جشن تیرگان یزد؛ آیینی آمیخته با خشکسالی و آرش کمانگیر
مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری یزد در مورد جشن تیرگان گفت: جشن تیرگان یزد که همراه با آیین خاصی گرامی داشته می‌شود، افسانه‌هایی مربوط به آرش کمانگیر و خشکسالی دارد.
«سیدمطصطفی فاطمی» در نشست آنلاین با یونسکو که در خصوص جشن تیرگان برگزار شد، با بیان این که یزد شرایط متفاوتی به علت همزیستی مسلمانان، زرتشتیان و یهودیان دارد، اظهار کرد: به همین دلیل، مراسم‌ها و آیین‌ها در یزد با شکوه خاصی برگزار می‌شود و زندگی در تاریخ و روایت و افسانه، جذابیت و همگرایی خوبی در بین اقوام مختلف این شهر دارد.
وی با اشاره به برگزاری مراسمهای عزاداری تاسوعا و عاشورا با حضور زرتشتیان، اضافه کرد: همچنین آیین‌ها و جشن‌های ایرانی از جمله جشن‌های شکرگزاری برداشت محصول مربوط به مهر و مرتبط به جشن مهرگان، جشن نوروز، مراسمهای شب یلدا و همچنین آیین‌هایی مانند جشن تیرگان در جای جای استان همچون مراسمهای عزاداری محرم با حضور اقوام مختلف برگزار می‌شود.
وی افزود: در جشن تیرگان یزد، آیین خاصی وجود دارد و افسانه‌های این جشن، یکی مربوط به آرش کمانگیر و دیگری مربوط به خشکسالی است.
فاطمی در خصوص این آیین و افسانه‌های مربوط به آن تصریح کرد: روایتی که در یزد مشهود است، مربوط به جشن و شکرگزاری بارش باران در دهم تیرماه پس از هفت سال خشکسالی در زمان پادشاهی فیروز است که مردم یزد به مناسبت این باران، جشن و شادی کردند و در شادی باران به هم آب می‌پاشیدند.
وی ادامه داد: یک روز قبل از جشن تیرگان، در روز نهم تیرماه آیین بافت دستبند تیرگان متشکل از هفت رنگ رنگین کمان و هفت نخ برگزار می‌شود که نشانه رنگین کمان و از طرفی نشانه تیر آرش کمانگیر است که در روز ایزدباران به دست خانواده بسته می‌شود و مراسم‌هایی جَشَنخوانی (نیایش همگانی) و در کنار آن مراسم چک و دوله که همان جشن کوزه است، برگزار می‌شود.
وی در خصوص مراسم جشن کوزه نیز گفت: همه افراد، اسامی خود را درون کوزه یا دولچه می‌اندازند و بزرگان خانواده شعرهایی را خوانده و اسم هر فرد که از کوزه بیرون بیاید، شعر برای وی محسوب می‌شود، البته این آیین تغییر کرده و به جای اسامی، اشعار را درون کوزه گذاشته و هر فرد شعر خود را بیرون می‌آورد.
فاطمی در مورد مراسم دوم ایین تیرگان تصریح کرد: مراسم دوم که مربوط به ۱۹ تیرماه است، مراسمی است که دستبند باز شده و به باد سپرده می‌شود که عموما این اقدام را در کنار بادگیرها، پشت‌بام‌ها و سایر موارد رها می‌کنند و به باد می‌سپارند که این ۹ روز به میزان روزشماری است که تیر آرش کمانگیر حرکت کرده و به کمک باد، مرز ایران و توران را مشخص می‌کند.
وی با بیان این که جشن‌های متعددی در یزد برگزار می‌شود، تصریح کرد: این ایین مربوط به ادیان و افراد متعدد است و این تنوع جذابیت‌های خاص خود را دارد و ایین‌های متفاوتی را در طول تاریخ شکل گرفته و نمود پیدا کرده است.
این مسئول افزود: بیشتر این محل، محل‌هایی که جوی آب دارد، کنار آن‌ها این مراسم برگزار می‌شود به طور مثال در کنار محله قاسم آباد جوی آبی بود که این مراسم در آنجا هم برگزار میشد.
وی با اشاره به این که روستاهای سراسر یزد و تمام محلات مانند قاسم آباد، رحمت آباد، کوچه بیوک، نرسی آباد، اهرستان، اله آباد زارچ و دیگر استان‌ها پاس‌داشته می‌شود.
فاطمی با اشاره به این که کرونا منجر به محدودیت در برگزاری این آیین شده است، گفت: به علت کرونا این مراسم با محدودیت برگزار شده است.
مدیر کل میراث فرهنگی استان در پایان خاطرنشان کرد: مراسم روز باد، امروز هم برگزار می‌شود اما برخی آن را به آب می‌سپارند.
منبع: ایسنا
مرتبط:
