گردشگری معدنی در معدن انگوران به‌عنوان بزرگ‌ترین معدن روباز سرب و روی خاورمیانه و با توجه به بکر بودن منطقه از لحاظ میراث طبیعی و پدیده‌های جذاب طبیعت زنده و غیرزنده، شناسایی و بها دادن به معادن به‌‌واسطه داشتن پیشینه بسیار طولانی و تنوع معدن‌کاری، فرصتی بسیار مناسب برای گردشگری در راستای اشتغال‌زایی و توسعه اقتصادی در کنار بهره‌برداری از معادن است.

استان زنجان از لحاظ شمار معادن در کشور رتبه ششم را دارد و از نظر دارا بودن معادن با عیار بالا به خصوص در سرب و روی بسیار غنی بوده است. معدن سرب و روی انگوران و کارخانه تولید سرب و روی انگوران در انگوران شهرستان ماهنشان و در۱۳۵ کیلومتری غرب شهر زنجان واقع شده‌است. بزرگ‌ترین تولیدکننده سرب و روی ایران و بزرگ‌ترین معدن سرب و روی خاورمیانه است و اولین معدن گردشگری ایران است. معدن انگوران در نوع خود از بزرگ‌ترین معادن خاورمیانه و از پرعیارترین کانسارهای روی و سرب جهان به شمار می‌آید. این معدن از صدها سال پیش مورد استفاده بوده ولی عملیات معدنی به صورت رسمی از سال ۱۳۰۴ به صورت زیر زمینی آغاز گردید. با ادامه عملیات اکتشاف و مشخص شدن ذخیره بالا در این معدن از سال ۱۳۸۵ این معدن به‌صورت روباز تا امروز مشغول به‌کار بوده است. معدن انگوران ازنظر عیار بالای فلز محتوی، از معادن نادر در جهان است.

معدن سرب و روی انگوران جزو معدود معادن فعال کشور است که به منطقه گردشگری معدنی تبدیل شده است و به‌منظور کسب درآمد بیشتر معدن سرب و روی انگوران امکانات بسیار خوبی برای گردشگری و جذب توریست فراهم کرده که هم‌اکنون تبدیل به یکی از مقاصد گردشگری جذاب شده است. در خردادماه سال ۱۳۹۹ این مجتمع که از واحدهای بزرگ و فعال زیرمجموعه شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران است، موفق به اخذ اولین مجوز جذب گردشگری معدنی کشور شد.

این مجتمع بزرگ‌ترین معدن سرب و روی در خاورمیانه و دارای معدن سنگ عظیم تراورتن و معدن زیرزمینی با دو تونل به طول تقریبی هرکدام ۱۲۰۰ متر هم‌جوار است، این موضوع در کنار هم‌جواری با ورودی ییلاق ماه‌نشان که با توجه به وضعیت کوهستانی منطقه تنها راه ورود و خروج عشایر از این مسیر انجام می‌شود، دارای جذابیت گردشگری است. از طرف دیگر این مجتمع در مسیر راه زنجان به تکاب و بنای تاریخی تخت سلیمان قرار دارد، بنابراین با این شرایط مجتمع در اولویت اخذ مجوز جذب گردشگر قرار گرفت. برنامه‌ریزی که در معدن انگوران صورت گرفته بازدید از پیت معدنی انگوران، معدن زیرزمینی سولفوره، معدن تراورتن و ورودی ییلاق از جاذبه‌های گردشگری این معدن محسوب می‌شود.

گردشگری معدن از بهترین فعالیت‌های ژئوتوریسمی به شمار می‌رود. هم‌اکنون تبدیل شدن گردشگری در حوزه معدن به‌عنوان یکی از جذاب‌ترین روش‌های جذب توریست در بسیاری از کشورهای جهان است. یکی از جاذبه‌های زمین‌گردشگری برای گردشگران معادن هستند که باعنوان گردشگری معادن اطلاق می‌شود. از جمله مواردی که جذابیت خاصی برای مردم دارد، مشاهده معادن روباز و زیرزمینی، روش‌های اکتشاف و استخراج آن‌ها، دستگاه‌ها و ماشین‌آلات مورد استفاده برای استخراج معادن، مشاهده انواع کانی‌ها و سنگ‌ها است. قطعا کارکرد اصلی معدن استخراج سنگ و کانی از آن است؛ اما در صورتی که معدنی دیگر چنین قابلیتی نداشته باشد، باز هم با ارزش است؛ چراکه با یک برنامه‌ریزی هدفمند می‌تواند به منبع مهم درآمدزایی و ایجاد اشتغال تبدیل شود. امروزه گردشگران، به دنبال کشف مقاصد جدید و دست‌نخورده هستند.

«گردشگری معدن» نوعی از گردشگری ماجراجویانه است که طرفداران زیادی در سرتاسر جهان را مجذوب خود کرده است. به دلیل علاقه‌مندی گردشگران به این مقوله، مدتی است که گردشگری معدن به یکی از اشکال جالب گردشگری در دنیا تبدیل و در سال‌های اخیر به عنوان فرصتی برای پیشرفت مناطق صنعتی قدیمی مطرح شده است. آشنایی با ناشناخته‌هایی از دل زمین، کانی‌ها و سنگ‌های گران‌بها و نحوه فعالیت معدن‌کاران، فرصت بی‌نظیری است و کمتر کسی پیدا می‌شود که دوست نداشته باشد از آن استفاده کند. معادن علاوه بر تاثیر مثبت اقتصادی و ایجاد اشتغال، به‌عنوان میراث تاریخی و فرهنگی سرزمین‌ها نیز شناخته می‌شوند. وجود معادنی با هزاران سال قدمت که گشت‌وگذار در آن‌ها مسائل جالبی از تاریخچه گرفته تا روش‌ها و ابزارهای حفاری آن‌ها را در اختیار گردشگران و علاقه‌مندان می‌گذارد، صحتی بر این ادعاست.

معدن توانایی این را دارد که بخشی از یک بسته گردشگری در منطقه باشد که ورود گردشگر به آن منطقه می‌تواند به اقتصاد محلی آن منطقه تاثیر مثبت بگذارد. از این رو، با توجه به این پتانسیل‌ها و در صورت بهره‌برداری اصولی از آن‌ها می‌توان به ایجاد توسعه پایدار، اشتغال‌زایی و کاهش فقر در مناطق دور افتاده‌تر کشور کمک کند و از بروز آسیب‌های محیط‌زیستی، اجتماعی و اقتصادی در مناطق محلی نیز جلوگیری می‌شود. قطعا گردشگری معدن به ایده‌ای جدید برای توسعه گردشگری زنجان مبدل خواهد شد. چراکه تعداد معادن فعال در این استان بالاست و یقینا دیدن مراحل استخراج از یک معدن درحال فعالیت با رعایت تمام مسائل ایمنی برای گردشگران نیز پدیده‌ای جذاب و دیدنی خواهد بود. بهره‌مندی از دانش و تجربه معدن‌کاران بازنشسته، کارشناسان معادن و کارشناسان سنگ‌ها و کانی‌ها، نه تنها برای گردشگران لذت‌بخش خواهد بود بلکه، فراهم کردن یک بازدید هدفمند راهی است که بسیاری از کشورها آن را دنبال کرده و به نتایج خوبی هم رسیده‌اند.

منبع: میراث آریا

مرتبط:

گردشگری معدنی _سفر به جهان ناشناخته معادن متروکه