تیمچه مظفریه تبریز
بازار بزرگ تبریز بزرگترین بازار سرپوشیده آجری جهان است و یکی از شاهکارهای معماری ایرانی محسوب میشود. این بازار از بازارچه ها، دالان ها، تیمچه ها، سراها و کاروانسراهای متعددی تشکیل شده و تیمچه مظفریه یکی از مهم ترین قسمت های این بازار است. تیمچه مظفریه محل خرید و فروش فرش تبریز است و با ورود به آن، به دنیای فرش های ابریشمی اصیل و ارزشمند قدم می گذارید. در یک کلام، بازار مظفریه بهشت فرش ایران است.
تیمچه مظفریه زیباترین تیمچه بازار تاریخی تبریز است که مزین به فرش های دستبافت ابریشمی است. این تیمچه را یک تاجر سرشناس به نام «حاج شیخ جعفر قزوینی» در سال ۱۳۰۵ قمری بنا کرده بود و به مناسبت حضور ولیعهد وقت، مظفرالدین میرزا در این تیمچه، نام آن را مظفریه نهاد. گفته می شود بعد از به پایان رسیدن ساخت تیمچه، مظفرالدین میرزا برای تماشای آن به بازار رفته و به تحسین و تمجید از آن پرداخت. قدیم رسم بر این بود که زمانی که ولیعهد از چیزی بسیار خوشش می آمد و آن را تحسین میکرد، آن را به وی پیشکش میکردند.
از ویژگی های معماری آن می توان به سقف بلند، پنجره های کوچک و بزرگ سفید و رنگی در حاشیه ها و وسط سقف و همچنین ردیف های منظم حجره ها در کنار هم، اشاره کرد. این تیمچه در ۲ طبقه ساخته شده است که در هر یک از آنها ۲۶ حجره دارند. در هر سوی راهروی عریض تیمچه ۱۳ حجره قرار گرفته اند. راه ورودی طبقه همکف به طبقه بالا از طریق «گوشواره های» تیمچه است که کمی جلوتر از درب های اصلی قرار دارد. در طبقه همکف اغلب فرش فروشان حجره دارند و حجره های طبقه بالا بیشتر به کارهای جانبی مانند طراحی قالی و رفوگری اختصاص داده شده است. در این طبقه می توانید ماهرترین رفوگران قالی و تابلو فرش، رنگ شناسان، رنگرزان و طراحان قالی را بیابید.
شکل و ساختار تیمچه تقریبا از دوران بنای آن تغییری نکرده است و دو در چوبی بزرگ در دو طرف آن به روی تالاری با سقفی بلند و چند گنبد پنجره دار باز می شود. این تیمچه به «قیز بسدی بازار» و «تلیسچی بازار» راه دارد. امروزه تیمچه مظفریه به بازار فرش تبریز تبدیل شده و محل خرید، فروش و خدمات مرمت انواع قالی و تابلو فرشهای نفیسی است که با هنرمندی قالیبافان تبریز به تصویر کشیده شده اند و خانه های مردم را با گل های رنگارنگ و نقش های اصیل ایرانی می آرایند.
بازار تبریز محلی است که اگر برای خرید به آن وارد شوید، می توانید تمام اقلام مورد نیاز خود را در آن پیدا کنید؛ اما تنها چیزی که به این بازار راه ندارد، فرش ماشینی است! با وجود فرشهای نفیس و اصیل تبریزی، هیچ فرش ماشینی نمی‌تواند وارد این تیمچه و بازار شود. این یک ممنوعیت توافقی است و کسی حق ندارد در بازار تبریز یا تیمچه مظفریه فرش ماشینی بفروشد.
اگر می خواهید خانه های خود را با فرش اصیل و زیبای ایرانی تبریز، زینت دهید، در این تیمچه می توانید طبق سلیقه خود بهترین فرش را انتخاب کنید. قیمت قالی و تابلو فرش های این تیمچه به ویژگیهای فرش بستگی دارد؛ یکی از مهم ترین این ویژگیها ابعاد و اندازه قالی است که تعیین کننده اصلی قیمت فرش است. از دیگر معیارها می توان به «رج شمار» اشاره کرد که در اصطلاح بازاری به آن «ریز قالی» می گویند.؛ هرچه ریز قالی بیشتر باشد، قیمت فرش هم بالاتر است. معمولا برای قالی های معمولی که در خانه ها استفاده می شود، ریز ۵۰ یا ۶۰ یا کمتر از آن خریداری میشود. منظور از ریز این است که بافنده در هر ۷ سانتیمتر ۵۰ یا ۶۰ گره (در قالی هایی با ریز ۵۰ یا ۶۰) با الیاف پشمی یا ابریشمی بر چله ها زده است.
الیاف استفاده شده در بافت فرش نیز بر قیمت آن تاثیر دارد و فرش های ابریشمی گران تر از فرش های پشمی است. طرح ها و رنگ قالی نیز می تواند یکی از عوامل تاثیرگذار بر قیمت فرش باشد. قالی های تبریز طرح منحصر به فردی دارند و رنگرزی الیاف با مواد گیاهی باعث شده است که رنگ و کیفیت بسیار خوبی داشته باشد. قالی های پشمی هریس نیز با رنگ سرخ لاکی، با طرح های زیبا و رازآلود علاقمندان خاص خود را دارد.
با فرا رسیدن ماه محرم، بازار تبریز، به خصوص تیمچه مظفریه رنگ و بوی دیگری دارد. از گذشته تاکنون بازار تبریز محل برگزاری مراسم عزاداری امام حسین (ع) است و از هشتم تا دوازدهم ماه محرم این عزاداری به تیمچه مظفریه منتقل می شود. در این ایام تمامی حجره های این تیمچه بسته هستند و آنهایی هم که در حجره خود را باز میگذارند، فقط به میزبانی از عزاداران سیدالشهدا و دادن نذری می پردازند و هیچ خرید و فروشی در تیمچه انجام نمی گیرد و همه جا حال و هوای ماتم و عاشورا دارد. تمام دسته های عزاداری شهر، از تمامی محله های تبریز در این مراسم شرکت می کنند. دسته ها از ساعت ۱۲ ظهر وارد تیمچه می شوند و هر کدام ازآنها با عبور از تیمچه و نوحه خوانی، سینه زن و زنجیر زن، جای خود را به دسته بعدی می دهند. پس در ایام محرم نیز با سفر به تبریز، هم از آثار تاریخی این شهر، مانند بازار و تیمچه مظفریه دیدن کنید و هم با آداب و آیین های عزاداری آن آشنا شوید.
مرتبط:
سفری به روستای لیقوان ، دره بهشت تبریز