استان ایلام از استان‌های کمابیش جنگلی ایران است. پیش از دوره رضا شاه به این ناحیه لرستان پشتکوه می‌گفتند. پس از شکست مسلحانه ایلات لر و قدرت یافتن حکومت مرکزی در شهریور ۱۳۱۴ ه.ش. در زمان پادشاهی رضاشاه به موجب تصویب‌نامهٔ هیئت وزیران و به منظور یادآوری عظمت و شکوه تمدن عیلام باستان، نام روستای حسین‌آباد، به ایلام تغییر یافت و این روستا به عنوان شهر و مرکز استانی به نام ایلام انتخاب شد.منطقه تمدن باستانی عیلام در استان‌های فارس و خوزستان امروزی تمرکز داشت اما ظاهراً تصمیم دوران رضاشاه برای نام‌گذاری استان ایلام به این موضوع برمی‌گردد که منطقه پشتکوه نیز در دوره‌هایی بخشی از ناحیه عیلام باستان بوده‌است. ایلام دومین استان ایران به لحاظ امنیت است.
آسياب‌های آبی قديمی
در محدوده استان ايلام، بقايای ده‌ها آسياب قديمی مشهود است كه تعدادی از آنها در حال‌حاضر نيز مورد بهرهبرداری قرار می‌گيرند. اهم اين آسياب‌های قديمی و تاريخی عبارتند از: آسياب‌های قبا، كاظم بگه تنوره خان، كلای، چگاوزنه، يوسف، قبادبگ، باوی گمار، گريان، خندان و آسياب نادريژ در مناطق ايلام و بانقلان، آسياب‌های موسی، حلاج آباد، چم‌آب در منطقه چم آب و آسياب‌های ديزله، چم‌سارد، رحمان، چم‌بور، ملكشاهی، ميراختيار، بولی ها، كوله، سرنی، ميمه، گلان، شيخ مكان و سراب كلان در مناطق چوار و صالح‌آباد، دره .
سنگ نوشته آشوری (گلگل)
یکی از آثار تاریخی ایلام گل گل می‌باشد.سنگ نوشته گلگل ملكشاهی در كنار روستای گلگل در فاصله ۲۵ كيلومتری شهر ايلام بر ديواره كوهی حك شده است. اين سنگ‌‌نبشته به دوران آشور بانيپال مربوط است و حدود ۳ هزار سال قدمت تاريخی دارد. بر روی سنگ نوشته، نقش پيكره يك سرباز آشوری با كلاه خود، ماه وستاره در بالای سر آن در حالي كه پيكانی در دست دارد، مشاهده می‌شود. در قسمت تحتانی اين سنگ نوشته چند جمله با خطوط ميخی حك گرديده است.
سم دُل دُل
در تنگ گراب (نزديكی شهر ايلام) تلی از قلوه سنگ‌ها به حالت نعل اسبی به صورت چينه‌ایخشك روی هم انباشته‌اند و در كف محوطه داخلی آن تخته‌ای از سنگ روی زمينی قرار گرفته كه قسمت بالای آن كاملا نمايان است. آثار سم اسبی بر روی سنگ نقش بسته و بوميان محل معتقدند كه اين اثر، نظرگاه سنگی و جای سم اسب يكی از امامان شيعه است كه از محل عبور كرده است.
گورستان چنار
یکی از مکان های تاریخی ایلام گورستان چنار نام دارد.اين گورستان باستانی در ناحيه چنارباش ايلام واقع شده و به هزار سال قبل از ميلاد تعلق‌دارد. در اين ناحيه، تعدادی گور كشف گرديده كه بنا به رسم آن زمان، مردگان آن درون خمره‌های كوچك و بزرگ‌دفن شده بوده‌اند و لوازم و اشيا مرده نيز در كنار او در داخل خمره قرار داشته‌است.
تالاب سیاب دریوش
این تالاب در جنوب غربی بخش ملکشاهی واقع شده است. مساحت آن در حدود چهار (۴) هکتار وارتفاع آن ۲۷۴۰ متر از سطح دریا های آزاد می‌باشد. حداکثر درجه حرارت در این تالاب ۱۴ درجه سانتی‌گراد و متوسط بارندگی سالیانه آن بیش از ۶۰۰ میلی‌متر است. تالاب فوق‌الذکر دارای آب دایمی و شکل آن دایره‌ای می‌باشد. به دلیل قرارگیری در ناحیه کوهستانی جزو منطقه سردسیری و ییلاقی استان محسوب می‌شود.
آبشار گچان
آبشار گچان در ۱۵ کیلو متری شمال شهر ایلام و در میان تنگ که خود یکی از تفرجگاه‌های ایلام است قرار دارد. در این منطقه که کوه‌های زیبا و معظم مانشت و قلارنگ به همراه گچان گویی به هم رسیده‌اند منظره بسیار زیبایی را ایجاد کرده است. به گونه‌ای که در فصول بهار، تابستان و پاییز و حتی زمستان به علت دسترسی تقریبا راحت آن پذیرای خیل عظیم دوستداران طبیعت است.
تالاب زمزم
تالاب زمزم در ۷۴ کیلومتری شرق شهر ایلام واقع گردیده است. مساحت آن در حدود یک هکتار و ارتفاع آن از سطح دریاهای آزاد ۶۷۵ متر است. آب آن به صورت چشمه و دارای آب دائمی است. پوشش گیاهی اطراف آن چشم‌انداز زیبایی را به وجود آورده و زیستگاه بسیار مناسبی برای حیات وحش فراهم نموده است.
سرخ خانی
کوه سرخ خانی درناحیه چرداول و در فاصله ۳۳ کیلومتری شمال شرقی ایلام واقع شده است.
سرکب
کوه سرکب در ناحیه میشخاص و در فاصله هشت کیلومتری جنوب شرقی ایلام واقع شده است. ارتفاع کوه سرکب ۲۱۲۰ متراست و جزو رشته کبیرکوه از کوهستان زاگرس به شمار می‌رود و رودخانه آب آفتاب از این کوهستان سرچشمه می‌گیرد.
گورستان كان گنبد
گورستان كان گنبد در ۳۰ كيلومتری جنوب شرقی ايلام در دامنه يكی از پشته‌های كوه شاه نخجير از رشته‌های فرعی كبيركوه واقع شده است. گورها عمدتا در بالا و دامنه آن مشاهده می‌شود.
تالاب چکر
در غرب شهرستان ایلام و در منطقه بولی و در ناحیه چکر تالاب زیبای چکر قرار دارد. مساحت آن در حدود ۳ هکتار و ارتفاع آن ۶۰۰ متر است. عمق آن در حدود ۲٫۵ متر است. این تالاب در منطقه گرمسیری قرار دارد ولی آب آن دائمی است. عمق آن بستگی به میزان بارش در طول سال دارد. منبع آب آن نزولات جوی و چند چشمه جوشان می‌باشد. متوسط دمای آن ۲۴ درجه سانتی گراد است. نیزارهای اطراف آن به همراه طبیعت بکر زیبای اطراف آن واقعا دلنشین است.
کبیرکوه
کبیرکوه به مجموعه کوه‌های بلندی است که خود قسمتی از رشته‌کوه بزرگ زاگرس است گفته می‌شود. این رشته از دیوارهای جنوبی دره رودخانه آب آفتاب و کنجان چم شهرستان مهران شروع شده و رو به رودخانه کرخه در دهستان الوار گرمسیری از شهرستان خرم‌آباد لرستان ادامه می‌یابد. دامنه‌های شمال و شمال شرقی آن به دره‌های رودخانه سیمره، کرخه و دامنه‌های جنوب و جنوب غربی آن به مرز ایران و عراق منتهی می‌شود.
بانکول
کوه بانکول در ناحیه مهراب، در ۱۰ کیلومتری شمال ایلام واقع شده است. ارتفاع این کوه ۲۳۰۴ متراست.
رودخانه‌های مورت، کنگیر و آب زنگان از کوه بانکول سرچشمه می‌گیرند. این کوه نیمه جنگلی از شمال غربی به سوی جنوب شرقی با طول ۳۰ کیلومتر و با عرض متوسط ۶ کیلومتر کشیده شده و از سوی جنوب شرقی به کوه مانشت متصل است. راه اتومبیل‌رو کرمانشاه به ایلام از غرب آن می‌گذرد.
چمن‌گیر
کوه چمن‌گیر در ناحیه شیروان و در فاصله ۲۲ کیلومتری جنوب شرقی ایلام واقع شده است. ارتفاع کوه چمن‌گیر ۲۵۷۸ متراست. این کوه سرچشمه رودخانه‌های گراب و چرداول م باشد. این کوه از جنوب شرقی به کوه سیوان و از شمال غربی به کوه قلارنگ متصل می‌شود و جزو رشته کبیرکوه از کوهستان زاگرس بشمار می‌آید.
سامله
کوه سامله در ناحیه زردلان در فاصله ۸۴ کیلومتری شمال ایلام واقع شده است. ارتفاع این کوه حدود ۲۱۵۰ متراست رودخانه گشتانی ازاین کوه سرچشمه می‌گیرد.
شره زول
کوه شره زول در ناحیه چوار در ۲۳ کیلومتری شمال غربی شهرستان ایلام واقع شده است. ارتفاع این کوه حدود ۲۰۵۰ متراست و به صورت رشته نسبتا طویلی به درازای ۴۱ و پهنای متوسط آن ۱۵ کیلومتر از شمال غربی به جنوب شرقی امتداد و گسترش یافته است. دهستان چوار در جنوب و دهستان های سهراب و مرکزی در دامنه‌های شمالی این کوه جای گرفته‌اند . بخش شمال غربی آن از جنگل‌های بلوط پوشیده شده است. رودخانه‌های کنگیر، گلال رود، کزاب و مورت از این کوه سرچشمه می‌گیرند.
قلعه سه کسان
در جنوب غربی دره شهر و بر روی ارتفاعات صخره‌ای حد فاصل ارتفاعات کبیرکوه و دشت دره شهر در بالاترین منطقه قلعه‌ای بزرگ موجود می‌باشد که به نام سه کسان یا سه کسون خوانده می‌شود. این قلعه یکی از بزرگترین و گسترده‌ترین قلعه‌های دوره ساسانی اسلامی در منطقه بوده که دسترسی به آن بسیار مشکل می‌باشد. مصالح ساخت آن قلوه سنگ و گچ می‌باشد. دیوارها جهت غیرقابل دسترس بودن بر روی صخره‌ها ساخته شده است این قلعه دارای آب انبار به صورت کنده‌کاری صخره‌ها بوده است.
آتشکده موشکان
آتشکده موشکان از مکان‌های تاریخی ایلام و در فاصله ۳ کیلومتری شهر سرابله قرا دارد که مربوط به دوران ساسانیان است. این آتشکده از ملات ساروج و سنگ ساخته شده است که در طول زمان بر اثر حوادث مختلف تخریب گردیده است که در سال ۱۳۸۲ زیرزمین آتشکده مذکور توسط اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان با طاق‌های قوسی شکل بازسازی گردیده است.
غار زینگان
غار زینگان در ۵۲ کیلومتری جنوب غربی ایلام و در ۵ کیلومتری جنوب شرقی صالح آباد واقع شده است.
این غار در اصل یک غار نیست بلکه یک تنگه است که به اشتباه در منطقه به عنوان غار شهرت یافته است، دو سر مسیر باز است و هیچ شباهتی به غار در آن دیده نمی‌شود.
مسیر دسترسی به غار زینگان بدین ترتیب است که باید از از شهر ایلام به صالح آباد واقع در ۵۰ کیلومتری غرب ایلام سفر کنید، این غار در صالح آباد کاملا شناخته شده است و تابلویی در نزدیکی امامزاده صالح مسیر را نشان می‌دهد.
از درون صالح آباد تا ورودی تنگ زینگان حدود ۵ کیلومتر جاده خاکی نه چندان مناسب برای ماشین‌های سواری وجود دارد که عبور از اینجاده خاکی نزدیک به ۴۰ دقیقه زمان نیاز دارد.
آدرس مکان‌های دیدنی ایلام
سنگ نوشته آشوری (گلگل)
كنار روستای گلگل در فاصله ۲۵ كيلومتری شهر ايلام
سم دُل دُل
تنگ گراب (نزديكی شهر ايلام)
گورستان چنار
چنارباش ايلام
تالاب سیاب دریوش
جنوب غربی بخش ملکشاهی
آبشار گچان
۱۵ کیلو متری شمال شهر ایلام
تالاب زمزم
۷۴ کیلومتری شرق شهر ایلام
سرخ خانی
چرداول و در فاصله ۳۳ کیلومتری شمال شرقی ایلام
سرکب
ناحیه میشخاص و در فاصله ۸ کیلومتری جنوب شرقی ایلام
گورستان كان گنبد
كيلومتری جنوب شرقی ايلام
بانکول
۱۰کیلومتری شمال ایلام
لیست هتل های ایلام
خلاش
شهرستان ایلام – خیابان شهید آیت اله حیدری
دالاهو۱
شهرستان ایلام – خیابان فردوسی نبش خ واسطی
کریلا
شهرستان ایلام- خیابان فردوسی خ شهید عبداللهی‌پور
لاله
شهرستان ایلام- خیابان آیت‌الله حیدری – جنب سازمان تبلیغات
تجریان
شهرستان ایلام-بخش چوار
نوید
شهرستان مهران – بلوار جانبازان- جنب مسجد جامع خیابان رستم
کبیرکوه
شهرستان آبدانان – خیابان شهید بهشتی – انتهای بلوار بسیج
ماداکتو
شهرستان دره شهر – خیابان نیروی هوایی جنب شرکت برق
سعید
دهلران – خیابان امام «ره
زاگرس
ایلام – میدان امام حسین – چغاسبز
منبع:باشگاه خبرنگاران جوان
