نوشته‌ها

کاخ ساسانی سروستان

کاخ ساسانی سروستان که یکی از قدیمی‌ترین گنبدهای آجری کشور را در خودجای داده‌است نسبت به دیگر بناهای این دوره از معماری و طرح های پیچیده و کامل‌تری برخوردار است.
شهر سروستان نزدیک انتهای جنوب شرقی حوزه ی نواحی مرکزی ومابین دو رشته کوه موازی زاگرس جنوبی واقع شده است.
از نظر تقسیمات کشوری در ۷۵ کیلومتری جنوب شرق شیرازدرمنطقه ای نسبتا کوهستانی در دامنه ی کوهی به نام قلاتقرار دارد.
در تقسیمات اقلیم های ایران سروستان در بین منطقه ی گرم و خشک و گرم ومرطوب ومنطقه ی سرد قرارگرفته است.
این مجموعه با ۲۵ هکتار مساحت نزدیک جاده شیراز فسا ودر ۹ کیلومتری جنوب شهر سروستان نزدیک به لبه ی جنوب شرقی دشت پهناور سروستان ودر مجاورت کوه نظرآباد،کوه میان جنگل،کوه سیاه وچشمه ی آب تزنگ واقع شده است. بر اساس پژوهشهای به عمل آمده توسط پایگاه میراث سروستان بیش از ۵۰ اثر اعم از غار،پناهگاه طبیعی،تپه،محوطه،ابنیه،شهروتاسیسات زیر بنایی در این منطقه بررسی وشناسایی شده است.
از شاخص ترین این آثار میتوان به مجموعه ی کاخ سروستان،قلعی برزو،آرامگاه شیخ یوسف سروستانی،قلعه ی گبری،پیررباط،خرف خانه وشهر تاریخی پیربیابان وشهر براته اشاره کرد.قدمت این مجموعه از آثار از دورانهای میان سنگی ونوسنگی تا دوران اسلامی است.

کاخ ساسانی سروستان

معماری بنا
مجموعه ی کاخ سروستان شکارگاهی بوده که در قرن پنجم میلادی در دوره ساسانی ودر زمانی که آرامشی نسبی بر مملکت حکمفرما بوده است بنا شده است.عناصر متشکله ی این مجموعه مشتمل بر کاخ(کوشک)،باغ،پرستشگاه،اقامتگاه زیستی،کانال آب،آبگیر مصنوعی،حصار مستطیل پیرامون بنا بوده است،که به واسطه ی حضور دیوارها یا پرچین هایی در فضای درون مجموعه از هم متمایز بوده اند. به نظر میرسد این بنا که از باشکوه ترین بناهای ساسانیست جنبه ی تقدس هم داشته است.
نمای اصلی بنا در ضلع جنوبی قرار دارد که شامل یک ایوان مرکزی و دو ایوان کوچکتر در دو طرف است. ایوان مرکزی به تالار اصلی و پس از آن به چهار حیاط متصل می‌شود و دیوار جنوبی تالار مرکزی به یک ایوان جانبی خارجی راه می‌یابد. ایوانی که در سمت شمال کاخ واقع است بوسیله چند پله به محوطه بیرون کاخ مربوط می‌شود اما ایوان بزرگ شرقی به تالار مرکزی و قسمت‌های دیگر بنا ارتباط دارد و در دو طرف این بنا دو اتاق باریک با طاق گهواره‌ای قرار دارد که مقابل هم قرار نگرفته‌اند. استفاده از فیلپوش برای قرار گرفتن گنبدها روی بنا به وضوح دیده می‌شود.
برای تقویت گنبدهای مدور از گوشواره استفاده شده علاوه بر این شیوه، استفاده از ستون‌ها را به عنوان محافظ سقف در اتاق‌ها دیده می‌شود. همچنین تپه‌ها و ناهمواری‌های زمین‌های مجاور نشانگر ابنیه‌ای است که در اطراف کاخ بنیاد بوده‌است. روی هم رفته نقشه کاخ سروستان شیوه بسیار بدیع و جالب معماری عهد ساسانی را به نمایش می‌گذارد. برخی از پژوهشگران معماری ساسانی، با توجه به تکنیک پیشرفته‌تر در طرحی کلی و جزئیات بنا آن را متعلق به اواخر دوران ساسانی می‌دانند و معتقدند که ساخت این بنا یکی از نخستین قدم‌ها در جهت سبک ساختمانی ویژه‌ای بود که معماری گوتیک را می‌توان تحقق نهایی آن دانست.

کاخ ساسانی سروستان
زمان ساخت
برخی از پژوهشگران معماری ساسانی، با توجه به تکنیک پیشرفته‌تر در طرحی کلی و جزئیات بنا آن را متعلق به اواخر دوران ساسانی می‌دانند و معتقدند که ساخت این بنا یکی از نخستین قدم‌ها در جهت سبک ساختمانی ویژه‌ای بود که معماری گوتیک را می‌توان تحقق نهایی آن دانست.
در منابعی تاریخی-جغرافیایی اطلاعاتی در باب کاخ ساسان یافت می‌شود. ابن خردادبه در کتاب المسالک و الممالک پس از توضیحات فراوان در مورد شهر استخر و عنوان اینکه استخر یکی از قدیمی‌ترین شهرهای پارس است، سروستان را یکی از قصبه‌های آن می‌شمارد. او در آن میان از بنایی یاد می‌کند که عظیم بوده و ساختمان آن از سنگ و گچ ساخته شده‌است و مشتمل بر گنبدهای تالار ستون دار، چند ایوان، اتاق‌ها و راهروهای متعددی می‌باشد. او بنای این کاخ را به بهرام پنجم ساسانی نسبت می‌دهند.
دیولافوا با اصراری تمام بنا را متعلق به اواخر امپراتوری هخامنشی یا به گمانی به دوره سلوکی می‌دانست و تنها کسی که تاریخ ساسانی را برای آن حدس زد فلاندن بود. نزدیک به ۱۹۱۰ هرتسفلد تصور کرد که تاریخ بنای سروستان به دوره پادشاهی بهرام پنجم (۴۸۰-۴۲۰) می‌رسد. هرتسفلد برای اثبات مدعای خود از گفته طبری بهره جست و آنکه مهر نرسه صدراعظم بهرام پنجم باغی با دوازده هزار درخت سرو کاشت و این را دلیل بیانات خود ذکر کرد.
در مورد این بنا پژوهشگران و باستان شناسان اظهارات متفاوتی ارائه کرده‌اند اما اکثریت قریب به اتفاق محققین و پژوهشگران داخلی و خارجی این اثر را مربوط به دوره ساسانی و به احتمال بسیار زیاد دوره سلطنت بهرام پنجم (قرن ۵ میلادی) دانسته‌اند.

اين بنا يکي از جذابترين بناهاي تاريخي است که در ايران مانند آن به ندرت ديده مي شود و با توجه به پتانسيلهايي که دارد مي توان در جذب گردشگر از آن استفاده کرد.

مرتبط:

بقعهٔ شیخ یوسف سروستانی

آشنایی با کاخ ساسان

تنگ بله برم _ دره نوردی در فارس

توسعه موزه ها _ماموریتی برای صیانت از میراث کهن فارس

دولت‌های یازدهم و دوازدهم به جهت شناساندن هویت و پاسداشت تاریخ و فرهنگ و تمدن کهن استان فارس و حفاظت از آثار تاریخی و فرهنگی این استان، گام های بلندی در راستای توسعه موزه ها در بخش های مختلف برداشته اند.

موزه تنها یک ساختمان برای نشان دادن اشیای تاریخی نیست بلکه محلی برای بیان و معرفی هویت و فرهنگ و تاریخ یک ملت به جهانیان و نسل های آینده است.
موزه ها دارای ۲ بخش هستند که یک بخش شامل گنیجینه یا مخزن است که اشیاء در آن نگهداری می شوند و بخش دیگر نیز شامل سالن های نمایش است.
موزه ها ۲ کارکرد اصلی دارند، یکی از کارکردهای موزه حفاظت از آثار است، اشیاء موجود در موزه ها، اشیائی هستند که از طریق کاوش های باستان شناسی بدست آمده است، یکسری از اشیاء نیز ممکن است از قاچاقچیان و بقیه موارد بدست آمده باشد.
یکی دیگر از کارکردهای موزه آموزش و فرهنگ سازی است که برای این موضوع سالن های نمایش راه اندازی شده است.
اقدامات صورت گرفته در حوزه ایجاد و توسعه موزه ها در فارس در دولت تدبیر و امید گسترده بوده به گونه ای که در بسیاری از حوزه ها و شاخص ها جایگاه این استان در کشور برجسته شده است.

ایجاد هفت موزه خصوصی در فارس در دولت یازدهم و دوازدهم
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: در دولت یازدهم و دوازدهم هفت موزه خصوصی در فارس ایجاد شده است.
مصیب امیری افزود: این هفت موزه شامل موزه خصوصی آیت اللهی در شهرستان لارستان،موزه خصوصی سیار غفاری در شیراز، موزه خصوصی ایزدخواست، خانه موزه روستایی قلات شیراز، موزه تاریخ تجارت جندی شاپور در شیراز، موزه مردم شناسی اوز و خانه موزه روستایی لپویی است که به ترتیب در سال های ۱۳۹۲، ۱۳۹۳، ۱۳۹۵، ۱۳۹۶، ۱۳۹۷، ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ راه اندازی شده اند.

۱۰ درصد موزه های خصوصی کشور در فارس است
وی ادامه داد: ۱۵۹ موزه خصوصی در کشور داریم که ۱۶ موزه آن در فارس قرار دارد و از این ۱۶ موزه هفت موزه آن در دولت های یازدهم و دوازدهم ایجاد شده است بنابراین حدود ۱۱ درصد موزه های خصوصی کشور در فارس است.

ایجاد چهار موزه دولتی وابسته به وزارت میراث فرهنگی در فارس
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس گفت: تعداد موزه های دولتی وابسته به وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در فارس قبل از دولت تدبیر و امید ۱۵ موزه بود که در توسعه موزه ها دولت یازدهم و دوازدهم چهار موزه به آن اضافه شده است.
امیری افزود: این موزه ها شامل موزه خط و کتابت میرزا احمد نی ریزی، فاز سوم موزه حمام وکیل، فاز جدید موزه کاشی و سنگ های تاریخی هفتنان و موزه نورآباد ممسنی است.
وی ادامه داد: موزه باستان شناسی و مردم شناسی نورآباد در پایان سال ۱۳۹۸ فرآیند ساخت و تجهیز آن به پایان رسیده و هفته دولت امسال به بهره برداری می رسد.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس گفت: ۲۵۴ موزه وابسته به وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در کشور وجود دارد که ۱۰ مورد از این موزه ها در فارس قرار دارد و چهار درصد کل موزه ها را شامل می شود.

موزه منطقه ای فارس ۶۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد
امیری افزود: علاوه بر این بزرگترین پروژه توسعه موزه ها کشور تحت عنوان موزه منطقه ای فارس نیز در دستور کار قرار دارد که در حال حاضر پیشرفت حدود ۶۰ درصدی دارد، این موزه ۳۳ هزار متر مربع وسعت دارد و شاید بتوانیم از آن به عنوان بزرگترین موزه کشور یاد کنیم.

ایجاد پنج موزه دولتی غیر وابسته به وزارت میراث فرهنگی در فارس
وی در ادامه با اشاره به تعداد موزه های دولتی غیروابسته به وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در فارس بیان کرد: از سال ۱۳۹۲ تاکنون پنج موزه دولتی غیروابسته به وزارت میراث فرهنگی در استان فارس ایجاد شده است.
وی ادامه داد: این موزه ها شامل موزه و کتابخانه و مرکز فرهنگی دکتر عبدالوهاب نورانی وصال شیرازی، موزه آتش نشانی، موزه فرهنگ فارس، موزه دفاع مقدس فارس و موزه فرهنگ فسا است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس گفت: تعداد این موزه ها در کشور ۲۶۳ موزه است که هشت موزه آن در استان فارس قرار دارد و پنج موزه آن در دولت تدبیر و امید ایجاد شده است.

راه اندازی۱۰ مجموعه آثار فرهنگی و تاریخی در فارس در دولت تدبیر و امید
امیری در ادامه با اشاره به آمار ثبت و صدور پروانه مجموعه داران آثار فرهنگی، تاریخی و هنری مجاز در دولت یازدهم و دوازدهم بیان کرد: از ابتدای دولت یازدهم تاکنون برای ۱۰ مجموعه دار در استان فارس پروانه فعالیت صادر شده است در حالی که پیش از این تنها برای یک مورد پروانه فعالیت صادر شده بود.
وی ادامه داد: این مجموعه ها شامل مجموعه دوربین عکاسی مهدی شبان در سروستان، مجموعه آثار تاریخی زین العابدین غفاری در شیراز، مجموعه دست بافته های عشایر فارس بهنام کشکولی در شیراز، مجموعه مردم شناسی حسین عطایی در ایزدخواست، مجموعه آثار تاریخی محمدرضا بازرگان زاده در جهرم، مجموعه آثار تاریخی رودانی در شیراز، مجموعه فولاد امید کرباسی در شیراز، مجموعه آثار مردم شناسی اوز، مجموعه قیچی های فولادی حمید رضا جهان بکام در شیراز و مجموعه مدالیون های تاریخی امیر پاکدل در شیراز است.
وی اضافه کرد: در سراسر کشور ۱۴۰ مجموعه دار وجود دارد که ۱۱ مجموعه آن در فارس قرار دارد و ۷.۹ درصد مجموعه داران و مالکان آثار فرهنگی و تاریخی کشور در فارس هستند.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس همچنین به تعداد موزه های مشارکتی در استان فارس اشاره کرد و گفت: ۳۵ موزه مشارکتی در کشور وجود دارد که ۴ موزه آن معادل ۹ درصد در فارس قرار دارد.
امیری همچنین به آمار حفاظت فنی و مرمت آثار منقول فرهنگی و تاریخی در دولت یازدهم و دوازدهم اشاره کرد و افزود: در حال حاظر آمار حفاظت فنی آثار موزه ای شامل پنج هزار و ۶۳۰ قلم در بخش دولتی و ۲ هزار و ۸۰۰ قلم در بخش خصوصی است این درحالی است که قبل از دولت یازدهم و دوازدهم ۹۴۷ قلم بوده است.
وی ادامه داد: همچنین تا کنون ۶۶۰ قلم آثار موزه ای در بخش دولتی و ۶۰۰ قلم در بخش خصوصی مرمت شده است که تنها ۱۸۶ مورد آن مربوط به قبل از دولت یازدهم و دوازدهم است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس گفت: تا کنون ۲۵ هزار و ۷۴۰ قلم آثار موزه ای در بخش دولتی و ۱۳ هزار و ۵۰۰ قلم آثار موزه ای در بخش خصوصی ساماندهی و مستندنگاری شده است که تنها هزار و ۲۵۰ قلم در بخش دولتی و ۴۰۰ قلم در بخش خصوصی مربوط به قبل از سال ۱۳۹۲ است.

مرتبط:

درباره موزه مصر _یادگار عتیقه‌ترین‌های عصر فراعنه

با این دستورالعمل تصویری موزه ها را ببینید

از “مسجد وکیل شیراز” چه میدانید؟