تالاب آب شیرین زریبار در ۱۳۰ کیلومتری شمال غربی سنندج مرکز استان کردستان و در فاصله ۳ کیلومتری غرب شهرستان مریوان واقع و از مکان‌های دیدنی و گردشگری استان کردستان است، این تالاب یکی از منحصربه‌فردترین دریاچه‌های آب شیرین در جهان به شمار می‌رود همچنین یکی از مراکز زمستان گذرانی و جوجه آوری پرندگان مهاجر است.

پهنه آبی زریبار(دریاچه) همراه با اراضی نمناک اطراف آن همراه با قسمتی دیگر از زمین های پیرامون این پهنه آبی به استناد بند الف ماده ۳ قانون حفاظت و بهسازی محیط‌زیست مصوب ۱۳۵۳ و طی مصوبه شماره ۳۰۴ سال  ۱۳۸۸ شورایعالی حفاظت محیط زیست به‌عنوان پناهگاه حیات‌وحش زریبار معرفی شد؛ تالاب زریبار با توجه به دارا بودن شرایط زیستگاه مناسب به‌عنوان یکی از کانون های حمایت از گیاهان و جانوران و به‌ویژه پرندگان آبزی قلمداد می‌شود.

تالاب زریبار از معدود تالاب‌های آب شیرین ایران است که هیچ رودخانه دائمی در تأمین آب آن نقش ندارد و عمدتاً از طریق چشمه‌های متعدد در بخش غربی و کف تالاب، تغذیه می‌شود به ‌طور کلی منابع تأمین آب تالاب زریبار از سه منبع عمده ازجمله ریزش‌های جوی که به‌صورت باران و برف، چشمه‌های کف جوش بستر تالاب که به سفره‌های زیرزمینی مرتبط است و آب‌های سطحی ورودی تشکیل می‌شود.

با توجه به نقاط ارتفاعی شمالی و جنوبی تالاب و نیز شیب عمومی شمال به جنوب آن، تالاب در حکم استخر تنظیم‌کننده آب‌های جاری عمل می‌کند و با سرریز در بخش جنوبی، مازاد آب آن به مصرف کشاورزی می‌رسد و یا در موقع کم‌آبی نیز با تمهیداتی از آب تالاب برای کشاورزی استفاده می‌شود.

سرریز آب تالاب به رودخانه زریبار که از شعبات رودخانه گاران است منتقل می‌شود که با پیوستن به رودخانه مریوان با جهت شمالی – جنوبی به سمت جنوب جاری است. رودخانه مذکور با پیوستن به چند رود دیگر تشکیل رودخانه مهم سیروان را می‌دهند.

 

شهاب محمدی، معاون فنی اداره کل محیط‌ زیست استان‌کردستان، با اشاره به اینکه تالاب زریبار مریوان در سال ۸۸ به‌عنوان پناهگاه حیات‌وحش معرفی‌شده است، اظهار کرد: این دریاچه یک پناهگاه تالابی است که از اکوسیستم‌های غنی منطقه و از زیستگاه‌های منحصر به‌فرد حیات ‌وحش به ‌خصوص پرندگان آبزی، کنار آبزی و مهاجر است.

وی افزود: تالاب زریبار به‌عنوان یک منطقه، هدف گردشگری در استان کردستان و یک پدیده منحصربه‌فرد است که با توجه به اینکه در نزدیکی شهر مریوان قرار گرفته علاوه بر تامین زیست‌گاه حیات وحش، نقش بسیار مهمی از لحاظ اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حتی هویتی برای مردم این منطقه دارد.

 معاون فنی اداره کل محیط‌زیست استان‌کردستان، بیان کرد، سازمان حفاظت محیط زیست بر اساس رسالت کاری به منظور جلوگیری از آلودگی آب تالاب در سنوات گذشته و قبل از اعلام این منطقه به‌عنوان پناهگاه حیات وحش با احداث لاگون‌های (استخر) ترسیب فاضلاب انسانی در ضلع غربی تالاب از ورود مستقیم فاضلاب انسانی روستاهای مجاور ضلع غربی تالاب به آن جلوگیری کرده که این اقدام نقش مهمی در جلوگیری از ورود مستقیم فاضلاب انسانی داشت و خوشبختانه با پیگیری‌های به‌عمل آمده و با ایجاد شبکه جمع آوری و خط انتقال فاضلاب روستائی هم اکنون فاضلاب انسانی روستاهای غرب تالاب به تصفیه خانه شهر مریوان منتقل می‌شود.

وی در ادامه گفت: پس از اعلام این منطقه به‌عنوان پناهگاه حیات وحش ضمن ایجاد ساختار حفاظتی و اختصاص نیروی انسانی جهت حفاظت و صیانت از تالاب اقدامات دیگری ازجمله انجام پروژه‌های کنترل رسوب‌گذاری، بنچ مارک گذاری حریم تالاب، تدوین برنامه صید و صیادی، تدوین برنامه قایقرانی، برنامه‌های متعدد و متنوع آموزشی و اطلاع رسانی و … در این منطقه انجام شده است.

محمدی ذکر کرد: پس از تصویب این تالاب به‌عنوان پناهگاه حیات وحش و به دنبال پیگیری‌های متعدد نهایتا در بهمن ماه سال ۹۷ این تالاب بعنوان ۲۵ امین تالاب بین المللی ایران در دبیرخانه کنوانسیون رامسر ثبت و اعلام شد و مراسم روزجهانی تالاب‌ها نیز در بهمن‌ماه سال ۹۸ در استان کردستان با حضور معاون ریاست جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در کردستان برگزار شد.

 وی بیان کرد: یکی از مهم‌ترین اقداماتی که در سال ۹۸ و به دنبال مصوبات استانی کارگروها و ستاد نجات بخشی تالاب زریبار رقم خورد، کنترل و انتقال فاضلاب ورودی قسمتی از شهر مریوان به ضلع جنوبی تالاب بود که متاسفانه با ساخت و سازهای جدید مجددا فاضلاب ساکنین این ساخت و سازهای مسکونی دوباره به تالاب زریوار وارد می‌شود.

وی عنوان کرد: متولی اصلی کنترل و برخورد با ساخت‌وسازهای غیرمجاز بر اساس قانون در محدوده شهرها شهرداری و در حریم شهرها نیز علاوه بر شهرداری اداره راه و شهرسازی و در اراضی کشاورزی نیز سازمان جهاد کشاورزی است، ساخت و ساز غیر مجاز در کل شهر مریوان و مجاور تالاب از معضلات اساسی حال حاضر بوده که نیاز به یک برنامه‌ریزی و اهتمام جدی از سوی متولیان جهت کنترل دارد.

معاون فنی اداره کل محیط‌زیست استان‌کردستان، در خصوص محدوده گردشگری تالاب زریبار مریوان، گفت: در ماه‌های گذشته و پس از جلسات و رایزنی‌هایی متعدد نهایتا موضوع نگهداری و بهره‌برداری از محدوده ۱۵ هکتاری گردشگری تالاب زریبار طی یک قراداد اجاره سه ساله و با محوریت رویکرد راهبری بر اساس ملاحظات زیست محیطی به شهرداری مریوان محول شد.

محمدی افزود: شهرداری به مدت سه سال متولی محدوده ۱۵ هکتاری گردشگری خواهد بود و نقض هرکدام از مفاد قرارداد منجر به فسخ آن خواهد شد.

وی ادامه داد: هرگونه عایدی محیط زیست از اجاره این محدوده در راستای حفاظت از تالاب، هزینه خواهد شد.

معاون فنی اداره کل محیط‌زیست استان‌کردستان، با اشاره به اینکه صندوق ملی محیط‌زیست در فاز اول مبلغ ۴ میلیارد تومان اعتبار به حوزه محدوده ۱۵ هکتاری گردشگری دریاچه زریبار مریوان اختصاص داده است، ذکر کرد: اعتبارات اختصاص یافته جهت اجرای پروژه‌های منتج از مطالعات فاز دوم ساماندهی محدوده گردشگری زریبار اختصاص یافته و در گام اول تعمیر و بهسازی سرویس بهداشتی، ایجاد بازارچه سنتی و سردرب ورودی محدوده مد نظر است.

محمدی در ادامه عنوان کرد: با اجراشدن طرح ساماندهی این محدوده بحث اشتغال در زریبار افزایش چشم‌گیری پیدا خواهد کرد همچنین بازارچه سنتی، پیاده راه سلامت، پیست‌دوچرخه‌سواری و منظر دریاچه زریبار ساماندهی می‌شود.

 

وی ایجاد بازارچه سنتی در دریاچه زریبار را یکی از پروژه‌های بسیار مهم عنوان کرد و گفت: با ایجاد بازارچه سنتی تمام دکه‌های غیرمجاز با اولویت‌بندی و شرایط بهتر ساماندهی خواهد شد.

معاون فنی اداره کل محیط‌زیست استان‌کردستان، همچنین خاطرنشان کرد: پناه گاه حیات‌وحش و تالاب بین‌المللی زریبار مریوان از منحصربه‌فردترین اکوسیستم‌های آبی کشور است که همه‌ساله پذیرای گونه‌های زیادی از پرندگان مهاجر و بومی است و باوجود مردم طبیعت دوست شهرستان مریوان زیستگاه امنی برای تمامی گونه‌های جانوری به شمار می‌آید.

منبع:

مرتبط:ایسنا

آشنایی با دیدنی های کردستان

رودخانه سیروان _طولانی ترین رودخانه کردستان

روستای ژیوار ؛ماسوله کردستان