نوشته‌ها

افزایش ۷۸درصدی بودجه مرمت ابنیه تاریخی کشور

وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اعلام کرد که با همکاری دولت و مجلس شورای اسلامی، بودجه حفظ و مرمت ۳۵هزار بنای تاریخی در کشور افزایش ۷۸ درصدی داشته است.

سید عزت‌الله ضرغامی در حاشیه بازدید از مجموعه جهانی تخت جمشید با اعلام این خبر افزود: این رقم در مقایسه با سال‌های گذشته افزایش دو برابری داشته است.

به نقل از میراث فرهنگی فارس، او ادامه داد: مجموعه جهانی تخت جمشید یک ظرفیت بسیار بزرگ برای کشور است که از اولویت‌های مهم ردیف بودجه امسال برای حفظ، مرمت و نگهداری است که مبلغ آن تا یک ماه آینده ابلاغ خواهد شد.

وزیر میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی همچنین از تنظیم اساس نامه قانون صندوق احیا و توسعه بناهای تاریخی و تصویب آن در دولت خبرداد و گفت: بر این اساس دولت می‌تواند از کمک‌های مردمی و هدایای داخلی و خارجی برای احیا و مرمت بناهای تاریخی استفاده کند.

ضرغامی عنوان کرد: تاکنون برای استفاده از این منابع اعتباری وزارت میراث فرهنگی منع قانونی داشته است که بزودی این اساس نامه تنظیم و ابلاغ خواهد شد.

وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از مرمت و بازسازی مجموعه تاریخی آب رکنی در مسیر شیراز به تخت جمشید خبر داد.

منبع: ایسنا

عکسی هشدارآمیز از تخت‌جمشید

پایگاه میراث جهانی تخت‌جمشید ـ پرسپولیس با انتشار عکسی قدیمی از این اثر باستانی، نسبت به خشکسالی و بی‌آبی در کشور هشدار داد.

این عکس به مناسبت سیزدهم فروردین‌ماه و روز طبیعت در صفحه رسمی اینستاگرام پایگاه میراث جهانی تخت‌جمشید ـ پرسپولیس با توضیح «سیزده بدر در دهه شصت کنار آثار تاریخی تخت‌جمشید» منتشر شده و این هشدار داده شده است که «فاجعه خشکسالی و بی‌آبی کشور را بیش از پیش جدی بگیریم.»

بیشتر از یک دهه است درباره خشکسالی و پدیده فرونشست و فروچاله در محدوده میراث جهانی تخت جمشید ـ پرسپولیس هشدار داده شده است. علاوه‌بر این، حمید فدایی ـ مدیر پایگاه میراث جهانی تخت‌ جمشید ـ با بحرانی شدن فرونشست‌ها در استان فارس، این نکته را یادآور شده که در کنار خشکسالی، مدیریت نشدن منابع آبی و حفر چاه‌های غیرمجاز در نقاط مختلف خصوصا در دشت مرودشت و محدوده سایت تخت جمشید و نقش رستم، از عوامل مهمِ مؤثر بر وقوع پدیده فرونشست بوده است.

سال ۱۳۹۵ سازمان میراث فرهنگی در نامه‌ای به استاندار وقت فارس، درباره ۱۶ هزار حلقه چاه در مرودشت که ۵۰ درصد آن‌ها غیرقانونی ایجاد شده بود، هشدار داد و خواستار توقف حفر چاه‌های کشاورزی شد. از آن پس، سازمان جهاد کشاورزی و اداره کل آب منطقه‌ای فارس، صدور مجوز حفر چاه در مرودشت را متوقف کردند. با این وجود، در گزارش‌های پایگاه میراث جهانی تخت جمشید اشاره شده که تعدادی از چاه‌ها پس از دستور توقف، مجوز حفاری گرفته‌اند.

در سال ۱۳۹۷، مدیر پایگاه میراث جهانی تخت‌جمشید نیز نسبت به کاشت “شلتوک” (برنج) با وجود خشکسالی در دشت مرودشت و در محدوده پرسپولیس معترض شده و گفته علائمی از وجود تَرَک در “نقش رستم” و محدوده‌هایی از اراضی تخت‌جمشید در سطح زمین مشاهده شده است.

سال ۹۸ مدیر آبفای استان فارس گفته بود: برداشت‌های بی‌رویه آب از منابع زیرزمینی موجب شده استان فارس با بحران فرونشست‌های اراضی روبه‌رو شود و این بحران به حدی است که این استان را در رده اول فرونشست زمین در جهان قرار داده است. به طوری که استاندارد فرونشست در سال چهار میلی‌متر است، اما در استان فارس میزان فرونشست سالانه میانگین بین شش تا هشت سانتی‌متر گزارش شده است.

آخرین مطالعات روی پدیده فرونشست در استان فارس نیز نشان می‌دهد فرونشست مرودشت مجموعه تاریخی “نقش رستم” را تحت تاثیر قرار داده و تا ۳۰۰ متری سازه “تخت‌جمشید” ادامه پیدا کرده است. دانشگاه شیراز هشدار داده در صورتی که جلو این روند گرفته نشود، در محوطه تخت‌جمشید فروچاله رخ خواهد داد.

عزت‌الله رئیسی اردکانی، استاد گروه آب‌شناسی دانشگاه شیراز که در حوزه آب و فرونشست در استان فارس مطالعاتی داشته است، تابستان سال ۱۴۰۰ در یک مصاحبه گفته بود: در این مطالعات متوجه شکافی به طول ۳۰۰ متر و عرض یک متر و به عمق ۱۰۰ متر شدیم که در “نقش رستم”  حدود ۳۰ سانتی‌متر افت را نشان می‌دهد و از این‌رو است که وضعیت تخت جمشید نگران‌کننده است.

منبع: ایسنا

جلوه آیین‌های نوروزی در سنگ‌نگاره های تخت جمشید

مفاهیم برخی از سنگ‌نگاره ها در برگیرنده نگاره‌هایی است که نقش مایه آن‌ها، تصاویر کوچک و گاه مینیاتوری حیوانات، اشکال، نمادها، گیاهان و انسان به صورت تک نگاره بوده یا در صحنه‌ها و مجالس شکار، نبرد، رقص و مراسم اجتماعی و آیینی را شامل می‌شود.

هنر سنگ‌نگاری از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. این هنر توانسته اولین جلوه‌های شناخته ‌شده از حساسیت هنری و زیباشناختی اجداد دور انسان را در بسیاری از نقاط جهان با بیانی معنادار به معرض نمایش بگذارد. مفاهیم سنگ‌نگاره ها اغلب به یکدیگر شباهت داشته و از نظر تکنیک اجرا، به صورت کنده و به روش کوبه‌ای است که با زدن ضربه روی سنگ، به وسیله اشیاء سخت و محکم و با عمق بسیار کم ایجاد شده‌اند. موضوعات سنگ‌نگاره ها متأثر از شرایط جغرافیایی، فرهنگی، زیست محیطی هر منطقه هستند. امروزه نقوش صخره‌ای با قدمت گسترده‌ای که دارند، از دوره پارینه سنگی تا دوره معاصر را شامل می‌شود.

از جمله سنگ‌نگاره های مهم و دیدنی ایران می‌توان به نقش‌های موجود در تخت جمشید اشاره کرد. تخت جمشید پایتختی بوده است که آیین‌های مهم مانند نوروز در این فضا جشن گرفته می‌شده است. مراسم این آیین باستانی در برخی از نقوش موجود و بقایای بازمانده از کاخ‌های آن به چشم می‌خورد.

قدمت نوروز در برخی اسناد تاریخی به هزاره سوم پیش از میلاد، یعنی بیش از ۵۰۰۰ سال پیش نسبت داده شده است. همزمان با برپایی جشن نوروز در فلات ایران، در بین‌النهرین نیز جشن نوروز برپا می‌شده است، با این وجود برخی روایت‌ها، نوروز را آیینی زرتشتی می‌دانند.

blank

 

از این رو سنگ‌نگاره هایی از آیین نوروزی در تخت جمشید وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به نقوش پلکان شرقی کاخ آپادانا اشاره کرد.

در پله‌های شرقی کاخ آپادانا، نمونه‌ای از حکاکی‌ها وجود دارد که با عنوان صبحگاه نوروز شناخته شده است. در این اثر، افرادی از قومیت‌های مختلف ایرانی و سایر کشورهایی که تحت فرمان امپراتوری ایران بوده‌اند به چشم می‌خورد که در صفی ایستاده و هدایای خود را تقدیم کرده و بهار و سال جدید را گرامی می‌دارند.

بر اساس مکتوبات تاریخی، در ردیف اول این حجاری مادها، پارت‌ها، ایلامیان، هراتی‌ها، مصریان و باختری‌ها قرار دارند و چندین جام و یک شتر را به عنوان هدیه تقدیم می‌کنند.

ردیف دوم این صف شامل گنداریان می‌شود که با نیزه و سپر ایستاده و گاو کوهان‌دار هدیه آورده‌اند. در همین ردیف دو نفر از سکایی‌ها با کلاه نوک تیر و خنجر دیده می‌شود که جامه‌ای در دست دارند. در ردیف سوم نیز پارتی‌ها تعدادی کاسه، پیاله و یک شتر دوکوهانه به همراه دارند. همچنین در این ردیف فردی از ایونیان به چشم می‌خورد که کلاه به دست گرفته و ایستاده است.

محققان این نقوش پلکان شرقی کاخ آپادانا را به آیین و جشن نوروز نسبت داده‌اند که بر اساس آن افراد مختلف از بخش‌های گوناگون امپراتوری ایران هدایایی برای شاه هخامنشی آورده و پیشکش می‌کنند.

سنگ نگاره

 

علاوه بر این نقوش در پلکان شرقی کاخ آپادانا تخت جمشید، در کنار صف نمایندگان ملل مختلف تحت فرمان امپراتوری ایران، شیری نقش بسته است که گریبان گاوی را می‌درد. با توجه به اینکه شیر نماد گرما و تابستان و گاو نماد سرما و زمستان است، بنابراین غلبه شیر بر گاو، به معنی پیروزی خورشید، به پایان رسیدن زمستان و فرارسیدن نوروز است که به تعبیری اعتدال بهاری را به همراه دارد. شاید بتوان این سنگ‌نگاره را بارزترین نماد نوروز در پرسپولیس (تخت جمشید) عنوان کرد.

در قسمت بالای این سنگ‌نگاره، حجاری دیگری نقش بسته و پیشکش‌آورانی از ارامنه را نشان می‌دهد که هدایایی برای جشن نوروز به همراه داشته و هبه می‌کنند.

سنگ‌نگاره

 

نوروز جشنی بازمانده از ایران باستان است که حتی در دوره مغول و حمله اقوام دیگر و با وجود مخالفت‌ها پاس داشته شده است.

منبع: ایسنا

زمان و شرایط بازدید از موزه‌ها در نوروز

همزمان با آغاز سال ۱۴۰۱، ساعت بازدید از موزه‌ها، کاخ‌ها و برخی محوطه‌های تاریخی تا ۱۹ افزایش پیدا کرد.

موزه‌های کشور در نوروز بدون تعطیلی از ساعت ۹ صبح باز هستند و حداقل تا ساعت ۱۹ به فعالیت خود ادامه می‌دهند.

ساعت فروش بلیت در برخی کاخ موزه‌ها و محوطه‌های تاریخی، از جمله سعدآباد، نیاوران و گلستان در تهران تا حدود ساعت ۱۷ است، اما بازدید و حضور در محوطه تا ساعت ۱۹ امکان‌پذیر خواهد بود.

اداره کل موزه‌ها در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به مدیران استانی میراث فرهنگی و گردشگری، کاخ موزه‌ها و همچنین موزه ملی این اختیار را داده که در صورت تقاضای زیاد برای بازدید، ساعت کار موزه‌ها و اماکن فرهنگی را افزایش دهند.

تمام موزه‌ها و اماکن فرهنگی‌ ـ تاریخی نیز در روز ۱۳ فروردین‌ماه باز هستند، اما کاخ‌های سعدآباد، گلستان و نیاوران و برخی دیگر از محوطه‌های تاریخی برای حفاظت از مجموعه، در روز ۱۳ فروردین‌ماه تعطیل هستند.

با توجه به ازدحام جمعیت در برخی موزه‌ها و برای رعایت پروتکل‌های بهداشتی کرونا، به مردم توصیه شده که بلیت این اماکن را غیر از گیشه، به روش اینترنتی از طریق برنامه «آپ» و «تاپ» و یا وب‌سایت https://tafrihati.com/ (زیر نظر وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی) تهیه کنند.

بر اساس بخشنامه نوروز ۱۴۰۱، نرخ ورودی موزه‌ها و اماکن فرهنگی‌تاریخی تحت پوشش وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در تعطیلات تغییر نمی‌کند.

طبق همان بخشنامه، عکسبرداری و فیلمبرداری که در روزهای عادی ممنوع اعلام شده، با “گوشی موبایل” بدون مانع است.

در بسیاری از موزه‌ها و مجموعه‌ها همزمان با نوروز، نمایشگاه‌هایی برپا شده است، مثلا موزه ملی علاوه‌بر نمایشگاه «مرگ در نمک»، «آجرهای سه‌هزارساله استردادی از سوئیس»، «شاهنامه به روایت موزه ملی» و «تمبرهای نوروزی» را در نوروز به نمایش گذاشته است

موزه ملی همچنین اعلام کرده در مناسبت “ساعتِ زمین” در روز ششم فروردین‌ماه برابر با ششم مارچ، از ساعت ۸:۳۰ تا ۹:۳۰ موزه خاموش می‌شود. برنامه شبی با موزه نیز در روز هشتم فروردین‌ماه اجرا می‌شود.

مجموعه نیاوران نیز محل برگزاری نوروزگاه است که مراسم‌های آیینی محلی در آن اجرا می‌شود. این مجموعه همانند موزه ملی و کاخ گلستان، غرفه‌ای را به کودکان اختصاص داده که نقاشی از آثار و قصه‌های موزه از جمله برنامه‌های آن برای کودکان است.

کاخ گلستان نیز برای نخستین بار در نوروز از دو دَرِ منتهی به خیابان‌های پانزده خرداد (در اصلی) و ناصرخسرو (باب عالی) بازدیدکنندگان را می‌پذیرد. دو نمایشگاه آثار مخازن  مجموعه در موزه چادرخانه که ۱۵ اسفندماه در این مجموعه افتتاح شد و همچنین شاهنامه‌های نفیس، از جمله “بایسنقری” و “رشیدا” در حوضخانۀ گلستان در تعطیلات نوروز قابل بازدید است. این مجموعه نیز محل برگزاری نورزگاه با اجرای نقالی، شاهنامه‌خوانی و موسیقی اقوام است.

به گفته مسؤولان کاخ گلستان که تنها میراث جهانی تهران به شمار می‌آید، مدت زمان مورد نیاز برای بازدید از این مجموعه بین دو و نیم تا سه ساعت است. در نوروز فقط طبقه اول عمارت “شمس‌العماره” امکان بازدید دارد.

عکاسی و فیلمبرداری حرفه‌ای از این مجموعه تاریخی منوط به داشتن مجوز کتبی از روابط عمومی وزارت میراث فرهنگی و گردشگری است. عکاسی غیرحرفه‌ای توسط دوربین خانگی و موبایل بدون فلاش در موزه‌های مجموعه گلستان مجاز است. کشیدن سیگار حتی در داخل محوطه این میراث جهانی ممنوع است.

برنامه بازدید از مجموعه‌های جهانی تخت جمشید، پاسارگاد، نقش رستم و نقش رجب، موزه بیشاپور، تنگه چوگان، آتشکده فیروزآباد، کاخ ساسانی سروستان و موزه مردم‌شناسی کازرون در شیراز، از ساعت ۸ صبح تا ۱۸ اعلام شده است. در مجموعه تخت جمشید برنامه نور و صدا هر روز در تعطیلات نوروز از ساعت ۱۹:۳۰ تا ۲۰:۳۰ اجرا می‌شود. ساعت بازدید از مسجد نصیرالملک، حافظیه، سعدیه، باغ‌های ارم، عفیف‌آباد و ارگ کریمخانی هم از ساعت ۸ صبح تا ۲۴ اعلام شده است.

بازدید از گنبد سلطانیه در زنجان و مسجد شیخ صفی‌الدین اردبیلی در تعطیلات نوروز نیز از ساعت ۸ تا ۱۸ امکان‌پذیر است.

منبع: ایسنا

نقش برجسته بهرام دوم مرمت شد

مدیر پایگاه جهانی تخت جمشید از اتمام پروژه حفاظت و مرمت نقش برجسته بهرام دوم در نقش رستم خبر داد و گفت: محوطه نقش رستم دارای بیشترین نقش برجسته‌های تاریخی از دوران ساسانی‌ست و یکی از این نقش‌ها مربوط به بهرام دوم است.

حمید فدایی دوشنبه ۲۰ دی در جمع خبرنگاران گفت: نقش برجسته منسوب به بهرام دوم در دو صحنه جداگانه در زیر آرامگاه داریوش بزرگ تصویر شده و برای قرن‌ها در معرض دید و گاه دسترس رهگذران و بازدیدکننده‌های محوطه قرار داشته با آسیب‌های متعدد و متنوعی مواجه بوده است.

فدایی گفت: عمده‌ترین آسیب‌ها “متورق” شدن سطح نقوش و ایجاد ترک و شکستگی‌های فراوان در سطح اثر بوده است، بنابراین موضوع حفاظت از این نقش در اولویت برنامه واحد حفاظت و مرمت تخت جمشید قرار گرفت.

او ادامه داد: حفاظت از این نقش برجسته در محوطه نقش رستم توسط تیمی متشکل از متخصصین مستندنگار و نقشه بردار، کارشناس حفاظت، استادکار و نیروی فنی مرمت و باستان‌شناس در محوطه نقش رستم  به مدت حدود ۵ ماه به انجام رسید.

یک کارشناس ارشد حفاظت و مرمت و سرپرست این پروژه حفاظتی گفت: عملیات حفاظت و مرمت این نقش برجسته شاخص ساسانی با تدوین و تصویب طرح  در شورای فنی در زمستان سال ۱۳۹۹ و با اقدام به مستندنگاری دقیق آن به روش فتوگرامتری اثر آغاز گردید.

مصطفی رخشنده خو گفت: پس از تجهیز کارگاه، موضوع آسیب نگاری دقیق نقش برجسته‌ به منظور دسترسی به طرح حفاظت و مرمت اثر دنبال گردید.

وی افزود: با تکمیل آسیب نگاری و انجام مطالعات پایه، رویکرد حفاظتی لازم که مبتنی بر استحکام بخشی قسمت‌های سست و پوسته شده سنگ بود انتخاب و به منظور پایداری بیشتر نقوش برجسته در برابر عوامل فرساینده محیطی، اعمال گردید.

یکی دیگر از کارشناسان حفاظت و مرمت و از اعضای این پروژه حفاظتی نیز خبر داد: بر روی این دو نقش برجسته شاخص دوره ساسانی، پیش از این هیچگونه عملیات حفاظت انجام نشده بود. بنابراین اقداماتی از قبیل پاکسازی رسوبات از سطح نقوش، تزریق مواد استحکام بخش در پشت قطعات سست و در حال جداشدن نقوش سنگی و ملات گذاری درون ترک ها و بخش‌های کمبود سنگ در اولویت قرار گرفت.

لیلی رضوی یادآور شد: در مرمت قسمت‌های مختلف نقوش برجسته از مواد و مصالح فرآوری شده آهکی و مرمتی که پیش از این در حفاظت دیگر بخش‌های مجموعه بکار رفته است، با رنگ و بافتی متناسب با ساختار سنگ تاریخی استفاده شده است.

منبع: ایسنا

سند مالکیت ۹ هکتار زمین کنار تخت‌جمشید منتقل شد

مدیرعامل شرکت مادر تخصصی توسعه ایرانگردی و جهانگردی از انتقال سند مالکیت ۹ هکتار زمین در جوار مجموعه جهانی تخت‌جمشید به این شرکت خبر داد.

به نقل از وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، خشایار نیکزادفر درباره انتقال این مالکیت، یادآور شد: بر اساس تبصره ۲ ماده ۱ قانون تشکیل سازمان میراث‌فرهنگی و گردشگری مصوب سال ۸۲، مجلس شورای اسلامی، شرکت مادرتخصصی توسعه ایرانگردی و جهانگردی وارث تمامی اموال و دارایی‌های سازمان ایرانگردی‌ و جهانگردی سابق است.

او همچنین گفت: این شرکت همچنین عامل تصدی‌گری و بازوی اجرایی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است که در سال‌های گذشته برخی از این اموال در اختیار سایر دستگاه‌ها قرار گرفته بود و واحد املاک و مستغلات شرکت با تلاش‌ فراوان سعی در برگرداندن این اسناد به نام شرکت مادر تخصصی توسعه ایرانگردی و جهانگردی داشت که اخیرا مالکیت ۹ هکتار زمین در مرودشت و در جوار تخت‌جمشید به نام شرکت مادرتخصصی ایرانگردی و جهانگردی سند خورده است.

مدیرعامل شرکت مادر تخصصی توسعه ایرانگردی و جهانگردی افزود: با جذب سرمایه‌گذار و انجام اقدامات لازم این زمین با لحاظ و رعایت الزامات میراثی تخت جمشید وارد چرخه گردشگری کشور می‌شود.

منبع: ایسنا

مرتبط:

بررسی یادگاری‌های نوشته شده بر تخت جمشید

چرا داریوش تخت جمشید را ساخت؟

پرسپولیس در تلویزیون فرانسه

شبکه پنج تلویزیون فرانسه در مستندی با عنوان «پرسپولیس، اسرار امپراتوری گم‌گشته» به تاریخ تاسیس پرسپولیس و شکوه دوره حکمرانی داریوش، پادشاه هخامنشی پرداخت.

به نقل از رایزنی فرهنگی ایران در فرانسه، این مستند با اشاره به این‌که در ساخت این بنا از فنون و نوآوری‌های متعددی استفاده شده، توضیحاتی درباره علل بی‌نظیر بودن این بنا و محوطه آن می‌دهد.

این مستند همچنین به بسیاری از ابداعات این دوران از جاده پادشاهی، سیستم پست و چاپار تا کانال‌های فاضلاب و ضرب سکه برای نخستین بار در جهان می‌پردازد و درباره ساخت پرسپولیس بر اساس نسبت ریاضی موسوم به عدد طلایی توضیحاتی داده و یادآور می‌شود که این شیوه ساخت در سایر ساختمان‌ها و ابنیه‌ معروف دوره باستان در دیگر نقاط جهان از جمله یونان، پس از آن به کار گرفته شده است.

نکته دیگری که مستند «پرسپولیس، اسرار امپراتوری گم‌گشته» به آن پرداخته روایت هردوت، مورخ یونانی درباره سیستم بدیع چاپار به عنوان ابداع خلاقانه ایرانی‌ها بوده که در هر زمانی، شب یا روز، سرما یا گرما و هر شرایطی پیک خود را در کوتاه‌ترین مدت به مقصد می‌رساندند و امروز آمریکایی‌ها این توصیف هردوت از پارس‌ها را به عنوان شعار شرکت پست خود برگزیده‌اند.

در بخش دیگری از این مستند با تکیه به شواهد و آثار به جا مانده، یکی از ویژگی‌های بارز در ساخت بنای عظیم و شکوهمند پرسپولیس را استفاده از کارگران، معماران و هنرمندان اقوام مختلف معرفی کرده و شرح می‌دهد که همگی در ازای کار خود پول و حقوق دریافت می‌کردند. این در حالی است که در ساخت تمام بناها و شاهکارهای معماری که امروز به عنوان عجایب هفتگانه از آن‌ها نام برده می‌شود، از بردگان استفاده می‌شده است.

در گزارش شبکه پنج تلویزیون فرانسه همچنین آمده است که در این دوران زنان مانند مردان در ساخت این شهرک سلطنتی کار و تلاش می‌کردند و از حقوق برابر با مردان برخوردار بودند. حتی زنان در دوران بارداری از مرخصی و حقوق کامل منتفع می‌شدند، روشی که در غرب تنها از نیمه دوم قرن بیستم برای زنان در نظر گرفته شد.

اشاره به منشور بابل، فتوحات ایرانی‌ها و روش مدیریتی آن‌ها در به کارگیری از سران محلی برای اداره امور مناطق و یا ساتراپی که تابع قدرت مرکزی بودند، از دیگر موضوعات این مستند بوده است.

این مستند در بخش دیگری اشاره می‌کند که شدت عمل پارس‌ها در برخورد با دشمنان و تهدیدات با هدف بازدارندگی، از دیگر روش ایرانی‌ها در آن زمان بوده است. نقش شاهان ایرانی در آزادی اقوام اسیر و کوچ دادگان از بابل، تساهل و مدارا و از همه مهم‌تر اجازه عمل به دین هر قوم از دیگر خصوصیات این دوره بوده تا جایی که در کتاب‌های مقدس از انجیل و تورات نیز از آن یاد شده است.

«پرسپولیس، اسرار امپراتوری گم‌گشته» همچنین به این نکته پرداخته که ایرانی‌ها در این دوره بر بیش از ٣٠ ملت حکمرانی می‌کردند و قلمرو آن‌ها بالغ بر پنج میلیون کیلومتر مربع بوده است. علاوه‌بر این چنین بیان شده که ایرانی‌ها ملتی خردگرا و سازمان‌یافته بودند که توانستند دانش و ثروت ملت‌ها و اقوام مختلف را در عین تساهل به خدمت گیرند و به این ترتیب توانستند پایتخت بی‌نظیر امپراتوری خود را در پرسپولیس بنا کنند.

منبع: ایسنا

پاکسازی دیواره‌های تخت جمشید با همراهی صخره‌نوردان

مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید، از اجرایی شدن عملیات پاکسازی آرامگاه داریوش در نقش رستم و دیواره صفه، با همراهی اعضای گروه صخره نوردی شهرستان مرودشت خبر داد.

حمید فدایی شنبه ۲۷ آذر به خبرنگاران گفت: با دعوت از تیم صخره‌ نوردی در شهرستان مرودشت و پس از تهیه نقشه دقیق از موقعیت گیاهان آسیب‌رسان و آموزش‌های کافی درزمینه حفاظت و صیانت از آثار به این تیم، عملیات پاکسازی تحت نظارت مستقیم کارشناسان حفاظت و مرمت این محوطه تاریخی از هفته پیش آغاز شده است.

او با تاکید بر ضرورت و اهمیت پاکسازی فصلی گیاهان از سطوح آثار تاریخی افزود: رشد گیاهان، بوته‌ها و علف‌های هرز بطور مستقیم با نفوذ و ریشه‌دوانی عمقی بین مصالح و بلوک‌های سنگی، باعث شکستگی و جابجایی سنگ‌ها می‌شوند و به خصوص در دیواره‌های بلند با خارج نمودن سنگ‌ها از حالت عمود و ایستای خود، به تدریج شرایط ناپایداری دیواره‌ها را فراهم می‌آورند.

وی افزود: فرآیند خاکسازی و افزایش رطوبت در سطوح سنگ از دیگر پیامدهای رویش‌های گیاهی و ریشه‌دوانی در سطوح دیواره‌ها است که در کنار تأثیر سایر عوامل محیطی موجبات فرسایس و تخریب را در سنگ‌ها فراهم می‌آورند و لذا انجام مجموعه اقداماتی برای کنترل انواع فرسایش‌های بیولوژیکی لازم و ضروری است.

مدیر پایگاه جهانی تخت جمشید افزود: اگر چه حذف گیاهان در سطوح سنگی در دسترس و از جمله در سطوح افقی از سهولت بیشتری برخوردار است اما پاکسازی آنها از  روی دیواره‌های عمودی و در ارتفاع با مشکلات زیادی روبروست و به همین منظور سالهاست که گروهی از صخره‌نوردان مجرب شهرستان مرودشت و دوستدار میراث فرهنگی، در پاکسازی گیاهان در مکان‌های صعب‌العبور محوطه و به ویژه بر روی دیواره مرتفع تختگاه و همچنین بر روی آرامگاه‌های هخامنشی در نقش رستم، ما را یاری کرده‌اند.

حمید فدایی در مورد زمان پایان این عملیات نیز خاطرنشان کرد که این پروژه از هفته گذشته آغاز شده است و در صورت مواجه نشدن با بارندگی، طی روزهای آتی هم ادامه خواهد داشت.

رخشنده‌خو مسئول کارگاه‌های حفاظت و مرمت تخت جمشید و نقش رستم نیز با اشاره به لزوم کنترل عوامل بیولوژیکی متنوعی که موجب تخریب آثار تاریخی می شوند، به لزوم طراحی برنامه‌های متنوع برای مهار آنها اشاره کرد و گفت: برای کنترل عوامل مختلف از جمله رویش انواع گلسنگ‌ها، گیاهان، درختچه‌ها که تاثیرات فرسایشی متفاوتی دارند، راهکارهای مختلفی بکار برده می‌شود که برنامه اخیر نیز در همین راستاست.

این کارشناس ارشد حفاظت و مرمت ادامه داد: رﯾﺸﻪ ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺳﻄﻮح ﭼﯿﻨﻪﺑﻨﺪی، ﺗﺮک و ﺣﻔﺮه را در سنگ‌ها ﺗﻌﻘﯿﺐ و ﺑﺮ دﯾﻮاره‌ها ﻓﺸﺎر وارد ﻣﯽﮐﻨﺪ، لذا علاوه بر تأثیر در فرسایش‌های شیمیایی سنگ، در بعد فرسایش مکانیکی نیز تأثیر ﻣﺸﺎﺑﻪ ﯾﺨﺒﻨﺪان را در ﺳﻨﮓ‌ها بر جای می‌گذارد که باید از آن پیشگیری کرد.

رخشنده‌خو افزود: در این فصل از همکاری با گروه صخره نوردی، علاوه بر پاکسازی گیاهان، عملیات لایروبی و پاکسازی رسوبات کانال‌های آب واقع در ارتفاع بالای آرامگاه داریوش بزرگ نیز در برنامه قرار گرفته است.

به گفته وی این کانال‌های روباز در زمره اقدامات مهندسی کم نظیری است که در دوران هخامنشی و به منظور دور کردن آب‌های جاری ناشی از بارندگی از روی تزیینات سنگی آرامگاه و هدایت و انتقال آب ها به طرفین آرامگاه انجام شده است.

منبع: ایسنا

آمریکا کِی الواح هخامنشی ایران را پس می‌دهد؟

به دنبال اعلام مدیرکل حقوقی و املاک وزارت میراث‌فرهنگی از پیگیری برای بازگشت حدود ۱۵ شیء تاریخی تا قبل از پایان سال ۱۴۰۰ به ایران، درباره استرداد بخشی از الواح هخامنشی از آمریکا به ایران نیز احتمال‌هایی داده شده است.

تبلت‌ها یا الواح هخامنشی سال ۱۳۱۳ شمسی در تخت جمشید توسط باستان‌شناسان کشف شدند. این الواح با موافقت دولت وقتِ ایران برای مطالعه و بررسی به دانشگاه شیکاگو امانت داده شد. الواح در ۵۰ صندوق چوبی که شامل حدود ۲۰۰۰ جعبه‌ مقوایی و چند پیت نفتی که در تخت جمشید (پارسه، پرسپولیس) به پارافینِ مذاب آغشته شده بودند، از طریق بوشهر به آمریکا فرستاده شدند. در قرارداد و موافقت‌نامه طرفین آمده است که «ایران لوح‌هایی گلی را برای رمزگشایی و خواندن، به امانت به دانشگاه شیکاگو که مشغول کاوش تخت جمشید (پارسه، پرسپولیس) بود، می‌سپارد».

مطالعات گل‌نوشته‌ها پس از پارافین‌زدایی از سال ۱۹۳۷ میلادی آغاز می‌شود. رمزگشایی و خط‌خوانی برخی الواح، پیچیده گزارش شده و کار به کندی پیش می‌رفته است. مطالعاتی که قرار بود در یک بازه سه‌ساله انجام شود، با شروع جنگ جهانی متوقف می‌شود و بعد از جنگ در سال ۱۹۴۵ میلادی دوباره شروع می‌شود. نتیجه مطالعات در هر دوره چاپ شده است. این الواح تا کنون در چهار مرحله به ایران برگردانده شده است؛ سال ۱۳۲۷ شمسی (۱۷۹ قطعه)، سال ۱۳۲۹ شمسی (۳۷هزار قطعه)، سال ۱۳۸۳ شمسی (۳۰۰ قطعه) و سال ۱۳۹۸ شمسی (۱۷۸۳ قطعه). همچنان حدود ۱۷ هزار گل‌نبشته سالم و قطعات شکسته از الواح هخامنشی در اختیار موسسه شرق‌شناسی شیکاگو قرار دارد.

تاخیر در بازگشت الواح هخامنشی به ایران که از سال ۱۳۸۳ شمسی و پس از انتقال محموله سوم اتفاق افتاد، به این خاطر بود که  قبل از آغاز برنامه‌ریزی‌ها برای بازگشت بخش چهارم الواح به کشور، یک شکایت روند استرداد را متوقف کرد. پرونده‌ای معروف به «جنی روبین» (شاکی پرونده‌ الواح هخامنشی) علیه ایران تشکیل شد که خبرگزاری رویترز سال ۱۳۹۶ داستانِ آن شکایت و سرنوشت الواح را این‌گونه شرح داد: «سه سال پیش دادگاهی در آمریکا حکم داد آثار تاریخی ایران که به صورت امانت در دانشگاه شیکاگو نگهداری می‌شدند، مصادره شوند و غرامت ۷۱ میلیون و ۵۰۰ هزار دلاری قربانیان آمریکایی یک انفجار انتحاری در بیت‌المقدس، از فروش این کتیبه‌ها و اشیاء تاریخی پرداخت شود. این حمله انتحاری سال ۱۹۹۷ میلادی رخ داد و طی آن، سه نیروی نظامی به پیاده‌رویِ شلوغ یک مرکز خرید حمله کرده و خود را منفجر کردند. این حمله انتحاری منجر به کشته شدن پنج تن و زخمی شدن ۲۰۰ نفر دیگر شد.

دادگاه آمریکا، ایران را به همکاری با نیروهای حماس متهم کرد و خواستار پرداخت غرامتی ۷۱ میلیون و ۵۰۰ هزار دلاری به خانواده‌های قربانیان شد. وقتی ایران از پرداخت این مبلغ خودداری کرد، دادگاه آمریکایی حکم مصادره اشیاء تاریخی ایران را که در موسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو امانت بود، صادر کرد و دستور داد برای تامین مبلغ غرامت این الواح به فروش برسند.

اما دیوان عالی آمریکا که دوم اسفند ۱۳۹۶ برگزار شد، حکم مصادره و فروش الواح هخامنشی ایرانی را لغو کرد.» قاضی این پرونده اظهار کرده بود: این آثار به منظور پژوهش‌های باستان‌شناسی در اختیار مؤسسه شیکاگو قرار گرفته و اهداف تجاری در آن وجود ندارد، بنابراین نمی‌توان آن‌ها را مصادره کرد. با این وجود، انتقال بخشی از الواح هخامنشی به ایران از زمان صدور حکم دادگاه، حدود دو سال طول کشید، آن هم درحالی‌که ایران در انتظار بازگشت همه الواح هخامنشی بود. در واقع، اوفک ـ دفتر کنترل دارایی‌های خارجی آمریکا ـ مجوز استرداد ۱۷۸۳ لوح هخامنشی را به ایران داده بود و ۱۷ هزار قطعه و گِل‌نبشته دیگر در شیکاگو باقی ماند تا بعدا به ایران انتقال داده شود.

پیگیری ایسنا از وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی درباره سرانجام استرداد باقی‌مانده الواح هخامنشی از آمریکا، به این پاسخ رسید که «بازگشت الواح هخامنشی در دست جریان است، اما محدودیت‌های کرونا، دشواری بیمه با توجه به تحریم‌ها و بسته‌بندی، همان‌گونه که بازگشت محموله چهارم را با کندی مواجه کرد، در بازگشت باقی‌مانده الواح هخامنشی بی‌تاثیر نبوده است، اما با توجه به همکاری اساتید و موسسه شرق‌شناسی شیکاگو این امیدواری وجود دارد که ۱۷هزار لوح و مُهر هخامنشی تدریجی به کشور مسترد شود که بخشی از آن “شاید” تا پایان سال ۱۴۰۰ به ایران استرداد داده شود. نظر وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بر این است که بازگشت الواح با توجه به احکام دادگاه آمریکا، ممانعت حقوقی و قانونی ندارد.»

مدیر وقت موسسه شرق‌شناسی شیکاگو زمانی که همراه چهارمین محموله از الواح هخامنشی به تهران سفر کرده بود، درباره زمان حدودی بازگشت ١٧ هزار لوح هخامنشی که همچنان در اختیار این موسسه است، گفته بود: دپارتمان خزانه‌داری آمریکا نظر نهایی را می‌دهد، اما دلم روشن است؛ چرا که در زمان انتقال ١٧٠٠ لوح هخامنشی فرایند را یاد گرفتم، اما این کار به مجوز دولتی نیاز دارد و ما کنترلی روی این مجوز نداریم و فقط می‌توانیم بگوییم مسیر درستی را پیش می‌رویم و سعی می‌کنیم مثل دو سال گذشته به بازگشت سایر الواح کمک کنیم.

اگرچه دو سال از زمان این اظهارنظر گذشته، اما ایران امیدوار است استادان و موسسه شرق‌شناسی شیکاگو مانند گذشته به استرداد باقی‌مانده الواح هخامنشی به ایران کمک کنند. هرچند برای چگونگی بیمه الواح با توجه به تحریم‌ها، بسته‌بندی و انتقال آن‌ها به ایران، همچنان دغدغه و نگرانی وجود دارد.

باستان‌شناسان این الواح را بایگانی بی‌نظیری از دوره‌ هخامنشی می‌دانند. شاهرخ رزمجو ـ باستان‌شناس و پژوهشگری که روی نمونه‌هایی از الواح مستردشده مطالعه کرده، گفته است: اطلاعاتی که این الواح می‌دهند، معمولا از کتیبه‌های سلطنتی نمی‌توان دریافت کرد. این اطلاعات به نوعی پشت صحنه سیستم اداری است که حکومت هخامنشی را می‌گردانده است. این مجموعه در واقع غنی‌ترین مجموعه هنر تصویری هخامنشی محسوب می‌شود که از نظر هنری و باستان‌شناسی نیز اهمیت بسیار دارد.

منبع: ایسنا

کشف جدید باستان‌شناسان در پارسه تخت‌جمشید

باستان‌شناسان آجرهای لعاب‌دار برجسته با نقوش گاو نر و ماراژدهای “موشخوشو” نماد ایزد مَردوک از بین‌النهرین باستان را در شهر تاریخی پارسه تخت‌جمشید کشف کردند.

به گزارش ایسنا به نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، کاوش‌های باستان‌شناسی مشترک هیأت ایرانی-ایتالیایی در محوطه باستانی “تُل‌آجری” در شهر پارسه تخت‌جمشید به سرپرستی مشترک علیرضا عسکری چاوردی از دانشگاه شیراز و پروفسور پی‌یر فرانچسکو کالیری از دانشگاه بولونیا به انجام رسید.

علیرضا عسکری چاوردی ـ سرپرست ایرانی این هیأت باستان‌شناسی ـ‌ محوطه تل‌آجری را همان محوطه‌ای خواند که ویرانه‌های دروازه پارسه در آن کشف شده است و گفت: این بنای بزرگ و باشکوه در منطقه باغ فیروزی در ۳.۵ کیلومتری شمال‌غربی تختگاه تخت‌جمشید قرار دارد.

او مهمترین نتایج باستان‌شناسی این فصل از کاوش‌های باستان‌شناسی در این محوطه را شناسایی فونداسیون دو برج بزرگ ضلع جنوب‌شرقی و جنوب‌غربی این دروازه تاریخی اعلام کرد و افزود: در این فصل نمای بخش غربی بنای دروازه به طول ۴۰ متر نمایان شد.

این باستان‌شناس ادامه داد: در روند کاوش‌های این فصل، پلان (نقشه) این بنای تاریخی بیش از پیش به صورت نسخه‌ای مشابه از دروازه ایشتار بابل ظاهر می‌شود که در آن ویژگی‌های جدید و بدیعی مانند هسته‌ خشت و گِلی دیوارهای آجرپخته‌ نمایان شده است.

سرپرست ایران هیأت باستان‌شناسی تل‌آجری اظهار کرد: در کاوش‌های این فصل، تکه‌های کتیبه‌های میخی به زبان‌های بابلی و ایلامی به همراه آجرهای لعاب‌دار برجسته متعلق به تابلوهایی با نقوش گاو نر و ماراژدهای موشخوشو نماد ایزد مَردوک از بین‌النهرین باستان از این دروازه به دست آمد.

 

او همچنین گفت: فعالیت‌های حفاظتی و مرمتی برای تهیه طرح جامع نقشه حفاظت از سازه‌های معماری این بنای باشکوه در این فصل با مستندنگاری و مرمت سازه‌های مکشوفه به انجام رسید.

عسگردی چاوردی یادآور شد: این کاوش‌ها مشترک بین دانشگاه بولونیا با همکاری موسسه ایزمئو ایتالیا، پایگاه میراث‌جهانی تخت‌جمشید، دانشگاه شیراز و با مدیریت و مجوز پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری انجام شد.

تُل آجری با نام دروازه کوروش، پیش از کاخ‌های تخت جمشید در محوطه شهر باستانی پارسه ساخته شده است، این محوطه قدیمی‌تر از تختگاه و یا مجموعه تخت جمشید است. باستان‌شناسان دریافته‌اند که تل آجری، دروازه‌ای از دوران هخامنشیان و احتمالا زمان کوروش بزرگ بوده که در ساخت آن از هنر و فرهنگ بابلی بهره گرفته شده است.

کشف آجرهای لعاب‌دار موشخوشو و گاو از جمله مهم‌ترین یافته‌های باستان‌شناسان از این محوطه است. موشخوشو حیوانی افسانه‌ای و ترکیبی از مار و اژدها است که بیشتر نماد مردوک، خدای بابلیان معرفی شده است.

منبع: ایسنا