نوشته‌ها

آشنایی با موزه ارومیه

موزه ارومیه در سال ۱۳۴۶ شمسی با زیر بنای ۷۵۰ متر مربع در محوطه‌ ای به وسعت ۲۰۰۰ متر مربع احداث شد.

موزه ارومیه از دو بخش باستان شناسی و مردم شناسی تشکیل شده است که در آن آثاری از دوران‌ مختلف تاریخ این سرزمین به خصوص اشیاء بسیار قدیمی مربوط به دوره‌ های ماقبل تاریخ نگهداری میشود. همچنین در این موزه لباسهای محلی زری دوزی و مخملهای قلاب دوزی و کتابهای خطی و کارهای ظریف مینیاتوری و غیره به نمایش گذاشته شده است.

تالار بزرگ موزه ارومیه به نمایش اشیای باستانی و تاریخی دوران مختلف تاریخی و تالار کوچک آن به موزه مودم شناسی اختصاص یافته است.

در طول سال ها بخش های مختلفی به آن افزوده شده است. هم اکنون موزه دارای یک گنجینه نگهداری آثار و اموال، آزمایشگاه و کارگاه مرمت اشیاء کتابخانه، دو سالن باستان شناسی و مردم شناسی، بخش فروش نشریات و آمفی تئاتر است. عرصه موزه ۳۰۰ متر مربع و اعیانی آن حدود ۳۲۰۰ متر مربع است.

موزه ارومیه

باستان شناسی:

سالن باستان شناسی از سه بخش پیش از تاریخ، تاریخی و اسلامی تشکیل شده است که در آن آثار بسیار نفیس مکشوفه از تپه های باستانی استان، از آغاز دوره نوسنگی تا پایان دوره قاجاریه قرار دارد.

در بخش پیش از تاریخ و تاریخی موزه ارومیه آثار سنگی، سفالی و فلزی متنوعی از دوره نوسنگی تا صدر اسلام نگهداری می شوند. ابزار و ادوات سنگی متعلق به هزاره های هفتم و ششم پیش از میلاد مکشوفه از تپه اهرنجان سلماس و تپه جلبر ارومیه، سفالینه های زیبای منقوش و ساده از هزاره پنجم پیش از میلاد تا هزاره اول پیش از میلاد به دست آمده از تپه های دالما، حسنلو نقده، سنگر ماکو، هم چنین آثار فلزی تزیینی و شیرهای برنزی تپه حسنلو که در نوع خود بی نظیر هشتند، سنگ نوشته های کله شین، موانا و محمود آباد به خط میخی متعلق به دوره اورارتو (هزاره اول پ.م.) ، آجرهای لعابدار مکشوفه از تپه قالایچی بوکان و تپه ربط سردشت متعلق به سال های ۸۰۰ تا ۷۰۰ پ.م، قبر مکشوفه از حومه سلماس متعلق به دوره اشکانی، گل مهرهای مکشوفه از تخت سلیمان، سکه های نقره و ظروف شیشه ای دوره ساسانی و زیور آلاتی که در موزه ارومیه نگهداری می شود بسیار متنوع و متعلق به ادوار مختلف است.

موزه ارومیه

انواع جعبه های جواهر مرصع و نقره های فیروزه کوب از دوره قاجار، گوشواره ها و گردنبندهای طلا از دوره اورارتو (هزاره اول پ.م )، هخامنشیان و اشکانیان که بسیار زیبا و هنرمندانه ساخته شده اند، زیور آلات برنزی از اواخر عصر برنز که بیشتر آن ها متعلق به تپه حسنلو بوده و در انواع دستبند، رشته های گردنبند، سنجاق سر و . . . هستند.

ویترین های دوره اسلامی نمایش دهنده آثار نفیسی از قرون اولیه اسلامی تا دوره قاجار است. برخی از این آثار عبارتند از سفالینه های نیشابور و ظروف لعابدار و ظروف برنجی از دوره سلجوقی، کاشی و سفالینه های زرین فام منحصر بفرد از دوره ایلخانی، ظروف سفالین با تکنیک های نقوش کنده و استامپی و انواع لعاب کاری ( لعاب پاشیده و نقاشی زیرلعابی ) از قرون ۵ و ۶ هجری قمری، آثار سفالین و فلزکاری دوره تیموری، نسخ و کتب خطی و سکه های صدر اسلام تا دوره قاجار.

موزه ارومیه

مردم شناسی:

در سالن مردم شناسی فرهنگ بومی و سنتی منطقه از اواخر دوران صفویه تا به امروز در معرض نمایش است.

در سالن مردم شناسی موزه ارومیه انواع ابزار و ادوات کشاورزی و دامداری، لوازم شکار، آثار فلزی با مناسبات مذهبی و اعتقادات بومی، پوشش اقوام آذری و کرد، آشوری و ارمنی استان، قفل و یراق بقاع و امامزاده، لوازم طب سنتی، آلات موسیقی، وسایل زندگی روزمره از قبیل اتو و سماور ذغالی، آفتابه و لگن، وسایل روشنایی سنتی نفتی و روغنی فلزی و سفالی در معرض نماش قرار دارد.

زمان بازدید:
همه روزه غیر از روزهای دوشنبه صبح ها ۹ الی ۳۰/۱۳ بعد از ظهرها ۱۵ الی ۱۸

مرتبط:

دهستان مرگور _ طبیعت کوهستانی ارومیه

ارومیه صدا _خاستگاه توانایی و استعداد ایرانیان

تخت سلیمان _آتشکده ای که نماد وحدت بود

دهستان مرگور _ طبیعت کوهستانی ارومیه

مرگور نام دهستانی است از بخش سیلوانه شهرستان ارومیه از استان آذربایجان غربی کشور ایران که در ۵۵–۲۰ کیلومتری جنوب غربی ارومیه و در امتداد جاده بند قرار دارد. مرگور منطقه‌ای مرزی و سرسبز است و بیشتر باشندگان آن را کرد های کرمانجی تشکیل می‌ دهند. زبان گفتاری مردم این منطقه گویش کرمانجی است که یکی از گویش ‌های کردی بشمار می ‌رود. در گذشته اقلیت بزرگی از آشوریان در منطقه ساکن بود که امروزه شمار کمی از ایشان بجا مانده‌است.

این دهستان با دارا بودن طبیعتی زیبا  و کوهستانی بي نظير هزاران گردشگر را از نقاط مختلف کشور درفصول گوناگون سال به خصوص بهار و تابستان به خود جلب می کند. این دشت با طبیعتی سرسبز و دل انگیز از چهار سو به وسیله رشته کوههای زاگرس احاطه شده است. ازجمله قلل بلند پیرامون این دشت می توان به قله های دالامپر، قلوزن، بنار، بزسینا،آز، شیوه سور،  بره گور، بره زر وغیره اشاره کرد  که  برخی از آنها، چهارفصل سال پوشیده از برف میباشند  و تأمین کننده اصلی آب چشمه های فراوانی هستند که در نقاط مختلف این دشت پراکنده اند . این چشمه ها،  عمده منبع تأمین کننده آب زمینهای حاصلخیز و تقریبا پر بازده منطقه هستند.

دهستان مرگور

آب و هوای خنک در تابستان که حتی در چله تابستان هم شب‌ ها نیاز به لحاف و پتو برای خوابیدن پیدا می ‌کنید، دره زیبا و سرسبز بنار، آبشار زیبای سوله دوکل، جنگلهای رل باوان، روستای پلکانی کچله، گذر زیبای رودخانه از کنار تپه‌ های هاشم‌ آباد، چشمه ‌های آب گرم هفت‌آباد، روستاهای بسیار زیبا و ییلاقی نوی، چشمه های آب روستای چریک آباد که همچون آب معدنی سیلوانا در شهرستان معروف است وآب آن برای بیماران کلیوی توصیه می شود، دریاچه های طبیعی  گه رزیرین و مامه شیخ، گسیان بهمراه باغات سیب و انواع میوه‌ های تابستانی و شالیزارهای برنج از جاذبه‌های گردشگری این منطقه می‌ باشند.

همچنین روستای سیلوانا که در ۳۰ کیلومتری شهر ارومیه در میان ۲ دره واقع شده است و  دارای هوای پاک و مطلوب است نیز جذابیت دیگری دارد که بسیار برای گردشگران قابل توجه است.
در این روستا درختان گردوی کوهی، درختان سیب و درختان جنگلی زیادی چهره روستا را بیش از پیش زیبا کرده است.
دره های سرسبز بنار و ملیان و چشمه های متعدد آب شیرین مانند چشمه کانی تابر و چشمه چل آشان زیبایی خاصی را برای این روستا به ارمغان آورده.

دهستان مرگور
خانه های روستای سیلوانا معماری جالبی دارند و به شکل پلکانی ساخته شده اند. در این خانه ها اهالی خانه های بالادستی می توانند از سقف خانه هایی پاین دستی به عنوان حیاط استفاده کنند.

مسیر دسترسی
دهستان مرزی مرگور واقع در جنوب غربی شهرستان ارومیه است که با پیمودن مسافتی ۴۵ کیلومتری از طریق جاده بند (روستایی زیبا در جنوب ارومیه که اواخر هرهفته تفرجگاه مردم ارومیه است) و طی مسیری کوهستانی به آن میرسیم.

مرتبط:

مهارلو _دریاچه کریستال‌های صورتی

مسجد جامع ارومیه اثربی نظیر در اوج زیبایی و هنر

ارومیه صدا _خاستگاه توانایی و استعداد ایرانیان

منطقه گردشگری دالامپر

منطقه دالامپر و تاله جار محبوب ترین تفریحگاههای اشنویه در استان آذربایجان غربی میباشند.

کوه دالامپر دارای یخچال های چند هزار ساله است. از ویژگی‌ های منحصر به فرد این کوه وجود دریاچه‌ های طبیعی در ارتفاعات است. همچنین از برفاب های این کوه رودی پر آب سرچشمه می ‌گیرد که در دامنه این کوه به صورت آبشاری بزرگ به نام سوله دوکل (در کردی به معنای آبشار مه آلود) به پایین می ‌ریزد.

آبشار سوله دوکل گل سرسبد زیبایی های بهشت ارومیه است. جایی که گل و بوته و درخت و چشمه و کوه و صخره و بلبل و نسیم و سرسبزی و هوای پاک همه یکجا هست. آبشاری که همه دوازده ماه سال را خروشان است و از بالای کوه ها و صخره های با ارتفاع بیش از ۲۰۰۰ متر سرازیر می شود.

منطقه گردشگری دالامپر

دالان های برفی یکی از مشخصه های شگفت انگیز دامنه های دالامپر است. حفره هایی که به واسطه جریان مستمر آب میان برف ها به این شکل درآمده اند.

یکی دیگر از زیبایی های این منطقه دریاچه شگفت انگیز آن است که محلی ها آن را «مام الشیخ» می نامند. ظاهرا مام الشیخ ارباب روستای دالامپر بوده، ولی همه، اسم دالامپر را برای دریاچه برگزیده اند.  این در یاچه هرساله به ویژه در فصل های بهار وتابستان در دامنه کوه دالامپر ایجاد می شود ومنظره بسیار دیدنی را ایجاد می کند.

یکی دیگر از مناطق زیبای این منطقه روستای  پلکانی کچله است که در دامنه های کوه سر به فلک کشیده دالامپر واقع شده و راه مواصلاتی پر پیچ و خم و زیبایی دارد.

منطقه گردشگری دالامپر

پوشش گیاهی و جانوری منطقه:

منطقه دالامپر در محل مرگور ارومیه دارای ۶۲۰ گونه گیاهی است که گفته می شود ۴ گونه آن هیچ شناسنامه ای ندارند و در هیچ کتابی درباره اش نوشته نشده واین به معنی بکر بودن منطقه است. همچنين پوشش گیاهی ویژه زاگرس معتدل از جمله گون، آلبالوی وحشی، بادام کوهی و… در دالامپر به وفور یافت می‌ شود.

خرس قهوه‌ ای، گرگ، روباه، شغال، بز کوهی پستانداران این منطقه اند. کرکس، عقاب طلایی، جغد شاخدار، بالابان، شاهین و قرقی هم نگهبانان آسمان دالامپرند.

منطقه گردشگری دالامپر

مسیر دسترسی:

در امتداد جاده ارومیه به اشنویه در سه‌ راهی روستای آغبلاغ از جاده آسفالته دست راست به سمت غرب در طول جاده “مرگور” از دو گردنه باید عبور کرد تا به روستای دزج (دزه ) که در دشتی بسیار سرسبز و زیبا در حصار کوه های بلند و پربرف دالامیر و بوز سینا قرار دارد رسیده. از این روستا در جهت غرب پس از عبور از  روستای کیسیان به روستای سوله دوکل خواهید رسید جاده تا آبادی  کیسیان آسفالت می باشد و از آنجا به بعد خاکی می باشد و این مسیر را با هرنوع وسیله نقلیه می توان رفت.

مرتبط:

مسجد جامع ارومیه

ارومیه صدا _خاستگاه توانایی و استعداد ایرانیان

مسجد جامع ارومیه اثربی نظیر در اوج زیبایی و هنر

مسجد جامع ارومیه

مسجد جامع ارومیه که به مسجد رضاییه معروف است، یکی از مراکز و مدارس دینی معروف آذربایجان غربی میباشد و در مرکز شهر در وسط بازار قرار دارد. این مسجد از بناهای نیمه دوم سده هفتم هجری قمری است که در دورههای مختلف بازسازی و تکمیل شده تا به صورت امروزی درآمده و شامل بخشهای زیر است:

شبستان گنبددار قدیمی:
در واقع هسته اولیه بنا را تشکیل میدهد و در ساختمان آن همه مشخصات یک بنای قدیمی و معماری اسلامی را میتوان مشاهده نمود به احتمال زیاد متعلق به دوره سلجوقیان است.

این شبستان پلانی مربع شکل به اضلاع ۶.۱۰ متر دارد که با گوشه‌ سازی‌ هایی به فرم فیلپوش و تبدیل پلان چهار ضلعی به هشت و شانزده، گنبد آجری به ارتفاع داخلی ۵.۱۶ متر بر آن استوار شده است.

آنچه که از ویژگی‌ های معماری سلجوقی در این بنا بارز بنظر می‌ رسد، تبعیت از الگوی پلان چهار طاقی، توجه به استحکام بنا و استفاده از مصالح مقاوم در ساخت بناست.

مسجد جامع ارومیه

محراب:
داخل شبستان گنبددار محراب گچبری شده نفیسی قرار دارد که در زمان حکومت ایلخانیان در سال ۶۷۶ هجری قمری با بهترین اسلوب و در حجمی بسیار بزرگ ساخته شده است.

این محراب در ضلع جنوبی گنبد خانه واقع شده و دور تا دور منتهی‌ الیه دیوار گنبدخانه کتیبه‌ کوفی بر جای مانده است که از گوشه جنوب‌ شرقی سمت راست دیوار طرف محراب با «بسم الله الرحمن الرحیم انا فتحناک لک فتحا مبینا» آغاز می‌ شود و در گوشه جنوب شرقی با کلمه «ینصرک» ختم می‌ گردد. در دیوار های شرقی و غربی نیز آیات دیگری نوشته شده است.

کشیدگی و ارتفاع رفیع محراب، استفاده از دو طاق نما و دو ستون نما و تاج محراب در فرم‌ بندی آن، استفاده از خطوط ثلث در کتیبه‌ های محراب، تحدب نقوش و عناصر بکار رفته در گچبری‌ ها از مشخصه‌ های بارزی هستند که این اثر بعنوان یک محراب دوره ایلخانی دارد.

وجود طاق کوچک نعلی شکل نیز مختص محراب‌ های ایلخانی در منطقه آذربایجان می‌ باشد و نمونه آن را می‌ توان در محراب مسجد جامع مرند که آخرین محراب گچبری ایلخانی می‌باشد مشاهده کرد.

و اما وجوه مشترک این اثر با محراب‌ های دوره سلجوقی استفاده از نقوش هندسی، بکار بردن خطوط کوفی در کتیبه دور تا دور طاق نما و استفاده از فرمهای توپی شکلی است که نمونه آن در مسجد میر نطنز به چشم می‌خورد. با این تفاوت که فرم توپی‌ های مسجد جامع ارومیه محدب و مشبک اجرا شده‌ اند.

دونالد ویلبر در بررسی معماری اسلامی دوره ایلخانی در خصوص این محراب ارزشمند چنین نوشته است: دیوار صفحه محراب دارای طاق سه برگه در مرکز است. در طرفین نغول ذوزنقه ستون‌ های نیمه مدور قرار دارد که سر ستون شیاردار آن در دو قسمت مجزاست.

مسجد جامع ارومیه

وروی این ستون‌ ها نغول طاق نوک تیز، که تقریباً به شکل نعل اسب است، قرار دارد و بالای آن حاشیه محدب ساخته شده است. کلیه محراب شامل تزئینات گچبری با سطوح مختلف برجستگی است. چند سانتیمتر بالاتر از محراب کتیبه گچی عریضی دورتادور اتاق ساخته شده است. بالای طاق سه برگه کتیبه‌ ای به این مضمون وجود دارد: «عمل عبدالمومن بن شرفشاه النقاش التبریزی فی شهر ربیع الاول سنه سته و سبعین وتسمائه»

در حاشیه‌ اطراف قسمت مقعر محراب نیز به خط کوفی از قرآن مجید آیه‌ ای نوشته شده است و از حضرت رسول اکرم (ص) دو حدیث به خط نسخ در حاشیه دور محراب نقش بسته است.

این محراب در دهه‌ های اخیر آسیب‌ های جدی دیده و در سال ۱۳۷۹ توسط کارشناسان سازمان میراث فرهنگی آذربایجان‌غربی در کنار عملیات مرمتی گنبد خانه، بصورت اساسی مرمت شده است.

چهلستون:
چهلستون قدیمی متصل به شبستان گنبددار بوده که زمان ساخت آن جدیدتر از شبستان اصلی به نظر میرسد و در خاکبرداری از کف آن، مقداری اشیای شکسته متعلق به دوره ایلخانی بدست آمد. چهلستون پس از شبستان گنبددار، قدیمی‌ ترین بخش کالبد موجود مسجد جامع ارومیه می‌ باشد. پلان چهلستون مستطیلی به ابعاد ۱۳×۴۶ متر می‌باشد که ۱۸ ستون سنگی در دو ردیف نه تایی پلان این قسمت را به سه ناو تقسیم کرد و ۳۰ گنبد پوششی آجری برروی آنها استوار گشته است. «به احتمال زیاد ساختمان این قسمت مربوط به دوره ایلخانی است و در دوره صفویه مورد مرمت قرار گرفته است.

کتیبه ها:
در ضلع شمالی چهلستون دو ورودی از صحن به داخل مجموعه تعبیه شده است که یکی از سردرها که ورودی اصلی مجموعه می‌ باشد دارای مقرنس کاری و تزئینات کاشی هفت رنگ با گچبری است.

بر بالای سر در دیگر کتیبه‌ ای مربوط به اهداء باغ بزرگی به‌عنوان حیاط مسجد و سال احداث حجرات به تاریخ ۱۱۸۰ ه.ق به وسیله رضا قلی خان بیگلربیگی ارومیه «حاکم کریم‌خان زند در ارومیه» نصب شده است.

بر سنگ نوشته‌ ای در بالای سر در اصلی نیز تاریخ ۱۱۸۴ ثبت است. بر پایه همان سردر نیز سنگ مزاری با تاریخ ۱۱۷۱ وجود دارد. به جهت رانش پایه‌ ها و پوشش آجری، این قسمت در سال‌ های گذشته به شیوه آهن‌ کشی مهار و تثبیت شده است.

مسجد جامع ارومیه

حجره های قدیمی اطراف صحن مسجد:
همان گونه که ذکر آن گذشت بر اساس کتیبه‌ های موجود در سردر ورودی چهلستون در اوایل دوره زندیه حجرات اطراف صحن توسط رضا قلی خان حاکم ارومیه در زمان کریم خان زند احداث گشته است.

قسمتهای نوساز اطراف صحن:
به جای بافتهای قدیمی ساخته شده و بیشتر آنها متعلق به دوره اخیر میباشند. کتابخانه کوچکی نیز در ضلع غربی صحن وجود دارد.

 

موقعیت مکانی:

مسجد جامع ارومیه در میان خیابان اقبال و مجموعه بازار قدیمی محصور می‌باشد و در جنوب شرقی شهر ارومیه واقع شده است. چنانچه از قرائین مشهود است این بنای تاریخی در محله قدیمی و تجاری قرار داشته که بعداً بر اثر نوسازی شهر ترکیب بافت‌های مجاور آن تا حدی دستخوش تغییر و تحول شده است.

به علت عملیات نوسازی شهر چنان که از بقایای آثار باقی مانده مشهود است بیشتر مناطق تجاری محدوده مسجد غیر از بازار قدیمی فعلی تخریب و تبدیل به خیابان و مغازه‌ های نوساز شده است مانند خیابان‌ های عسگر آبادی، امام، مهاباد و اقبال که در این خیابان‌ ها شمار محدودی از اماکن قدیمی باقی‌ مانده و اکنون مسجد با دو باب ورودی به راسته سنگ‌ تراشان و بازار عطاران که به صحن بزرگ آن منشعب می‌ شود به بیرون راه دارد و از مهمترین عناصر بافت تاریخی بازار ارومیه بشمار می‌ رود.

مرتبط:

دلربایی معماری اصیل ایرانی – اسلامی در بازار تاریخی ارومیه

مسجد جامع ارومیه اثربی نظیر در اوج زیبایی و هنر

روستای بند یکی از جاذبه های گردشگری در ارومیه