صلیب سبز و کلیسای ۴۰۰ ساله سرکیس
در استان مرکزی و شهرستان زرندیه یکی از دیدنی‌ترین روستاهای ایران جا خوش کرده، دهکده‌ای خوش آب و هوا و سرسبز با نام چناقچی علیا یا چاناقچی علیا که در منطقه کوهستانی دهستان دوزج از توابع بخش خرقان شهرستان زرندیه واقع شده است.
این روستا در ۱۰۰ کیلومتری مرکز شهرستان و ۲۷۲ کیلومتری شهر اراک مرکز استان قرار دارد و در فصل بهار کوهپایه‌های اطراف آن استراحتگاه عشایر کوچ‌رو است. معماری روستا به دلیل کوهستانی بودن، دارای بافت مسکونی متراکم بوده که به تبعیت از شیب زمین، بناها مجاور و چسبیده به یکدیگر و در یک طبقه بنا شده‌اند و با توجه به اقلیم منطقه در معماری آنها از مصالح بوم‌آورد استفاده شده است.
منازل قدیمی با سقفی مسطح و با مصالحی از قبیل چوب، گل، کاهگل و خشت ساخته شده‌اند. هرچند امروزه سبک معماری تغییر کرده و مصالح امروزی جای خشت و گل را گرفته‌اند، با این وجود هنوز بافت روستا زیبایی خود را حفظ کرده است و با گشت‌زنی در دل طبیعت کوهستانی و مناظر سر سبز، آرامش در وجودتان رخنه می‌کند.
منطقه صلیب سبز از جاذبه‌های طبیعی و کوهپایه‌ای این روستا است که با وجود باغ‌ها و درختان متعدد گردو به وجود آمده‌است. آنچه موجب زیبایی دو چندان روستا شده است و طبیعتی جذاب و دلنواز بوجود آورده، عبور رودخانه‌ای پرآب از داخل روستاست که فضای سبزی چشم نواز را به‌وجود آورده و منظره کوهستانی آن را به یک طبیعت بکر و زیبا مبدل کرده است.
در ادامه این مسیر، آبشار چناقچی به عنوان یکی از زیباترین مناظر روستا از بلندای بستر صخره‌ای به ارتفاع حدود ۳۰ متر جریان دارد که در فصل زمستان تشکیل قندیل‌های یخی زیبایی دوچندان به این آبشار می‌بخشد.
روستایی از دوران صفوی
قدمت روستای چناقچی علیا به دوران صفوی اشاره دارد و یکی از مظاهر زندگی مسالمت آمیز اقوام و ادیان در جوار یکدیگر است. در گذشته علاوه بر مسلمانان شیعه، مسیحیان ارتودکس نیز جزء ساکنان روستا بوده‌اند. زندگی دو قشر و دو فرهنگ متفاوت با گویش فارسی، ترکی و ارمنی در چناقچی علیا نماد فرهنگی زیبا از همبستگی ادیان بوده‌است که در بخش‌های مختلف روستا آثار و نشانه‌های معماری باقی مانده از این مذهب، جذابیت روستا را دوچندان کرده است.
کلیسایی با ۳ قرت قدمت
در غرب روستا و پس از گذرهای پیچ‌درپیچ، کلیسای سرکیس مقدس با بیش از ۳ قرن قدمت به عنوان خاستگاه و محل برگزاری آیین مذهبی مسیحیان ارتودکس بنا شده است که یکی از جاذبه‌های تاریخی- مذهبی منطقه محسوب می‌شود. تاریخ ساخت کلیسای اولیه به سال ۱۷۷۰ میلادی می‌رسد، اما سازه فعلی در سال ۱۳۴۱ به وسیله معماری به نام سرکیس دهباشیان و بر روی بقایای سازه اولیه، بنا شده است. مصالح بکار رفته در ساخت بنا عبارت از سنگ، چوب، خشت و آجر بوده و پوشش سقف بنا به صورت مسطح و به صورت تیرپوش اجرا شده است.
بعد از پشت سر گذاشتن نمای آجری و ورودی بنا به داخل تالار کلیسا راه پیدا می‌کنیم. بر روی سطوح جداره‌های داخلی مظاهر و نماد اعتقادات پیروان مسیح، همچنین تابلوهای نقاشی که همگی روایتی از دین مسیحیت و زندگی عیسی مسیح است جلب نظر می‌کند. سقف تیرپوش و مسطح بنا بر روی ۶ ستون چوبی استوار است. سطوح جداره‌ها با اندود گچ پوشیده شده و در فضای داخلی، محراب نسبت به کف تالار کلیسا در سطح بالاتری قرار دارد.
مراسم تبرک انگور در روستا
در ورودی روستا نیز آرامستان اقلیت مذهبی قرار دارد که با سنگ قبرها و صلیب‌هایی که نماد و مشخصه متوفیان است، ذهنیت هر گردشگری را به سکونت پیروان حضرت مسیح در این روستا رهنمون می‌کند. با وجود مهاجرت ساکنان ارمنی روستا به شهرها و استان‌های همجوار، هر ساله بسیاری از ارامنه برای برگزاری مراسم مذهبی در منطقه حاضر می‌شوند که از جمله می‌توان به مراسم تبرک انگور و جشن برداشت انگور اشاره کرد. این مراسم در ماه آگوست (شهریور ماه) هر سال همراه با اجرای موسیقی و خواندن دعای دسته جمعی از سوی ارامنه برگزار می‌شده است. اما در سال‌های اخیر و با وجود مهاجرت بخش اعظمی از آنان این آیین کمرنگ شده است. روستای چناقچی علیا تنها روستای هدف گردشگری شهرستان زرندیه است که وجود جاذبه‌های تاریخی طبیعی و تفرجگاه‌های کوهپایه‌ای به شرط توسعه زیرساخت‌های گردشگری می‌تواند در جذب گردشگر و در نتیجه رونق اقتصادی منطقه موثر باشد.
* گزارش از زهرا رنجبر آزاد، کارشناس ارشد مرمت ابنیه و بافت‌های تاریخی
مرتبط: