دیماج از مهمترین میان‌وعده‌های شهر قزوین و از غذاهای آیینی این شهر به‌شمار می‌رود که مهارت تهیه آن در فهرست ملی میراث ناملموس به ثبت رسیده است. این وعده غذایی سنتی زینت‌بخش سفره افطار قزوینی‌‎ها در ماه مبارک رمضان است و در آیین کهن پنجاه‌به‌‎در نیز توسط شهروندان قزوینی تهیه و مصرف می‌شود.

آداب و رسوم و فرهنگ‌های متنوع مناطق مختلف کشور و حتی جهان در استقبال از ماه مبارک رمضان که هر کدام ویژگی‌های منحصر به فردی دارند زیبایی‌های این ماه پربرکت را دوچندان می‌کند و در این میان پخت و تهیه غذاهای اصیل هر منطقه برای افطار و سحری، از جمله رسومی است که زینت‌بخش سفره‌های ماه رمضان می‌شود.

دیماج یکی از اعضای اصلی سفره افطار قزوینی‌ها در ماه مبارک رمضان است که در عین سادگی از ارزش غذایی بالایی برخوردار است و از نظر اقتصادی جزء کم‌هزینه‌ترین غذاها محسوب می‌شود، مواد اصلی این خوراک سنتی را نان لواش خشک‌شده، پنیر کوزه‌ای، سبزی‌خوردن، پیاز، گردو و… تشکیل می‌دهد که خانواده‌ها به تناسب سلیقه خود مواد دیگری نیز به این ترکیب اضافه می‌کنند.

شیوه سنتی استفاده یا مصرف دیماج بصورت «مشتاله» بوده که آن را با انگشتان دست در مشت فشرده کرده و میل می‌کنند که امروزه آن را به روش غذاهای دیگر و بدون فشرده کردن با قاشق هم مصرف می‌کنند. دیماج از غذاهای بومی و اصیلی است که نمی‌توان تاریخی برای قدمت آن تعیین کرد و خوشبختانه این غذا به دلیل طعم ویژه و لذت‌بخش در میان نسل امروز نیز دارای محبوبیت است.

پنیر این غذا که به «پنیرکهنه» قزوینی معروف است؛ مخلوطی از تخم‌سیاه، زیره و پنیری که مدت‌ها در کوزه و در زیر خاک نگهداری شده است که طعم و عطر به‌خصوصی دارد.

برای تهیه دیماج قزوین ابتدا باید پیاز سرخ‌شده را با زردچوبه، نان لواش خشک و خردشده قزوین، سبزی خردشده، خیار و گردو به همراه پنیر کهنه را در ظرفی ریخته و مخلوط کنیم. برای نرم‌تر شدن و حالت دادن آن به صورت لقمه‌های کوچک می‌توان مقداری آب در حد نمدار شدن به نان اضافه کرد. همچنین می‌توان این غذا را در استکان کمر باریک ریخته و با قاشق آن را فشار داد سپس استکان را برعکس کرد تا دیماج بیرون بیاید و به صورت لقمه شود. این مواد را پس از آماده‌سازی در یخچال قرار می‌دهیم تا به مدت ۳۰ دقیقه استراحت کنند. بعد از گذشت ۳۰ دقیقه غذا آماده‌ی خوردن است.

تهیه این میان‌وعده لذیذ و پرطرفدار به زمان زیادی نیاز ندارد و می‌توان آن را در روزهای گرم تابستان به همراه هندوانه یا انگور نیز نوش‌جان کرد.

این میان‌وعده سنتی به دلیل مواد غذایی به کار رفته در آن خوراک بسیار مقوی و در عین حال سبکی است که وعده غذایی مناسب و مفیدی برای کودکان و افراد کم‌بنیه به شمار می‌رود.

در سال گذشته ۳۱ اثر تاریخی و فرهنگی واجد شرایط در فهرست آثار ملی به ثبت رسید که از این تعداد هشت مورد به آثار ناملموس از جمله مهارت تهیه دیماج قزوین اختصاص داشته است. این اثر ملی در تاریخ ۴ بهمن ماه ۱۳۹۹ با شماره ۲۲۸۱ در فهرست میراث ملی ناملموس به ثبت رسید.

* گزارش از مجتبی عباسی، کارشناس ثبت ناملموس اداره کل استان قزوین

مرتبط:

دریاچه اوان قزوین

قزوین _شهری با کلیسا های قدیمی و محله‌های ارامنه