مقبره باباقاسم در دل محله ابن‌سینا
مقبره باباقاسم یکی دیگر از چندین هزار بناهای معماری برجسته اصفهان است که در دوره ایلخانی بر روی مزار عارف و زاهد بزرگ آن زمان ساخته شده و درمیان دیگر دیدنی‌های محله ابن‌سینا قرار گرفته است.
تاریخ اصفهان پر است از مشاهیر و بزرگان علم و هنر، عارفانی که هر یک سال‌های سال مقبولیت فراوان پیش مردمان داشتند و حتی بعد از مرگ مقبره این بزرگان نیز همچنان محلی برای گردهمایی و کسب علم و ادب بود. هر محله اصفهان بقعه و مقبره‌ای از عرفای بزرگ دارد که حتی برای قرن‌ها این مقبره‌ها محلی برای عبادت و درس بوده‌اند.
باباقاسم یکی از عرفای بزرگ اصفهانی است که در اوایل قرن هشتم در محله ابن سینا اصفهان زندگی می‌کرد. قاسم از عرفای صوفی بزرگ قرن هشتم بوده و به همین دلیل به اسم او عبارت بابا را اضافه کردند. این زاهد در نهایت در نیمه اول قرن هشتم هجری درگذشت و در سال ۷۴۱ در خیابان ابن سینا کنونی مقبره‌ای به نام باباقاسم بنا شد.
بر اساس کتیبه‌های موجود در مقبره، بانی ساخت آن سلیمان بن ابی الحسن بن طالوت دامغانی از شاگردان و مریدان بابا قاسم است. ساخت این مقبره برای زیارت باباقاسم و گردآمدن مریدان او بوده ضمن اینکه در آن زمان کلاس‌های علم و ادب نیز در مجاورت این بنا برگزار می‌شده است. این بنا از آثار معماری دوره ایلخانی است.
مقبره باباقاسم دو گنبدخانه با مقطع افقی مربع و هشت ضلعی دارد که این دو گنبد با دالانی به یکدیگر راه دارند. گنبدخانه با قاعده مربع در سال ۱۰۴۴ مرمت شد، اما گنبدخانه دیگر به مرور زمان به صورت مخروبه درآمد و در سال ۱۲۹۷، به گنبدخانه‌ای با مقطع افقی مستطیل تغییر شکل یافت. مقبره باباقاسم در شبستان شمالی که طول بیشتری نسبت به شبستان جنوبی دارد واقع شده است. بنای بقعه بر روی یک چهار ضلعی قرار گرفته و بالای آن گنبدی نیم کروی قرار دارد. نمای خارجی گنبد شش ضلعی کاشی‌کاری فیروزه‌ای و دو پوسته‌ای است که بر روی گردنی با چهار ضلع قرار گرفته تا نشان از معماری ایلخانی دهد، به عقیده برخی محققان این گنبد بعدها و در قرن ۹ قمری بر روی بنا ساخته شده است.
ورود به بنا اکنون با پایین رفتن از دو پله است اما در گذشته گذرگاه کنار بنا هم سطح با آن بوده است. در ورودی بنا کاشی کاری‌های معرق سردر بیش از هر چیز به چشم می‌آیند، در بالای سردر دو کتیبه نقش بسته‌اند که بر روی یکی از آن دو نام سازنده و دیگری تاریخ مرمت بنا در سال ۱۰۴۴ قمری و نام کتیبه نگار یعنی محمدرضا امامی نقش بسته است. ورودی در دو لنگه چوبی دارد که در طرفی از آن با لوح قاب بندی عبارت “عنایه‌الزلیه” و در طرف دیگر “کفایه‌البدیه” هک شده است.
در شبستان داخل بنا آجرچینی‌ها و مقرنس کاری‌های بی‌نظیری وجود دارد، دو کتیبه موجود داخل شبستان با کاشی کاری معرق زیر گردن گنبد قرار گرفته که محتوا آن سوره ۱۷ از قرآن کریم است. دومین کتیبه که زیر کتیبه اول قرار دارد بر سر طاق ضلع جنوبی شبستان نقش بسته که محتوا آن نیز قرآنی است. در داخل بنا سنگ قبری منسوب به پهلوان میرزا علی، مربوط به سال ۹۸۵ قمری وجود دارد که اسامی چهارده معصوم بر آن نقش بسته است.
بقعه بابا قاسم در قلب شهر موزه اصفهان و در یکی از قدیمی‌ترین محله‌های آن که بسیاری از بناهای مهم و تاریخی واقع شده و در نزدیکی مسجد جامع عتیق یکی از ناشناخته‌ترین جاذبه‌های گردشگری اصفهان قرار دارد. این مقبره قرن‌ها در محله ابن‌سینا و در کوچه بابا قاسم مورد توجه مردمان اصفهان بود و اگرچه در دوران صفوی بازسازی شد، اما اکنون کمتر کسی از آن خبر دارد.
منبع:ایمنا