نوشته‌ها

مجسمه‌های ایرانشهر سرقت نشده‌اند

معاون فرهنگی و هنرهای شهری سازمان زیباسازی شهر تهران سرقت مجسمه‌های پارک خانه هنرمندان ایرانشهر را رد کرد و گفت: طبق اطلاع رسانی ماه گذشته، ۲۷ مجسمه موجود در این فضا، به دلیل برخی آسیب‌ها که نتیجه گذر زمان و نصب غیر اصولی است، مرمت و بهسازی می‌شوند.

 شاپور دیوسالار از مرمت، بهسازی و جانمایی برخی آثار در محوطه مجموعه پارک هنرمندان خبر داد و در این باره گفت: در این مجموعه ۲۷ مجسمه وجود دارد که هر کدام در دوره‌های مختلف و بر اساس سفارشات متعددی که به هنرمندان داده شده، اجرا و نصب شده‌اند؛ به همین خاطر آثار از نظر متریال نصب و حتی نحوه جانمایی بسیار متفاوت هستند تا جایی که برخی از آثار دارای پایه‌های سنگی و برخی بتنی هستند.

وی با اشاره به خبر منتشر شده در یکی از رسانه‌ها، مبنی بر سرقت آثار پارک هنرمندان، بیان کرد: متاسفانه برخی از اطلاع رسانی‌ها، صرفا در راستای جذب مخاطب و جو سازی است. بدیهی است که یک رسانه پیش از انتشار اخبار نیاز به بررسی درست در مورد موضوع مورد نظر دارد اما به نظر می‌رسد که این رسانه، حتی درباره این رویداد از مسئولان پارک و خانه هنرمندان نیز، چیزی جویا نشده است.

معاون فرهنگی و هنرهای شهری سازمان زیباسازی شهر تهران ادامه داد: با یک جستجوی ساده در سایت سازمان زیباسازی، به راحتی می‌توانستند خبری را که مبنی بر آغاز مرمت این مجموعه است مشاهده کنند یا حداقل با مسئولان خانه هنرمندان، پیش از انتشار این خبر صحبت کنند اما متاسفانه به نظر می‌رسد که بازار شایعه سازی بسیار پر رونق تر از اطلاع رسانی درست است.

دیوسالار درباره دلایل مرمت آثار این مجموعه، بیان کرد: یکی از عمده مشکلات مجسمه‌های این مجموعه، آثاری است که به شکل غیر اصولی در داخل چمن و فضای باغچه نصب شده‌اند. این نوع آثار به دلیل قرار گرفتن در معرض، آبیاری باغچه اغلب دچار زنگ زدگی و پوسیدگی شده‌، به همین خاطر علاوه بر مرمت نیازمند جا به جایی و جانمایی مجدد نیز هستند. به عنوان مثال مجسمه «نی‌لبک زن» کار استاد ایرج محمدی از داخل باغچه که به دلیل وجود درختان بلند در دیده‌شوندگی مطلوب هم برخوردار نبوده به روبه‌روی خانه تئاتر ایرانشهر منتقل شده است و همچنین مجسمه «تندیس عشق» کار شیخ‌الحکما هم به همین منوال در دستور جابه‌جایی قرار دارد و هیچ مجسمه‌ای به سرقت نرفته است.

معاون فرهنگی و هنری سازمان زیباسازی شهر تهران تصریح کرد: یکی دیگر از مسائلی که در این پروژه به آن توجه شده، یک دست سازی پایه‌های مجسمه‌های موجود در این مجموعه است به همین خاطر تصمیم گرفته شده که کلیه پایه‌ها از جنس بتن اکسپوز اجرا شوند.

دیوسالار درباره نحوه حمایت از آثار برنزی در این مجموعه، گفت: همانطور که می‌دانید، برخی از آثار ایرانشهر، برنزی هستند به همین خاطر کلیه آثار این مجموعه، به شاسی آهنی در داخل پایه متصل خواهند شد و در نهایت کار با بتن درجه یک اکسپوز، حمایت خواهد شد تا از اتفاقات ناگواری مانند دزدی‌پیشگیری شود.

وی ادامه داد: برخی از آثار نظیر کار استاد مددی که در سال‌های گذشته دزدیده شدند، در دوره‌ای با فایبرگلاس جایگزین شده که در شان و شخصیت این هنرمند و اثرش نیست به همین خاطر کار مجددا ریخته گری و با جنس برنز مرمت خواهد شد تا شکل گذشته خود را به دست آورد. کار خانم فاطمه امدادیان هم به چنین سرنوشتی دچار شد که مجدداً و با متریال برنز ساخته خواهد شد و در جای مناسب در پارک جانمایی می‌گردد. قابل ذکر است مجسمه‌های فایبرگلاس برداشته شده هم اکنون طی صورتجلسه‌ای به دفتر خانه هنرمندان تحویل شده است.

معاون فرهنگی و هنری سازمان زیباسازی شهر تهران، از عدم جابجایی برخی آثار این مجموعه خبر داد وگفت: آثاری که دچار زنگ زدگی و مشکلاتی نظیر پوسیدگی هستند، قطعا در این مجموعه مرمت، جابه جا و جانمایی خواهند شد اما اثر تنی چند از هنرمندان مانند استاد حکیمی که یک کار سنگی است یا دو اثر چوبی برادران شریف که احتمال شکستن دارند، جابه‌جا نخواهند شد. تنها اثری که از مجموعه حذف شده مربوط می‌شود به فرم هندسی آقای شجاع‌الدین شهابی بوده که به دلیل عدم رعایت شئونات اسلامی، که این اقدام بیش از ده سال پیش صورت گرفته و هیچ ارتباطی به موضوع مرمت آثار در حال حاضر ندارد.

بر اساس گزارش روابط عمومی و امور بین الملل سازمان زیباسازی شهر تهران، دیوسالار تاکید کرد: تلاش ما این است که با یکسان سازی جنس پایه‌ها و مرمت مواردی که دچار آسیب شده، شکل زیباتری به فضای هنری ایرانشهر که یک مجموعه فرهنگی و تفریحی بسیار مهم در سطح شهر است، ببخشیم تا شهروندان از فضای موجود بیشتر از پیش لذت ببرند.

منبع: ایسنا

قلعه ناصری ایرانشهر

قلعه ناصری به عنوان یکی از قلعه های مهم جنوب سیستان و بلوچستان همواره شمار زیادی از مسافران و گردشگران را در مناسبت های مختلف و تعطیلات بویژه ایام نوروز به خود جذب می کند. این قلعه ازبزرگترین و مهمترین قلعه های خشت و گلی در استان سیستان و بلوچستان محسوب می شود.

با توجه به اسناد به جای مانده ناصر الدوله فرمانفرما که در سال ۱۲۵۸ هـ .ق حـاکم کـرمان و بلوچستان بود، پیشنهـاد ساخت این دژ نظامی بزرگ را در فهرج یا پهره (نام قدیم ایرانشهر) به ناصر الدین شاه قاجار داد که در سال ‎ ۱۲۶۴هجری شمسی به دستور ناصرالدین شاه قاجار توسط استاد «حسین معمارباشی کرمانی» ساخته شد.
کار ساخت این قلعه هفت سال به طول انجامید و از آن پس بنام قلعه ناصری یا ناصریه مشهور شد و مقّر حکمرانی بلوچستان که تا آن سال قلعه کهن و عظیم بمپور بود، به این قلعه انتقال یافت.
این بنای تاریخی با مساحت هفت هزار و ۵۰۰ متر مربع شامل بخش های مختلف از جمله چهار حیاط مجزا و بیش از ۱۵۰ اتاق، هال بند، حوض خانه، انبار، اصطبل، حمام، سربازخانه و منطقه حاکم نشین بود.
قلعه ناصری در سال ۱۳۷۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

تاريخچه قلعه ناصرى:

شاهزاده فيروز ميرزا فرمانفرما در زمان حكومتش در كرمان سفرى به بلوچستان و بازديدى از قلعه بمپور داشته است (۱۲۶۴ه.ق). چون قلعه بمپور مركز قشون دولت بود رو به ويرانى نهاده بود و تعمير آن نياز به هزينه زيادى داشت، به پيشنهاد وى و موافقت ناصرالدين شاه قاجار قلعه ‏اى در پَهره (ايرانشهر فعلى) ساخته شد كار ساختمانى آن در سال ۱۲۶۴ ه.ق توسط معماراستاد حسين معمارباشى شروع و در سال ۱۲۷۱ ه.ق به اتمام رسيده است. هدف از ساخت اين قلعه انتقال مركز حكومت بلوچستان از بمپور به ايرانشهر بوده است. تا سال ۱۲۸۶ ه.ق قلعه تحت تسلط قواى قاجار بوده، اما به علت ضعف حكومت مركزى قلعه به دست قواى بلوچ و حكام محلى مى‏افتد. سربازان قاجاريه پس از شكست به طرف كرمان حركت مى‏كنند و خبر اشغال قلعه را به والى كرمان مى‏رسانند. از طرف والى عده ‏اى فرستاده مى‏شوند كه قلعه را از دست بلوچها خارج نمايند اما موفق نشده و مجبور به بازگشت مى‏شوند. در اين زمان بهرام‏ خان حاكم سرباز خود را به ايرانشهر مى‏رساند و قلعه را در دست مى‏گيرد. تا سال ۱۲۹۴ ه.ق بهرام خان حاكم بلوچستان بوده و پس از وى برادر زاده ‏اش به نام دوست محمدخان به حكمرانى بلوچستان مى‏رسد و تا سال ۱۳۰۷ ه.ش دولت مركزى هيچگونه تسلطى بر بلوچستان نداشته است. قواى دولتى در سال ۱۳۰۷ ه.ش به دستور رضاخان عازم فتح قلعه مى‏شوند و قلعه به تصرف آنها در مى‏آيد و دوست محمدخان به اسارت قواى دولتى در مى‏آيد و لازم به ذكر است اين قلعه به نام دوست محمد خان نيز معروف است. قواى دولتى در قلعه مستقر مى‏شوند و كم ‏كم كل بلوچستان به تصرف قواى دولتى در مى‏آيد. در عصر پهلوی دوم (محمدرضا پهلوی) از این قلعه بنام پادگان ژاندارمری وقت و زمانی به عنوان مدرسه استفاده می شده است. بعد از پيروزى انقلاب اسلامى شهردارى ايرانشهر نسبت به تخريب ابنيه داخلى اقدام و آثارى از گذشته در آن باقى نمى‏گذارد. بلايى بر سر قلعه وارد مى‏آورد كه تاكنون هيچ دشمنى بر آن وارد نكرده است. در سال ۱۳۶۱ هجری شمسی حدود ۹۸ درصد معماری های فضای داخل با بولدوزر مورد تخریب و تسطیح قرار می گیرد و تنها سردر و حصار آن باقی می ماند. این قلعه در زمان ساخت، حداقل دارای هفت حیاط بزرگ و شامل مجموعه های اصطبل، شاه نشین، سرباز خانه، اسلحه خانه، حمام و غیره بوده است. درسالهای اخیرمیراث فرهنگی حصاراین قلعه رابازسازی نموده است.

مشخصات معمارى:
قلعه فوق در ابعاد ۱۹۴×۱۹۴ متر يعنى در زمينى به مساحت ۳۷۶۳۶ مترمربع ساخته شده است. حصار اطراف آن به ارتفاع ۶/۷ متر و ضخامت ۴/۵ متر بصورت توپُر است. مجهز به دو نوع تيركش دورزن و نزديك زن مى‏باشد و تيركش‏هاى آن حالت اریب دارند. قلعه داراى ۷ برجك و ۲ برج در جلو مى‏باشد و شامل سرباز خانه، قورخانه، مسجد، حمام، اصطبل، حوضخانه، شاه نشين، عام نشين، باغ و … بوده است. در سال ۱۳۵۹ ه.ش توسط عده ‏اى ناآگاه به ارزش ميراث فرهنگى كليه ابنيه داخل قلعه تخريب و همسطح شده است تنها حمام قلعه در پايين‏تر از سطح زمين بصورت ويرانه‏اى باقى مانده است. حمام داراى تون، حوض خانه و چاه فاضلاب است از هنرهاى جالب معمارى حمام كاربرد لوله ‏هاى سفالى به اندازه ۶ اينچ مى‏باشد كه به منظور تهويه هواى حمام و تخليه فاضلاب كار گذاشته شده ‏اند. مصالح بكار رفته در حصار ها و برجهاى باقى مانده، خشت خام و آجر ۲۰×۳۰ سانتى‏مترى و ساروج بوده است طاق‏هاى آن به صورت ۲۰ سانتى ‏مترى و جناغى بوده‏اند كه بى‏نظير هستند. آب موردنياز بوسيله يك رشته قنات وارد قلعه مى‏شده و پس از ذخيره در حوضخانه ‏ها به منظور زراعت و استفاده در آبيارى باغات كه در شمال قرار داشته‏ اند از آن استفاده مى‏شده است. در بالاى ديوار از داخل قلعه معبرى به عرض بيش از يك متر در ارتفاع ۵ مترى از زمين براى گرد نگهبانان و جان‏ پناهى براى جلوگيرى از ديد خارج تعبيه شده است. در روى جان‏ پناه سوراخهايى (مزقل‏ها) با شيب‏هاى متفاوت تعبيه شده كه مدافعان از آن محل‏ها بصورت نشسته و يا ايستاده لوله تفنگ را جهت مقابله با دشمن از آنها خارج مى ‏نمودند. به جز برجهاى دروازه در زير سايه برجها، آسايشگاه سربازان قرار داشته كه برجهاى مذكور نيز مشابه ديوار داراى جان‏ پناه يا مزقل‏ هاى دفاعى با شيب‏هاى متفاوت بوده ‏اند. قلعه در گذشته داراى ۱۵۰ اطاق در اندازه‏ هاى مختلف با چهارحياط مجزا بوده است.

موقعیت مکانی قلعه
قلعه دوست محمدخان (ناصريه) در مرکز شهر ایرانشهر در خيابان امام خميني واقع شده است. ایرانشهر در ۳۴۰ کیلومتری جنوب زاهدان مرکز استان سیستان و بلوچستان و در مسیر راه زاهدان- چابهار و کرمان- بم – چابهار قرار دارد.

مرتبط:

جاذبه‌های گردشگری ایرانشهر

بازسازی قلعه ناصری به صورت جدی پیگیری می‌شود

سیستان و بلوچستان

سیستان و بلوچستان ، پهناورترین استان ایران، رکورددار جاذبه‌های طبیعی و گردشگری است. برای سفر به این استان می‌توانید مستقیم از مبدا خود به سمت زاهدان حرکت کنید یا از کرمان وارد این استان شوید.

نقشه سیستان
  • همشهری آنلاین: بعد از گشت‌وگذار در استان کرمان از بم و ریگان عبور کنید و وارد سیستان و بلوچستان شوید. در ۲۶۰ کیلومتری بم، اولین نقطه سیستان و بلوچستان، یعنی بزمان قرار دارد. بمپور، ایرانشهر و نیکشهر در ادامه مسیر قرار دارند. سپس به دوراهی کنارک و چابهار می‌رسید، درابتدا می‌توانید به شهرستان کنارک بروید و از جاذبه‌های منحصر به فرد آن دیدن کنید. از دوراهی تا کنارک حدود ۱۰ کیلومتر راه است. از کنارک هم می‌توانید به دیدن اسکله بندر پزم، باغ‌های میوه‌های گرمسری کهیر، گل‌فشان تنگ، زرآباد و درک  بروید.سیستان و بلوچستان؛ سرزمین اسطوره‌ها/ سفر به بزمان/ سفر به بمپور/ سفر به ایرانشهر /
    جاذبه‌های گردشگری سیستان و بلوچستان / جاذبه‌های گردشگری مَکُّران / دریاچه جازموریان / دریاچه هامون / شهر سوخته / روستای تمندان / کوه خواجه / قلعه سب / آتشکده کرکویه / روستای قلعه‌نو / دره نگاران
    دوغ پای – غذای محلی زاهدان /
    موسیقی نواحی سیستان و بلوچستان / دین‌محمد زنگشاهی / شیرمحمد اسپندار /
    فرودگاه بین‌المللی زاهدان /

سپس به دوراهی کنارک-چابهار برگردید و به سمت چابهار، تنها بندر اقیانوسی ایران بروید. در مسیر بازگشت از درک به چابهار ۲۰۰ کیلومتر راه پیش رو دارید. نرسیده به چابهار در ۵ کیلومتری آن به تیس بروید و از قلعه پرتغالی‌ها، غارهای سه‌گانه بان میسیتی، قبرستان رمزآلود جن‌ها و مسجد تاریخی جامع آن دیدن کنید. بعد ازآن به چابهار می‌رسید.

پارک ساحلی لپبار، مقبره سید غلام رسول، موزه تاریخی، ساختمان قدیمی پست و گمرک، دریا کوچک و دریا بزرگ جاذبه‌های شهر چابهار هستند که مهم‌ترین آنها دریا بزرگ است؛ جایی که آبفشان‌ها و موج‌فشان‌ها با ارتفاع گاهی ۳ متر شما را میخکوب می‌کند.

در شرق چابهار هم جاده ساحلی چابهار – گواتر قرار دارد؛ در این مسیر می‌توانید تالاب صورتی لیپار، درخت انجیر معابد، سواحل ماسه‌ای رمین، سواحل صخره‌ای و چشم‌انداز بریس، کوه‌های مریخی، جنگل‌های حرا، خلیج زیبای گواتر و دلفین‌های دیدنی آن را ببینید.

می‌توانید از مرز گواتر ۷۰ کیلومتر برگردید به سمت شهرستان سرباز. سپس به سمت باهوکلات بروید و  از برکه تمساح‌ها و گاندوهای آن دیدن کنید.

بعد از شهرستان سرباز به شهرستان مهرستان یا زابلی می‌رسید. از مهرستان به سمت شهرستان سیب(سب) و سوران بروید و از قلعه آن بازدید کنید.

در چند کیلومتری سیب و سوران نیز دیگر شهرستان مرزی سیستان و بلوچستان، سراوان قرار دارد. در این شهر موزه مردم‌شناسی جاذبه‌ای عمده برای بازدید است. از سراوان به سمت روستای تاریخی دزک حرکت کنید تا مسجد دزک، قلعه بلقیس و موزه تاس کپل را ببینید. روستای بعدی پرکنت است که نباید بازدید از گمرگ آن را از دست بدهید.

سپس به سمت مقبره سلطان‌بابا حرکت کنید تا به کلپورگان برسید. موزه زنده سفال کلپورگان تنها موزه زنده سفال در جهان است که قدمت آن ۷ هزار سال تخمین زده می‌شود و سفال کلپورگان ثبت جهانی نیز شده‌است.

بعد از کلپورگان روستای دهک قرار دارد. سپس به روستای کوهک می‌رسید؛ کوهک در شرقی‌ترین نقطه ایران است.  بعد از آن ناهوک با نخلستان‌ها، قنات‌های پرآب، سنگ‌نگاره‌های دره‌نگاران خودنمایی می‌کند که زندگی چندین هزار ساله پیش از اختراع خط را نشان می‌دهد.

در ادامه مسیر به جالق، یکی ‌از شهرهای سراوان می‌رسید. بعد از آن به سمت خاش، سنگان، شمال تفتان (آتشفشان معروف) و روستای تمین، قبرستان هفتاد ملا، آبشار لادیز، شهر میرجاوه حرکت کنید و در آخر به سمت زاهدان بروید.

از زاهدان تا شمال سیستان و بلوچستان منطقه سیستان است که شامل ۵ شهر زابل، زهک، هیرمند، هامون و نیمروز می‌شود. شهرسوخته در زابل یکی از دیدنی‌های معروف این استان است که در هیمن مسیر قرار دارد.

چنانچه از کرمان وارد استان نشدید و زاهدان اولین نقطه شروع سفرتان در استان است می‌توانید همین مسیر را از زاهدان تا هرکجا که دلتان خواست برگردید.