استان ایلام

ایلام

مرکز استان ایلام، شهر ایلام است و تقریبا در شمال غرب این استان جای گرفته. شهر کوچکی با جمعیت ۱۹۴۰۰۰ نفری، طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ در دامنه ارتفاعات زاگرس با آب و هوایی تقریبا متعادل. ساکنین ایلام بیشتر کرد هستند هرچند در میان آن ها اقوام لر هم زندگی می کنند. زبان ایلامی ها هم کردی است و آن را با لهجه شیرینی صحبت می کنند.

پوشش و لباس های سنتی در بخش های روستایی و عشایری بیشتر رعایت می شود اما در خود شهر ایلام هم مردان و هم زنانی را می بینیم که به پوشش سنتی خود که نام های گوناگونی دارد، پایبند بوده و آن را بر تن می کنند.

خود شهر ایلام شاید پیشینه خاصی نداشته باشد، اما منطقه جغرافیایی آن با توجه به منابع تاریخی و یافته های باستان شناسی سر شار از گفتنی ها است. مثلا می دانیم که در زمانی که یکی بود و یکی نبود، خیلی قبل تر از آنکه آریایی های ساکن سیبری تصمیم به مهاجرت به فلات ایران بگیرند و تاریخ ایران به کل عوض شود، بومیان این منطقه، پادشاهی عظیمی داشتند که فرهنگشان بسیار بالاتر از آریایی های مدعی بود. آن ها به این سرزمین هَل تَممتی می گفتند.

اینکه هل تمتی شامل ایلام امروزه هم می شد یا نه کمی مورد تردید است اما این سرزمین در اختیار تام پادشاهان ایلامی بوده و برای مدتی هم قدرت بلا منازع دوران تمدن های باستانی میان رودان بودند. مادها اولین آریایی هایی بودند که شر آشور را از سر غرب و شمال غرب ایران کم کردند و با توجه به خوش آب و هوا بودن و نزدیکی ایلام به همدان توجه بسیاری به آن نشان دادند. بعدها هم ساسانیان با انضمام این خطه جغرافیایی و چند مکان دیگر، آن را پهله یا پهلو خواندند که متاسفانه در جنگ بین ساسانیان و اعراب سپاهیان ساسانی نتوانستند از آن محافظت کنند و تا پیش از خلافت عباسی، در رابطه ای یک طرفه با اعراب مانده بود.

بعد از به رسمیت شناخته شده خلافت عباسی تقریبا در کل ایران، ایلام به سبب نزدیکی به دارالخلافه، عراق عجم خوانده می شد و باز هم به علت خوش آب و هوایی اقامت گاه تابستانی والیان و خلیفه های متعدد عباسی خصوصا در دوره طلایی حکومت این خاندان بوده است. مهدی بالله خلیفه سوم طبق اسناد تاریخ نگاران زمان خودش در ایلام دفن شده اما آثار محل دفن او تخریب و چیزی مشخص نیست.

خلاف تمام این صحبت ها، ایلام پایگاهی برای ترویج شیعه بوده است و از دیرباز مذهب شیعه را بر خود برگزیده بود. به طور کلی اوضاع ایلام در طول تاریخ آرام بوده و تا قبل از رسیدن صفویه به تخت کیانی ایران، چندان دستخوش حوادث عجیب غریبی نشد.

صفویان که قد علم کردند در برابر عثمانیان سنی که موفق به تسخیر عراق هم شده بودند، جنگ های قدرت طلبی مذهبی خود را آغاز کردند و این به ضرر سرزمین هایی بود که درست در میدان نبرد این دو حکومت قرار داشتند و ایلام جزو آن دسته بود. بعد از آن ایلام در سراشیبی دست و پنجه نرم کردن با آن روی دیگر تاریخ افتاد.

یکی از سخت ترین دوره های تاریخی ایلام معاصر، بعد از کشمکش والیان کرد و لر و رضا شاه، صحنه هایی از جنگ هشت ساله ایران و عراق است. از آنجا که استان ایلام بعد از خوزستان هم مرز عراق است، در این دوران هشت ساله بیشتر متحمل سختی های دفاع از مرز شد. خود شهر ایلام کمی از منطقه مرزی دور است اما به این سبب که جنگ در استان ایلام خیلی زودتر از جاهای دیگر شروع شد این شهر مرکزی وظیفه پشتیبانی و تدارک نیروهای مسلح را بر عهده گرفت و در طول هشت سال بمب باران شد.

بهترین زمان برای رفتن به ایلام فروردین و اردی بهشت یا مهر و آبان است. به شرطی که ملزومات لازم هوای سرد را با خود به همراه داشته باشید و یادتان باشد، جاذبه های طبیعی استان ایلام بیشتر از جاذبه های تاریخی آن است. پس با طبیعت بیشتر سر و کار دارید تا سازه های انسانی.

ایوان (ایوان غربی)

یکی از شمالی ترین شهرهای استان ایلام که بین ایلام و کرمانشاه واقع شده ایوان است که به دلیل قرار گیری در ارتفاعات زاگرس (شیره زول، مانشت و بانکول) آب و هوایی به شدت ییلاقی و معتدل دارد. از طرفی وجود رودهای پر آب و بارندگی خوب در این مناطق دامنه های ایوان را به دشت های جنگلی تبدیل کرده و مناظر زیبایی به وجود آورده است.

ایوان از آن شهرهایی است که پیش از اسلام هم در تاریخ ایران نقش داشته یا حداقل برای ساسانیان منطقه مهمی بوده و پس از اسلام و در دوران معاصر هم، به دلیل پتانسیل های اقتصادی و طبیعی که دارد، برای شاهان قاجار به بعد مهم بوده است.

درختان جنگلی خاص ایوان، بلوط، بادام کوهی، زالزالک، انواع گیاهان دارویی هستند و گندم و جو و انار، زردآلو و هلو، گلابی و تره بار حاصل زمین های حاصل خیز ایوان است. ایوان تا حد زیادی آب و هوایی معتدل دارد، بنابر این در فصول گرم هم آنقدر دچار زحمت نمی شوید اما اگر به طورکلی از گرما بی زار هستید، همان آبان یا فروردین را برای سفر رفتن انتخاب کنید، هر چند پاییز لطف دیگری دارد اما سرسبزی، خرمی و نشاط بهار و تابستان را ندارد.