زابل، سرزمین اسطوره‌ها و افسانه‌ها
زابُل، مرکز شهرستان زابل در سیستان و بلوچستان است. شهرستان زابل از شمال به شهرستان نیمروز، از شرق به شهرستان هیرمند و از جنوب به شهرستان‌های هامون و زهک و از غرب به شهرستان هامون محدود می‌شود.
زابل
همشهری آنلاین: اگر از کرمان وارد سیستان و بلوچستان شوید و بخواهید مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری استان را ببینید و زابل هم دربرنامه‌هایتان باشد، باید بعد از گذشتن از بزمان، بمپور، ایرانشهر، نیکشهر، کنارک، چابهار، سراوان و زاهدان وارد زابل شوید. این شهر در فاصله ۲۰۷ کیلومتری شمال زاهدان و در مسیر ارتباطی مشهد به چابهار قرار دارد. زابل جاذبه‌های گردشگری فراوانی دارد که ارزش تاریخی دارند.
بازار سرپوشیده زابل
بازار مرکزی زابل بافت قدیمی و سنتی دارد که می تواند فرصتی برای گشت و گذار باشد. قدمت بازار بزرگ زابل به ۱۵۰ سال می‌رسد. این بازار از شلوغ‌ترین بازارهای زابل محسوب می‌شود و در زمان ناصرالدین شاه ساخته شده است.
موزه مردم‌شناسی
موزه مردم‌شناسی زابل در قرن ۱۹ میلادی توسط مهندسان انگلیسی و به عنوان کنسولگری ساخته شده‌است. در سال ۱۳۶۸ این بنا در اختیار سازمان میراث فرهنگی قرار گرفت و مرمت شد. بازدید از این موزه مردم‌شناسی خالی از لطف نیست، زیرا با تاریخ و فرهنگ مردم ۵ هزار سال به ویژه مردم شهرسوخته آشنا می‌شوید.
شهرسوخته
شهر سوخته در ۵۶ کیلومتری زابل و در حاشیه جاده زابل-زاهدان قرار دارد. این شهر در سه هزار و ۲۰۰ سال قبل از میلاد پایه‌گذاری شده‌است. تمدن شهر سوخته یکی از شگفتی‌های دنیای باستان است. مساحت کلی شهرسوخته حدود ۱۵۲ هکتار و در یک برآمدگی بین دریاچه هامون و رود هیرمند بنا شده‌است.
قلعه رستم
قلعه رستم، در ۷۰ کیلومتری جنوب غربی شهرستان زابل بعد از شهر سوخته در یک مسیر فرعی قرار دارد. این قلعه بزرگ‌ترین قلعه دوران صفوی و مربوط به خوانین سیستانی در زمان صفویان بوده‌است. محوطه‌ای که قلعه در آن قرار دارد به محوطه حوضدار معروف است. در این منطقه بقایای یک شهر باستانی با آجرکاری و ساختمان‌های متعدد و سردر ورودی، برج نگهبانی و ۱۵برج دفاعی دیده می‌شود.
آسبادهای حوضدار
آسباد(آسیاب بادی) های حوضدار در فاصله ۷ کیلومتری جنوب شهرسوخته قرار دارند. این آسبادها نمادی از زندگی نظام‌مند در دو هزار و ۸۰۰ سال قبل است. این سازه‌های تاریخی در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده‌اند.
قلعه سام
قلعه سام در ۴ کیلومتری سکوهه قرار دارد. قلعه، مستطیل شکل است و دیوارهای پهن و بزرگ خشتی و گلی و همچنین دروازه و برج‌های متعدد دارد.
زاهدان کهنه
زاهدان کهنه در ۲۷ کیلومتری شرق زابل، ۷ کیلومتری شمال شهرستان زهک در بخش مرکزی زهک در روی بلندی واقع شده‌است. باستان‌شناسان معتقدند که این خرابه‌ها مربوط به شهر زرنج (زرنک یا زرنگ) است که ۴۲۰ سال پیش توسط تیمورلنگ و با توجه به ویرانی بندهای (سدهای) سیستان به این صورت در آمده‌است.
آتشکده کرکویه یا آتشکده کرکوشاه مربوط به دوره ساسانیان است که در شهرستان هیرمند، در مرکز روستایی با همین نام واقع شده است.
دریاچه هامون
دریاچه و تالاب بین‌المللی هامون سومین دریاچه بزرگ ایران پس از دریاچه خزر و دریاچه ارومیه است. این دریاچه از سه دریاچه کوچک به نام‌های هامون پوزک، هامون سابوری و هامون هیرمند تشکیل شده‌است که در زمان فراوانی آب به هم می‌پیوندند و دریاچه مشترک هامون بین افغانستان و ایران را تشکیل می‌دهند.
زیارتگاه بی‌بی دوست
زیارتگاه بی‌بی دوست در ۲۰ کیلومتری سیستان و ۱۰ کیلومتری شهرستان زابل روی تپه‌ای به همین نام به ارتفاع حدود ۸ متر قرارگرفته‌است. باید توجه داشته باشید که فقط خانم‌ها اجازه ورود به این زیارتگاه را دارند.
کوه خواجه
در ۳۰ کیلومتری جنوب شهر زابل کوهی زیبا و باستانی با نام خواجه واقع شده است. این کوه در کنار دریاچه هامون قرار گرفته و در زمان پرآبی دریاچه هامون مانند جزیره‌ای درمیان آب‌ها بود. در اطراف این کوه تعداد زیادی آثار باستانی از دوران ساسانیان، اشکانیان و بقایای اماکن اسلامی و معبد بودایی باقی‌مانده‌است.
آرامگاه خواجه غلطان
آرامگاه خواجه غلطان، مهم‌ترین زیارتگاه شهرستان زابل است. این بنا در راس کوه خواجه و در جبهه شمال شرقی به شکل مستطیل ساخته شده و شامل سردر ورودی و یک اتاق گنبددار است.
قلعه چهل دختران
قلعه چهل دختران مربوط به دوره ساسانیان و در شهرستان زابل، بخش شیب آب، روستای کوه خواجه واقع شده‌است.
دهانه غلامان
دهانه غلامان، یادگار هخامنشیان یک مکان باستانی در ۲ کیلومتری روستای قلعه نو و حدود ۴۴ کیلومتری شهر تاریخی زابل است. ویرانه‌ها و آثار باقی‌مانده از این اثر در محوطه‌ای بسیار گسترده روی تراسی به درازای حدودا ۴ تا ۵ کیلومتر قرار دارد. دهانه غلامان تنها شهر خشت و گلی یادگار دوره هخامنشیان است.
چاه‌نیمه
چاه‌نیمه چاله‌ها و گودال‌های طبیعی بزرگی هستند که در فاصله ۵۰ کیلومتری شهر زابل و ۵ کیلومتری شهرستان زهک و نزدیک روستای قلعه نو قرار دارد. آب مازاد رودخانه هیرمند توسط کانالی به چاه‌نیمه هدایت می‌شود و آن را پر می‌کند.
تپه‌های تخت عدالت‌شاه
مجموعه تپه‌های تخت عدالت شاه مربوط به سده‌های میانه دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در زابل، بخش میان کنگی، روستای تخت عدالت شاه واقع شده است. این اثر در سال ۱۳۸۱ ثبت ملی شده‌است.
منبع:همشهری