منطقه حفاظت شده خانگرمز در شهرستان تویسرکان از جمله مناطق بکر و زیبایی است که می‌تواند مقصد علاقمندان به گردشگری طبیعت باشد، منطقه‌ای چشم نواز که ۶ گونه از پستانداران، ۶۱ گونه از پرندگان، ۱۴ گونه از خزندگان و دو گونه از دوزیستان در آن زیست می‌کنند.

در جنوب کوه الوند و شهر همدان، شهری به نام تویسرکان قرار دارد که تنوع گونه‌های گیاهی و جانوری آن  سبب شده یکی از مناطق مهم حفاظت شده کشور در این دیار قرار گیرد.

در شهرستان تویسرکان، ۶ گونه از رده پستانداران، ۶۱ گونه از رده پرندگان، ۱۴ گونه از رده خزندگان، و دو گونه از رده دوزیستان حضور دارند که از جمله آنها می‌توان به کل و بز، قوچ و میش، گرگ،روباه، شغال، کفتار، تشی ، خرگوش، سمور، رودک، خارپشت، حشره خوار و انواع موش صحرایی اشاره کرد.

از گونه‌های پرندگان عقاب طلایی، کبک، تیهو، دلیجه، زرده پر، کلاغ نوک سرخ، کبوتر، کمرکولی، زاغی، چکچک، سهره، سار، جغد، سبزقبا، سنگ چشم ، دم جنبانک و از گونه خزندگان نیز افعی، یله مار،سوسن مار،مار شلاقی، چلیبر، مار پلنگی و لاک پشت وانواع مارمولک‌ها در این منطقه مصفا و چشم نواز زیست می‌کنند.

در بخش گیاهان نیز در مجموع نزدیک به ۲۱۳ گونه گیاهی متعلق به ۱۶۴ جنس و ۴۵ خانواده با خواص و کاربردهای دارویی، صنعتی و عمومی در این منطقه شناسایی شده است که به شکل درختچه، بوته و علف دارای مصارف گوناگون نظیر خوراکی، دارویی و دامداری هستند.

از جمله گونه‌های درختی و درختچه‌ای این منطقه می‌توان به ارزژن، زرشک، زالزالک، انجیر وحشی، گردو، ارس، سیب وحشی، ون، کلخونگ، گلابی وحشی و انگور وحشی
و از گونه‌های بوته‌ای و علفی که دارای خواص دارویی هستند  نیز می‌توان به زعفران وحشی، بومادران، شیرخشت، شکر تیغال، پونه گل درشت، چند گونه افرا، چند گونه مریم گلی، آویشن و گل راعی اشاره کرد.

منطقه حفاظت شده خانگرمز:

این منطقه، تنها منطقه تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست در شهرستان تویسرکان است. نام “خانگرمز” در فارسی دری به معنا و مفهوم “خان گسترده اهورامزدا” است موضوعی که نشان می‌دهد ایرانیان باستان تا چه اندازه به منابع طبیعی به عنوان مواهب الهی و غنا و برکت طبیعت بکر منطقه خانگرمز توجه داشته‌اند.

منطقه حفاظت شده خانگرمز با وسعت بیش از نه هزار و ۳۸۹ هکتار در فاصله ۳۰ کیلومتری غرب تویسرکان واقع شده است. این منطقه از سال ۱۳۶۳ به عنوان منطقه شکار ممنوع اعلام و در سال۱۳۸۰ نیزبه منطقه حفاظت شده ارتقاء سطح یافت.

در این منطقه حفاظت شده جانورانی مانند کل و بز، قوچ ومیش، گرگ، روباه، شغال، کفتار، خرگوش، سمور، گورکن، تشی، رودک، خارپشت، حشره خوار و انواع موش‌ها، عقاب طلایی، کبک، تیهو، دلی جه، کلاغ نوک سرخ، کبوتر، کمر کولی، زاغی، چک‌چک، سهره، سار، جغد، سبز قبا، سنگ چشم، دم جنبانک و زرده پر زیست می‌کنند.

کوه خانگرمز در میان ۱۶ روستا احاطه شده است که از شمال به روستاهای قلقل، گنبله، بهارآب، ترمیانک، هوش و از شرق به روستاهای حاجی آباد، سوتلق، قلی لاله بالا و از  غرب به روستاهای مین آباد، تقی آباد، سازیان، کنجوران سفلی و از طرف جنوب به روستاهای کنجوران علیا و وسطی، قلی لاله پایین و لاشجرد محدود می‌شود.

مردم روستای‌های پیرامون این منطقه عمدتا کشاورز و دامدار بوده و بخش اصلی باغبانی آنان را کشت گردو تشکیل می‌دهد. این منطقه به دلیل برخورداری از اکوسیستم کوهستانی و دیدنی با گونه‌های جانوری غنی و زیبا، از مناطق مهم گردشگری استان همدان است.

منبع:تسنیم