نوشته‌ها

ایجاد یک اراده‌ ملی برای حفظ و انتقال ارزش‌های میراث ناملموس

کارشناس میراث فرهنگی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی گفت: باید مسئولین را ترغیبت کرد تا ارزش‌های میراث ناملموس را حفظ کنند و در نهایت یک اراده ملی برای شناخت، ارتقاء و انتقال این مواریث به نسل‌های آینده و همینطور شناخت آن‌ها به نسل حاضر ایجاد کنند.

فرامرز صابرمقدم در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص ثبت ملی آثار ملموس و ناملموس اظهار کرد: میراث فرهنگی ما یکی از مهم‌ترین عوامل توجیه‌کننده و مبین هویت ملی به شمار می‌رود که از دو بعد متفاوت ناملموس و ملموس برخوردار است.

وی افزود: ابعاد ناملموس این میراث که در واقع عامل به‌ وجودآورنده میراث مادی هستند، ممکن است نسبت به اشکال صوری میراث فرهنگی قدیمی‌تر، اصیل‌تر و بسیار غنی و گسترده باشند. به این دلیل که ماهیت ناملموس، خود در صدها و هزارها سال پیوسته از چشم‌ها به ‌دور مانده و تنها عادت‌های فرهنگی و سینه به سینه نقل شدن‌ها، موجب شده تا به حیات خود ادامه دهند که این ارزش‌ها تاکنون به نسل ما منتقل شده و ما نیز آن‌ها به آیندگان منتقل خواهیم کرد.

این پژوهشگر ادامه داد: به هر حال حوزه ناملموس یک موضوع جهانی است و در تمام دنیا مورد تکریم قرار می‌گیرد. در واقع کشورهای جهان هرکدام به نوعی تلاش می‌کنند تا این ارزش‌ها را به تمامی مردم و به کشورهای دیگر بشناسند. به همین جهت است که آن‌ها دائما در حال تکمیل و تهیه پرونده ثبتی و ارسال آن به مجامع جهانی و سازمان‌هایی چون یونسکو هستند.

صابرمقدم خاطرنشان کرد: در این میان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به صورت تخصصی‌تر و بخش معاونت میراث فرهنگی و ثبت جهانی، کم و بیش با توجه به قدمت و پیشینه موجود در مناطق مختلف ایران، همینطور طوایف و اقوام متعدد و در نتیجه وجود میراث ناملموس متنوع در حال پیگیری و ثبت آن‌ها است و خواهد بود. ما باید آگاهی و اهمیت ضرورت شناسایی و حفاظت از میراث ناملموس را که معمولا در معرض آسیب‌پذیری، دگرگونی و تغییر ماهیت و نابودی هستند را درک کرده، آن‌ها را دوباره احیا کنیم و نجات دهیم.

وی عنوان کرد: باید مسئولین را ترغیب کرد تا از آثار و ارزش‌های میراث حفاظت کنند و در نهایت یک اراده ملی برای شناخت، حفاظت، ارتقاء و انتقال این مواریث به نسل‌های آینده و همینطور شناخت آن‌ها به نسل حاضر ایجاد کنند. همچنین توصیه می‌شود با دستیابی به روش‌های موثر هویت ملی را درک کرده و حفط میراث فرهنگی را در دستور کار قرار دهند تا به این ترتیب بتوان حیات این مواریث را قوی‌تر کرد.

کارشناس میراث فرهنگی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ادامه داد: همچنین باید با تمام قدرت از گنجینه‌ زندگی بشری و همینطور حاملان میراث ناملموس حمایت کرد و بستر خوبی را برای افرادی که بخشی از حاملان این آثار با ارزش هستند، فراهم کرد. البته وزارتخانه میراث فرهنگی با تلاش و پیگیری روزافزون، این مقوله را دنبال می‌کند تا بتوان موضوع را در تعداد پرونده‌های ثبتی موجود در استان‌ها شاهد بود.

صابرمقدم اضافه کرد: میراث ناملموس گنجینه‌ای از دانش‌ها و مهارت‌هایی هستند که از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شوند. باید گفت که میراث ناملموس نه تنها در سطح ملی بلکه در سطح جهانی نیز مطرح هستند که این مورد باعث همبستگی اجتماعی، تشخیص هویت و مسئولیت درون گروهی می‌شوند.

میراث ناملموس ارزش‌ها را دوباره احیا می‌کند

وی خاطرنشان کرد: همچنین می‌دانیم که جامعه‌ محور بودن و حفاظت از میراث زنده بسیار مهم است. برخی از میراث ناملموس ارزش‌ها را دوباره احیا می‌کنند و برای زنده‌ نگاه‌داشتن این میراث باید به طور منظم برای نسل‌های مختلف، آموزش‌های متفاوت و مناسبی را ارائه کرد.

کارشناس میراث فرهنگی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی عنوان کرد: از جلوه‌های مختلف میراث معنوی می‌توان به مراسم‌های مختلف، حرکات آیینی، موسیقی، فنون پوشاک، آداب و آیین‌های مذهبی، آگاهی و دانش نسبت به محیط دنیای طبیعی، جشن‌ها و سنت‌های گفتاری همچون فورکلورها، قصه‌گویی، نمایش هنرهای مهارتی، فنون مهارت‌های مرتبط با صنایع‌دستی و هنرهای سنتی اشاره کرد. سنت‌های گفتاری نیز شامل تمثیل‌ها، چیستان‌ها، حکایت‌ها، اشعار کودکانه، قصه‌ها، اساطیر،عبارات جادویی و غیره هستند که درواقع این گروه‌ها در تمام دنیا مصطلح است. به عبارتی در هر کجای دنیا اگر بخواهیم میراث ناملموس را بشناسیم، باید در این گروه‌ها و شاخه‌ها به دنبال آن باشیم.

رابطه میان میراث ناملموس و ملموس همچون رابطه جوهر و صورت است

صابرمقدم ادامه داد: همچنین رسوم اجتماعی و آیین‌ها، فعالیت‌های معمول و مترادفی هستند که با سهیم‌ کردن و مشارکت اعضای جامعه، تحرک و پویایی مورد نظر را موجب می‌شوند؛ بنابراین می‌توان گفت رابطه میان میراث فرهنگی ناملموس و ملموس نظیر رابطه جوهر و صورت است.

منبع: ایسنا

مرتبط:

«خبرنگاران» میراث ناملموس گردشگری

معرفی ۱۰۰ میراث ناملموس ایران به دو زبان

شماره جدید کتاب مجله «گردشگر مثبت» با عنوان «صد گنج عیانِ نهان در میراث ناملموس ایران» با معرفی ۱۰۰ میراث ناملموس ایران به صورت دوزبانه (فارسی و انگلیسی) و مصور منتشر شد.

 گردشگر مثبت ماهنامه‌ای با تمرکز بر  افزایش آگاهی عمومی نسبت به گنجینه میراث فرهنگی و گردشگری اصفهان و ایران است که در چهارمین شماره آن با نام فارسی «۱۰۰ گنج عیان نهان از میراث ناملموس ایران» و عنوان انگلیسی «۱۰۰selected intangible cultural heritages» شماری از میراث فرهنگی ناملموس ایران در پنج شاخه مصوب میراث ناملموس شامل بیان‌ و سنت‌های شفاهی، هنرهای نمایشی، فعالیت‌های جمعی، آیین‌ها و جشن‌ها، دانش سنتی‌ و اعمال مرتبط با طبیعت و کیهان و سنت‌های مرتبط با صنایع‌ دستی معرفی شده‌اند.

گویش محلی میمه، متل اشتر سفیدشهر (نصرآباد کویر)، چوگان، بازی سوار بر اسب همراه با روایت‌گری و موسیقی، نان لواش، قالیشویی مشهد اردهال، نوروز، آیین جل جلانی، آیین باران‌خواهی روستای آزران کاشان، آیین جیرجیرونی، موسیقی بخشی‌های خراسان، مهارت تولید گز، دانش پخت قهوه آیینی نوش‌آباد شهرستان آران و بیدگل، دانش سنتی لنج‌سازی و دریانوردی در خلیج فارس، مهارت سنتی پخت خورشت ماست، عصاری؛ مهارت استحصال دانه‌های روغن، نحوه پخت گاتای ارمنی در جلفای نو، نشان قوس اصفهان، مهارت ساخت نمد سمیرم، گیوه‌بافی نشلج کاشان، مهارت فرش‌بافی فارس، مهارت فرش‌بافی کاشان و خوشنویسی مکتب میرعماد الحسنی سیفی قزوینی، از جمله میراثی هستند که این شماره گردشگر مثبت به آن‌ها پرداخته است.

مینیاتور عنوان جدیدترین میراث فرهنگی ناملموس است که در فهرست میراث جهانی بشر به نام ایران و سه کشور دیگر به ثبت رسید. چهار سال پیش هم چوگان به نام ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده بود. به همین دلیل روی جلد شماره جدید گردشگر مثبت که ویژه معرفی ۱۰۰ میراث ناملموس ملی ایران است، چاپ مینیاتورِ چوگان، اثری از امیرهوشنگ جزی‌زاده نقش بست که معرف دو میراث جهانی بشر ثبت‌شده به نام ایران است.

مهدی تمیزی، معاون فرهنگی هنری سازمان فرهنگی شهرداری اصفهان، در مراسم رونمایی از این مجله که با تولد ۸۸ سالگی امیرهوشنگ جزی‌زاده همزمان شده بود، درباره آثار این هنرمند مینیاتوریست ایرانی توضیح داد: یکی از ویژگی‌های مهم آثار استاد امیرهوشنگ جزی‌زاده، پیروی او از مینیاتور مکتب صفوی است، چنان‌که قلم‌گیری در آثار او حرف اول را می‌زند و هر جا نیاز باشد، رنگ به آثار افزوده می‌شود. نکته مهم بعدی هم این که آثار جزی‌زاده به دلیل قوت و دقت موجود در طراحی‌ها، قابلیت تبدیل شدن به مدیاهای مختلف را دارند چنان که حالا فرش‌هایی بر مبنای طراحی‌های او بافته شده‌اند، مقبره صائب با طراحی‌های او کاشیکاری شده و تمام آجرکاری‌ها و کاشیکاری‌های ورودی هتل عباسی هم بر مبنای قلم او خلق شده‌اند. حتی شماری آثار کاربردی مثل میزهای منبت و خاتم وجود دارند که نقوشی به قلم استاد را بر خود دارند.

به گفته رییس موزه هنرهای معاصر اصفهان، از جمله ویژگی‌های قابل توجه آثار جزی‌زاده این است که بیشتر آثار، در فرم دایره طراحی‌شده‌اند و از تخیل فوق‌العاده‌ای برخوردارند تا جایی که برخی از آن‌ها به فضاهای سوررئالیستی نزدیک شده‌اند.

اولین شماره مجله گردشگر مثبت با عنوان فارسی «دستینه بازدید از ۱۰۰ مقصد گردشگری اصفهان» و عنوان انگلیسی «Handbook on Top 100 tourism destinations in Isfahan» در ۴۸۰ صفحه گلاسه منتشر شد. شماره دوم این مجله با عنوان فارسی «۱۰۰ روایت ناگفته از اصفهان» و عنوان انگلیسی «Top 100 Tales of Isfahan» در ۲۱۵ صفحه به دست مخاطبان علاقه‌مند رسید و سومین شماره نیز با عنوان فارسی «۱۰۰ یادگار ماندگار اصفهان در صنایع دستی و هنرهای سنتی» و عنوان انگلیسی «Top 100 Eternal Memorabilia of Isfahan in craft and folk art» در قالب کتاب مجله ۲۳۰ صفحه‌ای عرضه شد.

منبع: ایسنا

مرتبط:

لباس سنتی ابیانه ، میراث ناملموس هزار ساله

تلخ و شیرین‌های اجلاس جهانی میراث ناملموس یونسکو برای ایران

معرفی پرونده میراث ناملموس «شب یلدا» در سال ۲۰۲۱

معاون وزارت میراث‌فرهنگی گفت: با توجه به ظرفیت‌های ایران در حوزه میراث ناملموس در اجلاس بعدی (سال ۲۰۲۱) پرونده مراسم شب یلدا خواهد شد.

محمدحسن طالبیان معاون وزارت میراث‌فرهنگی گفت: ایران پیش از این موفق به ثبت جهانی ۱۳ اثر میراث ناملموس شده بود که با ثبت این پرونده، تعداد آثار میراث ناملموس ایران که ثبت جهانی شده است، به ۱۴ اثر افزایش یافت. بعد از ثبت جهانی مهارت‌های ساختن و نواختن دوتار برخی از کشور‌ها ازجمله تاجیکستان و ترکمنستان نیز برای پیوستن به این پرونده اعلام آمادگی کردند که البته این یک تصمیم ملی خواهد بود و نیاز به بررسی دقیق دارد. میراث ناملموس سیال است و از یک کشور به کشور دیگر می‌تواند منتقل شود. با این حال پیشنهاد این دو کشور نیازمند بررسی دقیق از سوی ایران است، چون یک تصمیم ملی است.

محمدحسن طالبیان که در حاشیه نشست کمیته میراث بشری ناملموس یونسکو با کشور‌های ترکیه، روسیه، عراق، آذربایجان، تاجیکستان، پاکستان، ازبکستان و افغانستان برای تهیه پرونده‌های مشترک رایزنی کرده بود گفت: تهیه پرونده‌های مشترک میراث ناملموس با کشور‌های همسایه در اولویت برنامه‌های ثبت جهانی میراث ناملموس وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی قرار دارد.

او افزود: با توجه به اینکه سهمیه ملی کشور‌های عضو کنوانسیون پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس برای ثبت جهانی محدود به یک پرونده برای هر دو سال است، راهبرد ما تاکید بر تهیه پرونده‌های مشترک است.

منبع:باشگاه خبرنگاران جوان