کاخ آپادانا در حدود سال‌های ۵۱۵_۵۲۱ پیش از میلاد به دستور داریوش بزرگ پادشاه هخامنشی در شوش (شهر باستانی) روی آثار و بقایای عیلامی بنا شد.

داریوش شوش را برای این انتخاب کرد که در عصر عیلامی کانون بزرگ مذهبی و بعد از ساخته شدن کاخ آپادانا هم پایتخت زمستانی هخامنشیان شد.

بخش‌های مهمی از این کاخ که بارگاه یا آپادانه نامیده شده در زمان اردشیر اول دچار آتش‌سوزی شد و در زمان اردشیر دوم بازسازی شد. اما در سال ۳۳۰ پیش از میلاد، با هجوم وحشیانه و مخرب اسکندر مقدونی یک بار دیگر تخریب شد.

در سال ۱۸۸۰ میلادی، یک گروه از باستان شناسان فرانسوی این کاخ را از دل خاک بیرون کشیدند.

کاوش‌های باستان شناسی روی ویرانه‌های شوش از سال ۱۸۴۹ میلادی آغاز شد اما کشف کامل آپادانا در حفاری‌هایی بین سال‌های ۱۳۱۱ تا ۱۳۱۴ اتفاق افتاد.

طرح کاخ آپادانا بنایی کوشک مانند با ۳ ایوان ستوندار در جبهه شمالی ، شرقی و غربی آن است. تالار مرکزی دارای ابعاد ۵۸ در ۵۸ متر است و ۳۶ ستون داردکه بزرگترین و با شکوه‌ترین ساختمان مجموعه است که با تخمین باستانشناسان می‌توانست جمعیتی در حدود ۱۰هزار نفر را در خود جای دهد.

عمارت با ۷۲ ستون عظیم سر پا است. تمام این ستون‌ها که قبلا رنگ آمیزی شده بودند، به شکل قاشقی تراش خورده اند و ارتفاع آنها که با سرستون هایی به شگل گاو نر تزئین شده اند، به ۲۰ متر می‌رسد.

این بنا از سه طرف شمال، غرب و شرق ایوان دارد و سمت جنوبی تالار با اقامتگاه شاهی و بقیه مجموعه کاخها مرتبط است. ایوان‌های مجموعه هر کدام دارای دو ردیف ستون ۶ تایی می‌باشند.

از کلیه مجموعه کاخ ۱۱۰ اتاق و تالار کشف شده است.

دیوارهای کاخ آپادانا از خشت با نمای آجری ساخته شده و ستون‌های آن از سنگ است. دیوارهای داخلی آن را هم با آجر لعاب‌دار پوشانده اند که نقش سربازان گارد جاویدان، شیر بالدار و گل نیلوفر آبی را روی آنها می‌توانید ببینید که بقایای به‌جای‌ماندهٔ آنها در موزه‌های خارجی و داخلی نگهداری می‌شوند.

طرح این ساختمان در تخت جمشیدتکرار شده ,در حقیقت نامگذاری آپادانا بر تالار بارعام تخت جمشید به خاطر همانندی آن با آپادانای شوش است.

اما تالار کاخ شوش کمی از تالار تخت جمشید بزرگتر بود.

طرح کاخ بنایی کوشک مانند با ۳ ایوان ستوندار در جبهه شمالی ، شرقی و غربی آن است.

کاخ داریوش واحدهای مختلفی از جمله تالار بار عام، حرم‌سرا، دروازه و کاخ پذیرایی و حیاط دارد.

شش حیاط که سه تای آنها بسیار بزرگ دور یک محور شرقی و غربی قرار گرفته اند، در داخل مجموعه کاخ‌ها وجود داشته اند که به وسیله یک راهروی بزرگ به بخش شمالی مربوط شده است. سه حیاط کوچکتر در بخش شمالی مجموعه کاخ قرار داشته. اتاق‌ها و ساختمان‌های مختلف کاخ آپادانا به وسیله این حیاط‌ها روشنایی گرفته و تهویه می‌شدند.

بستر این حیاط‌ها با آجرهایی به رنگ قرمز اخرایی فرش شده اند.

کاخ آپادانای شوشکاخ داریوش واحدهای مختلفی از جمله تالار بار عام، حرم‌سرا، دروازه و کاخ پذیرایی و حیاط دارد

درشرقی‌ترین و بزرگترین حیاط، سوراخهای مدوری دیده می‌شود که احتمالا محل نصب دکل یا پرچم بوده اند باستان شناسان حدس می‌زنند که این حیاط کاربری نظامی داشته یا محل صف بستن و تجمع نگاهبانان کاخ بوده است.

در شمال این حیاط هم نقش شیرها را به طول چهار متر می‌بینید که در گذر زمان کاملا سالم مانده اند.

بعد از عبور از این حیاط در مسیر غرب به شرق به محوطه دوم می‌رسیم که به دلیل بارندگی‌های زیاد منطقه که بی شباهت به بارندگی‌های استوایی نیست این روزها جا جایش را علف پر کرده است.

آپادانا نام یک قلعه نیست، بلکه نام باستانی بناهایی است که با تالارهای ستون‌دار شناخته می‌شدند. بهترین نمونه‌های آپاداناها را در تخت جمشید و کاخ شوش می‌توانید ببینید و یکی از این بهترین آپاداناها در شوش دانیال وجود دارد.

امروزه در شوش، فقط چند زیرستون وجود دارد و کاخ آپادانا به شکل سابقش وجود ندارد. بیش‌تر اشیا خارج شده، اکنون در موزه لوور نگهداری می‌شوند.

این مجموعه در سال ۱۳۸۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

مرتبط:

قلعه شوش؛ اثری منحصر به‌فرد در خوزستان