سفال و سفالگری ریشه در خاک این دیار دارد و همین امر در کنار پارامترهایی دیگر بهانه‌ای شد برای جهانی شدنش. کسب این عنوان در ابتدا گام بلندی بود که برای لالجین رقم خورد و چشم‌انداز جدیدی را پیش روی کوچک‌ترین شهر جهانی ثبت‌شده گشود، این امر همچنین در ابتدا در توسعه لالجین و گردشگری استان همدان بسیار مؤثر بود.

لالجین در کنار داشتن قابلیت‌های فراوان در زمینه هنر، صنعت سفال و جایگاهی که محصولات کم نظیر این شهر در ایران و جهان دارد متاسفانه هنوز فاصله زیادی با شاخصه‌های شهرهای جهانی دارد که تاکنون توجه‌ای به آنها نشده است.

امروز به نظر می‌رسد لالجین پس از گذشت حدود چهار سال از جهانی شدن، راه زیادی را تا رسیدن به عنوان پرطمطراق شهر جهانی دارد به عنوان مثال در این شهر هنوز زیرساخت‌های ابتدایی و اولیه که یک شهر جهانی نیاز دارد به چشم نمی‌خورد و آنطور که باید و شاید برای گردشگر پذیر بودن آماده نیست.

عضو هیئت مدیره مجموعه سفال تاج لالجین در ابتدا در معرفی مجموعه خود به خبرنگار ایسنا می‌گوید: مجموعه سفال تاج از سال ۱۳۷۲ با فروش داخلی فعالیت خود را آغاز کرد و در ابتدای فعالیت تنها با داشتن فروشگاه فعالیت می‌کرد، این مجموعه از سال ۱۳۷۶ فعالیت در زمینه صادرات صنایع دستی را با صدور به کشورهای ترکیه و بلژیک آغاز کرد و تا سال ۱۳۸۰ صادرات را به صورت غیررسمی انجام می‌داده است. شرکت فوق از همان سال با عضویت در اتاق بازرگانی استان همدان کارت بازرگانی اخذ کرده و صادرات را به صورت رسمی و با برند خود انجام می‌داد.

عادل بشیری ادامه می‌دهد: از همان سال‌ تا دو سال گذشته همواره به عنوان صادر کننده نمونه استان مطرح شده و شش دوره نیز به عنوان صادر کننده نمونه کشور انتخاب شدیم. از یک بازه زمانی فروشگاه جوابگوی حجم صادرات نبود و از اواسط دهه ۸۰ تصمیم گرفتیم واحد تولیدی تحت مدیریت خود را ایجاد کرده و از آن زمان در امر تولید نیز فعالیت می‌کنیم.

وی تصریح می‌کند: در این مجموعه برای ۶۰ تا ۷۰ نفر به طور مستقیم اشتغالزایی ایجاد شده است و در زمان رونق صادرات چندین هزار نفر نیز به طور غیرمستقیم از این راه شاغل بودند.

 

بشیری با بیان اینکه متاسفانه بعضی قوانین بداهه‌ در وزارتخانه‌ها صادر می‌شود که در روند رو به رشد صادرات اختلال ایجاد می‌کند و ما نیز از این داستان مستثنی نبودیم، می‌افزاید: دو سال است که حتی یک دلار صادرات رسمی نداشتیم و هیچ شوقی به ادامه کار صادرات نداریم چراکه مشتری‌های ما بیشتر ایرانیان مقیم خارج از کشور هستند و ارزی که به شرکت ما بابت صادرات پرداخت می‌شود به ریال است و دلاری دریافت نمی‌کنیم که به دولت بدهیم و همین باعث ایجاد مشکلاتی شده است.

این تولید کننده سفال در ادامه می‌گوید: از طرف دیگر دولت می‌خواهد آمار صادرات غیر نفتی را بالا جلوه بدهد و به همین دلیل ارزش‌های کاذب را مصوب کرده‌اند. به عنوان مثال هر کیلو سفال صادراتی را هفت دلار تعیین کردند در صورتی که سفال میوه و تره بار نیست که به کیلو فروخته شود و ما از این قانون متضرر می‌شویم و این مسائل باعث ضربه به صادرات شده است.

وی بیان می‌کند: آخرین سالی که به عنوان صادر کننده نمونه کشور انتخاب شدیم سال ۹۷ بود که حدود ۱۲ میلیون دلار صادرات داشتیم که البته این عدد همان ارزش کاذبی است که به آن اشاره شد و ارزش واقعی صادرات این مقدار نبود و رقم واقعی آن حدود یک میلیون دلار بود.

بشیری اظهار می‌کند: سازمان توسعه تجارت به عنوان متولی انتخاب صادر کننده نمونه ملاک‌هایی دارد که همه ساله و در مهر ماه از بین صادرکننده‌ها در رشته‌های مختلف ارزیابی انجام داده و واحدهای برتر را انتخاب می‌کنند. همچنین بیشترین ملاک و امتیاز میزان ارزش صادرات به دلار و کیلو، داشتن استانداردهای مدیریتی، استاندارد کالا، حضور در نمایشگاه‌های خارج از کشور، استفاده از نیروهای متخصص در حوزه تولید و صادرات، ثبت برند در خارج از کشور و داخل و نوع بسته بندی کالا است و در نهایت مجموعه‌هایی که بالاترین امتیاز را کسب می‌کنند به عنوان صادر کننده نمونه انتخاب می‌شوند.

وی مطرح می‌کند: مجموعه سفال تاج لالجین طی سال‌های گذشته تلاش فراوانی کرده است تا امتیازهای حداکثری را بگیرد. از طرف دیگر دفتر فروش در کشور هلند داریم که امتیاز خوبی برای مجموعه به شمار می‌رود. برند ثبت شده داخل کشور، رشد سالانه صادرات، تعدد کشورهای صادراتی که بیش از ۲۰ کشور بود و بسته بندی متفاوت محصولات از جمله امتیازات این شرکت محسوب می‌شود.

بشیری می‌افزاید: لالجین در کنار غار علیصدر و جاذبه‌های تاریخی مرکز استان یکی از سه قطب صنعت گردشگری همدان محسوب می‌شود و به همین دلیل به عنوان شهر جهانی شناخته شده است. همچنین دبیرخانه شهر جهانی موافق و مخالف‌های زیادی دارد و باید به دنبال این باشیم که دبیرخانه در چند سال گذشته چه فعالیت‌هایی کرده که متاسفانه این موضوع تاکنون برای مردم شفاف نشده است. باید ببینیم دبیرخانه شهر جهانی در رابطه با کیفیت بدنه محصولات تولیدی چه اقداماتی انجام داده و در رابطه با غیبت لالجین در رویدادهای بین‌المللی مثل اکسپوی دبی چه پاسخی دارد. علاوه بر این دبیرخانه در سایر رویدادهای بین‌المللی ضعیف عمل کرده است.

وی ادامه می‌دهد: باید اعتبار و بودجه‌ای برای شهرهای جهانی در نظر گرفته شود. از طرف دیگر دبیرخانه لالجین یک ماه است که فعالیت خود را آغاز کرده است در حالی که می‌بایست از ۴ سال گذشته فعالیتش آغاز می‌شد. یک سرویس بهداشتی برای مسافر در شهر وجود ندارد و سرویس بهداشتی که طی سال‌های گذشته ساخته شده قابل بهره برداری نیست، شهر فاقد هتل است، درمانگاه و بیمارستان مناسب ندارد، اهالی شهر به زبان انگلیسی اشرافیت ندارند و نمی‌توانند با توریست‌ ارتباط بگیرند، بنابراین باید مراکز اقامتی و مکانی برای راهنمایان گردشگری در نظر گرفته شود، زیرساخت‌های شهر جهانی فراهم شود تا لالجین بتواند توریست را در خود جا دهد.

این تولید کننده سفال در ادامه می‌گوید: تغییرات باید با توجه به نیازها در شهر شروع شود و این موضوع باید توسط سازمان میراث فرهنگی و دبیرخانه شهر جهانی پیگیری شود. تا زمانی که مشکلات پیش پا افتاده و زیر ساخت‌های ضروری حل نشده است چطور می‌خواهیم مشکلاتی در سطح کلان مانند مشکلات صادرات را حل کنیم؟ سال‌های گذشته دانشگاه علمی کاربردی و پیام نور لالجین فعال بود که در چند سال اخیر آنها را تعطیل کردند در صورتی که یکی از امتیازات مهم لالجین برای جهانی شدن، داشتن دانشگاه تخصصی در زمینه سفال بود.

وی شرح می‌دهد: در لالجین یک اقامتگاه بومگردی وجود ندارد و تنها هتل شهر نیز حمایت نمی‌شود. همچنین تورگردان‌ها اظهار می‌کنند به دلیل نداشتن جاذبه در لالجین نمی‌توانند تور برای این شهر تعریف کنند. بنابراین بومگردی می‌تواند عاملی باشد تا گردشگران در شهر ماندگاری داشته باشند.

مصطفی لطیفی؛ یکی دیگر از تولید کنندگان سفال در شهر لالجین نیز در معرفی کارگاه خود می‌گوید: تولیدات کارگاه ما به صورت سفال چرخی است و متغیر است چراکه یک نوع محصول تولید نمی‌شود و نسبت به تقاضای بازار اجناس متنوعی را تولید می‌کنیم. تولیدات از حدود ۴ تا ۵ هزار قطعه تا هزار قطعه در سال تولید شده و بر حسب ابعاد جنس و سفارشات متغیر است.

وی اضافه می‌کند: ۵۰ درصد تولید برای بازار داخلی و ۵۰ درصد برای صادرات است. قبل از تحریم‌ها به کشورهای آلمان و هلند صادرات داشتیم اما پس از تحریم‌ها عمده صادرات سفال لالجین به کشور عراق است و مقدار اندکی از محصولات نیز به آذربایجان و حوزه خلیج فارس صادر می‌شود. علاوه بر این عمده بازار داخلی، تهران است.

لطیفی با اشاره به اینکه کرونا آسیب‌ جدی به شهر لالجین زد و با شیوع این بیماری گردشگر بیش از حد کم شد، تصریح می‌کند: از طرفی هر اندازه از گردشگری در لالجین حمایت کنیم به نفع شهر و استان است اما متاسفانه از لالجین حمایت‌های لازم نمی‌شود و با توجه به اینکه منبع درآمد این شهر سفال است و صنایع دستی ارتباط تنگاتنگی با گردشگر دارد هیچ نوع امکاناتی برای گردشگران در شهر وجود ندارد.

این تولیدکننده سفال با اشاره به اینکه لالجین مشکل آب شرب دارد، مطرح می‌کند: کارگاه تولیدی ما سابقه طولانی در شهر دارد و تولیداتمان نیز علاوه بر تامین بازار داخلی به بازار خارجی هم صادر می‌شود و در این زمینه‌ها موفق عمل کرده‌ایم اما در لالجین مشکل عمده در تامین خاک سفالگری وجود دارد و طی یکی دو سال اخیر در این مسئله با مشکلات جدی روبرو هستیم. خاک رس که لازمه کار سفال است با مشکل فراوان تامین می‌شود. علاوه بر این مشکلاتی در زمینه کارگاه‌ها مانند نبود زمین با کاربری تولیدی نیز وجود دارد که برخی از تولید کننده‌ها را درگیر کرده است و از طرف دیگر تعداد افراد فعال در این حوزه به خاطر مشکلات و تورم روز به روز کمتر می‌شوند.

لطیفی در پایان بیان می‌کند: سفال یکی از منابع درآمد اصلی برای استان همدان است و به واسطه همین هنر، صنعت آمار بیکاری لالجین به صفر رسیده و علاوه بر این به اشتغال‌زایی استان نیز کمک زیادی کرده است. در حال حاضر حدود هزار کارگاه فعال سفالگری در این شهر وجود دارد که هنر سفال را در استان زنده و سرپا نگه داشته است.

منبع: ایسنا