مجتبی جاودان در نشست مجازی «تاثیرات گردشگری در اشتغال پایدار» از سلسله نشست‌های ششمین دوره طرح سراسری «بررسی چشم انداز صنعت گردشگری کشور» که از سوی معاونت فرهنگی جهاددانشگاهی استان البرز و با حمایت مرکز گردشگری علمی – فرهنگی دانشجویان ایران برگزار شد،  گفت: روندها نشان می‌دهد سهم بازار ورودی گردشگران بین المللی در قرن اخیر به شدت رو به توسعه بوده است. به گونه‌ای که جمعیت گردشگران از ۲۵ میلیون نفر در سال ۱۹۵۰ به یک میلیارد و ۴۰۰میلیون نفر در سال ۲۰۱۹ رسیده  است و پیش بینی می‌شود تا ۱ میلیارد و ۸۰۰ میلیون نفر هم برسد البته اخیرا شیوع کرونا آن را مختل کرد.

وی افزود: سهم بازار گردشگری در اقتصادهای پیشرفته دنیا در سال ۲۰۱۹  معادل ۵۰ درصد بوده و سهم اقتصاد کشورهای در حال توسعه از این بازار برابر با ۴۹ درصد از گردشگران ورودی بود در حالی که در سال ۱۹۵۰ سهم این کشورها از گردشگری فقط سه درصد بوده است.

وی ادامه داد: بنابراین کشورهای در حال  توسعه می‌توانند از ظرفیت‌های خود برای رشد گردشگری استفاده کنند و کشورهایی چون ترکیه، مکزیک و برخی دیگر از کشورها نیز موفق شده‌اند سهم قابل توجهی از بازار را به گردشگری اختصاص دهند.

به گفته وی گردشگری در چند دهه اخیر بالاترین رشد را داشته و آثار مستقیم و غیر مستقیمی را در اقتصاد بر جای گذاشته است. گردشگری حدود ۱۰ درصد از تولید ناخالص جهانی را به خود اختصاص داده اما در این میان سهم ایران ۶.۸ درصد برآورد می‌شود که از میانگین جهانی ۳.۲ درصد کمتر است.

بنابر گفته این عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی سهم اشتغال در بخش گردشگری در ایران حدود ۷.۳ درصد است که به نسبت سهم ۱۰ درصدی اشتغال در مقیاس جهانی ۲.۷  درصد کمتر است.

جاودان تصریح کرد: از لحاظ فرصت‌های شغلی به ازای ورود هر پنج گردشگر بین المللی به کشور، یک فرصت شغلی و به ازای هر ۲۵ گردشگر داخلی نیز یک فرصت شغلی ایجاد می‌شود، بنابراین عملا توسعه بازار داخلی و ورودی بین المللی گردشگری می‌تواند به توسعه اقتصاد در سطح ملی و منطقه‌ای کمک کند.

وی افزود: با ورود هر گردشگران بین المللی حدود ۸۰۰ تا هزار دلار ارز نصیب کشورها می‌شود و در ایران نیز این میزان می‌تواند ۱۲۰۰ دلار باشد.

وی با بیان اینکه گردش مالی صنعت گردشگری در سال ۲۰۱۹، ۱۵۰۰ میلیارد دلار بوده است، گفت: از طرفی هرینه سرانه ایجاد فرصت شغلی در حوزه گردشگری حدود نصف سایر صنایع و مبتنی بر مشاغل خرد و متوسط است. به عنوان مثال در سال ۹۶، برای ایجاد اشتغال در صنعت، نیاز به حدود ۲۵۰ میلیون تومان سرمایه بود در حالی که در گردشگری به ۷۰ میلیون تومان سرمایه گذاری نیاز بود. همچنین دوره بازگشت اصل سرمایه در صنعت گردشگری نسبت به دیگر صنایع کوتاه‌تر و ضریب سود نیز نسبتا بیشتر است.

به گفته این استاد دانشگاه گردشگری می‌تواند موتور محرکه رشد اقتصادی در سطح منطقه‌ای و ملی باشد. از طرفی ظرفیت‌های متنوعی برای توسعه در شهرها، روستاها، سواحل، بیابان، کوهستان و غیره دارد و حتی در مناطق کمتر توسعه یافته نیز قابلیت توسعه دارد.

وی آثار اقتصادی گردشگری را شامل افزایش درآمد ارزی، ایجاد فرصت‌های شغلی، سرمایه گذاری خارجی و تحرک سرمایه مالی، توسعه محلی و منطقه‌ای، بهبود درآمد و رفاه ملی، ورود فن‌آوری‌های نوین عنوان کرد.

جاودان افزود: البته آثار منفی هم در گردشگری وجود دارد ولی در مجموع آثار مثبت توسعه گردشگری بیشتر است. به دلیل تعامل گردشگری با سایر بخش‌های اقتصادی می‌تواند مجموعه‌ای را درگیر کند و به صورت موتور محرکی برای رشد اقتصادی باشد.

این استاد دانشگاه ادامه داد: با توجه به رشد اقتصادی و رقابت فزاینده میان عناصر سیستم صنعت گردشگری، تصمیم سازان و ذی‌نفعان را در مسیر تفکر آینده‌نگر و ایجاد ظرفیت برای ارتقای عملکرد صنعت گردشگری و موفقیت در قبال رقبا قرار داده است.

جاودان با بیان اینکه کشور ما ظرفیت‌ها و جاذبه‌های فراوانی برای جذب گردشگران بین المللی دارد و بعضا گفته می‌شود جزو ۱۰ کشور برتر دنیا در این زمینه است، تصریح کرد: با توجه به تاثیر مستقیم و غیرمستقیم این صنعت بر بخش‌های مختلف اقتصادی، رشد و توسعه صنعت گردشگری می‌تواند به عنوان یکی از راهکارهای رهایی از اقتصاد تک محصولی و دستیابی به رشد و توسعه پایدار مورد استفاده قرار بگیرد. این درحالی است که سهم ایران از بازار گردشگران ورودی و درآمد حاصل از آن کمتر از یک درصد است و متناسب با ظرفیت‌ها نیست.

وی سهم ایران را از بازار گردشگری ورودی بین‌المللی در سال ۲۰۱۹ ، ۰.۶ درصد و سهم کشور از درآمد حاصل از این صنعت  راحدود نیم درصد عنوان کرد و گفت: این موضوع نشان دهنده شکاف عظیمی بین ظرفیت‌ها و آنچه که در عمل وجود دارد، است. بنابراین نیاز است این شکاف با تلاش بیشتر و برنامه منسجم وتعامل شایسته میان همه ذینفعان در صنعت گردشگری به جایگاه بهتری برسد.

وی بروز برخی بحران‌ها را باعث اختلال در شرایط موجود دانست و تصریح کرد:  شیوع کرونا باعث افت شدید صنعت گردشگری در جهان شد.

وی با اشاره به سهم اشتغال صنعت گردشگری در جهان گفت: در سال ۲۰۱۹، ۳۳۴ میلیون نفر در صنعت گردشگری مشغول به کار بودند. این میزان در سال ۲۰۲۰  به دلیل شیوع کرونا به ۲۷۲ میلیون نفر کاهش یافت که نشان از کاهش ۶۲ میلیون نفری در این صنعت دارد. همچنین میزان گردشگران ورودی بین المللی از ۱.۵ میلیارد نفر در سال ۲۰۱۹ به ۴۱۵ میلیون نفر در سال ۲۰۲۱ کاهش یافته است.

وی افزود: همچنین صادرات حاصل از صنعت گردشگری از هزار و ۷۰۰ میلیارد دلار در ۲۰۱۹ به حدود ۷۰۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ و کمتر از نصف رسیده است.

به گفته عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی توسعه گردشگری می‌تواند شکاف‌های قشری، طبقه‌ای و جنسیتی را در زمینه اشتغال کم کند و به توانمد سازی اقتصاد محلی زنان و جوانان و کارآفرینی بینجامد. هر یک درصد توسعه گردشگری می تواند ۳ دهم درصد به توسعه اشتغال بینجامد.

وی با اشاره به اصول اشتغال پایدار گفت: گردشگری به عنوان یکی از منابع مهم اشتغالزایی در قالب سه رده با اهمیت به شمار می رود و به اشتغال مستقیم،  غیر مستقیم و اشتغال القایی به معنای خرج کردن پولی که محلیان از درآمد گردشگری به دست می آوردند منجر می شود. بنابراین صنعت گردشگری به ویژه در اقتصادهای توسعه نیافته می‌تواند منجر به کاهش بیکاری و اشتغال بیشتر جمعیت فعال اقتصادی در جستجوی کار بینجامد.

جاودان با اشاره به تاثیر سرمایه‌گذاری صنعت گردشگری در کل اقتصاد افزود: اگر یک میلیارد ریال در حوزه گردشگری سرمایه گذاری کنیم به اندازه ۲۴۸ میلیون ریال اقتصاد را تحت تاثیر قرار می‌دهد و از رتبه یک در بین سرمایه گذاری‌ها برخوردار است.

وی بیان کرد: گردشگری می‌تواند تاثیر سازنده و مثبتی در رشد و توسعه اقتصادی در سطح منطقه‌ای و محلی داشته باشد و به تبع آن نقش مستقیمی در توسعه فرصت‌های شغلی دارد، در عین حال چالش های زیادی برای توسعه این صنعت  نیز وجود دارد.

جاودان با اشاره به برخی راهکارها و پیشنهادات برای توسعه صنعت گردشگری و اشتغال در این بخش، گفت: نیاز به بازنگری جهتگیری سیاست های کلی نظام برای رفع موانع پیش روی توسعه فراگیر گردشگری، تدوین استراتژی بلند مدت برای توسعه گردشگری، تسهیل و تسریع در سرمایه گذاری خارجی و ورود فن آوری های نوین و کارآفرینان بین المللی، بهبود شاخص رقابت اکوسیستم کسب و کار، تامین نیروی انسانی متخصص، تمرکز بر بسترسازی جهت داشتن نظام جامع اطلاعات گردشگری، توسعه زیر ساخت های صنعت گردشگری، توسعه بازار ورودی بین المللی گردشگری، شبکه همکاری ذینفعان گردشگری، توسعه زیر ساخت های فناوری های دیجیتال و  مجازی و استفاده از ظرفیت های مناطق محروم و روستایی از جمله راهکارها برای توسعه گردشگری در کشور است.

منبع: ایسنا