا به بسته سفر، مسافرت در داخل ایران را گران‌تر نمی‌کند؟

 بخش خصوصی تا کنون در زمینه واردات واکسن کرونا به ایران ناکام مانده است. با این وجود، دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد در نامه‌ای از وزارت بهداشت درخواست مجوز واردات واکسن به جزایر کیش و قشم را داشته تا آن‌ها را به مقصد گردشگری واکسن و ایمن تبدیل کند. وزارت بهداشت هنوز پاسخی به این خواسته نداده است. مسؤولان مناطق آزاد اما معتقدند موافقت با واردات واکسن با انگیزه تقویت گردشگری و سفر، از برون‌رفت ارز و آبرو آن‌چنان که در ماجرای ارمنستان اتفاق افتاد، جلوگیری خواهد کرد. اما این پیشنهاد، چقدر هزینه سفر را تغییر می‌دهد و ایران را در جایگاه مقصدی ایمن برای سفر گردشگران داخلی و خارجی قرار می‌دهد؟

این سوال‌ها در نشستی رسانه‌ای در بستر مجازی، با اعضای تشکل‌های گردشگری سلامت و دیگر فعالان گردشگری که بخش نخست آن منتشر شده است، به بحث گذاشته شد.

توریست خارجی با واکسن جذب ایران نمی‌شود

آرش انیسیان ـ نایب‌رییس انجمن خدمات بین‌الملل سلامت ـ در پاسخ به این سوال که بهانه قرار دادن واکسن برای سفر به نقطه‌ای خاص مثل کیش و قشم، عامل گرانی هزینه‌های سفر نمی‌شود؟ گفت: در اخلاق پزشکی موضوعی داریم به نام عدالت در سلامت. کشورها، دولت‌ها و سازمان‌های بهداشتی موظفند براساس اخلاق حرفه‌ای دسترسی تمام اقشار مردم را به خدمات سلامت از جمله واکسن، به صورت یکسان برابر برقرار کنند. به همین دلیل در هیچ کشوری، دولت‌ها به ازای تزریق واکسن کووید، هزینه‌ای دریافت نمی‌کنند و این واکسن رایگان تزریق می‌شود. این میان، چالش جدی وجود دارد که اجازه دهیم واکسن وارد شود اما مردم در ازای آن پولش را پرداخت کنند، اگر هم پول ندارند صبر کنند از طریق کووکس واکسن وارد شود که این رفتار از نظر حرفه‌ای و اخلاق پزشکی درست نیست.

او افزود: در کلان سیاستگذاری، باید همه اقشار جامعه به طور کامل واکسینه شوند، البته اولویت می‌تواند با کسب‌وکارهای پرخطر باشد، از جمله راننده تاکسی، وسایل حمل و نقل عمومی و افرادی که در صنعت گردشگری فعال‌اند. هنگامی که واکسن مازاد داشته باشیم از ظرفیت و مزیت رقابتی آن نیز می‌توان برای جذب گردشگر استفاده کرد، ولی تا زمانی که مردم داخل کشور واکسینه نشده‌اند، قطعا نمی‌توان انتظار داشت افرادی برای واکسن به کشور ما سفر کنند.

او با اشاره به فرآیند تامین واکسن، اظهار کرد: تا امروز بخش خصوصی موفق نشده واکسنی را به فرودگاه امام برای ترخیص برساند، علت آن فرایندهای پیچیده است. مثلا نامه‌های سازمان غذا و دارو برای معرفی شرکت خصوصی مجاز به خرید دارو و واکسن، سه یا چهار متن مختلف دارد. مگر شرکت‌ها برای یک هدف کار نمی‌کنند؛ چرا متن‌های مختلف تهیه می‌کنند؟ از طرفی، واکسن کالایی استراتژیک است که از اسفندماه سال گذشته روند واردات آن به کشور با دستور رییس‌جمهور آغاز شد، اما تا کنون حمایتی از بخش خصوصی نشده که آن‌ها هم اقدام کنند.

انیسیان با اشاره به بحث‌هایی که در خصوص مافیای واکسن کووید شده است، گفت: این مافیا خیلی وقت‌ها تعمدی ایجاد می‌شود و گاهی وقت‌ها هم اصلا وجود خارجی ندارد. در واقع، فرایند بروکراتیک به گونه‌ای پیش می‌رود که فقط گروهی خاص موفق می‌شوند. در خصوص واکسن، هنوز به جایی نرسیده‌ایم که تعمدی رخ داده باشد اما نتیجه، وارد نشدن واکسن بوده است، حالا می‌خواهید نام آن را ناکارآمدی سیستم بگذارید یا مافیا.

او افزود: دولت یارانه بالایی را به دارو و درمان کووید اختصاص می‌دهد، ولی برای پیشگیری از کرونا و تامین واکسن آن، چندان هزینه نمی‌کند و قیمت را بهانه می‌آورد و درخواست‌های مربوط به آن  را رد می‌کند. اتفاقا در مواردی که دولت وارد حوزه واردات شده، هزینه تمام‌شده بیشتر شده است، اما درخواست بخش خصوصی را به بهانه قیمت بالا رد می‌کند.

نایب‌رییس انجمن خدمات بین‌الملل سلامت درباره این‌که ایران به لحاظ گردشگری سلامت و همین‌طور جزایر کیش و قشم چقدر زیرساخت دارد که گردشگر خارجی را برای واکسن جذب کند و آیا اعتماد بین‌المللی نسبت به مقصد ایران به عنوان گردشگری سلامت شکل گرفته است که حالا واکسن عامل جذابی برای سفر به ایران دست کم از کشورهای همسایه باشد، اظهار کرد: با توجه به دستورالعمل واکسن کووید، گردشگران تزانزیت که ممکن نیست در ایران واکسینه شوند، واکسن‌ها دو دُز دارند و اخیرا هم به این جمع‌بندی رسیده‌اند که دُز سوم هم تزریق شود. البته برای شخصی که کثیرالسفر است امکان واکسینه شدن در کشور دیگر وجود دارد، اما برای توریست‌هایی که کوتاه‌مدت سفر می‌کند، این پروژه عملیاتی نیست.

او افزود: در کشور زیرساخت تا حدی وجود دارد، ولی در ارتباط با واکسن، دسترسی به آن و مزیت رقابتی خیلی مهم است. در کشورهای اطراف ما مردم تمایل زیادی به واکسیناسیون نشان نداده‌اند. از نظر فرهنگی و ذهنیت، مردم عراق و افغانستان، حتی ارمنستان ذهنیتی برای واکسیناسیون ندارند که حالا ما برای ترغیب آن‌ها به سفر واکسن ویژه‌ای را تامین کنیم. در کشورهای دیگر هم دسترسی به انواع واکسن وجود دارد. هرچقدر زیرساخت فراهم کنیم، بعید است برای واکسیناسیون توریست جذب کنیم.

او این توضیح را اضافه کرد که در قالب ساختار عدالت در سلامت، هنوز واکسیناسیون خارج از برنامه ستاد ملی کرونا ممکن نشده و تزریق واکسن با اولویت‌بندی سنی و مشاغل پرخطر و بیماران درحال انجام است.

انیسیان علاوه بر این گفت: جامعه ایران، سیاست‌زده است، هر اقدامی انجام شود منتقدانی خواهد داشت که در دل ستاد کرونا و دولت نگرانی‌هایی را ایجاد می‌کند که بازتاب منفی در داخل و عرصه بین‌المللی داشته باشد. واقعیت این است که گردشگری در کشور و دولت اولویت محسوب نمی‌شود.

واکسن سفر را گران نمی‌کند

ابراهیم پورفرج ـ رییس هیأت‌مدیره جامعه تورگردانان ایران ـ در ادامه بحث اظهار کرد: اتاق بازرگانی قرار بود نیاز واکسن فعالان گردشگری را تامین کند. از طرفی، جمعیت زیادی در ایران منتظر واکسن هستند. در همه کشورها، این دولت‌ها هستند که تلاش می‌کنند واکسن مورد نیاز شهروندان خود را تامین کنند. مسلم است که کشور ما هم می‌توانست چنین کند. در مناطق آزاد هم می‌توانستند برنامه مشابه ارمنستان را اجرا کنند. اما با روند پیچیده‌ای که برای واردات واکسن به‌ویژه توسط بخش خصوصی وجود دارد، بعید است اتفاقی رخ دهد.

او درباره تاثیر واکسن بر هزینه سفر، گفت: هزینه این واکسن آن‌قدر نیست که قیمت تور را بالا ببرد. مشکل اساسی وزارت بهداشت است، این وزارتخانه در ظاهر رابطه خوبی با بخش گردشگری ندارد. بهترین پیشنهادها را هم بدهید کسی گوش نمی‌کند. گردشگری در کشور ما هنوز درک نشده است، وگرنه اتفاقی که در ارمنستان افتاد می‌توانست در جزایر ایران و دیگر مناطق آزاد، رخ دهد. اتفاقا می‌توانست راهکار خوبی باشد و امنیت و ایمنی را ارتقا دهد و به توسعه گردشگری کمک کند.

این تورگردان درباره این که ممکن است هزینه سفر با اضافه کردن مزیت واکسن در ابتدا افزایش پیدا نکند، اما آیا شرکت‌های گردشگری از این فرصت استفاده نمی‌کنند؟ اظهار کرد: شرکت‌های توریستی درحال حاضر به گردش مالی بالا نیاز دارند نه درآمد بالا. این شرکت‌ها می‌خواهند نیروی انسانی را که در شرف از دست رفتن است، حفظ کنند.

او افزود: هتل‌ها، آژانس‌ها و اتاق بازرگانی برای واکسن می‌توانستند بودجه تامین کنند، اما شرایط به این سمت پیش نرفت. گردشگری تصمیم گرفته بود تور انجام دهد، نه این‌که فقط پول دربیاورد.

رییس هیأت‌مدیره جامعه تورگردانان ایران ادامه داد: گردشگران خارجی اغلب دو سوال از ما می‌پرسند؛ آیا ایران ویزا می‌دهد و دیگر این‌که، وضعیت واکسن در ایران چگونه است. ما جواب هیچ‌کدام را نمی‌دانیم. باید مسؤول این قضیه مشخص شود و یکی باید پاسخگوی این مسائل باشد. شرایط طوری شده که وزارت بهداشت بدون توجه به نظر و پیشنهادهای فعالان و شاغلان این حوزه، شخصا برای گردشگری تصمیم می‌گیرد.

وزارت بهداشت طرح‌های گردشگری را وتو می‌کند

مصطفی سروی ـ عضو هیأت‌مدیره جامعه تورگردانان ایران ـ درباره تاثیر واکسن بر هزینه سفر، گفت: مگر ارمنستان این کار را نمی‌کند، منافع این کشور از بابت سفر ایرانی‌ها به انگیزه دریافت واکسن به صورت غیرمستقیم تامین می‌شود، چه اشکالی دارد این منافع برای ایران باشد؟

او در ارتباط با این سوال که با توجه به رکود و بیکاری فعالان گردشگری، چقدر احتمال می‌رود با ورود بخش خصوصی گردشگری به واردات واکسن و ترغیب مردم به سفر به برخی نقاط کشور برای تزریق آن، هزینه سفر گران شود و به نوعی واکسن بخش خصوصی عامل گرانی سفر شود؟ اظهار کرد: این احتمال می‌رود که هزینه بالاتری گرفته شود و یا غیرمستقیم روی قیمت‌ها تاثیر بگذارد، اما نرخ اصلی واکسن کرونا آن‌قدر نیست که هزینه سفر را گران‌تر کند. مگر این‌که یک‌سری از هتلداران هزینه واکسن را تامین کنند و شرط را اقامت در همان هتل بگذارند و قیمت را افزایش دهند. در این شرایط هزینه سفر گران می‌شود.

او با تاکید بر این‌که دولت به انحصار گرفتن واکسن را نمی‌پذیرد، اضافه کرد: حتی اگر بخش خصوصی یا هتلداران واکسن را وارد کنند، خودشان امکان و شرایط تزریق آن را که ندارند. این واکسن‌ها باید تحت شرایطی خاص نگهداری و در اختیار دولت قرار داده شوند و متخصص آن را تزریق کند.

عضو هیأت‌مدیره جامعه تورگردانان ایران ادامه داد: یک‌سری از هتلداران کیش حاضر شدند هزینه واکسن را تامین کنند، به شرطی که مردم به کیش سفر کنند. البته هیچ الزامی برای اقامت در هتل‌های واردکننده واکسن تعیین نشده است. هرچند که باید زیرساخت جزیره کیش را درنظر گرفت. نباید روالی پیش آید که پرواز این جزیره گران شود و هزینه یک سفر کیش از ارمنستان گران‌تر تمام شود.

او درباره ایجاد جذابیت برای سفر به ایران با واکسن، اظهار کرد: با توجه به واکسن‌های موجود در بازار نمی‌توانیم به گردشگری ورودی فکر کنیم. به جز یک نمونه واکسن جانسون و جانسون، واکسن دیگری یک‌مرحله‌ای نیست و مدت زمان اقامت مسافران ورودی به میزانی نیست که دو دُز واکسن را تزریق کنند. ما فقط می‌توانیم واکسن را برای تاسیسات گردشگری تامین کنیم که مردم با اطمینان از خدمات آن‌ها استفاده کنند.

سروی گفت: جامعه تورگردانان پروتکلی را برای ورود گردشگران خارجی به ستاد ملی کرونا ارائه کرد که بر اساس آن گردشگران واکسینه‌شده به شرط تست در ورود و سه روز پس از اقامت، امکان سفر به ایران پیدا کنند. این طرح را وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در کمیته‌ای از ستاد مطرح کرد اما وزارت بهداشت آن را وتو کرد. گردشگری ورودی برای دولت هیچ اولویتی ندارد. به‌ویژه با هجمه‌ای که پیش‌بینی می‌شود با در اولویت قرار دادن گردشگری در کشور پیش آید.

مجوز واردات واکسن را بدهند از عراق و افغانستان گردشگر می‌آوریم

حسین نکونام ـ رییس هیأت‌مدیره جامعه حرفه‌ای گردشگری سلامت ایران ـ درباره چگونگی توجیه وزارت بهداشت درباره لزوم واردات واکسن مورد نیاز گردشگری، گفت: وزارت بهداشت اصلا شنونده مشکلات گردشگری نیست، اصلا وقت نمی‌گذارد. این وزارتخانه متولی اصلی بهداشت و درمان کشور است و موظف بود که واردات واکسن را پیگیری کند. اوایل فرایند توزیع واکسن در دنیا، تب بالایی داشت و بخش خصوصی نمی‌توانست اقدام کند، اما حالا در بسیاری از کشورها واکسن‌ها درحال انقضاء است، مثل هنگ‌کنگ، ارمنستان و …؛ سینوواکی که به وزارت بهداشت درخواست مجوز واردات آن را داده بودیم ۲۲.۵ دلار تمام می‌شد، هر دُز واکسن با دلار آزاد حدود ۶۰۰ هزار تومان است. این مبلغ در برابر هزینه عوارض خروج از کشور که مسافران ارمنستان برای دریافت دو دز واکسن باید یک میلیون تومان به دولت پرداخت کنند، مبلغی نمی‌شود. از این دلیل واضح‌تر چه می‌توانست برای متقاعد کردن وزارت بهداشت باشد؟

وی ادامه داد: صنعت گردشگری فلج شده است. نه حمایت دولتی داشتیم، نه در مالیات کمک کردند. همه در حد شعار بود. هیچ اقدام واقعی و مؤثری ندیدیم. سازمان تامین اجتماعی برای برخی از هتلداران توقیف اموال صادر کرد. اگر قرار باشد بخش خصوصی وقتش را بگذارد از وزارت بهداشت امتیاز بگیرد آب در هاون کوبیدن است، اما اگر وزارت بهداشت در این مدت باقی‌مانده با بخش گرشگری همکاری و همراهی کند، حاضریم برای تامین بخشی از بودجه واکسن ضمانت بدهیم. اگرچه این وظیفه ذاتی دولت است.

نکونام برخلاف دیگر فعالان حاضر در این نشست که معتقد بودند واکسن عامل جذابی برای گردشگران خارجی نیست، گفت: معتقدم اگر وزارت بهداشت درست و اصولی کار کند، دولت از صنعت گردشگری حمایت کند، زیرساخت لازم برای سفر گردشگران به منظور واکسینه شدن در ایران وجود دارد. اگر شرایط ویزای درمان تسهیل شود به‌ویژه برای بازارهای هدف عراق و افغانستان، در این زمینه گردشگر خواهیم داشت. حداقل با بازاریابی و مدیریت درست بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ هزار نفر را در شش ماه می‌توان جذب کرد. همین حالا متقاضیان زیادی برای درمان به ایران سفر می‌کنند.

منبع: ایسنا

مرتبط:

رویافروشی در ارمنستان

ورود گردشگران به قشم یکی از عوامل افزایش موارد مثبت کروناست

مدیر شبکه بهداشت و درمان شهرستان قشم گفت: با تردد مسافران و گردشگران در شهرستان قشم افزایش موارد مثبت ابتلا به ویروس کرونا در نمونه های گرفته شده به چشم می خورد و بیشترین خطر نیز متوجه بخش اقتصادی است که در تماس با مسافران هستند.

دکتر حمیدرضا بهزادی صبح امروز)نهم بهمن ماه) در جمع خبرنگاران، با ابراز نگرانی از احتمال پیک بیماری کووید ۱۹ در صورت عدم رعایت پروتکل های بهداشتی افزود: به دلیل افزایش گردشگر و مسافر در شهرستان قشم و به منظور شناسایی و قطع زنجیره انتقال بیماری تست سریع تشخیص کووید ۱۹ از متصدیان سوپر مارکت ها، نانوایی ها، تاکسی داران، مجتمع های تجاری، جامعه هتلداران، آژانس های گردشگری، کارکنان اسلکه شهید ذاکری و سایر اصناف در ارتباط با مسافران در حال انجام است .

وی ضمن اشاره به ارایه خدمات به بیماران در بیمارستان، اظهار کرد: افراد با تست مثبت می بایست در قرنطینه خانگی و توسط کارشناسان از نظر علایم بررسی شوند تا در صورت نیاز به درمان دارویی در بیمارستان تحت درمان قرار گیرند.

مدیر شبکه بهداشت و درمان قشم، ضمن تشکر از همکاری مردم و حمایت‌های ارگانها در کنترل ویروس کرونا بیان کرد: از دوم آذر ماه تا دوم بهمن ماه با رعایت پروتکل های بهداشتی مورد فوتی از ابتلا به کووید ۱۹ در قشم نداشتیم.

بهزادی با تاکید بر اهمیت ماندن در خانه در پیشگیری از ویروس کرونا عنوان کرد: از همه مردم شهرستان انتظار داریم با رعایت دستورالعمل های بهداشتی پیشگیری از ویروس کرونا به ویژه زدن‌ ماسک و رعایت فاصله گذاری اجتماعی، مانع خروج جزیره قشم از وضعیت رنگ آبی کرونایی شوند.

منبع:ایسنا

مرتبط:

جهانی از زیبایی در تنگه چاهکوه قشم

قشم _جزیره ای زیباتر از کیش

معرفی غار خربس قشم

سفر به قشم از لنج تا اسطوره

قشم سرزمین وسیعی بر پهنه خلیج فارس که از محبوب ترین جزایر گردشگری ایران است. با توجه به پاندمی کرونا ویروس دیدن این جاذبه ها را به اتمام همگیری بیماری کووید ۱۹ موکول کنید.  سفر به قشم، را با گشت و گذار دورتادور جزیره جذابتر کنید. در این مسیر دیدنی های بسیاری سر راه شما قرار دارد.

بندر لافت

بندر لافت، لنج و بادگیر

از زیباترین بنادر ایران، بندرلافت است. این بندر قدیمی از زمان ساسانی تا به امروز محل رفت و آمد کشتی ها و لنجها بوده است. اگر از دریا به این شهر تاریخی نگاه کنید، منظره ای با شکوه از عمارتهای تاریخی با بادگیرهای بزرگ خواهید دید.

جنگل حرا، چاههای تلا، اسکله لافت، قلعه پرتغالیها، گورستان تاریخی لافت، اکوموزه لافت و قلعه نادری از جاهای دیدنی این بندر قدیمی است. زمستان بهترین زمان تهیه بلیط هواپیما قشم و سفر به این دیار است. قشم یکی از زیباترین جزایر هرمزگان می باشد.

جزیره ی قشم به دلیل وجود بناهای تاریخی و مناطق گردشگری فراوان سالانه تعداد بسیار بالایی از توریست های خارجی و داخلی را به خود جذب می نماید این جزیره دارای معادن بسیار زیادی می باشد که مهم ترین آن ها عبارتند از: معدن سنگ لاشه قشم، معدن سنگ لاشه تلمبر و معدن نمکدان. جزیره ی قشم دارای هفده میدان نفت و گاز بوده است.

طبل

طبل، دره رازآمیز

طبل از شهرهای کوچک قشم است. شما پس از دیدن بندر لافت و جنگل حرا می توانید به طبل سری بزنید. از جاذبه های شگفت انگیز طبل، دره تندیسها است.

اگر تا قبل از این فقط در مورد دره ستارگان شنیده بودید، پس به دره تندیسها حتما بروید. دره ای بسیار بزرگتر با فرمها و حجم های طبیعی خیره کننده که از عجایب قشم است. به جای مسیر زمینی طولانی، پرواز تهران قشم را با قیمت مناسب رزرو کنید.

باسعیدو قشم

باسعیدو، اسکله کهن

به سمت غرب جزیره که مسیر را ادامه دهید، دقیقا در شمال غرب قشم، بندر باسعیدو قرار گرفته است. اسکله قدیمی این بندر از دوره ساسانی تا دوران قاجار محل تردد کشتی های داخلی و خارجی بوده است. در این روستا هنوز بقایای قبر سربازان انگلیسی از قرن ۱۹ به جا مانده است.

پرواز قشم به تهران در تمام روزهای هفته برقرار است. مدت پرواز بین قشم به تهران با توجه به موارد متعددی مثل وضعیتی آب و هوایی ممکن است، تغییر کند.

 

گنبد نمکی جاشک دشتی

گنبد نمکی، فراتر از واقعیت

وقتی از شمال جزیره به سمت پایین راهی می شوید و در مسیر کرانه جنوبی پیش می روید به یکی از گنجینه های طبیعی قشم خواهید رسید. غار نمکدان و گنبدهای نمکی از پدیده های شگفت قشم هستند. غارها در دل گنبد قرار گرفته اند و با فضای فراواقعی و جلوه بی نظیر رنگها و سنگها، هر بیننده ای را خیره می کند. غار نمکدان از بزرگترین غارهای نمکی جهان به شمار می آید.

سلخ قشم

سلخ، بندراسطوره ها

سلخ از روستاهای گردشگری قشم است که از دیرباز تا به امروز، رسوم آیینی و اسطوره ای همچون زار و نوروز صیاد را حفظ کرده است. آیین نوروز صیاد از منحصربفردترین مناسک مربوط به دریا در ایران است. این مراسم روز ۲۹ تیر مانند جشن برگزار می شود و کسی در مدت این روز ماهی صید نمی کند.

مراسمی که با رقص بومی و پوشش خاص اجرا می شود، آغاز سال جدید صیادی به حساب می آید. شما در سلخ می توانید از نگارخانه هنر بومی نیز دیدن کنید. با خرید بلیط لحظه آخری از تریپ، هزینه سفرتان را کم کنید.

blank

عجایب قشم

مسافرت به قشم با دیدن عجایب آن کامل می شود. شما پس از عبور از روستای سلخ باید به دره ستارگان سری بزنید و در ابهام و زیبایی غرق شوید. این دره اسرارآمیز ساخته دست طبیعت است و امروز بخشی از گنجینه ی ژئو پارک قشم محسوب می شود. در پایان از غارهای خوربس نیز دیدن کنید تا سفر شما به دور جزیره و جاذبه های استثنایی آن پایان یابد.

مرتبط:

تداوم محدودیت تردد دریایی در جزیره قشم

دیدنی های هرمز و قشم

معرفی غار خربس قشم

نخستین دوره مسابقات رالی گردشگری خانواده درمنطقه آزاد قشم

نخستین دوره مسابقات اتومبیل رانی، رالی گردشگری خانواده، جام منطقه آزاد قشم با حضور جمع زیادی از علاقه مندان این رشته مهیج ورزشی تفریحی با رعایت کامل پروتکلهای بهداشتی در پیست اتومبیل رانی منطقه آزاد قشم برگزار شد.

سرپرست مدیریت ورزش و جوانان منطقه آزاد قشم با اشاره به اینکه این دوره از مسابقات به جای مهارت در رانندگی بیشتر به مهارت حرکت در مسیر صحیح و در زمان مطلوب تاکید دارد، گفت: این مسابقات برای اولین بار با همت و تلاش هیات موتورسواری و اتومبیل رانی منطقه آزاد قشم با شرکت ۶۴ نفر ازعلاقه مندان این رشته ورزشی برگزار شد.

جلیل حق گویان مسیر مسابقات را از قشم به  شهر درگهان، روستای طبل و هفت رنگو و بازگشت از همان مسیر به سمت قشم اعلام کرد و افزود:  شرکت کنندگان در این مسابقات حدود صد و هشتاد کیلومتر رانندگی کردند و در پایان آرش ایرانمنش به عنوان نقشه خوان و پریچهر حقیقی به عنوان راننده به مقام اول این رقابت ها دست یافتند.

به گفته حق گویان، فرزانه پورشمسی به عنوان نقشه خوان و علی قهرمانی به عنوان راننده مقام  دوم و سارا بهادری به عنوان نقشه خوان و توماج گرئی به عنوان راننده، مقام سوم این مسابقات را کسب کردند.

سرپرست مدیریت ورزش و جوانان سازمان منطقه آزاد قشم محوریت این مسابقات را گردشگری و ایجاد  نشاط و شادی در  جامعه ضمن رعایت پروتکل های بهداشتی عنوان کرد.

گفتنی است در پایان این مسابقات به ۱۲ نفر از شرکت کنندگان به رسم یادبود هدایایی از سوی برگزار کنندگان این مسابقات توسط مرتضی شیخ زاده معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری و جلیل حق گویان سرپرست مدیریت ورزش و جوانان سازمان منطقه آزاد قشم اهدا شد.

منبع:ایسنا

مرتبط:

جهانی از زیبایی در تنگه چاهکوه قشم

آشنایی با بازارهای جزیره ی زیبای قشم

آخرین خبر از وضعیت منطقه آزاد قشم در کرونا

تداوم محدودیت تردد دریایی در جزیره قشم

مدیر اداره بنادر و دریانوردی قشم با اشاره به اعمال محدودیت تردد دریایی بر اساس تصمیمات متخذه در ستاد ملی کرونا در بنادر شهید ذاکری قشم، پل و لافت اظهار کرد: تردد در این مسیرها از ساعت ۶ صبح آغاز و تا ساعت ۱۸ ادامه دارد.

علی اشتری ظهر امروز(۹ آذرماه) با اشاره به ابلاغیه ستاد ملی کرونا و تصمیمات متخذه درکمیته استانی بیان کرد: براساس این ابلاغیه نحوه فعالیت بنادر مسافری، گردشگری و حمل و نقل ضروری در جزیره قشم از تاریخ یکم آذرماه به مدت دو هفته با محدودیتهای جدی در حال انجام است.

وی این محدودیتها را شامل تغییر و کاهش تردد از ساعت ۶ صبح تا ۱۸ در بنادر شهید ذاکری، پل و لافت، تعطیلی کلیه اسکله های گردشگری و اجرای فاصله گزاری اجتماعی در شناورها ( کاهش  ظرفیت شناورها )عنوان کرد و گفت: جلوگیری از سفرهای غیر ضروری و خروج شهروندان از بنادر ممنوع و از ورود گردشگران به جزیره قشم نیز در این ایام ممانعت به عمل آمده است.

مدیر اداره بنادر و دریانوردی به شناورهای متردد به جزیره لارک و هرمز نیز اشاره داشت و اظهارکرد: سرویس دهی این مسیرها از قشم برای جزیره لارک روزهای شنبه، دوشنبه و پنج شنبه ساعت ۸ صبح و ۱۶ بعدازظهر و سرویس های جزیره هرمز همه روزه ساعت ۷ و ۱۴ صورت می پذیرد.

وی تاکید کرد: این خدمات مختص بومیان منطقه است و از هرگونه ارائه خدمت به گردشگران در این ایام معذور هستیم.

اشتری تداوم این محدودیتها را منوط به تصمیمات ستاد ملی کرونا دانست و گفت: در صورت ابلاغ تصمصیمات جدید از سوی این ستاد اعمال محدودیت های تردد در بنادر قشم تمدید و تا رسیدن به شرایط مطلوب ادامه خواهد یافت.

منبع:ایسنا

مرتبط:

سفرهای دریایی را شروع کنید!

سقوط کرونا در سفرهای دریایی

جهانی از زیبایی در تنگه چاهکوه قشم