نوشته‌ها

۴ آسباد در خراسان جنوبی ثبت ملی است

مسئول ثبت آثار تاریخی اداره‌ کل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی خراسان ‌جنوبی گفت: چهار آسباد (آسیاب بادی) تاریخی این استان در شهرهای بیرجند، درمیان و نهبندان ثبت ملی شده‌اند.

طاهره مال‌اندوز گفت: آسبادها از جمله آثار تاریخی واجد اهمیت معماری بومی و سنتی خراسان جنوبی به‌شمار می‌روند.

به گزارش ایسنا، به نقل از  روابط‌ عمومی اداره‌ کل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی خراسان‌ جنوبی، وی افزود: این بناها که با هوشمندی، دانش و مهارت گذشتگان ما برای آرد کردن غلات با بهره‌گیری از نیروی باد ساخته ‌شده‌ در تعدادی از شهرستان‌های استان به‌طور پراکنده استقرار یافته‌اند.

مسوول ثبت آثار تاریخی اداره‌ کل میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌ دستی خراسان ‌جنوبی اظهار داشت: شهرستان‌های نهبندان و درمیان بیشترین آسبادها را دارا هستند و تعدادی دیگر از این بناها در شهرهای مختلف استان ساخته شده‌اند.

وی گفت: آسبادهای آرویچ و آقا سید حسین در شهرستان بیرجند، آسباد میان‌ده نهبندان و آسباد گز در شهرستان درمیان در فهرست میراث ملی قرار گرفته‌اند که قدمت آنها به دوره قاجاری تا دوره پهلوی اول باز می‌گردد.

مال‌اندوز بیان کرد: آسبادها در قالب یک پرونده مشترک با سه استان خراسان جنوبی، خراسان رضوی و سیستان و بلوچستان برای ثبت جهانی پیشنهاد شده‌اند.

آسبادها قدیمی‌ترین آسیاب بادی عمودمحور هستند که با توجه به اسناد تاریخی موثق، در گذشته رکن اصلی دوام و پایداری معیشت در شرق کشور بودند همچنین نمونه بارز معماری سنتی ایران با رویکرد استفاده از مصالح بومی و انرژی پاک باد به‌ شمار می‌روند.

منبع: ایسنا

مرتبط:

آسیاب آبی «درده» در شهر تاریخی تیران‌وکرون

اجرای ۱۰۵ پروژه سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری خراسان جنوبی

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی گفت: «عملیات اجرایی ۳۶ پروژه سرمایه‌گذاری دولتی و ۶۹ پروژه سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در یک سال اخیر (از هفته گردشگری سال گذشته تاکنون) در استان انجام شده است.»

حسن رمضانی اظهار کرد: «بیشترین نوع پروژه‌های سرمایه‌گذاری استان اقامتگاه‌های بوم‌گردی و سپس سفره‌خانه سنتی و دفاتر خدمات مسافرتی بوده است.»

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی افزود: « از ۳۶ پروژه سرمایه‌گذاری استان ۲۰ پروژه تامین زیرساخت‌های مورد نیاز تاسیسات گردشگری و مناطق روستایی گردشگری استان بوده که این پروژه‌ها شامل پروژه گردشگری بند‌دره بیرجند، ساختمان کمپ نجوم سه‌قلعه سرایان،‌ آبرسانی کمپ بشرویه، روشنایی کمپ گردشگری نهبندان،‌ تکمیل برق‌رسانی کمپ کویری همت‌آباد، اجرای فاز اول برق‌رسانی آبیز زیرکوه و … بوده است.»

رمضانی عنوان کرد: «۶۹ پروژه از قبیل هتل، مجتمع گردشگری، اردوگاه گردشگری، اقامتگاه بو‌گردی و سنتی، مجتمع بین‌راهی و … با سرمایه‌گذاری ۷۵۰ میلیارد ریالی بخش خصوصی و با تسهیلات ۱۵۰ میلیاردریال از یک سال گذشته در دست اجرا است.»

افتتاح ۱۱ اقامتگاه بوم‌گردی در خراسان جنوبی

در خراسان جنوبی به دلیل وجود روستاهایی با قابلیت‌های کم‌نظیر تاریخی، فرهنگی و طبیعی، تقویت گردشگری روستایی در اولویت‌ توسعه گردشگری است.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی در این مورد گفت: «در طی این سال‌ها تمرکز بر احداث و بهره‌برداری از اقامتگاه‌های بوم‌گردی در این روستاها بوده است و در حال حاضر ۷۶ اقامتگاه بوم‌گردی در استان فعال است که ۱۱ اقامتگاه بوم‌گردی در یک‌سال گذشته به بهره‌برداری رسیده است و قطعا با ورود گردشگران به این اقامتگاه‌ها باعث صدور فرهنگ این منطقه از کشور از طریق ارائه محصولات محلی، خوراک، لباس و پارچه‌های سنتی، آداب و رسوم، صنایع‌دستی و …می‌شود.»

پرداخت ۸۵ میلیارد ریال تسهیلات ناشی از شیوع بیماری کرونا

رمضانی گفت: «شیوع بیماری کرونا خسارت‌های فراوانی را به بخش گردشگری وارد کرده که سعی شد با پرداخت تسهیلات از واحدهای گردشگری حمایت شود و در این راستا، ۸۵ میلیارد ریال تسهیلات ناشی از شیوع بیماری کرونا به فعالان صنعت گردشگری استان در این بازه زمانی پرداخت شده است.»

او افزود: «جاذبه‌های گردشگری استان هرساله میزبان گردشگران داخلی و خارجی فراوانی بوده که متاسفانه امسال به دلیلی شیوع بیماری کرونا، استان میزبان ۱۰۴هزار و ۷۴۴ نفر گردشگر داخلی و ۲۰ گردشگر خارجی بوده است.»

صدور ۷۸ موافقت اصولی اولیه در خراسان جنوبی

مرتضی عربی معاون گردشگری، سرمایه‌گذاری و تامین منابع خراسان جنوبی نیز گفت: «در طول یک سال گذشته ۷۸ موافقت اصولی اولیه در استان صادر شده است.»

 عربی افزود: «با توجه به شیوع بیماری کرونا و شرایط حاکم بر جامعه ۸ برنامه زنده در شبکه‌های مجازی با موضوعات تخصصی گردشگری با همراهی انجمن‌های مردم نهاد استان در طی سال گذشته برگزار شد.»

او بیان کرد: «۵ دوره آموزشی مدیران و کارکنان مرتبط با صنعت گردشگری نیز در یک سال اخیر در استان برگزار شده است.»

معاون گردشگری، سرمایه‌گذاری و تامین منابع خراسان جنوبی گفت: «برگزاری تورهای آشناسازی برای توراپراتورهای منتخب کشوری، تولید محتوای ویدیویی جدید و با کیفیت چندزبانه از جاذبه‌های گردشگری استان به منظور پخش در شبکه‌های مجازی و صدا و سیما، حضور در نمایشگاه‌های داخلی و بین‌المللی، افزایش تعداد تاسیسات گردشگری از برنامه‌های پیش بینی شده برای دوران پسا کرونا است.»

عربی گفت: «در حال حاضر ۹ هتل ۷۶ اقامتگاه بوم‌گردی، ۱۶ مهمان‌پذیر، ۵۱ مجتمع خدمات رفاهی بین‌راهی، ۱۸ سفره‌خانه سنتی و ۳۵ دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری در استان فعال است.»

منبع: میراث آریا

مرتبط:

منسوجات سنتی؛ در صدر صادرات خراسان جنوبی

کویرهای خراسان جنوبی _اینجا به آسمان نزدیک‌ترید

منسوجات سنتی؛ در صدر صادرات خراسان جنوبی

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و  صنایع دستی خراسان جنوبی گفت: بیشترین میزان صادرات صنایع دستی استان به ترتیب مربوط به نساجی سنتی، سیاه چادر بافی، تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی، سوزن دوزی بلوچ، قلمزنی و صنایع دستی چوبی است.

حسن رمضانی اظهار کرد: تمامی موزه‌های استان در شهرهای قرمز و نارنجی تعطیل است.

وی افزود: همچنین تجمعات در اماکن گردشگری و تاریخی استان ممنوع است و فردی نباید به حوزه این اماکن وارد شود.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و  صنایع دستی خراسان جنوبی بیان کرد: تورها نیز پذیرش ندارند و در صورت تخطی دفاتر گردشگری از این موضوع برخورد قانونی انجام خواهد شد.

رمضانی ادامه داد: در حال حاضر ۹ هتل، ۶۲ اقامتگاه بوم‌گردی و ۳۳ آژانس مسافرتی در خراسان جنوبی فعال هستند.

وی از صادرات یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومانی صنایع دستی استان به خارج از کشور خبر داد و گفت: بیشترین میزان صادرات صنایع دستی استان به ترتیب مربوط به نساجی سنتی، سیاه چادر بافی، تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی، سوزن دوزی بلوچ، قلمزنی و صنایع دستی چوبی است.

وی افزود: اصلی‌ترین مقصد صادرات صنایع دستی استان به کشورهای فرانسه، ایتالیا، انگلستان، هلند، اسپانیا، لهستان، چک، آلمان، افغانستان، پاکستان، چین، عراق و کشورهای حوزه خلیج فارس است.

رمضانی خاطرنشان کرد: صادرات صنایع دستی استان به کشورهای خارجی در چهار ماهه اول امسال حدود یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان بوده است.

منبع: ایسنا

مرتبط:

نساجی سنتی _تمثالی از عشق بر گستره مهارت

ابلاغ ثبت ملی ۱۶ اثر فرهنگی‌تاریخی خراسان جنوبی

ابلاغ ثبت ملی ۱۶ اثر فرهنگی‌تاریخی خراسان جنوبی

 در یکی از نامه‌های دکتر علی‌اصغر مونسان خطاب به حمید ملانوری شمسی آمده است:

«در اجرای بند (ج) ماده واحده قانون تشکیل سازمان میراث‌فرهنگی کشور مصوب ۱۳۶۴ مجلس شورای اسلامی و بند ششم ماده سوم قانون اساسنامه سازمان میراث‌فرهنگی کشور مصوب ۱۳۶۷ مجلس شورای اسلامی مبنی بر ثبت آثار ارزشمند منقول و غیرمنقول فرهنگی-تاریخی کشور در فهرست آثار ملی و فهرست‌های ذی‌ربط، مراتب ثبت اثر فرهنگی‌-تاریخی «کوره آجرپزی باختر (فهرست میراث صنعتی)» واقع در استان خراسان جنوبی، شهرستان فردوس، بخش مرکزی، شهر فردوس، ۲ کیلومتری جاده آیسک که پس از طی تشریفات قانونی لازم به شماره ۳۲۸۶۴ مورخ ۱۳۹۸/۹/۱۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، ابلاغ می‌شود.

اثر مذکور تحت حفاظت و نظارت این وزارت است و هر گونه دخل و تصرف یا اقدام عملیاتی که منجر به تخریب یا تغییر هویت آن شود برابر مواد ۵۵۸ لغایت ۵۶۹ از کتاب پنجم قانون مجازات‌های اسلامی، تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده، جرم محسوب می‌شود و مرتکب مشمول مجازات‌های قانونی خواهد شد و مرمت و بازسازی اثر صرفاً با تأیید و نظارت این وزارت ممکن خواهد بود.

همچنین در دیگر نامه‌های وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به استاندار خراسان جنوبی مراتب ثبت ۱۵ اثر فرهنگی-تاریخی دیگر به شرح زیر ابلاغ شده است:

۱. «محوطه حوض کرخون استند» واقع در شهرستان زیرکوه، به شماره ۳۲۲۱۱ مورخ ۹۹/۶/۱۶
۲. «محوطه و قبرستان پل گبری» واقع در شهرستان زیرکوه به شماره ۳۲۲۱۲ مورخ ۹۷/۱۰/۱۰
۳. «محوطه ریگ آهنگران» واقع در شهرستان زیرکوه به شماره ۳۲۲۱۳ مورخ ۹۹/۶/۱۶
۴. «محوطه پشته گرد استند» واقع در شهرستان زیرکوه به شماره ۳۲۲۱۴ مورخ ۹۹/۶/۱۶
۵. «محوطه چاه کلاوه» واقع در شهرستان زیرکوه به شماره ۳۲۲۱۵ مورخ ۹۹/۶/۱۶
۶. «محوطه باستان‌شناختی پشت‌بند تجنود» واقع در شهرستان زیرکوه به شماره ۳۲۲۱۶ مورخ ۹۹/۶/۱۶
۷. «محوطه تپه کوره محمدآباد» واقع در شهرستان زیرکوه به شماره ۳۲۲۱۷ مورخ ۹۹/۶/۱۶
۸. «محوطه چاه ذغال» واقع در شهرستان زیرکوه به شماره ۳۲۲۱۸ مورخ ۹۹/۶/۱۶
۹. «محوطه پل ملکی» واقع در شهرستان زیرکوه به شماره ۳۲۲۱۹ مورخ ۹۹/۶/۱۶
۱۰. «محوطه چاه ضامن» واقع در شهرستان زیرکوه به شماره ۳۲۲۲۱ مورخ ۹۹/۶/۱۶
۱۱. «محوطه باستان‌شناختی گیوه‌رود» واقع در شهرستان نهبندان به شماره ۳۲۲۲۲ مورخ ۹۹/۶/۱۶
۱۲. «خانه جوادزاده» واقع در شهرستان بشرویه، بخش ارسک، شهر ارسک، خیابان اصلی، روبروی مسجد جامع به شماره ۳۲۲۳۰ مورخ ۹۹/۶/۱۶
۱۳. «خانه کیانی‌زاده» واقع در شهرستان بشرویه، بخش مرکزی، شهر بشرویه، خیابان کشاورز، کوچه ساباط، فرعی سمت راست، انتهای بن‌بست به شماره ۳۲۲۳۱ مورخ ۹۹/۶/۱۶
۱۴. «خانه عباسیان» واقع در شهرستان بشرویه، بخش مرکزی، شهر بشرویه، خیابان ملاعبدالله تونی بشروی، انتهای کوچه مهری، به شماره ۳۲۲۳۲ مورخ ۹۹/۶/۱۶
۱۵. «منبع آب قاین (فهرست میراث صنعتی)» واقع در شهرستان قائنات، بخش مرکزی، شهر قائن، خیابان شهید بهشتی، کوچه شهید بهشتی، به شماره ۳۲۸۶۳ مورخ ۹۸/۹/۱۷

منبع: میراث آریا

مرتبط:

معرفی امامزادگان خراسان جنوبی

سیر هزاران ساله شناسنامه هنری خراسان جنوبی

معرفی امامزادگان خراسان جنوبی

استان خراسان جنوبی به عنوان سومین استان وسیع کشور دارای امامزادگان تاریخی زیادی همچون امامزاده شاه سلیمان علی (ع)، مزار شهدای دره شیخان، بقعه امامزاده عبدالله (ع) و غیره است که دارای جاذبه‌های تاریخی، معماری و فرهنگی زیادی هستند.

استان خراسان‌جنوبی به عنوان سومین استان وسیع کشور دارای امامزادگان تاریخی زیادی همچون امامزاده شاه سلیمان علی (ع)، مزار شهدای دره شیخان، بقعه امامزاده عبدالله (ع) و غیره است که دارای جاذبه‌های تاریخی، معماری و فرهنگی زیادی است.

خراسان جنوبی یکی از استان‌هایی است که دارای بقاع متبرکه و امامزاده های بسیار زیادی بوده و این بقاع متبرکه  امن‌ترین خانه های جهان است و در و دیوارش، محرم رازهایی که در گنجینه دل نهان کرده است، در و دیوار امامزادگان و بقاع متبرکه، آرامش بخش روح و نوازشگر جان هستند تا دست پر از این وادی گذر کنی، حتی اگر یادت نباشد در چه جایگاهی ایستاده‌ای.

توسل در این مکان‌های نام آشنا و رسیدن به قرب الهی درست همان چیزی است که در دنیای شلوغ امروزی بدان نیاز داری؛ همان که تو را از این دنیا رها کرده و روحت را آزادتر می‌کند و تو را امیدوارتر برای ادامه راه پرفراز و نشیب زندگی.

اماکن مذهبی جایگاه گسترش فرهنگ دینی و تعالی بخشی عقاید و اخلاق مردمند که میزان توجه به این اماکن متبرکه گویای توجه مردم به امور مذهبی و اسلامی است. طبق آمارهای رسمی اعلام شده هم اکنون ۱۰۰ بقعه مبرکه، ۲ هزار و ۱۳۳ مسجد و ۴۵۷ حسینیه در سامانه اوقاف خراسان جنوبی ثبت شده است که برای آشنایی بیشتر به معرفی برخی از بقاع متبرکه شاخص در این استان می‌پردازیم.

آستان مبارک امامزاده حسین بن موسی الکاظم (ع)

آستان مبارک امامزاده حسین بن موسی الکاظم (ع) در شهر طبس واقع در استان خراسان جنوبی یکی از جاذبه های مذهبی این شهر است که زائران زیادی در مسیر رسیدن به بارگاه امام رضا (ع) از آن دیدن می‌کنند. حضرت حسین بن موسی الکاظم (ع) برادر گرامی حضرت امام رضا (ع) است. حسین بن موسی الکاظم (ع) از جمله امامزادگانی است که مورخان آن را از فرزندان بلافصل امام کاظم (ع) دانسته‌اند. عاشقان ولایت و شیفتگان زیارت بارگاه ملکوتی امام رضا (ع) که از استان های جنوبی کشورمان عازم این دیار مقدس می‌شوند، پس از عبور از صدها کیلومتر کویر به طبس می‌رسند و آستان مبارک این امامزاده در مسیر مسافران قرار دارد.

با توجه به برخی از اسناد، زمان بنای اولیه مزار این امامزاده در قرن پنجم هجری بوده است. مقبره امامزاده حسین بن موسی الکاظم در طبس از قدیم مورد توجه و استقبال مردم بوده اما متاسفانه در زلزله ویرانگر طبس در سال ۱۳۵۷ این بنا به کلی ویران شد.

پس از آن، آستان قدس رضوی با مساعدت کامل، اقدام به بازسازی آن بقعه مبارکه و رواق های اطراف آن کرد و به سبکی بسیار عالی بنای کاملا مطلوب و درخورشان این امامزاده لازم التعظیم و برای رفاه حال زائران با به کار گیری طرح جامع احداث کرده است.

این امامزاده اکنون فضایی بسیار وسیع و بسیار زیبا دارد و اغلب مسافرانی که از جنوب شرق، جنوب و مرکز کشور قصد سفر به مشهد مقدس را دارند، حتما شبی را در جوار برادر امام رضا (ع) به صبح خواهند رساند.
فضای این امامزاده با درختان نخل به زیبای تزئین شده و حوض‌ها و فواره‌ها فضایی بسیار زیبا ایجاد کرده است. زائر سراهای این امامزاده نیز با تلفیق معماری سنتی و مدرن، فضایی دلپذیر برای زائران این آستان مقدس فراهم کرده است.

این امامزاده دارای امکاناتی از جمله چندین سوییت و غرفه، آشپزخانه عمومی، سقاخانه، دفتر مخابراتی و ۳۶ هزار متر مربع فضای سبز، آب نما، سرویس بهداشتی مناسب، شهربازی و توقفگاه خودرو است.

خراسان جنوبی

 

امامزاده هوگند بشرویه

در فاصله حدود دوازده کیلومتری غرب بشرویه و در دامنه کوه مرکز زیارتی وجود دارد که به نام امام زاده محمد بن اصغر هوگند معروف و مشهور است از سابقه و شخصیت مدفون در این محل هیچ اطلاع تاریخی در دست نیست و آنچه اهالی به آن اعتقاد دارند این است که این جا محل دفن یکی از اولاد موسی بن جعفر (ع) است. مرکز مزبور از قدیم الایام و در حال حاضر مامن زوار و مومنانی است که به عشق اهل بیت از نقاط همجوار برای زیارت به آن روی می آورند و در حال حاضر یک مرکز زیارتی و سیاحتی است.

آستانه مبارکه بی بی زینب خاتون (س) در منطقه کاهی سربیشه

آستانه مبارکه بی بی زینب خاتون (س) مشهور به مزار کاهی در ۵۰ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان بیرجند در خراسان جنوبی و در شهر مود شهرستان سربیشه، در منطقه ای سر سبز و خوش آب و هوا واقع شده است.
بر اساس شواهد بانو بی بی زینب خاتون (س) بر جای مانده، دختر امام موسی کاظم (ع) است که درگذر از روستای کاهین، دار فانی را وداع گفته و بر سر تپه ای مدفون شد.

علی بن محمد یاسری در تاریخ قهستان می‌نویسد: دیگر سیده زنان خاندان سِتر علیا و مهد عظمی، سلاله باغ مرتضوی به سببی از اسباب، گذرشان بر قریه کاهین از قرای نهار جان افتاد و به واسطه‌ی عارضه ای که بر آن بزرگوار روی داد، در آن محل دار دنیا را وداع فرمود.

محرمانش به امر تجهیز و تکفین پرداخته و وی را بر سرپشته ای در صدف خاک مدفون ساختند و قبه ای بر سر تربت او بر افراختند. ضریح مطهر این بقعه متبرکه مطلا بوده و با طرح ضریح مطهر امام رضا (ع) در سال ۱۳۸۳ ساخته و نصب شده است.

blank

 

از آنجایی که این آستانه مبارکه در ارتفاعات روستای کاهین قرار دارد، منطقه ای ییلاقی با زمستانی سرد و تابستانی بسیار مطبوع و خوش آب و هوا دارد و از فضای سبز بسیار زیبا و آبی شیرین و گوارا برخوردار است که این امر موجب جذب زائران و مسافران بسیاری از نقاط مختلف استان و کشور به این منطقه شده است به گونه ای که سالانه حدود ۱۵۰ هزار زائر و مشتاق به زیارت خاندان اهل بیت (ع) برای زیارت به این مکان مشرف می‌شوند.

به خاطر وجود آب گوارا و مهمانسراهایی که در محوطه این مزار و در باغ‌های سر سبز این روستا وجود دارد، مردمی که به این منطقه می‌آیند، به طور موقت در این منطقه سکنی گزیده و به زیارت و سیاحت می‌پردازند.
جاده ارتباطی به آستانه مبارکه بی بی زینب خاتون (س) از مرکز شهر به روستای کاهین، آسفالته است.

blank

 

آستان امامزادگان سلطان محمد و سلطان ابراهیم

آستان امامزادگان سلطان محمد و سلطان ابراهیم (ع) در شهرستان فردوس، مرکز شهر واقع شده است. شهر فردوس تا بیرجند مرکز خراسان جنوبی ۱۹۵ کیلومتر فاصله دارد.
بارگاه امامزادگان سلطان محمد و سلطان ابراهیم (ع) واقع در شهر باستانی تون و در فاصله اندکی از مسجد جامع و در جوار این بزرگراه باعث جذب مسافران زیادی می‌شود و بقاع این امام زادگان را به عنوان یکی از مهم‌ترین بقاع متبرکه استان خراسان جنوبی تبدیل کرده است.

به لحاظ اهمیت تاریخی بنا در فهرست آثار ملی کشوربه ثبت رسیده است و باستان شناسان میراث فرهنگی و گردشگری این بنا را مربوط به دوره تیموریان می‌دانند. موسیو آندره گدار معمار و باستان شناس فرانسوی که در سال ۱۳۰۵ شمسی از فردوس بازدید می‌کند آن را به دوره تیموریان نسبت می‌دهد.

blank

 

مزار شاه سلیمان علی(ع)

این زیارتگاه در جنوب غربی شهرستان بیرجند، در روستای جنگ آباد، از دهستان جلگة ماژان از توابع شهرستان خوسف واقع شده و راه ارتباطی آن از طریق جادة آسفالت خوسف ـ دولت آبادگیو قابل دسترسی است.

ساختمان بقعه، در دامنة کوهی واقع شده و پیرامون آن مزارع و انواع درختان وجود دارد. بنا که از خشت و گل و سنگ ساخته شده دارای ایوان در جانب جنوب و رواقی در پی آن است که دارای گنبدی عرقچینی کوتاه است که با ایجاد چهار فیلپوش در چهار زاویة اتاق پدید آمده است.

از امکانات رفاهی ـ خدماتی این آستان می‌توان به امکانات اولیه آب، برق و تلفن اشاره کرد هم‌چنین وضوخانه، سرویس بهداشتی، انبار، آشپزخانه، آبدارخانه و فروشگاه برای رفاه حال زائران نام برد.
شاه سلیمان، یکی از زیارتگاه‌های پر رونق و پر طرفدار حومه شهرستان بیرجند است، گروهی سلیمان علی را از سادات باقریه و برخی او را از اولاد موسی بن جعفر (ع) و عده‌ای از صحابه امامزادگان می‌شمارند.

آستان امامزادگان باقریه خراسان جنوبی

 

آستان امامزادگان باقریه بیرجند

آستان امامزادگان باقریه (ع) یا مزار دره شیخان در شهر واقع است، امامزادگان باقریه (ع) زیارتگاه و مدفن ۷۲ امزاده است که در ورودی شهر بیرجند و نزدیک پایانه مسافر بری واقع شده است. نام دره شیخان برگرفته از دو کلمه، دره و شیخان است. دره فرو رفتگی میانه دو دامنه کوه می‌باشد که در آن آبراهه یا رودی جریان دارد. شیخ به معنی مرد بزرگ و دانشمند و مرشد و احتمالاً شیخان جمع شیخ و جمعی از بزرگان باشد. احتمالی دیگر که گفته می‌شود به دلیل اینکه در این دره به گروهی شبیخوان زده شده به دره شبیخوان معروف شده که بعداً به دره شیخان استعمال شده است. در این دره تعدادی از شهدا که به روایت ابوالمحامد رویخی و علی بن محمد یاسری مشهور به حسامی از احفاد امام محمد باقر (ع) در آنجا مدفون هستند. این زیارتگاه سالهاست، همه روزه بویژه عصر چهارشنبه‌ها پذیرای خیل زائران است.

طرح جامع این زیارتگاه به مساحت ۶ هزار متر مربع در حال اجرا است. کتابخانه آن به بهره برداری رسیده و فضاهای انباری، دفتر هیأت امنا و منزل خادم و سرویس های بهداشتی احداث شده و ساختمان های دارالشفا، زائرسرا، حسینیه و مسجد در حال اجرا است توسعه فضای صحن و پارکینگ و فضای سبز از برنامه های طرح جامع این زیارتگاه می‌باشد.

بقعه مبارک امامزاده زید بن علی(ع) دیهوک

بقعه مبارک امامزاده زید بن علی (ع) واقع در روستای امامزاده علی از نوادگان امام سجاد(علیه السلام) در فاصله ۱۶ کیلومتری دیهوک طبس در خراسان جنوبی قرار دارد. روستای امامزاده علی که به شاهزاده علی نیزمعروف است دارای آب و هوای معتدلی بوده و این به خاطر قرار گرفتن آن در دامنه‌های شمالی رشته کوه شتری است.

این امامزاده یکی از مکان هایی است که در طول سال بر اساس یک سنت قدیمی و حسنه پذیرای خیل عظیم عاشقان و دلباختگان ائمه اطهار(ع) است که به صورت کاروانی یا خانوادگی به این مکان سفر می کنند تا لحظاتی را به دور از هیاهوی زندگی شهری غبار دل بزدایند و با خدای خود راز و نیاز کنند.

خراسان جنوبی؛ به دلیل وجود امامزاده‌های بسیار در دل خود همواره ملجأ توسل بوده؛ توسلی که به معنای به دست آوردن آرامش در وجود انسان بوده و روح خفته او را در میان انبوه دغدغه‌ها بیدار می‌کند.

منبع: ایسنا

مرتبط:

مدرسه شوکتیه بیرجند

ارگ کلاه فرنگی بیرجند

باغ و عمارت رحیم آباد در بیرجند

سیر هزاران ساله شناسنامه هنری خراسان جنوبی

خراسان جنوبی صنایع دستی بی شماری دارد که حاصل تلاش زنان و مردانش از گذشته‌های دور در کنار دامداری و کشاورری است؛ محصولاتی که شناسنامه این مردم هستند.

صنایع دستی هر منطقه متأثر از محیط فرهنگی و جغرافیایی و تاریخی آن سرزمین است. منطقه جنوب خراسان بزرگ به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و فرهنگی، صنایع دستی خاص خود را داراست. واژه قُهستان را که اکثراً معرب کهستان دانسته‌اند، به دلیل محیط جغرافیایی خاص و وجود کوهستانها به آن اطلاق شده و نواحی گناباد، فردوس، قاینات، بیرجند و نهبندان را دربرمی‌گیرد.

سراسر این منطقه رودخانه دائمی جاری نیست و طبق نوشته‌های جغرافی دانان گذشته از قبیل (ابن حوقل) آب این منطقه از کاریز و قنوات بوده است. مردم این منطقه اغلب به کار کشاورزی در اطراف قنوات و چشمه ها مشغولند، همچنین دامداری شغل قسمت زیادی از مردم را شامل می‌شود و در کنار این مشاغل به تولید صنایع دستی از قبیل بافندگی پارچه، قالیبافی، گلیم بافی، سبدبافی و سفالگری می‌پردازند.

قدیمی ترین سندی که از صنایع منطقه قهستان حکایت می‌کند تاریخ طبری است. طبری ضمن بازگویی وقایع سال ۶۹ هجری می نویسد: عمرو بن سعید بن عاص رقیب عبدالملک ابن مروان الحکم الاموی قبای قهستانی، پیراهن قهستانی دربرداشت.

مقدسی در کتاب احسَنُ التَقاسیم می نویسد: (از قوهستان پوشاک هایی مانند نیشابوری سفید و فرش و جانماز و و. مانند آن صادر می شود). در کتاب اشکال العالم جیهانی متعلق به نیمه سده چهارم هجری آمده است: (از ولایت قهستان کرباس های نیکو و پلاس های خوب و زیلوها مانند جهرمی می بافند و بیشتر در تون می باشد و از آنجا به نیشابور و دیگر ولایات می برند). مقدسی، فردوس (تون)را شهری پرجمعیت ذکر کرده است و ناصر خسرو قبادیانی از چهارصد کارگاه زیلوبافی آن نام برده است. این مطلب بیانگر تاریخ این رشته از دستبافته های بومی جنوب خراسان بزرگ است و شروع آن حداقل به ۱۰۰۰ سال قبل بر می گردد.

سیسیل ادواردز نیز در کتاب (قالی ایران) اشاره ای به نوعی قالیچه های عربی بافت منطقه فردوس داشته است. مک گرگر در کتاب (شرح سفری بر ایالت خراسان) می گوید در قاینات از گلدوزی روی ابریشم که به وسیله زنان انجام می شود باید یاد کرد. اگر چه چندان زیبایی ندارد ولی در نوع خود بی همتاست. زیرا در جای دیگر یافت نمی شود و در حال از بین رفتن است..) و نیز در وصف بیرجند می نویسد: (باید یادآور شد که بیرجند آهنگران و تفنگ سازان ماهری نیز دارد).

بکر و اصیل بودن طرح، نقوش و تولیدات صنایع دستی این استان واستفاده از مواد اولیه بومی در ساخت وتولید آثار رشته های صنایع دستی استان از مزیت های صنایع دستی این استان به شمار می آید.

قالی و قالیچه بافی خراسان جنوبی

قالی و قالیچه بافی

تاریخچه قالی و قالیچه در منطقه جنوب خراسان به سالهای بسیار دور باز می گردد. که با بررسی های انجام شده میتوان سابقه ای در حدود ۲۰۰ سال برای قالی بافی قائل شد. قالیچه نیز همانند قالی زیرانداز دستبافی است که قدمت آن به لحاظ نیاز اجتماعی جوامع بشری، امکان سریع نقل و انتقال و بافت آن، به قبل از تولید قالی برمی گردد. شرکت شرق بیرجند از بزرگترین تولیدکنندگان فرش در منطقه بیرجند بوده است. این شرکت را می توان قدیمی ترین شرکت خصوصی ایرانی در تهیه قالی دستباف معرفی کرد. تاریخ تأسیس آن به سال ۱۳۰۸ بازمی گردد. کلیه قالی های این شرکت مارک دار بوده و عبارت (شرکت شرق بیرجند) در میان نمادی از خورشید قرار داشته است.

روش کار در قالیبافی این استان همانند سایر نقاط ایران می باشد. پس از نصب دار و چله کشی و نصب چوب هاف و کوجی، چند رج به صورت گلیم باف بافته می شود و همزمان کناره پیچ (شیرازه) به صورت یک خامه سه لایی از میان سه تار کناری قالی عبور داده شده که در حین بافت کناره های قالی و قالیچه را سفت و محکم نگه می دارد. پس از ساده بافی ابتدای قالی، بافت قالی آغاز می شود با بالا و پایین آوردن کوجی پس از هر رج، تارهای زیر و رو تعویض می شوند بعد از بافت هر رج، پود نازک از دو ردیف تار زیر و روی قالی رد می شود. ابتدا با ضربات آهسته و ریز و سپس با ضربات محکم شانه بر پود می کوبند تا محکم شود پس از تعویض دوباره تارها، پود ضخیم استفاده شده و کوبیده می شود. پس از بافت ۲ تا ۳ رج، با دست و به ندرت با سرکش و شانه، قسمت بافته شده صاف می شود و با قیچی پرداخت می گردد. دو نوع بافت فارسی و ترکی در این استان رایج است که هر دو دارای بافت های تقلبی مشابه می باشند که به آن گره های جفتی می گویند. این بافت اغلب به لحاظ تسریع در کار بافت انجام گرفته و معمولاً از استحکام و ظرافت قالی می کاهد.

باف تایی (یکی) نیز در این استان رواج دارد که به لحاظ ظرافت و دقت بافت، مدت زمان وهزینه انجام کار را زیاد نموده و به این دلیل کمتر مورد استفاده قرار می گیرد.

بافت قالی و قالیچه در اکثر شهرها و روستاهای خراسان جنوبی رواج دارد به طوریکه بیش از ۸۰ درصد ساکنان روستاها به این حرفه اشتغال دارند. از مناطق مهم بافت قالی می توان به مود ـ درخش ـ گسک ـ چاج ـ آسیابان ـ سربیشه ـ خوسف ـ باغستان ـ کوشکک ـ خسروآباد ـ نهارجان ـ شاخنات ـ فورخاص ـ دره عباس ـ رجنوک ـ سرچاه و فضل آباد اشاره کرد. بافت قالیچه در اکثر روستاهای استان معمول می باشد که عمده تولید آن مربوط به شهرستان زیرکوه و روستاهای بمرود ـ اسفاد ـ آبیز ـ شاهرخت و مهنج است.

رنگرزی سنتی خراسان جنوبی

رنگرزی سنتی

از آنجا که صنعت رایج این منطقه قالی بافی می باشد و خامه موردنیاز قالی بافان احتیاج به رنگرزی دارد تا جوابگوی انبوه تولیدات قالی منطقه باشد، هنر ـ صنعت رنگرزی همپای قالی بافی در این منطقه رواج داشته است.

اساتید رنگرزی از مواد رنگی سنتی از قبیل پوست گردو، برگ مو، روناس، پوست انار، زعفران، توت سیاه، کاه، گندل، سماق، گلرنگ، آلبالو، اسپرک و رنگهای خمی از قبیل نیل جهت رنگرزی استفاده می‌کنند.

انواع رنگ‌های مورد استفاده عبارتند از: شتری، بیدمشکی (قهوه ای) ـ هلی ـ کرم نخودی ـ لاکی ـ شرابی ـ صورتی ـ پیازی ـ نارنجی ـ سنجدی ـ کبود ـ سورمه ای ـ آسمانی (ماسی) ـ خاکی ـ گل اناری ـ خاکستری ـ موشی (فولادی) ـ آتشی علفی زرد ـ شکلاتی ـ ماشی ـ شیرچای.

معمولاً یک ردیف پاتیل (خم رنگرزی) در دیوار کارگاه رنگرزی تعبیه شده که بسته به نوع رنگ کاربردی، پاتیل ها از چدن یا مس ساخته شده است و زیر هر کدام اجاقی قرار دارد. ابتدا با فرو بردن الیاف در محلول قلیاب و آب گرم چربی طبیعی الیاف پشمی را می گیرند که به آن قلیاب کردن می گویند. کلافهای پشم قلیاب شده را به خمره رنگ برده و آن را می جوشانند و بسته به تیرگی و روشنی رنگ، مدت زمان جوشاندن را تنظیم می نمایند. در تمام مدت الیاف را با چوب، زیر آب می گردانند. میله چوبی محکی درون دیوار بالای خمره ها قرار دارد. کلافها را روی این میله آویزان می کنند تا آب آن فرو چکد و الیاف هوا بخورد و از آنجا کلاف ها را به حیاطی می برند و روی تیرهای ضخیم آویزان می کنند تا خشک شود، این عمل را آفتاب دادن می گویند.

blank

 

گلیم بافی

گلیم به عنوان نخستین زیرانداز دارای سابقه طولانی می باشد و اگر چه در مقایسه با قالی دارای شیوه بافت آسانتری است، به همان نسبت قیمت ارزانتری دارد. خلاقیت، ابتکار و نوآوری در طرحها و رنگها، گلیم را به عنوان رشته ای هنری تر از قالی مطرح نموده است که ذوق و خلاقیت روستانشینان و عشایر ایران در تولید آن نقش بسزایی دارد. به طوریکه نقش و رنگ گلیم، راه مناسبی جهت شناسایی یک قوم و آشنایی با رسم و رسوم و اعتقادات هر منطقه است.

در تعریف گلیم باید گفت نوعی فرش بدون پرز، با نخ پشمی، پنبه ای یا کنفی جهت زیرانداز، که با درگیری تار و پود و با تزئینات زیاد بافته می شود. می توان از مقایسه دستگاههای ساده بافندگی ادعا نمود که شروع گلیم بافی قبل از پیدایش پارچه بافی بوده و حدس زده می شود که هر دو صنعت از سبدبافی الهام گرفته باشند.

انواع گلیم براساس جنس تار و پود عبارتند از گلیم پنبه ای که تار و پود آن از جنس پنبه و اندازه و لای نخ آن مانند نخ زیلو می باشد، گلیم پنبه و پشم که نخ تار پنبه و پود آن پشم است. گلیم پشم در پشم که تار و پود آن پشمی است و گلیم ابریشمی که نخ پود آن ابریشم است و به ندرت، و با کاربرد هنری و زینتی بافته می شود.

مراحل بافت و چله کشی، گلیم همانند قالی است. ملیله بافی یکی از تزئیناتی است که بعضاً در ابتدای بافت گلیم و پس از ساده بافی، با نخ رنگی به منظور زیباسازی اجرا می شود.

شیوه بافت به دو صورت یک رو (پیچ) و دورو می باشد. در بافت دورو، پود به صورت زیر و رو و سر راست قرار گرفته و نقش را ایجاد می کند اما در بافت یک رو (پیچ) که بیشتر در منطقه نهبندان، سرایان و قائنات رواج دارد، خامه با پیچش بر دور تارها نقش را ایجاد می کند. از این نوع بافت بیشتر جهت تولید بافته های کوچک و ظریف نظیر همیان، توبره، نمکدان، سفره آردی استفاده می شود.

از انواع نقوش بکار رفته در گلیم های این منطقه می توان به نقش: کوهه، بلوچی، کژمار، بوته، هفت لِیکه، نِگار، ماه، نقش اسب، کجَک، دُردهن، پیش برو پیش بیا، حلقه، شطرنجی، کوچ یا دندان بره، درختچه ها، بوته های صحرایی، حیوانات و پرندگان اشاره کرد.

گلیم در ابعاد متفاوت و کاربردهای مجزا ساخته می شود. از انواع تولیدات تکمیلی و کاربردی گلیم می توان به خورجین، چنته یا توبره، همیان، جوال، خاکش (خاک کش)، جُل، سفره آردی، روکرسی، پاپیچ (پاتابه)، جلد دعا، نمکدان، گلیم و گلیمچه اشاره کرد.

بافت گلیم در اکثر روستاها و شهرستانهای خراسان جنوبی رایج و فعال می باشد که از جمله مهمترین این مراکز می توان روستاهای خور، خوسف و نصرآباد از شهرستان خوسف ـ روستاهای گسک، خلف، درمیان، سراب، فورگ، آواز و گزیک از شهرستان درمیان ـ روستاهای سلم آباد، درح و شهر مود از شهرستان سربیشه ـ شاخنات، القار و نهارجان از بخش مرکزی شهرستان بیرجند ـ بخش های سه قلعه، مصعبی و آیسک از شهرستان سرایان ـ بخش های عربخانه، میغان، نه، دهسلم و شوسف از شهرستان نهبندان و شهرستان زیرکوه اشاره کرد.

جاجیم بافی خراسان جنوبی

جاجیم بافی

نساجی سنتی قدمت تاریخی بسیار طولانی در منطقه (خراسان جنوبی) دارد و نقش مهمی در خودکفایی مردم این منطقه ایفا کرده است. از اهم زیر گروههای آن می توان به جاجیم بافی، کرباس بافی، احرامی بافی، بَرَک بافی، حوله بافی، ابریشم بافی و سیاه چادر بافی اشاره نمود.

اصطلاح جاجیم تصور می رود از ترکیب واژه ای ترکی مشتق شده که به معنی کوچک و خوشایند است. جاجیم که در اصطلاح محلی به آن جاجُم گفته می شود یکی از هنرهای خاص مناطق کردنشین و ترک نشین است که امروزه در اکثر نقاط کشور بافت می شود.

در خراسان جنوبی در شهرستانهای بیرجند ـ نهبندان و بالاخص قاینات به بافت این محصول مبادرت می نمایند.

جاجیم دستبافته ای است شبیه پلاس و گلیم با نقش های راه راه رنگی (نقش در جاجیم بر خلاف گلیم توسط تارهای رنگی ایجاد می شود) که مانند سایر دستبافته ها به عنوان زیرانداز نیز مورداستفاده قرار می گیرد. پرز ندارد و از نخهای رنگین پنبه ای یا پشمی بافته می شود. امروزه برای بافتن آن از نخ کاموا هم استفاده می‌شود.

جاجیم معمولاً با کاربردهای لحاف کرسی ـ روفرشی ـ سفره نان ـ روپشتی ـ سجاده ـ انواع کیف زنانه ـ کوسن ـ دمپایی – پاتابه می باشد. جاجیم دارای طرح محرمات است و نقوش آن که بیشتر به رنگ های سبز، زرد، قرمز، سفید و بنفش به چشم می خورند در فضاهای این طرح قرار می گیرند. نقش مایه های بکار رفته در انواع جاجیم منطقه شامل: اشکی یا دندانه دار، تمام گل، نیم گل، نیم ساده، تسمه، دندان موشی و لبه دور می باشند.

در این منطقه برای چله کشی جاجیم پس از محاسبه طول جاجیم سه میخ که تشکیل مثلث متساوی الساقین می دهد با فاصله ای به متراژ جاجیم به زمین می کوبند. برای این کار حداقل سه نفر جهت نظارت بر دواندن چله، کجو بندی (گله بندی) و چله دوانی نیاز است.

پس از چله کشی دار، عملیات بافت متشکل از بالا و پایین شدن نخهای مشخص در هر مرحله پودکشی و سپس کوبیدن دم ایجاد شده است. در دارهای افقی سنتی تمامی طول جاجیم که حدود ۸ تا ۱۲ متر می باشد، به یکبار بافته می شود و نیازی به جمع کردن و پیچاندن آن به دور نورد نیست و چله کشی در محیط های روباز با مساحت کافی انجام می شود.

از مراکز مهم بافت جاجیم می توان به روستای حسین آباد و فدشک از شهرستان خوسف ـ روستاهای درح و لانو از شهرستان سربیشه، روستاهای روم، اسلام آباد، اوج، نیک، تیغدر، بیهود و آرین شهرازتوابع شهرستان قاینات و روستاهای برک و سلطانی شهرستان نهبندان اشاره کرد.

 

رودوزی‌های سنتی

رودوزی‌های سنتی

از هنرهای اصیل و سنتی ایران که به جرأت می توان گفت از پرکاربردترین و زیباترین آنها بوده و دارای تنوع بی شماری می باشد که بر حسب منطقه و محل کار دارای تقسیمات فرعی و ویژگیهای ساختاری منحصربفرد می باشد. به طوریکه از نوع و روش دوخت و کاربرد رنگهای متنوع می توان به مکان پیدایش آنها پی برد.

رودوزی‌های سنتی، هنر آراستن سطح رویین پارچه های اکثراً ساده وارزان با بهره گیری از نخهای الوان و با کمک سوزن و قلاب است و دست اندرکاران آن به مدد بخیه های ظریفی که بر منسوجات ساده می نشانند معمولاً تلفیق زیبایی از صبر، شکیبایی و هنر را به نمایش می گذارند.

انواع رودوزیهای سنتی رایج وبومی استان خراسان جنوبی شامل رودوزیهایی که در اثر پرکاری، زمینه پارچه معلوم و مشخص نبوده و دوختهای الوان موجب پیدایش زمینه تازه ای از نقش و نگار گردیده است مانند: بخارادوزی، بلوچی دوزی، پته دوزی؛ رودوزیهایی که قسمتی از زمینه را دوخت پر نموده و زمینه به رنگ اصلی خود باقی می ماند. مانند ابریشم دوزی، خامه دوزی و رودوزیهایی که به شکل خاص انجام گرفته (با جابجا کردن و بیرون کشیدن تار و پود) مانند: سکمه دوزی، چشمه دوزی و شبکه دوزی است.

رودوزیهایی که نخهای فلزی آذینگر زمینه پارچه می باشند مانند گلابتون دوزی، سرمه دوزی، ملیله دوزی، رودوزیهایی که سوزن و قلاب در نقش آفرینی روی زمینه نقشی نداشته، بلکه با گذراندن نخهای فلزی مثل نَقده از میان تار و پود و شکل دادن به وسیله دست، اشکال موردنظر پدیدار می گردد. مانند: نَقده دوزی؛ رودوزیهایی که نخ و سوزن به تنهایی در نقش آفرینی آنها موثر نبوده و محتاج به مواد تزئینی دیگر من جمله پولک، یراق، سنگ، نقره، پارچه های رنگی ودیگر اشیاءتزیینی هستند مانند: سکه دوزی، سنگ دوزی، پولک دوزی، چهل تکه دوزی؛ رودوزیهایی که مرحله اول آن بر روی مقوا انجام گرفته سپس باز شده و بر روی هر نوع پارچه ای که بخواهند بست می زنند مانند: رنسانس دوزی، نخ و نواری که برای این نوع دوخت به کار می رود کتانی یا گلابتون است (مثلاً نخ گلابتون با قیطان گلابتون و نخ کتان با نوارکتان با هم دوخته می شود) نیز از دیگر موارد رودوزی‌هاست.

از موارد کاربرد انواع رودوزیهای سنتی می توان به تزئین لباس (جلوی سینه، یقه و سرآستین)، سفره قندان، جلد قرآن و عینک، ساروق و سوزنی، رومیزی، پرده و رواسبی، جانماز، کوسن، لباس نوزاد (سربند نوزاد، بند قنداق نوزاد و..)، گونی و حصیر، کیف و ساک، لباس عروس، لب طاقی و مجمعه پوش.. اشاره کرد.

نمدمالی

نمدمالی

در اینکه نمدمالی نخستین بار در کجا ابداع شد هیچگونه اطلاعی وجود ندارد، جز اینکه در دوره نوسنگی مردمی که با پشم گوسفند سر و کار داشتند نمد را می شناختند.

نمد که به اصطلاح نسج نابافته است با ایجاد فشار، رطوبت و حرارت ایجاد می شود. ساختن نمد براساس خاصیت جَعدیابی و دیگر پوسته ای شدن الیاف پشم است. نمدمالی از جمله فنونی است که سابقاً در بیرجند و بعضی از روستاهای شهرستانهای نهبندان، سربیشه و سرایان رایج بوده است که از آن جمله می توان روستای سلم آباد شهرستان سربیشه وروستای مَرَک از توابع شهرستان بیرجند را نام برد.

جهت تهیه نمد ابتدا قالب نمد در ته کارگاه پهن شده، نقش و نگار نمد به کمک فتیله های رنگین پشمی و براساس خلاقیت نمدمال روی قالب چیده شده و بر روی آن پشم ها را به صورت دولا و در چند نوبت می ریزند. سپس مقداری آب روی پشم ها پاشیده و آنقدر آب می زنند تا به اصطلاح” شِلَنگو” شود. این عمل جهت چسبیدن و در هم رفتن بیشتر الیاف پشم انجام می گیرد. قبل از بستن قالب، با پا بر روی پشم ها راه رفته و به اصطلاح “وَرز” می دهند تا پشم کاملاً خود را بگیرد و در داخل قالب جا بیفتد. سپس قالب را لوله کرده و قالب بند را دورآن می پیچند. مرحله بعد یعنی گَل دادن و غلتاندن نمد ‌آغاز می شود که حدود نیم ساعت طول می کشد. سپس قالب را باز کرده و کناره های نمد را تا می زنند و به اصطلاح لب گیری می کنند.

قالب را برای بار دوم بسته و لگد می زنند. سپس باز کرده و در آفتاب خشک می نمایند. نمد خشک شده را در کارگاه پهن نموده و روی آن آب و صابون پاشیده و لوله می کنند و حدود ۱۵ دقیقه کوبیده و گل می دهند. این کار حدود ۲ تا ۳ مرتبه، بسته به حالت نمد انجام می گیرد تا نمد کاملاً نازک و درهم بافته گردد. نمد در کاربردهای زیر انداز، و کَپَنَک (کُرگوش)که لباس ویژه چوپانان منطقه می باشد کاربرد دارد.

انواع نقشه های رایج در نمدهای منطقه عبارتند از: نقش سه گل، پنج گل، درختچه، اشکال هندسی، خطوط، سطوح و علائم که بعضاً به نقش نام نمدمال یا صاحب نمد و اسماء مذهبی در روی نمد نیز می پردازند.

حصیربافی خراسان جنوبی

حصیربافی

حصیربافی یا بافت بوریا یکی از قدیمی ترین صنایع دستی خراسان جنوبی و شاید کهن ترین آنهاست. نمونه های بدست آمده در بین النهرین و آفریقا گواه آنست که حصیربافی و سبدبافی نه تنها منشاء نساجی، بلکه سفالگری یا کوزه گری نیز بوده و اسناد و مدارکی در دست است که نشان می دهد نخستین زیراندازهای بشری از نی و گیاهانی که در باتلاقهای سفلای بین النهرین می روئیده، تهیه شده و اولین سرپناهها پس از زندگی در غارها به کمک حصیر و نی پدید آمده است.

ابزار و وسایل مورد استفاده در حصیربافی بسیار محدود بوده و از تعدادی ابزار ساده و ابتدایی نظیر داس، انواع کارد، سوهان، درفش، قیچی، سوزن تجاوز نمی کند. این ابزار، عمدتاً برای قطع گیاهان و پیراستن آنها به منظور آماده سازی مواد اولیه مورد استفاده قرار می گیرد و گاهی نیز حین تولید بعنوان وسیله های کمکی امر ساخت را تسهیل می بخشند. آنچه بیشتر محصولات حصیری را شکل می دهد مهارت و ذوق هنرمندان وصنعتگران است.

حصیربافی در منطقه خراسان جنوبی با استفاده از برگ درخت خرما در شهرستان نهبندان و بخصوص روستای دهسلم رواج دارد. که محصولات آن شامل انواع سبد و زنبیل، زیرانداز در فرمهای دایره و بیضی، حیوانات تزئینی از جمله شتر و شیلگ (محل نگهداری مواد غذایی) می باشد.

blank

 

ترکه بافی

این حرفه که بیشتر اختصاص به بیرجند و روستاهای اطراف این شهرستان دارد بدلیل وجود رشته کوه باقران که منبع اصلی و اساسی مواد اولیه این هنر- صنعت می باشد قدمتی طولانی و بیش از صد سال دارد. جهت بافت انواع سبد از شاخه درختچه بادام کوهی (بادام تلخ، سافترگ) و شاخه درخت بید قرمز(سرخ بید یا مینا) استفاده می شوند که دارای چوبی ظریف و باریک با خاصیت انعطاف پذیری بالا هستند.

شاخه ها پس از جدا شدن براساس رنگ و اندازه از لحاظ (قطر و طول) دسته بندی شده و در صورت خشک بودن به مدت طولانی (چند روز) در آب خیسانده می شوند تا قابلیت انعطاف پذیری خود را باز یابند. پس از آن سبدباف براساس نوع طرح و رنگ محصول به صورت ذهنی شروع به چیدن و ردیف نمودن شاخه ها در کنار یکدیگر می نماید. ابتدا دو دسته ی چهارتایی عمود بر هم از شاخ های کلفت تر برای تشکیل اسکلت اصلی محصول درست نموده و به صورت ساده باف با زیرورو کردن شاخه هایی که به صورت شعایی به محیط سبد اضافه می شوند کار ادامه می یابد. در انتها محصول بافته شده به صورت نقوش ساده حداکثر با ۴ رنگ سبز، زرد، قرمز و قهوه ای تیره قابلیت تزیین دارد.

نمونه کالاهای ساخته شده عبارتند از انواع: تگیج ـ سبد ـ شِلِر ـ زنبیل ـ گوسبَد (جهت نگه داشتن آذوقه گاو و گوسفند) ـ تَختَک ـ پیش دستی (ویژه سبزی) ـ شلغم شور ـ قفس پرندگان ـ کواره ـ کالَک بِز

این حرفه در روستاهای چهارده ـ رِزگ- خراشاد ـ مرزآباد ـ کفکی ـ مزار کاهی ـ ملک آباد ـ کوچ و اکثر روستاهای حاشیه رشته کوه باقران رایج می باشد. این هنر- صنعت فصلی بوده و بیشتر در زمستان و اوایل بهار که مواد اولیه آن به وفور در طبیعت یافت می شود از رونق بیشتری برخوردار است.

سفالگری خراسان جنوبی

 

سفالگری

جرجی کلارک معتقد است صنعت سفالگری حدود ۱۰ هزار سال پیش توسط زنان ابداع شد و بر این باور است که سفالگری از فن سبدبافی پدید آمده است. کار سفالگری در بیرجند خاص مردها بوده ولی در مهدیه (شاهزیله) اگر کارگر مرد نبود زنان در آوردن گل و جابجا کردن کوزه ها کمک می کردند. سفالگری در منطقه خراسان جنوبی کاملاً جنبه کاربردی داشته و اکثر محصولات منطقه بدون لعاب بوده، یا به همراه لعاب ابتدایی انجام می گیرد. روستاهای شاهزیله و کوشه از مناطق قدیمی ساخت ظروف سفالی در شهرستان خوسف می باشند. خاک مورد استفاده معمولاً خاک مِل و خاک رُس بندی و کوره های پخت سفال اکثراً زمینی می باشد و سوخت آن گازوئیل است. چرخکاری در این منطقه به روش ابتدایی و اکثراً با چرخ پایی است. سفالگری اغلب به روشهای مفتولی (کویل) و چرخ کاری است که از روش مفتولی معمولاً برای ساخت ظروف با ارتفاع زیاد و یا ساختن تنور استفاده می شود. گاهی مقداری شن به خاک سفالگری اضافه می شود. چون سفالگران منطقه بر این باورند که وجود شن در خاک باعث استحکام بیشتر و بالارفتن مقاومت گل در هنگام پخت شده و در ضمن سرما را در درون ظرف نگه می دارد.

سفالهای منطقه اکثراً تراش خورده بوده و بیشتر شامل: سبو ـ قدح ـ ضرب یا تنبک ـ قلَّک ـ جام ـ کوزه ـ تنور ـ لیوان ـ گلدان ـ کاسه ـ قلیان و تقار می شوند. این صنعت علاوه بر شهرهای بیرجند و خوسف در شهرستان فردوس از رواج نسبتاً خوبی برخوردار است.

ماده اولیه سفالگری از گل است که از انتزاج خاک رس با آب بوجود می آید که بعد از ورز دادن و همگن کردن و هواگیری، کاملاً یکدست و قابل انعطاف می باشد.

روش سنتی تهیه ی گل سفال بدین گونه است که ابتدا کلوخه های خاک را می کوبند و بعد از اَلَک کردن، خاک رس را در محلی مخصوص که معمولاً آجر فرش یا سیمان شده است روی هم انباشته و وسط آنرا گود و به صورت حوضچه ای در می آورند. سپس آب را درون آن ریخته و منتظر می مانند تا تمام خاک نم بکشد. بعد از آن گل را با بیل یا هر وسیله دیگر به هم زده و شروع به لگدکردن می کنند. در این مرحله ورزدادن، کامل نیست و در حدی می باشد که تقریباً رطوبت در تمام گل به طور یکسان پراکنده گردد. سپس گل را به خزانه برده یا در داخل چاله ای که معمولاً جای تاریک و خشکی می باشد ریخته و روی هم انباشته می کنند، گل مدت یک شبانه روز می ماند تا رسیده شود، یا گل را به صورت چانه درآورده و در کیسه های نایلونی قرار داده و می گذارند تا بماند. این عمل باعث می شود که باکتریهای داخل گِل رشد کرده و بر چسبندگی و انعطاف پذیری گل کمک کند بنابراین هنگام کار از گلهای مانده و رسیده تر استفاده می شود.

گل را به صورت قنده یا نواله درآورده و روی چرخ می گذارند و استاد کار با دست و ماله شروع به ساختن ظروف می نماید. پس از ساخت، ظرف حدود یک شب در کارگاه می ماند تا اندکی خشک شود. بعد ظرف را وارونه روی چرخ می گذارند و ته آن را تراش می دهند، سپس مدت سه تا چهار روز در آفتاب قرار می دهند تا خشک شود و بعد از آن در کوره پخته می شود. در شهرستان بیرجند ظروف سفالی را لعاب رنگی ابتدایی نیز می دهند. برای تهیه رنگ، تفاله مس و سرب باطری را مخلوط کرده و به آن آب می افزایند و در دستاس می ریزند و با چرخاندن زیاد این مواد با هم مخلوط می شوند. ظرف را قبل از پخت به این مواد آغشته می کنند و در کوره می پزند.

سنگتراشی

سنگتراشی

این حرفه از سال ۱۳۵۰ توسط استاد پیشکار با کارهای معمولی بر روی سنگ در شهر بیرجند شروع شد که قبل از این تاریخ هم به صورت پراکنده در مناطقی از خراسان جنوبی رواج داشته است. در سال ۱۳۶۳ کار سنگ تراشی و چهره پردازی بر روی سنگ قبر توسط استاد بهلولی از خراسان رضوی (مشهد) به این استان انتقال یافت و استادکاران این رشته در گسترش آن کوشیدند. مواد اولیه مورد استفاده در این حرفه انواع سنگهای معدنی (گرانیت، مرمر و..) و رنگ می باشند.

برای ساخت اشیاء سنگی، صنعتگران ابتدا سنگ را به اندازه تقریبی محصولی که قصد تولیدش را دارند برش داده، آنگاه با کمک تیشه شکل بدوی و ابتدایی به آن می دهند و سپس به وسیله قلم های فلزی درشت داخل آن را خالی کرده و توسط قلم های کوچکتر آن را پرداخت می نمایند. در مرحله نهایی برای صیقل دادن سطح بیرونی محصول از سوهان یا سنگ سمباده استفاده می نمایند. قابل ذکر است که به صورت سنتی کلیه مراحل مذکور با تیشه و چکش انجام می پذیرد. در برخی از نمونه ها از جمله ساخت سنگ قبر مراحل کار شامل: خالی نمودن نوشته ها و متن با قلم های فولادی و چکش، رنگی نمودن خطوط کنده کاری شده، ساب زدن سطح سنگ جهت از بین بردن رنگ های اضافی باقیمانده بر لبه کار، و در انتها کار چهره پردازی با قلم های فولادی ظریف است.

نمونه محصولات سنگی استان عبارتند از سنگ قبر ـ کاسه ـ دیزی های بدون دسته ـ گلدان ـ آسیاب دستی (دستاس) ـ قندان و هاون

این حرفه در اکثر شهرستانهای استان و بالاخص در روستای چرمه از توابع شهرستان سرایان رواج داشته است.

ایرانیان از صدها سال پیش تاکنون به تولید محصولات ابریشمی، پشمی، سنگ‌های گران قیمت و فرش منصوب بوده‌اند و تجار اروپایی از طریق جاده ابریشم به داد و ستد با آن‌ها پرداخته‌اند. اقتصاد کشور ما به دلیل اتکا به نفت خام، اقتصادی تک محصولی است و برای رهایی از این تنگنا، عوامل بنیادی جامعه باید برای تنوع بخشیدن به صادرات غیرنفتی و توسعه آن قدم‌های موثری بردارند. از آنجا که نفت سرمایه‌ای تمام شدنی است، تولیدات صنایع دستی به عنوان فرآورده‌های صادراتی بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته است.

صنایع دستی یکی از مساعدترین زمینه‌های اشتغالزایی است و در بکارگیری نیروهای خلاق نقشی موثر دارد و باید به عنوان راه حلی برای مشکلات جوانان مورد بررسی قرار گیرد که در این راستا شرایط اقلیمی و محدودیت‌های منطقه‌ای، سهم عمده‌ای در ناشناخته ماندن این هنر در هر منطقه داشته است. با توجه به اینکه هنر بومی، حیاتی ترین شکل هنر است، باید در بعد وسیعی به آن پرداخته شود.

از میان بیش از ۲۵۰ رشته شناسایی شده و کددار صنایع دستی و هنرهای سنتی در کشور بیش از ۷۵ رشته در استان خراسان جنوبی زمینه فعالیت داشته یا دارد.

خراطی سنتی

خراطی سنتی

خراطی چوب از دیگر صنایع دستی بومی خراسان جنوبی است. این هنر صنعت که نوعی نازک کاری روی چوب محسوب می‌شود از زمان‌های قدیم در این مرز و بوم رواج داشته است.

خراطی به طور معمول در مناطقی از کشور رایج است که چوب در آنجا بیشتر یافت می‌شود، زیرا ماده اولیه و عمده این رشته زیبا، چوب است. چوب‌های اصلی مورد استفاده در خراطی شامل گردو، نارون، توسکا، زبان گنجشک، بید، چنار، چوب سفید، گلابی و کیکُم است. در خراسان جنوبی به علت فراوانی چوب گردو، عناب و بید، خراطان منطقه بیشتر از چوب این درختان در تولیدات خود استفاده می‌کنند.

عمل خراطی بوسیله دستگاهی به همین نام و به صورت ابتدایی‌ترین شکل انجام می‌شود. این دستگاه بدون چهار چوب بوده و دارای رکابی است که چوب را نگه می‌دارد. دو سر چوب مورد نظر را سوراخ کرده و بین دو مرغک دستگاه قرار می دهند. زه کمان را بدور آن پیچیده و با اهرم سفت کننده‌ای به نام زه کش سفت می‌کنند.

با حرکت کمان، استوانه چوبی به دور خود چرخیده و در این حین بوسیله مغار اضافات چوب را برداشته تا فرم دلخواه تشکیل شود. از محصولات ساخته شده بوسیله خراطی سنتی می‌توان به انواع پایه‌های مبل، تختخواب، میز و صندلی، چرخ های ریسندگی، دوک نخ ریسی، نی و بدنه قلیان، پلپلیس(فرفره)، مهره شطرنج، وردنه اشاره کرد.

 

خراسان جنوبی سال‌ها و قرن‌هاست این هنرها و هنرمندان را در خود می‌پروراند، هنرهایی که شناسنامه خراسان جنوبی اند و برای شناسایی و توجه بیشتر نیازمند معرفی به گردشگران هستند.

منبع: ایسنا

مرتبط:

کویرهای خراسان جنوبی _اینجا به آسمان نزدیک‌ترید

فورگ ؛ قلعه‌ای زیبا در خراسان جنوبی

فروشگاه‌های اینترنتی صنایع‌دستی در خراسان جنوبی

معاون صنایع‌دستی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی گفت: با اشاره به اینکه بستری‌سازی و ایجاد فروشگاه‌های اینترنتی صنایع‌دستی در شرایط کرونا برای هر شهرستان تعریف شده است، گفت: چند شرکت اینترنتی فعال داریم و بهترین فرصت استفاده از فضای اینترنتی است.

حسین عباس زاده، امروز پنج شنبه ۲۰ خرداد در جمع خبرنگاران  اظهار کرد: صنعتگران خراسان جنوبی در سال جهش تولید طرح‌هایی را شروع کرده‌اند و امیدوار هستیم با همت این هنرمندان خسارت‌های ناشی از کرونا جبران شود.

وی بیان کرد: نوروز هر سال بیش از یک میلیارد تومان فروش صنایع‌دستی در استان داشتیم که امسال شیوع ویروس کرونا فروش آن را به صفر نزدیک کرد، با این وجود صنعتگران استان در سال جهش تولید طرح‌هایی را شروع کرده‌اند و امیدوار هستند که خسارت‌های ناشی از کرونا جبران شود.

معاون صنایع‌دستی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی یادآور شد: یکی از مزیت‌های ویروس کرونا استقبال فعالان صنایع‌دستی از فضای مجازی بود که با استفاده از فروشگاه‌های آنلاین اقدام به فروش محصولات خود کردند و با وجود همه مشکلات از فروردین ضرباهنگ فروش در فضای مجازی شدت گرفت اما هنوز آماری در این خصوص جمع‌بندی نشده است.

عباس‌زاده افزود: گرچه ارتباط با فروشگاه‌های آنلاین فروش صنایع‌دستی رونق گرفته اما کافی نیست، لذا برپایی نمایشگاه، فروشگاه و حضور گردشگران پتانسیل بهتری برای معرفی و فروش صنایع‌دستی است.

وی با اشاره به تدوین برنامه سالانه صنایع‌دستی استان برای هر شهرستان گفت: «این برنامه با توجه به کمیت و اعتبار مورد نیاز تعریف شده و تا پایان سال بر اساس اقداماتی در حوزه صنایع‌دستی دنبال خواهد شد.

معاون صنایع‌دستی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی، آموزش مقدماتی و تکمیلی آموزش شاغلان در تمامی رشته‌ها به خصوص رشته‌های مزیت‌دار را از برنامه‌های پیش رو حوزه صنایع‌دستی استان برای سال جهش تولید برشمرد و بیان کرد: ثبت میراث ناملموس در حوزه صنایع‌دستی و مردم‌شناسی نیز از دیگر برنامه‌هایی است که با قوت دنبال خواهد شد.

عباس‌زاده با بیان اینکه تجهیز کارگاه‌های مزیت‌دار در همه شهرستان‌ها از برنامه‌های سال جاری است افزود: برای روستای جهانی خراشاد نیز ۱۸۰ میلیون تومان اعتبار جذب شده که صرف تجهیز و راه‌اندازی مرکز آفرینش‌ها، پژوهش و آموزش نساجی‌سنتی خراسان جنوبی می‌شود که با همکاری آموزش و پرورش خراسان جنوبی راه‌اندازی خواهد شد.

وی اظهار کرد: برگزاری نشست‌های تخصصی، استفاده گردشگران کتابخانه نساجی و ایجاد پایگاه نساجی‌سنتی در این مرکز از جمله برنامه‌های پیش‌بینی شده است.

معاون صنایع‌دستی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی، با اشاره به ملی شدن مله خوسف گفت: به دنبال جهانی شدن این پرونده هستیم و ۲۰۰ میلیون تومان برای فعال شدن دبیرخانه مله خوسف در حال ابلاغ است.

عباس‌زاده با اشاره به اعطای ۲۰۰ فقره تسهیلات مستقل به ارزش ۱۰ هزار میلیون ریال در سال گذشته ادامه داد: رقم تسهیلات پشتیبان حوزه صنایع‌دستی نیز برای ۱۰ فقره ۸ هزار میلیون ریال بوده که انتظار می‌رود این تسهیلات تا پایان سال جاری برای هر شهرستان قابل توجه باشد.

وی با بیان اینکه ایجاد مراکز آموزش موقت و سیار نیز از برنامه‌های سال جاری در حوزه صنایع‌دستی استان است، بیان کرد: ۱۰ بازارچه صنایع‌دستی نیز در نقاط مختلف استان در حال ایجاد است که برخی از این بازارچه‌ها به ۷۰ درصد پیشرفت فیزیکی رسیده و پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال تمامی این بازارچه‌ها به بهره‌برداری برسد.

معاون صنایع‌دستی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی اظهار کرد: از ابتدای امسال به خاطر شیوع کرونا بازارچه‌ها و نمایشگاه‌های صنایع دستی برگزار نشده اما امیدواریم بعد از عبور این بحران نمایشگاه‌ها به صورت فشرده برگزار شود.

عباس‌زاده با بیان اینکه پنجمین نمایشگاه ملی صنایع‌دستی نیمه اول آذرماه در استان برگزار می‌شود گفت: راه‌اندازی فروشگاه‌های صنایع‌دستی هم یکی از اولویت‌ها است به طوری که ۳۳ فروشگاه فعال در سطح استان داریم که بیشتر مربوط به شهر بیرجند است.

وی با تاکید بر احیای صنایع‌دستی فراموش شده در هر شهرستان به عنوان یکی از برنامه‌های اولویت‌دار امسال گفت: استانداردسازی مواد اولیه و تجهیزات، ایجاد و راه‌اندازی خانه‌های صنایع‌دستی نیز امسال در دستور کار قرار دارد.

عباس‌زاده از پیشنهاد ایجاد سرفصلی برای رشته توبافی در کار و دانش خبر داد و افزود: امیدواریم بعد از اخذ مجوز این کد رشته تحصیلی از اول مهرماه ثبت‌نام و اجرایی شود.

معاون صنایع دستی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی برگزاری مسابقه برک و خاطره‌ها در بشرویه، راه اندازی خانه سفال در بیرجند و تجلیل از کارآفرینان صنایع دستی در سربیشه را از مهمترین برنامه‌های هفته صنایع‌دستی در استان برشمرد و گفت: راه اندازی چهار کارگاه صنایع‌دستی برای اشتغال ۳۰ نفر در سرایان، آموزش ساخت و تولید نمد به صورت آنلاین و افتتاح نمایشگاه سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی در فردوس از دیگر برنامه‌های هفته صنایع‌دستی در استان است.

عباس زاده از فعال بودن ۲۵ رشته صنایع‌دستی در استان خبر داد و یادآور شد: تاکنون ۸۰ رشته صنایع‌دستی شناسایی شده که هر ساله تعدادی از آن احیا می‌شود.

وی با اشاره به ثبت اطلاعات هفت هزار نفر در سامانه صنایع‌دستی استان گفت: حدود ۳۰۰ نفر از این تعداد بیمه صنایع دستی هستند.

معاون صنایع‌دستی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی با بیان اینکه امسال اتحادیه صنایع دستی در سربیشه افتتاح خواهد شد، اظهار کرد: به این ترتیب آمار اتحادیه‌های صنایع دستی استان به دو مورد می‌رسد.

منبع: ایسنا

مرتبط:

کویرهای خراسان جنوبی _اینجا به آسمان نزدیک‌ترید

فورگ ؛ قلعه‌ای زیبا در خراسان جنوبی

اجرای ۱۸ مورد کاوش باستان‌شناسی در خراسان جنوبی

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی از انجام ۱۸ مورد کاوش باستان‌شناسی در استان خبر داد.

حسن رمضانی، امروز پنج شنبه ۱۳ خرداد به رسانه‌های گروهی گفت: به منظور بدست آوردن اطلاعات و پیشینه تمدنی استان، ۱۸ مورد کاوش باستان شناسی از سوی حوزه پژوهشی اداره کل در شهرستان‌های استان صورت پذیرفته که منجر به کسب اطلاعات فرهنگی و تاریخی ارزشمندی در حوزه باستان‌شناسی استان شده است.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی افزود: تپه‌ها و محوطه‌های تاریخی از جمله آثار مهم و فرهنگی کشور بشمار می‌روند که پیشینه هر منطقه را از منظر تاریخ و تمدن آشکار می‌سازند که کاوش علمی در این محوطه‌ها سابقه زیست بشر و چگونگی زندگی آنها را برای ما مشخص و نمایان می‌کند.

وی از چاپ ۱۹ عنوان کتاب ازسوی اداره‌کل میراث ‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان خبر داد.

رمضانی گفت: با عنایت به اهمیت ثبت اطلاعات، مطالعات و پژوهش‌های گوناگون مانند باستان‌شناسی، مردم‌شناسی فرهنگ عامه در حوزه میراث‌فرهنگی تاکنون ۱۹ عنوان کتاب چاپ شده است.

مدیرکل میراث ‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی این استان افزود: از جمله این کتاب‌ها می‌توان به بررسی باستان‌شناسی شهرستان سربیشه، طبس شهری که بود، دوبیتی‌های عامیانه بیرجندی اشاره کرد.

رمضانی یادآور شد: سه عنوان کتاب نیز در حال چاپ است که امید است این اقدام ارزشمند بزودی محقق شود.

منبع: ایسنا

مرتبط:

کویرهای خراسان جنوبی _اینجا به آسمان نزدیک‌ترید

فورگ ؛ قلعه‌ای زیبا در خراسان جنوبی

حقایقی ناگفته از عمیق‌ترین غارهای خراسان جنوبی

ثبت پوشاک خراسان جنوبی در اطلس مردم‌نگاری

رییس پژوهشکده مردم‌شناسی از پایان مطالعه و بارگذاری اطلس پوشاک استان خراسان جنوبی در نرم‌افزار اطلس مردم‌نگاری کشور خبر داد.

به نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، علیرضا حسن‌زاده گفت: پوشش از ابتدای تاریخ تاکنون دارای اهمیت بوده و فرم لباس‌ها در جوامع مختلف با توجه به شرایط جغرافیایی، محیطی، نحوه زندگی، جنگ‌ها، اوضاع سیاسی، اقتصادی و اعتقادات مذهبی و با سرزمین‌های دیگر متفاوت بوده است.

به گفته او، آن‌چه امروزه در رابطه با سنت‌های بومی و اصیل ضروری به نظر می‌رسد احیای لباس‌های بومی و کارآمد کردن آن‌ها است.

رییس پژوهشکده مردم‌شناسی یکی از مهمترین راه‌های حفظ این امر مهم را ثبت و ضبط اطلاعات مربوط به این حوزه دانست و افزود: این اقدام توسط پژوهشکده مردم‌شناسی در مناطق مختلفی مانند کرمان، یزد و سیستان و بلوچستان در حال انجام است.

بابک صدیقی، مجری این طرح نیز با بیان این‌که پوشاک یکی از بارزترین سمبل‌های فرهنگی ـ بومی و آسان‌ترین وسیله انتقال فرهنگ به شمار می‌آید، گفت: این پژوهش با هدف بررسی جایگاه پوشاک سنتی خراسان جنوبی و لزوم شناسایی آن به منظور ثبت و ضبط عناصر فرهنگی پوشاک و بارگذاری اطلاعات به‌دست‌آمده، در نرم‌افزار اطلس مردم‌نگاری کشور مورد بررسی قرار گرفته است.

او افزود: روش تحقیق به صورت توصیفی بوده و در آن از روش‌های کتابخانه‌ای، میدانی (مشاهده مستقیم و مصاحبه با اهالی روستاهای انتخاب‌شده) نیز استفاده شده است.

به گفته این پژوهشگر، در این پژوهش، مطالعه و پژوهش میدانی شهرستان‌های بیرجند، طبس، قائنات، فردوس و نهبندان انجام گرفته است.

منبع: ایسنا

مرتبط:

کویرهای خراسان جنوبی _اینجا به آسمان نزدیک‌ترید

فورگ ؛ قلعه‌ای زیبا در خراسان جنوبی

ازمیغان ،زیباترین روستای خراسان جنوبی

ورزش‌های هیجانی به طبیعت خراسان جنوبی آسیب وارد کرد

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی گفت: بهره‌برداری از طبیعت و تفرجگاه‌ها در استان رو به گسترش بوده ولی ورزش‌های هیجانی مانند آفرود و موتورسواری در طبیعت بدون در نظر گرفتن شرایط طبیعی منطقه، آسیب‌های جبران ناپذیری را به عرصه‌های طبیعی خراسان جنوبی وارد کرده است.

حسن اکبری، امروز چهارشنبه ۲۵ فروردین در نشست هماهنگی دستگاه‌های اجرایی مرتبط با پیشگیری از وقوع خسارت به عرصه‌های طبیعی استان اظهار کرد: متاسفانه در برخی مناطق چهارگانه استان که غالبا از عرصه‌های حساس به فرسایش استان است بدون هماهنگی و کسب مجوز برنامه‌هایی در قالب آفرودهای خودرویی و موتوری به صورت دسته جمعی برگزار شده و افراد اقدام به تپه‌نوردی و بالا رفتن از شیب‌های تند می‌کنند که زمینه تغییر سنگ فرش‌های سطحی خاک و بالتبع ایجاد کانون‌های فرسایش بادی، آبی و تولید گرد و غبار را به دنبال خواهد داشت.

به گزارش ایسنا، وی با اشاره به استفاده و حضور بیش از ظرفیت در برخی مناطق از جمله کویرها با توجه به اینکه کویرها زیستگاه‌های برخی گونه‌های جانوری همچون گربه شنی و خزندگان و حتی پوشش گیاهی خاص است افزود: با حضور در این مناطق بدون رعایت اصول فنی قطعا خسارات زیادی به تنوع زیستی منطقه وارد خواهد شد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی گفت: پیشگیری از وقوع خسارت به عرصه‌های طبیعی برگرفته از حوزه ورزش‌های هیجانی باید در دستور کار دستگاه‌های اجرایی مرتبط در استان قرار گیرد.

وی افزود: خراسان جنوبی با چشم‌انداز غالب بیابانی دارای عرصه‌های تحت فرسایش بادی گسترده و مستعد تولید گرد و غبار است به گونه‌ای که حدود یک سوم استان را کانون‌های فرسایش بادی تشکیل داده و با کوچکترین تغییر در سنگ فرش‌های سطحی خاک یا پوشش گیاهی آن تبدیل به کانون‌های تولید گرد و غبار خواهند شد.

حسن رمضانی، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی نیز با اشاره به ثبت جهانی بیابان لوت بیان کرد: حضور گردشگران طبیعی در این منطقه تابع ضوابط و قوانین و مقررات خاص است.

وی گفت: درخصوص حضور گردشگران در مناطق طبیعی استان هر گونه دستورالعمل و مواردی که از سوی حفاظت محیط زیست به اداره کل میراث فرهنگی ابلاغ شود، نهایت همکاری خواهد شد.

حسن عزیزی، مدیرکل ورزش و جوانان خراسان جنوبی نیز از حفظ محیط زیست به عنوان یک مسوولیت اجتماعی نام برد و گفت: این اداره کل نیز به عنوان متولی امور ورزشی و تفریحی در استان قطعا هنگام صدور مجوز برای ورود گردشگران طبیعی به طبیعت الزامات رعایت موارد زیست محیطی را لحاظ خواهد کرد.

وی افزود: ساماندهی و مشخص کردن مناطقی که جوانان بتوانند در آن به امور ورزشی از جمله موتورسواری بپردازند، برگزاری کارگاه‌های توجیهی و آموزشی درخصوص استفاده از طبیعت، ایجاد هم‌افزایی بین سمن‌ها درخصوص فرهنگ‌سازی و آموزش‌های زیست محیطی، ساماندهی گروه‌های غیرحرفه‌ای که تمایل به حضور در طبیعت را دارند، ساماندهی فضای مجازی و استفاده از ظرفیت صدا و سیما درخصوص اطلاع‌رسانی و آگاهی بخشی به عموم مردم و علاقه‌مندان به طبیعت در این خصوص کارگشا و موثر خواهد بود.

این نشست به منظور تشریک مساعی و هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی مرتبط در استان درخصوص پیشگیری از وقوع خسارت به عرصه‌های طبیعی استان با حضور مدیران کل حفاظت محیط زیست، میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، ورزش و جوانان، رییس پلیس پیشگیری و نمایندگانی از ادارات منابع طبیعی و امور اراضی در اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی برگزار شد.

همچنین در پایان نشست مقرر شد موضوعات مطرح شده طی مکاتبه‌ای با معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار خراسان جنوبی نیز مورد پیگیری و بررسی قرار گیرد.

منبع:ایسنا

مرتبط:

کویرهای خراسان جنوبی _اینجا به آسمان نزدیک‌ترید

فورگ ؛ قلعه‌ای زیبا در خراسان جنوبی

جاذبه های گردشگری خراسان جنوبی