امروزه یکی از مهمترین و پرطرفدار ترین مساجد در استانبول (ترکیه) مسجد سلیمان است. مسجد سلیمانیه شاهکار معمار «سنان» می باشد که به دومین مسجد بزرگ استانبول معروف است. اولین مسجد بزرگ نیز ایاصوفیه نام دارد. مسجد سلیمانیه در استانبول محل اقامه ی نماز جمعه و عید است.

مسجد سلیمانیه (SÜLEYMANIYE MOSQUE)

در سال ۱۵۵۰، پادشاهی عثمانی به نام سلطان سلیمان اول (سلیمان کبیر) دستور ساخت این مسجد رابه معمار بزرگ عثمانی،”خواجه معمار سنان آغا” صادر کرد. این بنا به کمک ۳۵۰۰ صنعتگر ساخته شده که با تلاش و مشقت فراوان پس از هفت سال به اتمام رسیده است.

مسجد سلیمانیه نه تنها برای عبادت بلکه ریشه در امر خیرخواهانه داشت. در واقع سلیمان کبیر قصد داشت یک سیستم رفاهی فراهم کند تا روزانه بیش از ۱۰۰۰ فقیر را سیر کند.بدین جهت در معماری عمارت، چهار مدرسه ی قرآن، یک حمام ، یک بیمارستان، یک کاروانسرا و یک آشپزخانه عمومی که برای فقرای مسلمان، یهودی و مسیحی غذا درست می کردند، در نظر گرفت.

در زبان عثمانی به ساختمان های جنبی که دارای حمام، کتابخانه، آشپزخانه، کاروانسرا، بیمارستان و مدرسه هستند« جامی کولیه سی» یا «کلیه ی مسجد» می گویند.

مساحت مسجد سلیمانیه به همراه فضاهای اطراف آن، حدود ۶ هکتار زمین را به خود

اختصاص داده است. الگوی طراحی مسجد سلیمان وجه شباهتی با مسجد ایاصوفیه دارد.مسجد ایاصوفیه رانیز معمار سینان طراحی کرده اما مسجد سلیمان در نهایت زیبایی ساده تر از ایاصوفیه است. گنبد مسجد ایاصوفیه ۵۶ متر و ارتفاع ۳۴متر است در حالی که گنبد مسجد سلیمانیه با ارتفاع ۵۸ متر در ۵۹ متر می باشد.

 

تاریخچه مسجد سلیمانیه

تاریخ ترکیه حاکی از آن دارد که سلیمان کبیر، بزرگترین و ثروتمند ترین سلطان عثمانی بوده و برای زنده نگه داشتن نامش مسجد سلیمانیه را بر سومین تپه ی بزرگ شهر در منطقه امینونو نزدیک خلیج شاخ طلایی ساخته است.

کاووشگران دلایل متعددی را برای بنای مسجد بر تپه سوم بیان کرده اند. برخی معتقدند سلطان قصد داشته که عمارت در مرتفع ترین مکان شهر ساخته شود تا برای عبادت با آسمان خدا نزدیک تر باشد.برخی نیز معتقدند که هدف سلطان از ساخت این عمارت به این باشکوهی این بوده است که می خواسته پس از مرگش هم فرمانروای استانبول باقی بماند. بااین حال هیچ دلیل قطعی درباره ساخت مسجد بر روی تپه وجود ندارد.

در زمان عثمانی ها در معماری مسجد هایی که به دستور پادشاهان و به سنت عثمانی ساخته می شد از ترکیب سبک معماری بیزانسی و اسلامی استفاده می کردند. استفاده از چهارمنار یا گل دسته نیز در مساجد بیانگر سنت عثمانی می باشد. ارتفاع گنبد مسجد ۵۳ متر و قطر گنبد ۲۷ متر است. طراحی سلیمانیه نمایشی از تصور سلطان سلیمان از خودش به عنوان “سلطان دوم” دارد. بااینکه وسعت و زیبایی مسجد بی نظیر است اما از الگوی اصلیش اباصوفیه کوچک تر است.

مسجد سلیمان در طول تاریخ بلاهای بسیاری را تحمل کرده است. در سال ۱۶۶۰ میلادی در عمارت سلیمانیه آتش سوزی رخ داد و پس از ضرر های فراوان  به دستور سلطان محمد چهارم بازسازی شد. پس از ان در سال ۱۷۶۶ در طی زمین لرزه ای قسمتی از گنبد مسجد سلیمان سقوط کرد و خراب شد.

در طی جنگ جهانی اول از حیاط عمارت به عنوان انباری برای اسلحه استفاده کردند اما چندین بار براثر منفجر شدن اسلحه ها مجددا مسجد سلیمانیه به آتش کشیده شد.

آخرین مرمت و بازسازی مسجد سلیمان در سال ۲۰۰۸ میلادی بوده که پس از سه سال به پایان رسیده و برای بازدید عموم مردم بازگشایی شده است.این بازسازی ها نشان می دهد که سنان در ابتدا رنگ گنبد را آبی کرده و مجددا آن را به رنگ قرمز در اورده است.

معماری مسجد سلیمانیه

مسجد اعظم سلیمانیه بر تپه ای بلند ساخته شده است. ارتفاع این مسجد به قدری زیاد است که می توانید از مسجد سلیمانیه دو دریایی که استانبول را احاطه می کنند و دو قاره اروپا و آسیا که به هم پیوند می خورند را نگاه کنید. همچنین دارای چشم اندازی زیبا از گلدن هورن می باشد.

مانند دیگر مساجد امپراتوری استانبول، در غرب مسجد حیاط بزرگی قرار دارد و با ستون های گرانیت، مرمر و سنگ آذرین احاطه شده است.

مسجد سلیمانیه چهار مناره با طول ۷۶ متر دارد.ساخت این عمارت با چهار مناره و ده بالکن صرفا برای زیبایی نبوده بلکه رمز و رازی در آن نهفته است.این طراحی حاکی از آن است که سلطان سلیمان، دهمین پادشاه عثمانی و چهارمین امپراتوری است که پس از فتح قسطنطنیه به تخت نشسته است. در واقع این مناره ها هستند که بنای مسجد را منحصر به فرد جلوه می دهند.

اندازه ی داخلی مسجد حدود ۵۸ متر در ۵۹ متر، به شکل مربع است.ویژگی های داخل این مسجد بی نظیر است. در دوطرف محراب مسجد، کاشی های بزرگ گردی وجود دارند که روی آن ها سوره فاتحه نوشته شده است.طراحی محراب و منبر با مرمر سفید ساخته شده است.

سینان تصمیم گرفت با پوشاندن ستون های مرکزی در درون دیوار ها معماری نوآورانه انجام دهد. بدین منظور دیوار ها را به گونه ای قرار داد که نیمی از آنها در داخل و نیم دیگر خارج از ساختمان قرار بگیرد.زین پس با ساخت بالکن های ستون دار برجستگی ها را پنهان کند. در این عمارت، یک بالکن یک طبقه ای و خارج عمارت یک بالکن دو طبقه ای وجود دارد. دکورسایون داخلی عمارت بسیار ساده و طریف است وبا تعدادی کاشی ایزنیکی ساخته شده است.

یکی دیگر از نکات معماری سینان که درخور توجه است،طراحی آکوستیک می باشد. بااین طراحی صدای اذان و موذن به خوبی در مسجد سلیمانیه پخش می شود و دیگر نیازی به بلند گو نیست.

در زمان های قدیم برای روشن کردن این عمارت،از ۲۵۷ شمع استفاده می کردند.معمار سینان، اتاقکی به نام اتاق دودک را در بالای درب ورودی عمارت طراحی کرده بود که دود ناشی از سوختن شمع ها در آن جمع شود.علاوه براین،دریچه هایی را در گوشه های مسجد قرار داده بود تا دود به سمت اتاقک هدایت شود.

به عبارتی دیگر اتاق دودک نقش سیستم تهویه هوا دارد.

مسجد سلیمانیه سه درب برای داخل شدن به عمارت دارد که هریکاز قوس بیضی شکل پیروی می کنند.بدین ترتیب از قسمت جلو ودوطرف دیگر حیاط می توان به مسجد دسترسی پیدا کرد.

داخل عمارت از یک راهرو بزرگ با ۲۴ گذرگاه طاق دارطراحی شده که ان را نگه می دارند. دو ستونی که در نزدیکی مسجد قرار دارند تشکیل شده از سنگ آذرین هستند و دوازده ستون دیگر ساخته شده از گرانیک صورتی رنگ شامل ده سنگ مرمر سفید می باشد.

معمار مسجد سلیمانیه

معمار سینان، معمار معروف امپراتور عثمانی، در طول زندگی اش ۱۳۱ مسجد را طراحی کرد.ایشان در سال ۱۵۵۰ به دستور سلطان سلیمان مامور شد که مسجد سلیمانیه را بنا کند.

مقبره های مسجد سلیمانیه

 

در قسمت جنوبی مسجد،مقبره سلطان سلیمان و همسرش خرم سلطان(روکسلانا) و دخترشان مهریماه قرار دارد. مقبره های ایشان به وسیله ی باارزش ترین کاشی های ایزنیک به رنگ سبز زمردی و به صورت جداگانه طراحی شده اند.

افراد دیگری از جمله مادر و خواهر سلطان سلیمان بانام های صالحه دل آشوب و آسیه، سلطان سلیمان دوم ، سلطان احمد دوم و سینان(معمارمسجد) در خاک این مسجد آرمیده اند.

خرم سلطان یکی از قدرتمند ترین زنان در تایخ عثمانی است که نام اصلی او آناستازیا یا الکساندرا لیسوفسکا بوده،وی برده ای از امپراطوری لهستان بوده که به ترکیه وارد شده است. زمانی که خرم سلطان مسلمان شد، سلطان سلیمان عاشق او شد و بااو ازدواج کرد. ایشان از سلطان سلیمان صاحب فرزندهایی بانام های مهرماه سلطان، محمد، سلطان سلیم دوم، شاهزاده عبدالله،بایزید و جهانگیر شد.

از میان فرزندان سلطان سلیمان، سلطان سلیم دوم جانشین او شد.

رستوران های اطراف مسجد سلیمانیه

• گرفتار سلیمانیه « Giriftar Suleymaniye»

• ارزینجانلی علی بابا «Erzincali Ali Baba»

• آقا کاپیسی «Aga Kapisi»

• سلیمانیه کوروفاسولیه جی «Suleymaniyeli Kurufasulyeci »

آ• قا کاپیسی  «Aga Kapisi»

مکان های تاریخی در اطراف مسجد سلیمانیه

• قصر توپکایی

• بازار بزرگ استانبول

• بازار ادویه استانبول

• مسجد رستم پاشا

• مسجد جدید استانبول

موارد ذکر شده در محله امینونو واقع شده اند. برای رفتن به این مکان ها می توانید پیاده هم بروید و از جاذبه های تاریخی دیدن کنید.

راه های دسترسی به مسجد سلیمانیه

بهترین راه دسترسی به مسجد سلیمانیه استفاده از مترو و تراموا است.

ایستگاه مترو” Vezneciler” در ضلع جنوبی مسجد سلیمانیه واقع است و نزدیک ترین ایستگاه مترو به مسجد می باشد.

شما با تراموا و وسیله نقلیه نیز می توانید به مسجد بروید.

آدرس مسجد سلیمانیه

استانبول- ناحیه اروپایی فاتح- محله سلیمانیه- خیابان پروفسور سیداک سامی انار

 

جمع بندی و نتیجه گیری 

اگر به تاریخ عثمانی ها و طراحی آن ها علاقه مند هستید، می توانید از مسجد سلیمانیه بازدید کنید.

سریال «حریم سلطان» براساس زندگی سلیمان یکم و اتفاقاتی که در حرمسرای وی می افتد، ساخته شده است.

توجه داشته باشید که اگر خانم هستید برای وارد شدن به مسجد باید حجابتان کامل باشد.