نوشته‌ها

اعلام تهدیدهای جدی بازار جهانی تبریز

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان‌شرقی گفت: حفاظت همه جانبه از بازار جهانی تبریز با هم‌افزایی دستگاه‌های اجرایی استان محقق خواهد شد.

به گزارش خبرگزاری فارس از تبریز، احمد حمزه زاده در جلسه‌ هماهنگی بازار تبریز با محوریت تبیین اقدامات لازم جهت پیشگیری از وقوع هرگونه حوادث احتمالی با حضور مدیران و نمایندگان میراث فرهنگی، دادگستری، توزیع برق، سازمان صمت، سازمان آتش نشانی و شهرداری تبریز در محل دادگستری تبریز با اشاره به آسیب شناسی های انجام گرفته توسط این اداره کل، اظهار داشت: براساس آسیب‌شناسی ها و بررسی های تخصصی انجام شده، در این جلسه مقرر شد تا اداره توزیع برق استان در خصوص نحوه پست گذاری، انشعابات و جلوگیری از برداشت های غیرمجاز برق در اسرع وقت اقدام کند.

وی افزود: با پیشنهاد سازمان آتش نشانی شهرداری تبریز، مقرر گردید تا با همکاری مجموعه بازار تبریز، پست های ثابت آتش نشانی در بازار تاریخی مستقر شود تا در صورت وقوع هرگونه حادثه در اسرع وقت اقدام شود.

مدیر‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان شرقی در ادامه با اشاره به اینکه یکی از عوامل پر خطر در حاشیه بازار تبریز، استقرار انبارهای مواد اشتعال زا است، گفت: اقدامات لازم برای ساماندهی و جمع‌آوری انبارهای موجود در جوار بازار تبریز با همکاری سازمان صمت و شهرداری تبریز انجام خواهد شد.

گزارش فارس حاکی است، بازار تاریخی تبریز از بزرگ‌ترین بازارهای سرپوشیده جهان و یکی از شاهکارهای معماری ایرانی است.

بازار تبریز هم اکنون به طول یک کیلومتر بزرگ‌ترین مجموعه به هم پیوسته و مسقف دنیاست و در فهرست آثار ملی ثبت شده‌است. طاق‌ها و گنبدهای مقرنس بلند آن، سازه‌های آجری به هم پیوسته، آرایش مغازه‌ها، کثرت تیمچه‌ها، وجود انواع مشاغل و تعداد زیادی مدرسه و مسجد که در کنار سراهای بازرگانی قرار گرفته‌اند، این بازار را نمونه‌ای عالی از محیط تجارت و زندگی اسلامی و شرقی ساخته‌است. سبک معماری، کثرت سراها و تیمچه‌ها و وجود تعدادی مدرسه و مسجد نیز به این مجموعه اهمیت و امتیازی خاص داده‌اند. بازار « ایکی قاپیلار» بازار پوشاک و البسه و لوازم آرایش بخشی از بازار سرپوشیده بازار بزرگ تبریز محسوب می‌شود.

بازار قدیمی تبریز به عنوان بزرگ ترین بازار مسقف جهان با یک هکتار مترمربع وسعت در قلب بافت تاریخی این کهن شهر واقع شده و هر از چند گاهی شاهد وقوع آتش سوزی به دلیل تعدد مغازه ها و راسته های آن است.

وقوع آتش‌سوزی بازار تبریز در تاریخ ۱۳ آبان ۱۳۸۸ خورشیدی حوالی ساعت ۱۷ و ۳۰ دقیقه به وقوع پیوست که راسته «ایکی قاپیلی ( دو دری) که مرکز فروش انواع پوشاک و لوازم آرایشی را به تلی از خاکستر تبدیل کرد، موجب اتخاذ تدابیر جدی و ایجاد تاسیسات اطفای حریق در راسته ها و تیمچه های این بازار شد.

این گزارش حاکی است، بازار تبریز بزرگ‌ترین و مهم‌ترین بازار سرپوشیده در سطح جهان به‌شمار می‌رود که در شهر تبریز در ایران واقع شده‌است. این بازار با مساحتی حدود یک کیلومتر مربع، بزرگ‌ترین بازار سرپوشیدهٔ جهان است. بازار تبریز در مردادماه سال ۱۳۸۹ خورشیدی در فهرست میراث جهانی یونسکوبه ثبت رسیده‌است. این بازار از بازارچه‌ها دالان‌ها، تیمچه‌ها سراها و کاروانسراهای متعددی تشکیل یافته‌است. پیش‌تر به جهت قرارگرفتن شهر تبریز بر سر چهارراه جادهٔ ابریشم و گذر روزانهٔ هزاران کاروان از کشورهای مختلف آسیایی، آفریقایی و اروپایی از آن، این شهر و بازار آن از رونق بسیار خوبی برخوردار بوده‌است.

بازار جهانی تبریز حدود ۳ سدهٔ پیش و پس از وقوع زمین‌لرزهٔ تاریخی تبریز در سال ۱۱۹۳ قمری توسط نجفقلی خان دنبلی حاکم وقت تبریز بازسازی شده‌است. بازار تبریز در سال ۱۳۵۴ شمسی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. تاریخ بنای این مجموعه مشخص نیست؛ ولی بسیاری از جهان‌گردانی که از سدهٔ چهارم هجری تا دورهٔ قاجاریان از این بازار بازدید کرده‌اند، دربارهٔ آن اطلاعاتی ارائه داده‌اند.

بسیاری از گردشگران و جهانگردان نظیر ابن بطوطه، مارکو پولو، جاکسن، اولیای چلبی، یاقوت حموی، گاسپار دروویل، الکسیس سوکتیکف، ژان شاردن، اوژن فلاندن، جان کارت‌رایت، جملی کاردی، کلاویخو، رابرت گرنت واتسن، حمدالله مستوفی و مقدسی از رونق و شکوه بازار تبریز تمجید کرده‌اند.

بازار جهانی تبریز با داشتن حدود ۵٬۵۰۰ باب حجره، مغازه و فروشگاه، ۴۰ گونه شغل، ۳۵ باب سرا، ۲۵ باب تیمچه، ۳۰ باب مسجد، ۲۰ باب راسته و راسته‌بازار، ۱۱ باب دالان، ۵ باب حمام و ۱۲ باب مدرسه، به‌عنوان اصلی‌ترین مرکز داد و ستد مردم تبریز و ایران شناخته می‌شود.

این مجموعه با نام مجموعه بازار تبریز در تاریخ ۲۵ شهریور ۱۳۵۴ با شمارهٔ ثبت ۱۰۹۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

در سال ۲۰۱۰ نیز این مجموعه با شماره ثبت ۱۳۴۶ به عنوان یکی از میراث جهانی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.

خبرگزاری فارس

مرتبط:چرا بازار تبریز در ۲۱ مجموعه ملی قرار نگرفت؟

الحاق نشدن بازار جهانی تبریز به ۲۱ مجموعه ملی

انجمن‌های میراث فرهنگی آذربایجان شرقی در نامه‌ای به وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نسبت به بی‌توجهی هیات وزیران در قرار دادن نام بزرگترین بازار تاریخی جهان در لیست هیات امنایی شدن ۲۱ مجموعه ملی میراث کشور اعتراض کردند.

در آخرین ساعات بیستم فروردین امسال، مونسان – وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی – از اصلاح آیین‌نامه‌ی‌ هیات امنایی شدن ۲۱ مجموعه ملی موزه‌ای که در سال ۱۳۸۳ تصویب شده بود، خبر داد.

آیین‌نامه‌ای که قانون آن ۱۵ سال قبل در ادامه‌ی قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی به تصویبِ مجلس وقت رسید و اجازه می‌داد تا نگهداری و اداره‌ اماکن و محوطه‌های تاریخی و موزه‌ها به هیات‌های امنا واگذار شود. هرچند از آن زمان به بعد گاهی خبرهایی از هیات امنایی شدن برخی از موزه‌ها منتشر می‌شدند و حتی از آغاز برخی اقدامات توسط این اعضای هیات امنا در موزه‌ها حرف‌هایی به گوش می‌رسید، اما با اطلاعاتی که توسط وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به تازگی منتشر شد و از برگزاری جلسه هیات وزیران برای تصویب اصلاح این آیین‌نامه خبر می‌داد، اکنون امیدواری‌ها برای آغاز اجرایی شدن این طرح بیشتر شده است.

در بیانیه اعتراضی ۶ انجمن میراث فرهنگی آذربایجان شرقی برای قرار ندادن نام بازار جهانی تبریز به عنوان بزرگترین بازار تاریخی جهان در لیست هیات امنایی ۲۱ مجموعه میراث ملی کشور توسط هیات وزیران خطاب به علی اصغر مونسان – وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی – آمده است: «همان‌طور که استحضار دارید در بیستم فروردین ۱۳۹۹ آئین‌نامه اصلاحی ماده پنج قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با موضوع نگهداری و اداره ۲۱ مجموعه ملی در قالب اماکن، محوطه‌های تاریخی و کاخ موزه‌ها به شکل هیات امنایی تصویب شده که بحق حرکت شایسته‌ای از طرف وزارتخانه میراث فرهنگی در جهت جلب مضاعف‌تر مشارکت نخبگان و مردم محلی در حفظ و نگهداری آثار تاریخی کشورمان است.

ولی متاسفانه با نگاهی به لیست این ۲۱ مجموعه‌ای که برای هدف انتخاب شده‌اند، سیستم بزرگترین مجموعه تاریخی ثبت جهانی کشور که به عنوان تنها بازار تاریخی جهان ثبت شده است در این لیست قرار ندارد، که این نشانگر عدم پایش و بررسی‌های دقیق و کارشناسانه در انتخاب پایگاه‌های میراث، برای این منظور است، چرا که به دلایل مختلف از نظر متخصصان و کارشناسان حوزه میراث فرهنگی، بازار جهانی تبریز به عنوان بزرگترین بازار تاریخی جهان، یکی از مستعدترین مجموعه‌ها برای هیات امنایی شدن است.

یکی از مهم‌ترین این دلایل، شرکت فعال مردم و بازاریان در مرمت این اثر منحصر فرد معماری در طول تاریخ و دوره معاصر است، که به حق به عنوان مشارکتی‌ترین پروژه مرمت جهانی شناخته شده است.

از دیگر دلایل مهم در این خصوص، زنده بودن این مجموعه تاریخی است که به جرات می‌توان گفت قطب تجاری ـ بازرگانی شمال غرب کشور محسوب می‌شود، این دلایل و چندین دلیل مهم دیگر از دید وزارتخانه مزبور به طرز نامعلومی نادیده انگاشته شده‌اند.

جناب آقای وزیر با توجه به توضیحات فوق انجمن‌های امضا کننده، به عنوان سازمان‌های مردم نهاد فعال این حوزه در استان آذربایجان شرقی، علاوه بر اعتراض خود بر نحوه گزینش و انتخاب پایگاه‌های میراث کشور، از جنابعالی مجدانه درخواست دارند تا در اسرع وقت نسبت به بازبینی در طرح مذکور و هیات امنایی کردن مجموعه جهانی بازار تبریز اقدامات لازم انجام شود تا شاهد حفظ و نگهداری هر چه بهتر از این میراث ارزشمند معماری اسلامی کشورمان باشیم.»

بر اساس این مصوبه در قدم نخست ۲۱مجموعه ملی موردنظر  این‌طور طبقه‌بندی شدند: «مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد»، «مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران»، «مجموعه میراث جهانی کاخ گلستان»، «موزه ملی فرش ایران»، «موزه ملی ایران»، «مجموعه توس و آرامگاه فردوسی مشهد»، «مجموعه میراث جهانی تخت جمشید و پاسارگاد»، «مجموعه میراث جهانی منظر باستان‌شناسی ساسانی فارس»، «مجموعه حافظیه و سعدیه شیراز»، «مجموعه میراث جهانی میدان امام اصفهان»، «مجموعه میراث باغ فین کاشان»، «مجموعه میراث جهانی پایگاه بیستون در کرمانشاه»، «مجموعه میراث سازه‌های آبی شوشتر»، «مجموعه میراث جهانی چغازنبیل و هفت‌تپه»، «مجموعه میراث جهانی شوش»، «موزه میراث روستایی گیلان»، «مجموعه میراث جهانی تخت سلیمان تکاب»، «مجموعه میراث جهانی شیخ صفی‌الدین اردبیلی»، «مجموعه میراث جهانی ارگ بم و منظر فرهنگی آن»، «مجموعه میراث جهانی گنبد سلطانیه» و «مجموعه میراث جهانی شهر تاریخی یزد»

منبع:ایسنا