می خواهیم درباره آرامگاهی صحبت کنیم که شهرت آن برای تاریخ شناسان آشناست. گورستان ابن بابویه، آرامگاهی  که بزرگان دین و دانشمندان بسیاری را در دل خود جای داده است. این گورستان تاریخی در تهران – شهرری قرار دارد. پس برای آشنایی بیشتر با آن، همراه ما باشید.

آشنایی با شهر ری:

قبل از صحبت درباره گورستان ابن بابویه بهتر است با کهن ترین شهر ایران و جهان آشنا شویم. تاریخ پیدایش شهرری به اقوام آریایی برمی گردد که از دیگر شهرهای مادها بزرگ تر بود. همچنین ری در دوره ای از تاریخ پایتخت ایران قرار گرفت و به نام های مختلفی چون: راک، راگز، راگا، رغه، ارشکیه، رام اردشیر، ام‌البلاد، ری شهر، شیخ البلاد و محمدیه نیز خوانده میشد. اما چرا گفتیم یکی از شهرهای ایران و جهان؟ به دلیل اینکه اَوِستا، شهرری را سیزدهمین شهری میداند که در جهان ساخته شده است و سابقه ای نزدیک به نه هزار سال دارد که آن را به بزرگترین مراکز تمدن بشر تبدیل کرده است.

ری را در لغت، “شهر سلطنتی” معنی کرده اند و تنها منطقه باستانی تهران محسوب میشود که مکان های تاریخی بسیاری در آن قرار گرفته است به طوری که جاذبه های تاریخی آن غالب بر جاذبه های طبیعی است.

به جز گورستان این بابویه، مهم ترین آثار تاریخی شهرری عبارت است از:

• از تپه میل

• آتشکده بهرام

• چشمه علی

• باروی ری

• دژ رشکان

• بازار ری

• کاروانسرای شاه‌عباسی

• برج طغرل

• کوه نقاره‌خانه

• استودان گبرها در دامنه شمال‌غر‌بی کوه بی‌بی شهربانو

• زندان هارون

• گنبد امیر اینانج

• کاروانسرای کنارگرد

• قلعه گبری

• قلعه کاسنیری

از گورستان ابن بابویه چه میدانید؟

این آرامگاه ۲۰۰ ساله، مساحتی به طول ۱۰ هکتار وسعت دارد و دومین قبرستان بزرگ تهران به شمار میرود. همانطور که گفتیم بسیاری از بزرگان در آن قرار دارند از جمله:

• جهان پهلوان تختی

• شیخ صدوق

• دختر مظفرالدین شاه

• شهدای ۳۰ تیر

• شیخ رجبعلی خیاط در جوار شیخ حسین زاهد ‌استاد و معلمش

• محمد علی فروغی وزیر رضاشاه

• بانو معصومه عزیزی بروجردی

• اذانگوی پرآوازه ایران موذن‌زاده اردبیلی

• پرویز مافی نژاد، قهرمان بکس ایران، فرزند اسطوار رضاخان

• قبر میرزاده عشقی، شاعر نامدار ایرانی

• مقبره فرمانفرمایان

• قبر دکتر فاطمی و خواهرش در بالای قبر شهدای ۷ تیر

• پهلوان سید حسن شجاعت

• علی اکبر دهخدا

• حسین بهزاد

• سرهنگ محمود ایروانی اعظم، مؤسس مدرسه موسیقی

• محمدعلی مظفری بنیانگذار یتیم‌خانه‌های مظفری

• شیخ موسی دبستانی، ادیب و عارف معاصر

• نویسنده و مترجم معاصر به نام جواد فاضل

اینها تنها تعدادی از کسانی بودند که در این گورستان آرام خفته اند. ابن بابویه دارای آرامگاه های خانوادگی نیز میباشد که یکی از آنها متعلق به پدر بنی صدر است. اما حرف های ما درباره گورستان ابن بابویه به اینجا ختم نمیشود.

نام قبرستان از کیست؟

آرامگاه ابن بابویه پیش از زمان ناصرالدین شاه باغ و کشتزار وسیعی بوده که در سرداب زیر باغ جسد سالم فردی یافت میشود. در واقع پیکر شیخ صدوق بود که بیش از ۸۰۰ سال پیش در گذشته زندگی میکرد. به همین دلیل بعدها نام این گورستان از محمد بن بابُویه، معروف به شیخ صدوق، یکی از فقها و دانشمندان شیعه گرفته شد.این عالم شیعه متولد قم میباشد و پدر بزگوار ایشان در زمان امام حسن عسکری میزیستند و تا زمان غیبت امام زمان، زمانی که حسین بن روح نایب آن حضرت بوده اند نیز زندگی میکردند. جالب است بدانید که پدر شیخ صدوق به دلیل نداشتن فرزند تا سن ۵۰ سالگی به امام زمان خود نامه ای مینویسد و از ایشان میخواهند تا برایشان دعا کنند. آن حضرت نیز در جواب نامه، مژده متولد شدن فرزندش، شیخ صدوق را میدهد. شیخ صدوق، بیشتر سال های زندگی خود را صرف جمع آوری، نوشتن و اطلاع رسانی احادیث میکرد و از مهم ترین کتاب های ایشان میتوان به کتاب “مدینه العلم” اشاره کرد به طوری که تا زمان پدر شیخ بهایی به عنوان مرجعی از بیان احادیث استفاده میشد که دارای ده جلد بود.

در اینباره محمد باقر خوانساری در کتاب روضات الجنات میگوید:

حدودا در سال ۱۲۳۸ قمری و در زمان فتحعلی شاه قاجار، مرقد شیخ صدوق از زیادی باران خراب شد. زمانی که برای تعمیر و اصلاح آن اطرافش را میکندند به سردابی برخورد کردند که پیکر پاکش  در آن  بود.هنگام ورود به سرداب، با جسد این عالم بزرگ مواجه میشوند. زمانی که این خبر در تهران منتشر و به حاکم وقت آن زمان رسید، او به همراه جمعی از بزرگان و اُمَنای دولت برای تشخیص صحت این خبر داخل سرداب شدند که بعد از قطعی شدن آن، دستور داد تا بنا، مجدد تعمیر و بازسازی شود.

اعتقاد برخی از کارشناسان درباره گورستان ابن بابویه:

برخی از کارشناسان معتقدند نخستین بنای این آرامگاه به دوره ساسانیان برمیگردد که بعدها در اثر سیل تخریب شد، با بازسازی قبر شیخ صدوق در زمان فتحعلی شاه، از آن پس افراد زیادی در اطراف ایشان به خاک سپرده شدند و مقبره های بزرگ و باشکوهی در آن احداث شد.

از جمله افرادی که در جوار شیخ صدوق دفن شده اند، میتوان به حاج ابوالحسن جلوه (طباطبایی)، حکیم و عالم شیعه در قرن سیزدهم اشاره کرد که بقعه ای شبیه به آرامگاه حافظ در شیراز دارد.

شناختی از نمای گورستان ابن بابویه:

بررسی سنگ نوشته های این آرامگاه نشان میدهد اکثر افرادی که در آن هستند در زمان قاجار نیز زندگی میکرده اند. همچنین شکل، مدل و حکاکی سنگ ها نشان از زمان های گذشته دارد. فضای گورستان ابن بابویه با درختانی چون کاج و چنار نمایی زیبا به خود گرفته است و به سایه بانی برای سنگ قبرها تبدیل شده است. بهتر است برای رفتن به این اثر تاریخی، از روزهای وسط هفته که  خلوتی بیشتری دارد، استفاده کنید.

این بنای تاریخی با داشتن آرامگاه‌های بزرگ خصوصی و خانوادگی با عکس‌ها، آیینه و شمعدان‌ها و اشیای دیگر به موزه ای بی نظیر از تاریخ معاصر ایران تبدیل شده است و منظره خاصی را به آن بخشیده  تا جایی که در تاریخ ۵ دی ۱۳۷۵ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

جمع بندی:

خب دوستان درباره گورستان ابن بابویه صحبت کردیم و سعی کردیم تمام آنچه که برای شما دوستان جالب است را بیان کنیم. خوشحال میشویم اگر شما هم تجربیان و نظرات خود را درباره این آرامگاه با ما به اشتراک بگذارید. موفق باشید.

 

گردآوری:بخش گردشگری بیتوته