وحید قبادیان ـ معمار ـ که اخیرا از پاویون ایران در اکسپو ۲۰۲۰ بازدید کرده است، می‌گوید: در بازدید از پاویون ایران حدود ۵۰ معمار بودیم که به اتفاق نظرمان این بود که پاویون ایران حق مطلب را درباره کشور ما ادا نمی‌کند و خیلی تأثیر مثبتی ندارد؛ البته می‌دانم انتخاب طرح و معمار پروژه از طریق یک مسابقه صورت گرفته و زحمات زیادی برای ایده پردازی آن کشیده شده است ولی گویا برخی از ایده‌های طراح اجرا نشده و مقصر مشکلات پروژه را تا حدی مدیریت آن می‌توان دانست.

او ادامه می‌دهد: آنچه در پاویون ایران در اکسپو دیدیم، هشت اتاق بود که در یکی از آنها از بدو ورود با چند تا مجسمه‌ هخامنشی برخورد کردیم که بدل این مجسمه‌ها را همه جا می‌توان پیدا کرد. همچنین در دیگر بخش‌های پاویون ایران، کاوش معدن، یک تلویزیون با پخش آگهی، فروش پسته و تخمه و یک رستوران شبیه به رستوران‌های ضعیف سر راهی وجود داشت. راهرویی هم وسط پاویون بود که در آن یک آب‌نما ساخته بودند که هیچ حُسنی به پاویون اضافه نکرده بود و پاویون ایران بدون آن خیلی بهتر بود.

مدیریتی که هدف کسب درآمد بود

او همچنین درباره مدیریت پاویون ایران می‌گوید: به نظر می‌رسد که هدف مدیریت این پاویون بیشتر جنبه کسب درآمد از ارگان‌ها و سازمان‌های شرکت‌کننده بود. درواقع به جای اینکه پاویون ایران نمایانگر فرهنگ و دستاوردهای کشورمان باشد، نمایانگر این بود که بخواهد با دریافت پول کاسبی کرده باشد.

این معمار درباره پاویون دیگر کشورها توضیح می‌دهد: محتوایی که پاویون دیگر کشورها ارائه داده بودند، شامل تاریخی از گذشته آنها، دستاوردهای کنونی و دیدگاه‌شان نسبت به آینده و روابط بین الملل بود. ولی در پاویون ایران حتی یک راهنما نبود که به بازدیدکنندگان بگوید چه خبر است و یا دانه‌های تسبیحی که روی پاویون نصب شده، ماجرایش چیست؟

او ادامه می‌دهد: پاویون ایران در مقایسه با پاویون عربستان، امارات، پاکستان و مراکش که هم‌رده ما هستند، بسیار ضعیف بود. پاویون آنها از نظر سازه‌ای، معماری، فناوری‌های نوین چون نورپردازی، صوت و مانیتور بسیار قوی‌تر بود. در این دوره مانیتور حرف اول را می‌زد و دور تا دور برخی غرفه‌ها در پاویون‌ها انواع مانیتورها با اشکال و ویژگی های مختلف نصب شده بود. در پاویون ایران تنها یک تلویزیون معمولی بزرگ وجود داشت که گاهی آگهی‌هایی ضعیف و تصاویری از شهرهای ایران را پخش می‌کرد.

قبادیان خاطرنشان می‌کند: با وجود ضعفی که پاویون ایران در ارائه داشت، براساس آنچه که شنیده‌ام برای این دوره وقت و هزینه زیادی صرف شده است؛ یعنی تلاش شده ولی این تلاش‌ها به ثمر نرسیده و نتیجه کار اصلا رضایت بخش نیست.

از طرح پاویون ایران چیزی دستگیرمان نشد

از او همچنین درباره معماری پاویون ایران سوال می‌کنیم. می‌گوید: طراحی پاویون ایران در جریان یک مسابقه داوری شد و طراح و داور افرادی فرهیخته و صاحب نام هستند. ولی اگر طراح نکاتی را هم مد نظر داشته، ما از این طرح چیزی دستگیرمان نشد.

این پرسش را با او مطرح می‌کنیم که به نظر او چرا پاویون ایران تصویر درستی از کشور ارائه نداده است؟ پاسخ می‌دهد: پاویون‌های اکسپو باید نمایانگر تمدن، فرهنگ، گذشته، وضعیت کنونی، دیدگاه کشور شرکت کننده نسبت به آینده یا مسائلی که در آن کشور اکنون واجد اهمیت است باشد.

او در ادامه توضیحات خود، پاویون کشور آلمان را مثال زده و می‌گوید: در بازدید از پاویون آلمان از همان ابتدا که در صف ایستاده‌ای، یک سری عکس و تصویر از مناظر این کشور به نمایش گذاشته شده است. سپس با مسائلی چون حفاظت از کره زمین مواجه می شوید که به خوبی توانسته بیننده را درگیر کند. درواقع در پاویون آلمان، شما تنها یک ناظر صرف نیستید و در بخش‌های مختلف از نظر ذهنی و فیزیکی شما را درگیر مباحث مختلف پایداری و زیست محیطی می کند.

این معمار اضافه می‌کند: همچنین پاویون امارات با مانیتور و نورپردازی از گذشته، وضعیت کنونی و چشم انداز آینده خود گفته است و افرادی را برای راهنمایی و پاسخ به سوال بازدیدکنندگان در آنجا مستقر کرده‌ است.

او تصریح می‌کند: در اکسپو ۲۰۲۰ در مساحتی بسیار وسیع، ۱۹۲ کشور ایده‌های خود را به نمایش گذاشته‌اند ولی زمانی که وارد پاویون ایران می‌شوید، تنها چند اتاق می‌بینید که صحبت‌هایی از تاریخ ایران دارد و باقی آن مغازه است که آن هم در سطح خیلی ضعیف ارائه شده است. به طور کلی با شرایط موجود بهتر بود که اصلا شرکت نمی‌کردیم؛ چون ایران یک کشور ثروتمند، وسیع و باتمدن است ولی هیچ کدام از این موارد را در پاویون آن نمی‌بینید.

«بهتر نیست که مدیریت این رویداد توسط یک کیوریتور یا یک گروه کیوریتوری انجام شود یا صرفا به تیم معماری سپرده شود؟»

پاسخ می‌دهد: یکی از اشکالات همین است؛ یعنی طراح پروژه باید جهت پیاده شدن عینی ایده هایش، از ابتدا تا انتها ناظر بر اجرا باشد؛ وگرنه خیلی از نکاتی که در ذهن دارد، در اجرای فردی که مسئولیت اجرا را بر عهده دارد به علت آگاه نبودن پیاده نمی‌شود. البته طراحی داخلی هم مهم است و باید برای پاویون طراحی داخلی انجام شود. اینکه یک پاویون با چند تا اتاق ساخته شود تنها مسئله مهم نیست، پر کردن این فضاها با یک ایده مناسب نیز به همان اندازه حائز اهمیت است و نباید برای پر کردن پاویون به چند تا فرش و مبلمان بسنده کرد.

پاویون ایران نسبت به سال‌های دیگر چگونه بود؟

قبادیان در پاسخ به این پرسش می‌گوید: ایران از زمان ناصرالدین شاه تا کنون در این رویداد شرکت کرده است. براساس مطالعات من آن زمان پسته و تخمه برده بودند و ما هم اکنون پسته و تخمه می‌بریم. به نظرم، موفق‌ترین پاویونی که ایران در اکسپو داشته است، به اکسپو سال ۱۹۶۷ در مونتریال کانادا برمی‌گردد که طراحی آن را آقای عبدالعزیز فرمانفرمائیان برعهده داشت. طراحی ایشان طرح خیلی خوبی به شکل یکی از کاروانسراهای قدیمی ایران بود.

او ادامه می‌دهد: ولی در دوره گذشته که در میلان برگزار شد، بر اساس تصاویری که دیده‌ام و نظر همکارانم، به لحاظ طراحی و اجرا پروژه موفقی نبود. اکسپو باید در سطح کشور تبلیغ شود؛ چون رویدادی است مانند مسابقات ورزشی المپیک. در اکسپو باید برای مملکت خود کسب افتخار کرد. پس یا نباید شرکت کرد و اگر شرکت می‌کنیم باید مراقب ذهنیتی که با پاویون خود به بازدیدکنندگان می‌دهیم، باشیم.

این معمار درباره حضور ایران در دوره بعدی بیان می‌کند: اکسپو در دوره بعدی در شهر اوساکا در ژاپن برگزار می‌شود و اگر قرار بر شرکت کردنمان است، باید از اکنون برای آن برنامه ریزی کرد، مسابقات طراحی را برگزار و بودجه‌اش را کنار گذاشت. حضور در اکسپو یک مدیریت قوی و دلسوز می‌خواهد. معماری که مسئولیت پروژه را برعهده دارد از همه دلسوزتر است و باید تا آخر، ناظر پروژه باشد.

تأثیر اکسپو در معماری؟

قبادیان درباره این نکته می‌گوید: اکسپو تأثیر بالایی در معماری دارد و خود من از زمانی که از بازدید این اکسپو در دبی به ایران بازگشته‌ام، به معمارانی که می‌شناسم پیشنهاد کرده ام که از این رویداد بازدید کنند. اکسپوی این دوره میزبان حضور ۱۹۲ کشور با ۱۹۲ محتوا و ایده مختلف است. هر کشور با ایده، دیدی متفاوت و فناوری‌های نوین در این رویداد حضور پیدا کرده‌ است.

او ادامه می‌دهد: به عنوان مثال برج ایفل که یکی از دستاوردهای اکسپو است، سازه‌ای است که در زمان خود از فناوری روز بسیار جلوتر بوده است و یا قصر بلورین انگلستان در زمان خود یک شاهکار بوده است. تمام معماران ما، مهندسین سازه، مکانیک و کلیه کسانی که به نوعی در صنعت ساختمان دخیل هستد باید از اکسپو بازدید کنند تا بدانند حرف روز دنیا به چه نحو در این رویداد پیاده شده است. در این صورت متوجه خواهیم شد که برای دوره بعدی به چه صورت آماده شویم.

منبع: ایسنا

مرتبط:

فرصت‌ها و چالش‌های ایران در اکسپو دبی