شیوع کرونا اگر چه خسارت زیادی به بخش‌های گوناگون وارد کرد و با تعطیلی مراکز اقتصادی و آموزشی و گردشگری و منع تردد، حرکت چرخ‌های کشور را دچار وقفه ساخت اما گسترش این بیماری، خواسته یا ناخواسته فرصت بازتوانی را به طبیعت و زیست‌مندان ساکن آن داد تا پس از سال‌ها از هجمه بشر در امان مانده و نفسی به راحتی بکشند.
جنگل‌های هیرکانی دشت ها و مراتع، خلیج گرگان، تالاب ها و رودخانه ها، حیات وحش و ماهی‌ها در نتیجه خلوتی و منع حضور مردم در این مکان ها به دلیل شیوع کرونا از تخریب و آلودگی و دست اندازی در امان مانده و روزهای آرامی را پشت سر گذاشتند.
بیش از نیم قرن است که طبیعت جنگل های هیرکانی در شمال ایران مورد چپاول و غارت بشر قرار دارد و گونه های گیاهی و جانوری آن مانند ببر مازندارن و یا سرخدارهای کهن، منقرض شده یا در معرض نابودی هستند.
خلیج گرگان به دلایل مختلفی که متاثر از رفتارهای بشر است در آستانه خشک شدن قرار دارد و بسیاری از گونه‌های با ارزش آن مانند ماهیان خاویاری یا منقرض شده و برای همیشه از بین رفتند.
برای حل این مشکلات و با وضع قوانین گوناگون، تلاش برای حفظ و صیانت از انفال در دستور کار قرار گرفته که آخرین نمونه آن اجرای طرح تنفس ۱۰ ساله جنگل های شمال بود که با همه سختگیرانه بودن نتوانست مانع غارت این ذخیره گاه ارزشمند شود.
در سالهای اخیر مناطقی مانند پارک ملی گلستان، جنگل ابر، افراتخته و جهان‌نما و دیگر مناطق جنگلی گلستان به بهانه های مختلف همچون دامداری، زراعت، تامین سوخت و تغییر کاربری و دیگر فعالیت های ناسازگار با حفظ جنگل مورد هجمه و تاخت و تاز جنگل نشینان و دیگر مدعیان فن آوری های نوین قرار گرفت.
در استان گلستان در ۲ ماه اخیر هرچند اتفاقات ناگوار در حوزه سلامت رخ داد و کرونا شهروندان بسیار را راهی مراکز درمانی کرد و جان تعدادی را نیز گرفت اما جنگل هیرکانی به عنوان فسیل زنده و بازمانده دوران سوم زمین‌شناسی و عصر یخبندان روزهای خوبی را پشت سر گذاشت.
شیوع کرونا در اواخر پارسال و استمرار آن تاکنون علاوه بر تاثیرات مثبت بر رشد و نمو گیاهان مختلف، بر زادآوری طبیعی و گرده پراکنی گونه های مختلف نیز موثر بود.
از درختان سر به فلک کشیده راش تا درختچه های ولیک، از سیکلامن ها تا گراس های کف جنگل همه از این فرصت استراحت که کرونا برای طبیعت ایجاد کرد بهره مند شدند و بر خلاف سالهای قبل گل‌های بنفشه در روزهای منتهی به سال نو به تارج و یغمای گردشگران نرفت.
علاوه بر آن ممنوعیت حضور مردم در جنگل ها و مناطق تفرجگاهی سبب شد آسیب هایی همچون آتش سوزی، شکستن شاخه های جوان و نهال ها برای پختن غذا و دم کردن چای به حداقل ممکن و نزدیک به صفر برسد.
آمارهای منابع طبیعی گلستان نیز حکایت از کاهش چشمگیر آتش سوزی در مناطق جنگلی به ویژه جنگل های هیرکانی دارد.
مدیرمنابع طبیعی و آبخیزداری گلستان در این پیوند به ایرنا گفت: نرفتن مردم به عرصه های مرتعی و جنگلی، در دراز مدت موجب تجدید حیات طبیعت و بهبود آن خواهد شد.
ابوطالب قزلسفلو اظهار داشت: تراکم جمعیت، تردد خودرو و واردکردن آسیب به این عرصه ها مانند شکستن درختان و شاخه ها و روشن کردن آتش در نقاط متعدد جنگل و مرتع، موجب از میان رفتن بخش های در حال رشد و نمو این عرصه ها شده و فرصت رشد دوباره آن را به تاخیر می انداخت.
وی بیان کرد: بهار امسال فرصت کم نظیری برای طبیعت گلستان به وجود آورد تا از نبود شهروندان به دلیل شیوع کرونا استفاده کرده و خود را تا حد امکان بازپروری کند.
مدیرمنابع طبیعی و آبخیزداری گلستان افزود: با وجود منع حضور در طبیعت، قاچاقچیان عرصه های طبیعی به کار خود ادامه داده و تلاش بسیاری برای وارد کردن آسیب به جنگل ها انجام دادند که در نتیجه این قانون شکنی ها و حضور مداوم قرق بانان و یگان حفاظت منابع طبیعی، بسیاری از آن ها دستگیر و تاکنون ۱۸۰ پرونده برای این افراد تشکیل شد.
روزهای نخست شیوع کرونا در گلستان همزمان با دوره جفت‌گیری گربه سانانی همچون پلنگ و سیاه گوش است و به ایام “پلنگ مستی” شهرت دارد که زیستگاه های جنگلی این گونه ارزشمند با آرامش حداکثری ناشی از حضور اندک مردم حال و روز خوبی را تجربه کرد که به یقین آثار جمعیتی و زاد و ولد آن در آینده قابل لمس و مشاهده است.
در روزهای ابتدایی سال که گلستان همچنان درگیر کرونا بود، فصل جفت گیری قرقاول ها در مناطق جنگلی استان با حداقل دست اندازی و حضور مردم آغاز شد و آرامش ناشی از محدودیت های اعمالی در ورود مردم به تفرجگاه های استان نظیر پارک ملی گلستان، زایمان قوچ و میش ها و آهوان در مناطق جنگلی و دشتی گلستان را تسهیل کرد و مرگ و میر ناشی از تلفات حیات وحش را در جاده های برون شهری یا جنگل های استان به حداقل رساند.
در بخش آبزیان نیز فرصت بازتوانی به ذخایر دریای خزر و خلیج گرگان داده شده و فصل تخم ریزی ماهیان استخوانی و مهاجرت آنها به رودخانه های شیرین با کمترین هجمه ماهیگیران غیرمجاز به اتمام رسید.
در حالی‌که در سال های قبل امکان حضور ماهیان سفید یا کپور در رودخانه های استان به سبب دام های متعدد ماهیگیران وجود نداشت، امسال و با تعطیلی بازارهای منطقه ای، صید این ماهیان کاهش فراوانی یافت که اثر آن در سال های آینده محسوس خواهد بود.
مدیرکل حفاظت از محیط زیست گلستان گفت: اگر چه غیبت مردم در طبیعت، تاثیر زیادی بر بهبود زندگی حیات وحش گذاشت اما ادامه دار بودن این روند نیازمند اجرای کار فرهنگی و آشنایی بیشتر مردم با تاثیر طبیعت بر زندگی آنان است.
محمدرضا کنعانی اظهار داشت: به جز مصرف آب که در نتیجه ماندن شهروندان در خانه و رعایت بیشتر نکات بهداشتی افزایش زیادی یافت، تردد کمتر وسایل نقلیه موجب بهبود کیفیت هوای گلستان در هفته های اخیر شد.
وی افزود: اگر میخواهیم حضور مردم در طبیعت بدون وارد کردن آسیب باشد و حیات وحش و جنگل ها بدون مشکل به حیات خود ادامه دهند باید اجرای بیشتر کارهای فرهنگی را در دستور کار خود قرار دهیم .
جنگل‌های هیرکانی که در تیرماه ۹۸ در یونسکو ثبت جهانی شد، بازمانده دوران سوم زمین‌شناسی و عصر یخبندان و غنی از نظر گونه‌های بومی و باستانی، پوشش گیاهی و تنوع زیستی با نادرترین گونه‌های جنگلی جهان، شامل ۸۰ گونه درختی، ۵۰ گونه درختچه‌ای و گونه‌های بومی (اندمیک) درختی است.
این جنگل از منطقه هیرکان جمهوری آذربایجان آغاز و تا استان گلستان در ایران امتداد دارد و در کشور ما مورد حفاظت مشترک سازمان محیط زیست و سازمان میراث فرهنگی است.
پارک ملی گلستان نیز بعنوان بخشی از جنگل های هیرکانی قدیمی ترین پارک ملی ثبت شده در ایران و پناهگاهی کم نظیر برای حیات وحش است که ۳۰۲ گونه جانوری از جمله نیمی از گونه‌های پستانداران ایران را در حدود ۹۰۰ کیلومتر مربع گستره خود جای داده و به همین دلیل به عنوان ذخیره گاه زیست کره در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
پارک ملی گلستان از بهترین زیستگاه‌های پستانداران بزرگی چون پلنگ، خرس قهوه‌ای، گرگ، وشق، مرال، شوکا، گوسفند و بز وحشی، آهوی ایرانی و گراز است و به ویژه به خاطر جمعیت فراوان قوچ و میش اوریال، شهرت جهانی دارد.
خلیج گرگان دیگر عرصه طبیعی مهم گلستان در سال ۱۳۵۴ به همراه تالاب میانکاله و لپوی زاغمرز (در گلستان و مازندران) به عنوان نخستین مجموعه تالاب بین‌المللی جهان در فهرست تالاب‌های کنوانسیون رامسر به ثبت رسید و در بخش های تکثیر آبزیان، ماهیان خاویاری استخوانی و ماهیان غضروفی و جذب پرندگان مهاجر زمستان گذران نقش مهمی دارد.
رییس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام کرد: تاکنون ۷۶ هزار و ۳۸۹ نفر در کشور به طور قطعی به ویروس کرونا مبتلا شده و با فوت ۹۴ نفر در ۲۴ ساعت گذشته، جان باختگان کرونا در کشور به چهار هزار و ۷۷۷ نفر رسید.
کیانوش جهانپور دیروز چهارشنبه درباره آخرین آمار ابتلای قطعی به ویروس کرونا در کشور و موارد فوت ناشی از آن بیان کرد: مجموع بیماران کووید ۱۹ در کشور به ۷۶ هزار و ۳۸۹ نفر رسید.
وی ادامه داد: تاکنون چهار هزار و ۷۷۷ نفر از بیماران مبتلا به کرونا در کشور جان خود را از دست دادند.
منبع:ایرنا
مرتبط:اهمیت مردم شناسی در جهان پساکرونایی
