موزه ها با حفظ و زنده نگه داشتن آثار فرهنگی به جا مانده از تمدن ها و پیشینیان می توانند در تقویت هویت ملی و فرهنگی جامعه نقش بسزایی ایفا نمایند؛ امروز موزه ها و مراکز فرهنگی در ارتقای دانش بشری و نیز گسترش علم و با پایدار سازی آموزش که به تعبیری آموزش مستمر است یکی از نهادهای اجتماعی منحصر به شمار می روند.
موزه می تواند به عنوان یک مرکز فرهنگی نقش مؤثر در حفظ و تقویت هویت فرهنگی داشته و به عنوان یکی از ابعاد گردشگری فرهنگی می تواند نقش موثری در جذب گردشگر و رونق اقتصادی داشته باشد به ویژه در مازندارن به دلیل شرایط حساس طبیعت لازم است که بخشی از جمعیت بالای گردشگران طبیعی به سمت گردشگری تاریخی و فرهنگی تغییر مسیر دهند تا از فشار بر طبیعت کاسته شود.
مازندران به عنوان یک سرزمین کهن و تاریخی از فرهنگ و تمدن بسیار غنی برخوردار بوده و اماکن تاریخی و آثار باستانی بسیاری را در خود جای داده است اما موزه های آن آنطور که باید و شاید مورد بازدید گردشگران و مردم خود مازندران قرار نمی گیرند.
بسیاری از موزه های استان از خالی بودن بازدیدکنندگان رنج می برند و تعداد قابل توجهی از  اشیا قیمتی مازندران در انبار میراث فرهنگی خاک می خورد و این موضوع می تواند به علل مختلف از جمله ضعف مدیریتی و نامناسب بودن راه دسترسی و اولویت نداشتن پرداختن به مراکز فرهنگی از سوی مردم باشد.

*۱۶هزار شی تاریخی در انبارهای میراث فرهنگی مازندران خاک می خورد

مهدی ایزدی معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مازندران اظهارکرد: در استان مازندران ۲۲ موزه فعال  وجود دارد که برخی دولتی، مشارکتی و خصوصی است و از این تعداد  ۹ موزه به صورت دولتی بوده که میراث فرهنگی با مدیریت مستقیم خود  برای آن هزینه می کند و نگهداری و حفاظت آن به عهده میراث فرهنگی است.
وی با اشاره به اینکه ساختمان هایی که در اختیار میراث  فرهنگی بوده موزه شهدای آمل، موزه تاریخ آمل، موزه گنجینه بابل و موزه کلبادی راه اندازی و مدیریت شد، افزود: در صورتی که متولیان شهر برای مشارکت پا پیش بگذارند هر شهری می تواند موزه داشته باشد.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مازندران  به کافی بودن اشیا برای راه اندازی موزه های جدید به صورت مشارکتی در قالب یک تفاهم نامه اشاره کرد و گفت:بیش از ۱۶ هزار قلم شی در مخزن است و هر شهر و روستایی که بخواهد موزه راه اندازی کند میراث فرهنگی می تواند آن را تجهیز کند.
ایزدی عدم وجود اراده در برخی شهرها از سوی متولیان مربوطه از جمله شهرداری و شورای شهر برای اتمام ساختمان ها جهت اختصاص به موزه را از جمله مهم ترین مشکلات عنوان کرد و متذکر شد:  در برخی شهرهای استان از جمله بابلسر و قائم شهر باید شهرداری و شورای شهر برای اتمام پروژه موزه پای کار بیایند تا به اتمام برسد اما متاسفانه این اراده وجود ندارد.

*لزوم تعامل مدیران با میراث فرهنگی در جهت ایجاد موزه ها

وی با اشاره به اینکه میراث فرهنگی جهت تجهیز ساختمان هایی که در هر شهرستان برای ایجاد موزه در نظر گرفته شود در قالب تفاهم نامه  اعلام آمادگی می کند، خاطرنشان کرد: ساختمان صفی آباد در بهشهر در چارچوب تفاهم نامه ای از قالب گردشگری  به شهرداری واگذار شده که کارهای آن در حال انجام بوده، همچنین  ایجاد موزه منطقه شمال کشور در رامسر و موزه روستایی در غرب  در حال پیگیری است .
این مسئول با تاکید بر اینکه میراث فرهنگی نمی تواند به تنهایی همه اقدامات در زمینه راه اندازی و نگهداری موزه ها را انجام دهد و باید دستگاه هایی به عنوان مشارکت در این مجموعه ها کمک کنند، یادآور شد: در صورتی که هر اداره و شهرستانی  بتواند ساختمانی را جهت ایجاد موزه  تامین کند، میراث فرهنگی نیزدر زمینه هزینه مرمت و تجهیز کمک می کند  و شی نیز در اختیار متولیان قرار می دهد.

*آیا وجود موزه در مازندران توجیه اقتصادی دارد؟

محمدحسن زال  عضو هیئت علمی گروه جهانگردی دانشگاه مازندران  با اشاره به اینکه فعالیت موزه در کلان شهری همانند تهران که محل حضور گردشگران داخلی و خارجی است توجیه اقتصادی خوبی دارد، اظهار کرد: در استان مازندران که جاذبه های گردشگری طبیعی دارد و به لحاظ اینکه گردشگران آن داخلی هستند شاید به آن اندازه موزه وجود نداشته باشد.

وی وجود موزه را در چالوس،رامسر، نور، آمل، بابل و ساری و چند نقطه دیگر استان با توجه به وسعتی که دارد  قابل قبول دانست و گفت: خانه نیما، موزه باستان شناسی و تاریخ و مردم شناسی، کاخ موزه و سایت موزه گوهر تپه از دیگر موزه های مازندران هستند اما مشکل همچنان حس می شود و این به دلیل تعداد موزه ها نیست بلکه به خاطر مدیریت نسبتا ضعیفی است که در این موزه ها وجود دارد.
*جانمایی  و دسترسی مناسب به موزه ها یکی از علل اصلی افزایش تعداد بازدیدها
عضو هیئت علمی گروه جهانگردی دانشگاه مازندران افزایش بازدید را یکی از اهداف اصلی راه اندازی موزه ها عنوان کرد و گفت: چند اصل مهم از جمله جانمایی موزه،نوع مدیریت و فرهنگ مردم در میزان بازدید از موزه تاثیر گذار است.
زال در خصوص اهمیت جانمایی موزه و راه دسترسی به آن، ابراز کرد: اینکه کسی برای بازدید از موزه ای می رود در درجه نخست جای پارک خودرو برایش از اهمیت زیادی برخوردار است و به دلیل دسترسی نامناسبی که وجود دارد برخی موزه ها از بازدید کمی برخوردار هستند.
وی با تاکید بر لزوم مدیریت صحیح در موزه ها گفت: شخصی که به عنوان مدیر موزه انخاب می شود باید دارای اطلاعات کافی از اشیا و محل موزه باشد تا بتواند به بازدید کنندگان اطلاعات درستی بدهد و برایش مهم نباشد که شخص بازدید کننده دارای اطلاعات هست یا خیر.
این استاد دانشگاه نبود برچسب دوزبانه برای اشیا در برخی موزه ها  از دیگر ضعف ها دانست و ادامه داد: بارها دیده شده است که بسیاری از اشیا در مقابل رطوبتی که مازندران دارد حفاظت نمی شود زیرا حفاظت از اشیا دارای قوانینی است و باید گفت رطوبت، نور، حرارت، آلودگی صوتی، ویبره، ترکیب مواد شیمیایی مخرب در اشیا مختلف از جمله فلزی، چرمی، کاغذی  و چوبی تاثیر گذار است.
زال با بیان اینکه زمانی می توان از تعداد کم موزه ها سخن گفت که تعداد بازدید کننده ما زیاد باشد، افزود: به نوعی فرهنگ ما از اولویت موزه خارج است و وقتی فرهنگ مطالبه گر نباشد طبیعتا موزه هم نمی تواند ارتقا مدیریتی دهد.
وی با اشاره به اینکه به علل مختلفی همچون اقتصاد معیشتی و فرهنگ ، مطالبه موزه در اولویت مردم ما نیست، تصریح کرد:  هرچند فرهنگ دارای اولویت است اما این میزان اولویت به اندازه اقتصاد معیشتی نیست.
عضو هیئت علمی گروه جهانگردی دانشگاه مازندران با بیان اینکه به دلیل سه ضعفی که عنوان شد، مخاطبان موزه به شدت افت می کنند و تک قشری می شوند، یادآور شد:  بازدید موزه وقتی تک قشری می شود، به طور حتم نظر سلایق مختلف جلب نشده و ضعف های موزه هم کشف نمی شود و در نتیجه رونق این مکان فرهنگی در جا می زند.
زال خاطر نشان کرد: اکنون ما با موزه های خالی از آدم سروکار داریم که اشیا آن به صورت چیدمان کارشناسی شده از مدت ها قبل وجود دارد و به مسائل حفاظت و تهییج و جلب مخاطب فکر نمی شود.
وی تاکید کرد: در صورتی این معضلات برطرف شود،موزه ها طالب و مشتری به حد مطلوب خواهد داشت و در نتیجه  ان زمان نیازمند فضاهای جدید برای موزه خواهیم بود.

منبع:ایسنا

مرتبط:

آبشار گزو مازندران

آبشار اسپه او _آب سفید مازندران

قلعه پولاد صعودی به قدمت تاریخ مازندران