نوشته‌ها

ایکوم ایران هم برای نجاتِ دانش سنتی لنج‌سازی دست به کار شد

«دانش سنتی لنج‌سازی مانند هر پدیده فرهنگی دیگری نیازمند حفاظت، ترویج و پشتیبانی است تا نه تنها ارزش‌ِ اقتصادی خود را نشان دهد و حق حیات خود را همچنان داشته باشد، بلکه به عنوان یک دانش سنتی که فرهنگ مردم ساحل‌نشین ایران در خلیج فارس را نشان می‌دهد، زنده بماند.»

سوم آذر ۱۳۹۰ ششمین دوره اجلاس کمیته میراث ناملموس جهانی در شهر بالی اندونزی، «دانش سنتی لنج‌سازی و دریانوردی ایرانیان در خلیج فارس» را در فهرست میراث معنوی در خطر یونسکو و البته به عنوان اثری نیازمند پاسدارانه فوری ثبت کرد و بعد از آن قول و قرارهای زیادی برای همان اقدامات پاسدارانه در طول چند سال مطرح شدند و چهار سال یک بار نیز متولیان میراث فرهنگی اقدامات مربوط به این پاسداشت را برای ادامه‌ حیات و ترویجش در کشور به یونسکو ارسال می‌کردند، اما بعد از گذشت ۹ سال از شروع ماجرا، ناگهان ورق برگشت. بیش از یک ماه قبل در ۲۳ آذر هیات وزیران «برنامه جایگزینی شناورهای سنتی تجاری با ظرفیت کمتر از ۵۰ تن (لنج تجاری) را با هدف حذف ابزار قاچاق کالا از دریا، انتقال فعالیت‌های غیررسمی به رسمی و تجاری، رونق فعالیت‌های کشتی‌سازی داخلی و خدمات تعمیر و نگهداری آن‌ها و نیز افزایش ایمنی دریایی» به تصویب رساند.

نکته جالب توجه‌تر از هر کدام از این اتفاقات، آن‌جاست که نخست دستور امحا را دادند و دو روز بعد میراث فرهنگیِ بی‌خبر از همه جا، از اقدامات پاسدارانه‌اش در یونسکو دفاع کرد!

دانش سنتی لنج‌سازی نیز مانند دیگر آیین‌ها حق حیات دارد

حالا سید احمد محیط طباطبایی – پژوهشگر و رییس کمیته ملی موزه‌های ایران – نیز مانند چند پژوهشگر و متولی میراث فرهنگی دیگر نسبت به این مصوبه اعلام نارضایتی کرده و بر لزوم استفاده از این لنج‌ها تاکید دارد.

او می‌گوید: حدود یک ماه قبل دستورالعملی صادر شده که جلوی فعالیتِ لنج‌های سنتی را گرفته  و حتی سیستم این لنج‌ها را مناسب برای خدماتی که برای امور دریا مانند مسافرت و ماهیگیری (اقداماتی که همیشه با این لنج‌های سنتی انجام می‌شدند) ندانسته است، هر چند این موضوع در ظاهر یک نوع ارتقای کیفی و کمی سیستم قایقرانی یا کشتی‌رانی جنوب ایران می‌تواند محسوب شود، اما باید به یاد بیاوریم که چند سال قبل لنج‌سازی ایران یکی از مواردی بوده که در مسکو جهانی شده و این لنج‌های قدیمی که مهم‌ترین حاملان مختلف مسایل کالاهای تجاری و فرهنگی در خلیج‌فارس بوده‌اند را زیر مجموعه میراث فرهنگی ایران به عنوان یک اثر جهانی معرفی کرده‌اند.

وی با تاکید بر این‌که بعد از ثبت جهانی هر نوع اثر تاریخی، باید یکسری اقدامات در جهت حفاظت از میراث فرهنگی و ترویج آن در دستور کار قرار گیرد، ادامه می‌دهد: وزارتخانه میراث فرهنگی باید جلوی این کار را بگیرد و در این کار مداخله کند، تا از نهایی شدن این مصوبه و از بین رفتن به سرعت‌ِ این آیین و دانش سنتی جلوگیری شود.

او با بیان این‌که از نظر اقتصادی و تجاری این دانش یک مهارت برای ساحل‌نشینان و بندرنشینان در خلیج فارس بوده که به علت بومی شدن آن توانسته‌اند ساختِ آن را جزیی از زندگی خود قرار دهند، ادامه می‌دهد: در واقع این لنج‌ها جزیی از فرهنگ و آیین‌های مردم جنوب و به عنوان میراث ناملموس مردم تلقی و شیوع پیدا کرده است که باید از آن حفاظت کرد.

در مفاد مصوبه‌ی امحای لنج‌های سنتی تجدید نظر کنید

همه اعتراض‌ها به همین چند نکته ختم نشد، بعد از آن هشدارها و اعتراض‌های مطرح شده در طول ده روز گذشته تا امروز؛ رییس ایکوم ایران نیز در نامه‌ای به وزیر میراث فرهنگی درخواستِ رسیدگی به این وضعیت را کرده است.

اما پیش از این نه تنها محمد حسن طالبیان – معاون میراث فرهنگی وازتخانه میراث فرهنگی – اعلام کرده که در نامه‌ای به دبیر دولت تاکید کرده «تا لنج‌های شناور چوبی که دانش ساخت آن‌ها در یونسکو شده‌اند، از قانون امحای شناورهای تجاری مستثنی شوند و حتی پیشنهاد شد این لنج‌ها کاربری گردشگری به خود بگیرند» بلکه شنیده می‌شود، وزیر میراث فرهنگی نیز قرار بوده تا در نامه‌ای به هیات وزیران نسبت به این تصمیم اعتراض کرده و درخواست برطرف کردن وضعیت مبهم لنج‌های چوبی شناور را در فهرست میراث جهانی ناملموس ثبت کرده‌اند، را کرده است.

و سرانجام در نامه‌ای که یکم بهمن سید احمد محیط طباطبایی – رییس کمیته ملی موزه‌های ایران (ایکوم) –  خطاب به علی اصغر مونسان – وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی – مونسان فرستاده؛ آمده است:

«در ارتباط با ابلاغ مصوبه هیات دولت مبنی بر امحاء لنج‌های قدیمی و با توجه به اهمیت اقدامات پاسدارانه انجام شده توسط سازمان‌های مردم نهاد فرهنگی با همکاری معاونت میراث فرهنگی، از زمان ثبت «دانش سنتی لنج‌سازی و دریانوردی با لنج ایرانی در خلیج‌فارس» در فهرست آثار جهانی یونسکو و همچنین تایید همین مطلب در دومین گزارش ادواری دولت جمهوری اسلامی ایران در خصوص اقدامات پاسدارانه‌ای که درزمره وظایف دولت و نهادهای مردمی بوده است، در پانزدهمین اجلاس بین‌الدول پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس یونسکو در آذرماه ۱۳۹۹، کمیته ملی موزه‌های ایران (ایکوم ایران) از آن مقام محترم خواستار پیگیری موضوع در راستای تجدیدنظر در مفاد مصوبه فوق‌الذکر با عنایت به ارزش و اهمیت پاسداری و ترویج این دانش سنتی و در معرض خطر است که امر حفاظت از ارزش‌های تاریخی نوعی رفتار موزه‌ای مورد انتظار است.»

منبع:ایسنا

مرتبط:

سفر به قشم از لنج تا اسطوره

دانش ساخت لنج

برای نجات یک دانش جهانی شده؛ میراث فرهنگی به دولت نامه نوشت

درخواست رییس ایکوم ایران برای بودجه ۱۴۰۰

رییس ایکوم ایران امیدوار است تا فراکسیون میراث فرهنگی و گردشگری در مجلس با دورنگری و دوراندیشی اشکالات و کمبودها را در موزه‌ها و میراث فرهنگی در مصوبه‌ بودجه لحاظ کند.

سیداحمد محیط طباطبایی ، با اشاره به وجود نقطه ضعف‌هایی که در حوزه اعتبارات موزه‌ها و به خصوص میراث فرهنگی وجود دارد، می‌گوید:‌ یکی از مهمترین اعتبارات موزه درآمدهای موزه‌ای است. درآمدِ موزه به‌دست‌آمده از بلیت‌فروشی است که بر اساس مصوبه‌ مجلس، از حدود دهه ۴۰ تا سال ۱۳۸۳ درآمدها اختصاصی بودند (یعنی از موزه به جای دیگری واریز نمی‌شد و از همان ابتدا در حساب موزه بود) که تا سال ۸۳ ادامه داشت، اما از سال ۸۳ این درآمدها از حالت اختصاصی خارج شد و در درآمدهای عمومی قرار گرفت که به حساب خزانه ریخته می‌شود.

او با تاکید بر لزوم بازگشت درآمد حاصل از موزه‌ها به خود موزه‌ها مانند گذشته بیان می‌کند:‌ تا جایی که من اطلاع دارم، هنوز طرحِ بازگشت درآمد موزه‌ها از خزانه به حساب موزه‌ها نیز به طور کامل اجرایی نمی‌شود، در واقع وضعیت به گونه‌ای است که برخی از موزه‌ها امکان تعویض لامپ سوخته خود را هم ندارند.

محیط طباطبایی با تاکید بر وجود بحران‌های اعتباری که بیشتر موزه‌های خصوصی در شرایط کرونایی این روزها دچار آن هستند، ادامه می‌دهد: در این شرایط ایکوم نیز پیشنهاد راه‌اندازی یک صندوق پشتیبانی را داد تا توسط میراث فرهنگی یا دولت به وجود آید تا از سرجمع اعتبارات، بخشی را به کمک‌های بلاعوض به موزه‌های خصوصی اختصاص دهیم تا شاید این راهکار بتواند موزه‌ها را تا حدودی از وضعیت بحرانی خارج کند، اما هنوز آن صندوق هم ایجاد نشده است.

اعتبار کیسه سیمان برای میراث فرهنگی حذف شد

رییس ایکوم ایران با اشاره به طرحِ دیگری که در گذشته اجرایی می‌شد، می‌گوید: در حوزه مرمت بناهای تاریخی، از گذشته حتی قبل از انقلاب اسلامی، اعتباری معروف به «اعتبار از کیسه سیمان» به حوزه‌های فرهنگی اختصاص پیدا می‌کرد که بر آن اساس پنج درصد از فروش هر کیسه سیمان در اختیار انجمن آثار ملی قرار می‌گرفت و بعد از انقلاب نیز در اختیار سازمان ملی حفاظت از آثار فرهنگی قرار می‌گرفت تا این‌که بعدها این کار متوقف شد.

او اضافه می‌کند:‌ این اعتبار خوبی برای مرمت بناها بود که استدلال می‌شد هر میزان سیمان برای مرمت یک بنای تاریخی مصرف شود، به نوعی معماری مدرن، به معماری خشت و آجر و معماری سنتی آسیب وارد می‌کند، پس بخشی از درآمدِ حاصل از فروش آن‌ها به مرمت بناها و آثار تاریخی می‌تواند اختصاص پیدا کند.

محیط طباطبایی بحث هیات امنایی شدن موزه‌ها را نیز یکی دیگر از مواردی می‌داند که باید مورد توجه قرار گیرد و ادامه می‌دهد: هنوز این بحث آن‌طور که باید صورت نگرفته است، هیات امنایی کردن موزه‌ها در هزینه کردن و اقدامات مختلفی که موزه باید اجرایی کند و کمکی که دیگران و دوستانی که می‌خواهند برای موزه‌ها داشته باشند، می‌تواند مفید باشد، اما متاسفانه با وجود تصویب این طرح، آن نیز هنوز اجرایی نشده است.

منبع:ایسنا

مرتبط:

بیمه راهنمایان به بودجه ۱۴۰۰ اضافه شد

گردشگری را در تبصره لایحه بودجه نادیده گرفتند

هیات وزیران در بودجه ۱۴۰۰ برای گردشگری یارانه لحاظ کنند

درخواست ایکوم برای حمایت مالی از موزه ها

شورای بین المللی موزه ها (ایکوم) با صدور بیانیه ای نسبت به ضرورت تخصیص بودجه ی امدادی به موزه ها در زمان شیوع کرونا تاکید کرد.

در این بیانیه که توسط شورای بین المللی موزه ها (ایکوم جهانی) منتشر شده و گلناز گلصباحی، عضو هیات اجرایی شورای بین المللی موزه ها آن را به زبان فارسی منتشر کرده، آمده است: «شورای بین المللی موزه ها ایکوم ICOM غم و اندوه عمیق و همبستگی خود را با مردم آسیب دیدهی سراسر جهان از بیماری COVID-19 ابراز می کند. ما نیز در غم زندگی های از دست رفته، سوگواریم و همدردی خود را عمیقا به کسانی که عزیزان خود را از دست داده اند، بیان می کنیم.

همچنین ما از متخصصان بهداشت و درمان که با آگاهی از به خطر افتادن زندگی خود، در خط مقدم نبرد با این معضل به شکلی بی نظیر تلاش می کنند و از جامعه علمی بین المللی که خستگی ناپذیر در تلاش برای یافتن درمان هستند، سپاسگزاریم. دولت ها در سرتاسر جهان با تعطیل کردن مدارس و اماکن عمومی و وضع قوانین سختگیرانه، اقداماتی ضروری برای جلوگیری از انتشار ویروس انجام داده اند.

دو میلیارد نفر در خانه های خود محدود شده اند و تعداد آنها در حال افزایش است. آنها نه فقط سلامتی خود بلکه معیشتشان را نیز در خطر می بینند. با بسته شدن کارخانه ها، فروشگاه ها و ممنوعیت سفر، اقتصاد جهانی در حاشیه رکودی عمیق قرار می گیرد. بخش فرهنگی که به شدت تحت تأثیر تعطیلی موزه ها، کتابخانه ها، سینماها و تئاترها قرار دارد، با ضرری بزرگ روبرو خواهد شد که قادر است کلا چشم انداز فرهنگی کل جوامع و کشورها را متاثر کند.

ما با درک این موضوع که اولویت، تضمین سلامت و امنیت اقتصادی جوامع آسیب دیده است، نگرانی خود را در خصوص آینده موزه ها و میراث فرهنگی ارزشمند آنها ابراز می کنیم. موزه ها بخش اساسی هویت اقوام و ملل و عنصر اساسی جوامعی هستند که به آنها خدمت می کنند.

آنها مخازن دانشی هستند که از قرن های متمادی تغذیه شده اند و نقش آنها در آینده بشریت حائز اهمیت است به ویژه، در مواردی که نبود اطمینان بسیاری در بسیاری از موارد زندگی امروزه ما وجود دارد. موزه هایی که امروز به طور موقت بسته شده اند، بعضا پیش از این نیز به شدت با کمبود بودجه مواجه بوده اند، بنابراین در روزهای آتی نیز تعطیلی در انتظار آنهاست. در ایتالیا، بخش فرهنگی پیش بینی کرده که در سه ماه آینده سه میلیارد یورو از دست خواهد داد.

در اسپانیا به این بخش، ۹۸۰ میلیون یورو فقط در ماه آوریل ضرر خواهد رسید. انجمن موزه های آمریکا AAM تخمین می زند که یک سوم موزه ها در ایالات متحده آمریکا، مجددا بازگشایی نخواهند شد. هزاران نفر از متخصصان موزه، خصوصا متخصصان مستقل و غیر قراردادی، در آستانه ازدست دادن معاش خود هستند یا این اتفاق افتاده است.

ایکوم، نماینده موزه ها در سطح بین المللی، از سیاستگذاران و تصمیم گیرندگان درخواست می کند که اختصاص بودجه حمایتی را به جهت نجات موزه آغاز کنند تا موزه ها بتوانند از این دوره جان سالم به درببرند و ماموریتشان که رساندن خدمات مهم و حیاتی برای نسل های آتی است را ادامه دهند. روند بهبودی جوامع ما پس از بحران COVID-19 طولانی و پیچیده خواهد بود. موزه ها، به عنوان مکان های بی نظیر در امر انتقال دانش و آموزش همگانی نقش مهمی در ترمیم و تقویت بافت اجتماعی جوامع آسیب دیده دارند. ما برای اطمینان از آینده ی موزه ها، با دولت های ملی، منطقه ای و همچنین با موسسات همکار و سایر سازمان های بین المللی همکاری خواهیم کرد.»

منبع:ایسنا

مرتبط:

بعد از کرونا تعطیلی عمومی اعلام کنید