نوشته‌ها

چهارباغ زیبای اصفهان شاهکاری دلگشا و فرح بخش

یک ایران است و یک چهارباغ ، هیچ کجای ایران و البته جهان نیز چهارباغ اصفهان را ندارد، از قدیم تفرجگاه اهالی و گردشگران بوده است، در دیدار از نصف جهان، چهارباغ گل سرسبد مکان‌های دیدنی این شهر تاریخی و فرهنگی است.

چهارباغ اصفهان در این روزهای نوروزی تن‌پوش بهاری به تن کرده و هنوز هم اهالی اصفهان بی برو برگرد یکی از روزهای نوروزی شان را برای تفرج در چهارباغ می گذارند، این خیابان دلگشا چه در بهار و چه در تابستان زیبا و دیدنی است. دیدار در شب و یا روز هر کدام لطف خودش را دارد و هر زمان که اراده به دیدار و گردش دراین خیابان کنید دیدنی و دلفریب است.

دیدار از چهارباغ اصفهان حسن‌های زیادی دارد چراکه خط ارتباطی میان یکی از مشهورترین پل‌های اصفهان یعنی سی و سه پل و از سوی دیگر مدرسه چهارباغ، شاهکار معماری صفوی و بازارچه بلند و آن سوتر میدان زیبای میدان نقش جهان است که خود به تنهایی شامل چهار اثر تاریخی بی بدیل و یگانه می‌شود.

در این روزهای بهاری، خنکای صبح بهترین زمان برای قدم زن در چهارباغ است، هوای لطیف صبح در میان شاخسار درختان در حالی که تراس‌های بناهای پهلوی چهارباغ با گل‌های بهاری و شمعدانی‌ها مزین شده اند دیدنی و فرح بخش است.

نمی‌توان اما از شب‌های چهارباغ اصفهان گذشت. شب‌های چهارباغ همه چیز خیره کننده و دلنشین است. درختان و ابنیه تاریخی در روشنایی نور ماه و چراغ ها جلوه‌ای دوچندان دارند.

چهارباغ

 

معبرمیانی چهارباغ اصفهان ویژه رهگذران است، جایی برای نشستن و تماشای چهارباغ. دو سوی خیابان درختان قد علم کرده اند و میانه چهارباغ باز دو ردیف از درختان با  شاخه سارهایشان بر پهنای چهارباغ سقف بسته اند. خیابان را مغازه های رنگارنگ احاطه کرده و هر سه چهار خط در میان عمارتی از بناهای صفویه و یا پهلوی خودنمایی می کنند. سردر عمارت هشت بهشت، بازارچه بلند، ساختمان هتل جهان،  جلوخان بی بدیل مدرسه چهارباغ و همین طور دیواری با طاق نماهای ضربی که در نورآرایی شبانه انگار مطلا شده اند از این جمله اند.

چهارباغ در این روزهای بهاری دیدنی است. به خصوص اینکه بدنه شرقی چهارباغ در یکی از ورودی‌ها رو به یکی از باغ‌های ایرانی به نام باغ بلبل گشوده می‌شود. باغ بلبل و کوشک آن مشهور به عمارت هشت بهشت در پارکی  مشهور به پارک رجایی  قرار دارد  و در واقع سردرش هم رو به چهارباغ باز می‌شود.

هشت بهشت یکی از زیباترین کاخ های صفوی در اصفهان است. بنابراین در گذر از چهارباغ می توان از عناصر باقی‌مانده از یک باغ ایرانی  و در میانه آن از کوشک هشت بهشت دیدن کرد.

عناصر تشکیل دهنده چهارباغ اصفهان شامل زمین، آب، گیاه و بنا است و برخلاف باغ های غربی که بر مبنای حرکت و گذر افراد طراحی می شوند، باغ ایرانی برای سکون و استراحت طراحی شده و از این رو بنا از عناصر بارز باغ ایرانی به شمار می آید.

 

چهارباغ اصفهان در تمام دورانی که پشت سر گذارده دچار تغییر و تحول بوده، در قاجار دچار زوال شده، باز احیا شده و دوباره رو به افول گذارده و باز از در دیگر رو به حیات رفته است. هشت باغ و یا به تعبیری یازده باغ پیرامون چهارباغ به همراه سردرها و کوشک‌هایشان در گذر زمان رو به ویرانی رفتند. قاجار دوران این گذار بود و پهلوی باز پرده‌ای دیگر از حیات چهارباغ را متبلور کرده است.

چهارباغ

در دوران پهلوی باغ‌ها جایشان را به هتل‌ها و کافه‌ها ،سینماها و پاتوق‌های اجتماعی دادند. در این دوران عصر نو و تجددگرایی، رنگ دیگری  بر چهارباغ زد و حیات اجتماعی چهارباغ شکل دیگری به خود گرفت.

«هتل جهان» اولین هتل مدرن اصفهان در غرب چهارباغ اصفهان در این دوران بنا شده و بیست سال مرکز تئاتر اصفهان بوده است. هم اکنون این بنا در حال مرمت جهت تجدید کاربری هتل است.  در زمان رونق این هتل، نمایش پرده‌هایی از رستم و سهراب در این هتل شهره بود است.

چهارباغ اصفهان به مرور سینماها، کافه‌ها، مغازه‌های صنایع دستی ممتاز و کتابفروشی‌ها را در خود جایداد. باید گفت چهارباغ در کشاکش زمان راه سپرده  است و هر زمان به فراخور دوران پوست انداخته، زندگی از سر گرفته،  فرسوده شده، گسسته شده، اما زنده بوده و از فراز و نشیب زمان به اینجا رسیده است. زنده از آن جهت که پویا بوده، در آن حرکت بوده، استفاده می شده، در معرض نگاه و برخورد بوده و هم از این رو خود را به فراخور دوران بازسازی کرده است.

 

استان اصفهان به عنوان قطب گردشگری کشور دارای ۱۰۷ شهر و یکهزار و ۹۳۴ روستاست؛ بیش از ۲۲ هزار بنا و اثر تاریخی در این استان شناسایی شده و یکهزار و ۸۵۰ مورد آن به ثبت ملی و چهار اثر آن به نام‌های میدان امام(نقش جهان)، کاخ چهلستون، باغ فین کاشان و مسجد جامع به ثبت جهانی رسیده است.

منبع:ایرنا

مرتبط:

مسجد حکیم اصفهان

کاخ هشت بهشت _کاخ عالم اصفهان

فرایبورگ _اصفهانی در قلب اروپا

چهارباغ، در گذرِ زمان

چهارباغ، در دوره شاه‌عباس اول به‌عنوان یک محور ارتباط شهری ساخته شد و چون اصفهان، شهری خشک و کم آب بود، اطراف این محور، باغ‌های زیادی طراحی شد تا سوای عملکرد عبوری، برای شاه و مردم، کارکرد تفریحی هم داشته باشد.

جهانگردها، به‌کرات در منابع مختلف درباره چهارباغ و بناهای پیرامون آن نوشته‌اند. این خیابان در روزهای خاصی قُرق می‌شد تا همسران شاه بتوانند از آن گذر کنند و وقتی ولی محمدخان فرمانروای ترکستان به اصفهان آمد، برای او در چهارباغ جشن آب‌پاشان را برگزار کردند.

گفته‌شده که مردم با پرداخت یک وجه مختصر می‌توانستند از باغ‌هایی که ملک مقامات بود دیدن کنند و این اوضاع تا زمان ناصرالدین‌شاه برقرار بود. بعدازاینکه ظل السلطان به دلایلی دستور تخریب آن بناها را صادر و درخت‌های چهارباغ را اره کرد، خواهرش نیز باغات پیرامون چهارباغ را به خاطر پرداخت قرض به بانک‌های روسی فروخت و چهارباغ تغییر کرد.

در دوره پهلوی اول و دوم، به خاطر موقعیت مکانی مهم چهارباغ، سینماها، تماشاخانه‌ها و هتل‌هایی در آن تأسیس و این اقدامات موجب جذب مردم شد. فروشگاه‌های مختلف، چهارباغ را به مرکز خرید تبدیل کردند. نمای بیرونی مغازه خیابان‌هایی مثل حافظ، طالقانی و … که به میدان نقش‌جهان متصل می‌شدند نیز کاشی‌کاری شد تا به زیبایی این محور تاریخی بیفزاید.

در حال حاضر چهارباغ، به پیاده راه تبدیل‌شده و این پیاده راه شدن، مزیت‌ها و معایبی دارد؛ چرا که هیچ طرحی مطلقاً خوب و مطلقاً بد نیست. افرادی که دوست داشتند در چهارباغ قدم بزنند اکنون خوشحال‌اند اما کسانی که مقصودشان از چهارباغ گردی، خرید از یک مغازه خاص بود و با خودرو به این مکان می‌آمدند، دیگر نمی‌توانند این کار را انجام بدهند. معتقدم که مزیت‌های پیاده راه شدن چهارباغ خیلی بیشتر از پیاده راه نشدن آن است اما هر چیزی که ذهنیت تاریخی را از چهارباغ دور می‌کند باید از آن حذف شود. در روستا، زمانی افراد از منظره لذت می‌برند که همه خانه‌ها قدیمی باشد. اگر یک آپارتمان در میانه روستایی سنتی بنا شود دید گردشگر به ‌کل روستا عوض می‌شود.

اکنون چهارباغ پر از مغازه‌های فست فود شده که بخشی از آن‌ها از قدیم فعال بوده‌اند و حذفشان سخت است، ضمن اینکه به‌هرحال گردشگر ایرانی یا خارجی به فست فود هم نیاز دارد اما بهتر است که بدنه چهارباغ به شکلی سنتی‌تر طراحی شود.

بازار  میدان نقش‌جهان، امروز کاملاً تحت سیطره صنایع‌دستی است اما بنا به نیاز مردم، در آن چند بستنی‌فروشی هم فعالیت دارند. اگر تعداد بستنی‌فروشی‌ها بر تعداد مغازه‌های صنایع‌دستی غلبه پیدا کند دیگر باب طبع گردشگر نخواهد بود.

یکی از نیازهای محور گردشگری دسترسی به غذاخوری، هتل، بیمارستان، پمپ‌بنزین و … است اما همه این موارد باید با دقت خاصی در محور مورد نظر اعمال شوند. در دوره پهلوی برای هتل جهان معماری نئوکلاسیک به‌عنوان ترکیبی از سنت و مدرنیته در نظر گرفته‌شده بود. باید برای امروز چهارباغ نیز برنامه‌ریزی کرد و فی‌البداهه دست به انجام امور نزد. در طرح‌هایی چنین مهم، آزمون‌وخطا سخت است و باید بر اساس فکر پیش رفت.

در هر طرح شهری به‌ویژه در بافت‌های تاریخی و سنتی، اگر اتفاق‌نظر و تعامل وجود داشته باشد، طرح‌ها مورد اقبال مردم قرار می‌گیرد.

منبع:ایسنا